2024-03-29T09:22:36Z
https://journals.umcs.pl/index/oai
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/17324
2024-03-17T15:13:56Z
et:KN
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/17324
2024-03-17T15:13:56Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 28 (2016); 383
Książki nadesłane
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2024-03-17 16:04:17
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/17324
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/17326
2024-03-17T15:13:56Z
et:NK
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/17326
2024-03-17T15:13:56Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 28 (2016); 363
Noty o książkach
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2024-03-17 16:02:40
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/17326
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/17320
2024-03-17T14:40:18Z
et:KN
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/17320
2024-03-17T14:40:18Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 27 (2015); 295
Książki nadesłane
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2024-03-17 15:34:34
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/17320
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/17319
2024-03-17T14:39:47Z
et:NK
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/17319
2024-03-17T14:39:47Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 27 (2015); 283
Noty o książkach
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2024-03-17 15:30:50
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/17319
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/17317
2024-03-17T14:41:03Z
et:NK
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/17317
2024-03-17T14:41:03Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 26 (2014); 227
Noty o książkach
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2024-03-17 15:21:10
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/17317
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/17318
2024-03-17T14:41:34Z
et:KN
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/17318
2024-03-17T14:41:34Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 26 (2014); 241
Książki nadesłane
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2024-03-17 15:19:11
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/17318
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/17316
2024-03-17T14:42:18Z
et:KN
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/17316
2024-03-17T14:42:18Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 25 (2013); 337
Książki nadesłane
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2024-03-17 15:05:51
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/17316
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/17315
2024-03-17T14:42:42Z
et:NK
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/17315
2024-03-17T14:42:42Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 25 (2013); 329
Noty o książkach
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2024-03-17 14:56:20
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/17315
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/16116
2023-10-03T12:00:51Z
et:STR
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/16116
2023-10-03T12:00:51Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 1
Strony tytułowe i spis treści
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2023-08-31 13:19:38
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/16116
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/16114
2023-08-31T11:20:04Z
et:NK
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/16114
2023-08-31T11:20:04Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 359
Noty o książkach
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2023-08-31 13:20:02
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/16114
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/16113
2023-08-31T11:20:04Z
et:STR
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/16113
2023-08-31T11:20:04Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 8
Fotografia Nikity Iljicza Tołstoja (1923–1996)
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2023-08-31 13:19:39
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/16113
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/16115
2023-08-31T11:20:04Z
et:KN
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/16115
2023-08-31T11:20:04Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 363
Książki nadesłane
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2023-08-31 13:20:03
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/16115
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15817
2023-09-14T18:52:25Z
et:REC
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/15817
2023-09-14T18:52:25Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 333
Nazwy roślin mówią o człowieku: Ilona Kulak, Ludowy obraz człowieka utrwalony w nazwach roślin (na przykładzie leksyki górali rabczańskich), Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2022, 460 s.
Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2023-08-31 13:20:00
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/15817
polska kultura ludowa; nazwy roślin; ludowy obraz świata
pl
Recenzja książki:Ilona Kulak, Ludowy obraz człowieka utrwalony w nazwach roślin (na przykładzie leksyki górali rabczańskich), Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2022, 460 s.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15801
2023-09-05T09:27:37Z
et:SPR
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/15801
2023-09-05T09:27:37Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 349
Komisja Etnolingwistyczna przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów w latach 2018-2023. Sprawozdanie z działalności
Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
Szadura, Joanna; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2023-08-31 13:20:01
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/15801
etnolingwistyka
pl
Sprawozdanie z działalności Komisji Etnolingwistycznej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15508
2023-09-04T11:50:34Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/15508
2023-09-04T11:50:34Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 9
„Živaja starina” w programie etnolingwistyki historycznej Nikity Iljicza Tołstoja
Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2023-08-31 13:19:40
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/15508
etnolingwistyka historyczna; słowiański język literacki; język starosłowiański; geografia lingwistyczna; moskiewska szkoła etnolingwistyczna; język i kultura; słownik etnolingwistyczny; ekspedycja poleska; Nikita Iljicz Tołstoj
en
W artykule prezentowana jest sylwetka Nikity Iljicza Tołstoja, twórcy moskiewskiej szkoły etnolingwistycznej, filologa-starożytnika i lingwisty-etnologa, który badał historię kultur słowiańskich i słowiańskich języków literackich, zajmował się słowiańskim językoznawstwem porównawczym, folklorystyką, etnografią i mitologią, widząc przy tym konieczność jednoczesnego rozpatrywania języka i kultury duchowej, języka i twórczości wspólnotowej, ich wzajemnych odniesień i różnych typów zależności. Przybliżane są podstawowe myśli z jego bogatej spuścizny.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15239
2023-09-05T08:35:33Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/15239
2023-09-05T08:35:33Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 241
Niewidzialna cnota: slušnost jako kluczowa wartość w kulturze czeskiej
Pavlásková, Marie; Uniwersytet Karola, Praga
2023-08-31 13:19:53
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/15239
Naturalny Metajęzyk Semantyczny; język czeski; językowy obraz świata; kulturowe słowo-klucz; wartości moralne; slušný člověk
This publication was supported by the project “Grant Schemes at CU” (reