Dragonflies (Odonata) of Tuchola Forests (northern Poland). 1. Wdzydzki Landscape Park

Paweł Buczyński, Grzegorz Tończyk

Abstract


The Wdzydzki Landscape Park lies in the Tuchola Forests which are among the areas of key importance for conservation of dragonflies in Poland. In the years 2002–2009, 55 dragonfly species were recorded in the park and its buffer zone. Lakes and Sphagnum bogs housed the highest species richness. Among the recorded species, one is included in the IUCN Red List of Threatened Species, two in the European Red List, two in the Polish Red List, ten species legally protected in Poland and ten “umbrella species”. Peatbog lakes and Sphagnum bogs were most important for conservational issues. Dragonfly fauna of the studied area is among the species-richest in Poland. Its conservation value is high due to occurrence of stenotopic species, its importance for the conservation of rare and endangered species as well as for maintenance of  odonatocoenoses typical of a range of natural waters. It results mostly from the forest coverage and high richness, variety and good ecological state of the surface waters. Interesting from the zoogeographical point of view was development of some thermophilic species in the lake littoral. It may be an indication of changes in thermal regime of surface waters, related to climate warming.

Keywords


Odonata; dragonflies; Tuchola Forests; N Poland; faunistics; ecology; conservation

Full Text:

PDF

References


Bernard R. 2000. Stan wiedzy o występowaniu i biologii Cordulegaster boltonii (Donovan, 1807) (Odonata: Cordulegastridae) w Polsce. Rocz. Nauk. Pol. Tow. Ochr. Przyr. „Salamandra” 4: 55–87.

Bernard R., Buczyński P. 2008. Stan zachowania i wybiórczość siedliskowa iglicy małej Nehalennia speciosa (Charpentier, 1840) w Polsce. Odonatrix 4: 43–60.

Bernard R., Buczyński P., Tończyk G. 2002. Present state, threats and conservation of dragonflies (Odonata) in Poland. Nat. Conserv. 59: 53–71

Bernard R., Buczyński P., Tończyk G., Wendzonka J. 2009. A distribution atlas of dragonflies (Odonata) in Poland. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań. 256 pp.

Bernard R., Wildermuth H. 2006. Nehalennia speciosa. In: IUCN 2006. 2006 IUCN Red List of Threatened Species. Internet: www.iucnredlist.org

Blaszke A., Babul P. 2001. Ocena stanu czystości rzeki Wdy na odcinku od Jeziora Lubiszewskiego i Karpno do dopływu Trzebiochy. Sprawozdanie z letniego obozu naukowego Koła Chemików Politechniki Gdańskiej „Schodno 2001”. Naukowe Koło Chemików Politechniki Gdańskiej, Klub „Czyste Sudomie i Okolice”, Gdańsk – Kościerzyna. 40 pp.

Boczoń A. 2006. Charakterystyka warunków termiczno-pluwialnych w Puszczy Białowieskiej w latach 1950–2003. Leśne Pr. Bad. 2006: 57–72.

Bönsel A. 2001. Hat Aeshna subarctica (Walker, 1908) in Nordostdeutschland eine Überlebenschance? Die Entwicklung zweier Vorkommen im Vergleich zum gesamten Bestand in Mecklenburg/Western Pomeriania. Natur Landsch. 76: 257–261.

Brockhaus T. 1990. Libellenbeobachtungen in Nordpolen. Notul. odonatol. 3: 81–96.

Brockhaus T., Reinhardt K. 1996. Drei neue Libellenarten für die Tucheler Heide, Bory Tucholskie (Nordpolen). Ent. Nachr. Ber. 40: 127.

Buczyńska E., Buczyński P., Lechowski L. 2007. Niektóre owady wodne (Odonata, Heteroptera, Coleoptera, Trichoptera) Narwiańskiego Parku Narodowego – wyniki wstępnych badań. Parki Nar. Rez. Przyr. 26: 25–40.

Buczyński P. 1997. Ważki Odonata Poleskiego Parku Narodowego. Parki Nar. Rez. Przyr. 16: 41–62.

Buczyński P. 2001. Ważki (Insecta: Odonata) Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego. Parki Nar. Rez. Przyr. 20: 63–78.

Buczyński P. 2002. Materiały do poznania ważek (Odonata) Lubelszczyzny. Część II. Ważki w kolekcji Zakładu Zoologii UMCS w Lublinie. Wiad. ent. 21: 5–10.

Buczyński P. 2003. Ważki (Odonata) Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego. Rocz. nauk. Pol. Tow. Ochr. Przyr. „Salamandra” 7: 65–85.

Buczyński P. 2004a. Coenagrion armatum (Charpentier, 1840), łątka zielona. In: Z. Głowaciński, J. Nowacki (eds). Polska czerwona księga zwierząt, Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego, Kraków–Poznań, pp.: 52–54.

Buczyński P. 2004b. Ważki (Odonata) Poleskiego Parku Narodowego i jego otuliny: nowe dane i podsumowanie badań z lat 1985–2003. Parki Nar. Rez. Przyr. 23: 381–394.

Buczyński P. 2007. Ważki (Insecta: Odonata) doliny Bugu między Gołębiami i Włodawą. Nowy Pam. fizjograf. 5: 3–26.

Buczyński P. 2008. Ważki (Odonata) Lasów Kozłowieckich. Odonatrix 4: 33–42.

Buczyński P., Dawidowicz Ł., Jarska W., Tończyk G. 2012. On the occurrence of Cordulegaster boltonii (Donovan, 1807) (Odonata: Cordulegastridae) in north-eastern Poland. Zool. Ecol. 22: 198–202.

Buczyński P., Łabędzki A. 2013 (in press). “Janowskie Forests” Landscape Park as a hotspot of dragonfly (Odonata) species diversity in Poland. In: K. Dyguś (ed.) The natural human environment. Dangers, protection, management, education. Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania, Warszawa.

Buczyński P., Pakulnicka J. 2000. Odonate larvae of gravel and clay pits in the Mazurian Lake District (NE Poland), with notes on extremely northern localities of some Mediterranean species. Notul. odonatol. 5: 69–72.

Buczyński P., Tończyk G. 2004. Rola parków narodowych w ochronie ważek (Odonata)

w Polsce. Parki Nar. Rez. Przyr. 23: 357–380.

Buczyński P., Tończyk G. 2006. Ważki odnotowane w Białowieży podczas Konferencji Naukowej Polskiej Platformy Bioróżnorodności (23–24.04.2004) i 45. Zjazdu PTEnt. (17–19.09.2004). Odonatrix 2: 20–21.

Buczyński P., Zawal A., Filipiuk E. 2002. Neue Nachweise von Orthetrum albistylum in Nordpolen: Erweitert sich sein Verbreitungsgebiet in Mitteleuropa? (Odonata: Libellulidae). Libellula 21: 15–24.

Buczyński P., Żurawlew P., Michalczuk W. 2010. Nowe dane o występowaniu Crocothemis erythraea (Brullé, 1832) (Odonata: Libellulidae) w Polsce. Odonatrix 6: 50–60.

Cios S. 1997. O lipieniach Wdy. Pstrąg i Lipień 5: 1–5.

Corbet P.S. 2006. Forest as habitats for dragonflies (Odonata). In: A. Cordero Rivera (ed.). Forest and dragonflies. Fourth WDA International Symposium of Odonatology, Pontevedra (Spain), July 2005. Pensoft, Sofia–Moscow: 13–36.

Czachorowski S. 2006. Opisywanie biocenozy –zoocenologia. Skrypt elektroniczny dla magistrantów (wersja 2, poprawiona i uzupełniona). Internet: http://www.uwm.edu.pl/ czachor/publik/pdf-inne/zoocenozy.pdf. 59 pp.

Czechura S. (ed.) 2008. Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w 2007 roku. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Gdańsk. 137 pp.

Dijkstra K.D., Kalkman V. (eds) 1997. Report on the flora and fauna of Bialowieza, NJN-summercamps 1996. Private publication, Leiden. 54 pp.

Dijkstra K.-D.B. (ed.) 2006. Field Guide to the Dragonflies and Damselflies of Britain and Europe. British Wildlife Publishing, Gillingham.

Dobbrick W. 1924. Die Libellenfauna der Tucheler Heide. Ber. Westpr. Bot.-Zool. Ver. Danzig 45/46: 21–24.

Gawroński A. 2004. Nowe stanowiska iglicy małej Nehalennia speciosa (Odonata: Coenagrionidae)

w północnej Polsce. Przegl. przyr. 151: 26–127.

Geissler-Strobel S., Bugner J., Feldmann R., Günther K., Gras J., Herbst F., Seluga K. 1998. Bergbaulandschaften in Ostdeutschland – durch Sanierung bedrohte Sekundärlebensräume. Vorkommen hochgradig gefährdeten Tierarten im Tagebau Goitsche bei Bitterfeld. Natursch. Landschaftspl. 30“ 106–114.

Grzywocz J. 2003. Materiały do poznania odonatofauny Polski. Acta ent. Siles. 11: 97–99.

Ihssen G. 2006. Natur und Nationalparke in Nordost-Polen. Bericht zweier Reisen zur Biebrza-Niederung und zum Bialowieza Urwald im Juni 1998 und 2000. Reisetagebuch; Artenlisten: Vögel, Säugetiere, Libellen, Schmetterlingsnotizen. Naturkundl. Reiseber. 33: 1–59.

Jödicke R. 1999. Libellenbeobachtungen in Podlasie, Nordostpolen. Libellula 18: 31–48.

Kalkman V., Dijkstra K.-D.B. 2000. The dragonflies of the Białowieża area, Poland and Belarus (Odonata). Opusc. zool. Fluminensia 185: 1–19.

Kalkman V.J., Boudot J.-P., Bernard R., Conze K.-J., De Knijf G., Dyatlova E., Ferreira S., Jović M., Ott J., Riservato E., Sahlén G. 2010. European Red List of Dragonflies Publications Office of the European Union, Luxembourg. 28 pp.

Klimek L. 1949. Ważki (Odonata) województwa pomorskiego. St. Soc. Sc. Torun. (sec. E) 2: 1–16.

Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.

Kożuchowski K., Degirmendžić J. 2005. Contemporary changes of climate in Poland: Trends and variation in thermal and solar conditions related to plant vegetation. Pol. J. Ecol. 53: 283–297.

Łabędzki A. 1984. Ważki (Odonata) rezerwatu „Jezioro Czarne” na terenie nadleśnictwa doświadczalnego Zielonka. Roczn. Nauk. Akad. Roln. Poznań 42: 17–26.

Łabędzki A. 1987. Ważki (Odonata) Puszczy Zielonki koło Poznania. Bad. fizjogr. Pol. Zach. (C) 35: 41–52.

Łabędzki A. 1994. Ważki (Odonata) rezerwatu „Cisy Staropolskie im. L. Wyczółkowskiego w Wierzchlesie” i okolic (Bory Tucholskie). Acta ent. Silesiana 2: 7–12.

Łabędzki A. 2001. Odonata – ważki. In: J.M. Gutowski, B. Jaroszewicz (eds) Katalog fauny Puszczy Białowieskiej. Instytut Badawczy Leśnictwa, Warszawa, pp.: 88–91.

Marczak D. 2008. Z Kampinoskiego Parku Narodowego. Ważki. Parki Nar. 3/2008: 17–19.

Mielewczyk S. 1994. Wstępne rozpoznanie składu jakościowego niektórych grup owadów (Odonata, Heteroptera, Coleoptera) jezior lobeliowych w okolicy Bytowa (Pojezierze Pomorskie). In: M. Kraska (ed.) Jeziora lobeliowe, charakterystyka, funkcjonowanie i ochrona. Cz. II. Idee ekol. 7 (ser. Szkice) 5: 85–92.

Mielewczyk S. 2000. Larwy ważek (Odonata) Wielkopolskiego Parku Narodowego i zmiany zachodzące w ich składzie. In: VII Ogólnopolskie Warsztaty Bentologiczne, Poznań – Jeziory 25–27 maja 2000: 13–17.

Miszta A., Cuber P., Dolný A., Liberski J. 2012. Zalotka większa Leucorrhinia pectoralis (Charpentier, 1840) (Odonata: Libellulidae) w województwie śląskim w latach 2002–2012. Odonatrix 8: 33–42.

Mrowiński P., Zawal A. 2004. Wstępne rozpoznanie ważek (Odonata) Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego. Parki Nar. Rez. Przyr. 23: 471–480.

Pakulnicka J., Tończyk G., Czachorowski S., Cichocka M., Chmara R. 2006. Materiały do znajomości entomofauny wodnej (Odonata, Heteroptera, Coleoptera, Trichoptera) oraz wodopójek (Hydrachnidia, Acari) Parku Narodowego „Bory Tucholskie”. In: J. Banaszak, K. Tobolski (eds). Park Narodowy Bory Tucholskie. Bydgoszcz, Wydawnictwo UKW, pp.: 203–208.

Reinhardt K. 1994. Zur Aktivität von Nehalennia speciosa (Charpentier) in Nordpolen (Zygoptera: Coenagrionidae). Libellula 13: 1–8.

Reinhardt K. 1997. Ein Massenvorkommen mehrerer Libellenarten an einem Gewässer. Libellula 16: 193–198

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Dz. U. 2011 nr 237, poz. 1419.

Rübsaamen E.H. 1901. Bericht über meine Reisen durch die Tucheler Heide in den Jahren 1896 und 1897. Schr. nat. Ges. Danzig (N.F.) 10: 79–148.

Rychła A. 2006. Ważki Odonata wód stojących Parku Krajobrazowego „Łuk Mużakowa” (województwo lubuskie) w aspekcie różnorodności i ochrony. Chrońmy Przyr. Ojcz. 61: 67–80.

Sahlén G. 2006. Specialists vs. generalists among dragonflies – the importance of forest environments

in the formation of diverse species pools. In: A. Cordero Rivera (ed.). Forest and dragonflies. Fourth WDA International Symposium of Odonatology, Pontevedra (Spain), July 2005. Pensoft, Sofia–Moscow, pp.: 153–179.

Shapoval A.P., Buczyński P. 2012. Remarkable Odonata caught in ornithological traps on the Courish Spit, Kaliningrad Oblast, Russia. Libellula 31: 97–109.

Sumiński S. 1916 (1915). Materyały do fauny ważek (Odonata) ziem polskich. Spraw. Pos. Tow. Nauk. Warsz. (wydz. III) 8: 825–851.

Theuerkauf J., Rouys S. 2001. Habitats of Odonata in the Białowieża Forest and its surroundings

(Poland). Fragm. faun. 44: 33–39.

Tończyk G., Mielewczyk S. 2007. Ważki Odonata. In: W. Bogdanowicz, E. Chudzicka, I. Pilipiuk, E. Skibińska (eds). Fauna Polski. Charakterystyka i wykaz gatunków. Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa, pp. 293–314.

Tończyk G., Pakulnicka J. 2006. Ważki (Odonata) Parku Narodowego „Bory Tucholskie” – analiza danych z 2004 roku. In: J. Banaszak, K. Tobolski (eds). Park Narodowy Bory Tucholskie u progu nowej dekady. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, pp.: 209–221.

Tończyk G., Papierska A. 2006. Występowanie i preferencje środowiskowe Cordulegaster boltonii (Odonata: Cordulegastridae) w dorzeczu Zbrzycy (Bory Tucholskie). In: P. Buczyński (ed.). IV Ogólnopolska Konferencja Naukowa Ochrona owadów w Polsce „Badania entomologiczne

a obecna sytuacja prawna i organizacyjna ochrony przyrody”, Zwierzyniec, 3–5 lipca 2006. Materiały konferencyjne. Polskie Towarzystwo Entomologiczne, Poznań, pp.: 45–46.

Tończyk G., Stankiewicz M. 2008. Ważki (Odonata) Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich. Odonatrix 4: 1–11.

Tończyk G., Zemko K. 2010. Próba oceny liczebności całkowitej populacji Leucorrhinia caudalis (Charpentier, 1840) i Leucorrhinia pectoralis (Charpentier, 1825) w rezerwacie „Jezioro Zdręczno” (Bory Tucholskie). Odonatrix 6: 9–14.

Wendzonka J. 2002. Wstępne rozpoznanie składu gatunkowego ważek (Odonata) Parku Narodowego „Bory Tucholskie”. In: J. Banaszak, K. Tobolski (eds). Park Narodowy „Bory Tucholskie” na tle projektowanego rezerwatu biosfery. Park Narodowy „Bory Tucholskie”, Charzykowy, pp.: 113–119.

Wendzonka J. 2004. Ważki (Odonata) kaszubskich jezior lobeliowych. Parki Nar. Rez. Przyr. 23: 395–410.

Woś A. 1996. Zarys klimatu Polski. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań. 302 pp.

Zawora T. 2005. Temperatura powietrza w Polsce w latach 1991–2000 na tle okresu normalnego 1961–1990. Acta agroph. 6: 281–287.

Ziernicka-Wojtaszek A., Zawora T. 2008. Regionalizacja termiczno-opadowa Polski w okresie globalnego ocieplenia. Acta agroph. 11: 807–817.

Zięba P., Buczyński P. 2007. Żagnica zielona (Aeshna viridis) złowiona w pułapki świetlne. Odonatrix 3: 26–28.

Związek Miast i Gmin Zlewni Wdy 2009. Parki i rezerwaty. Internet: http://www.rzekawda.pl/index.php?s=10




DOI: http://dx.doi.org/10.2478/v10067-012-0025-9
Date of publication: 2015-07-18 00:13:04
Date of submission: 2015-07-17 23:27:25


Statistics


Total abstract view - 1103
Downloads (from 2020-06-17) - PDF - 0

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2015 Paweł Buczyński, Grzegorz Tończyk

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.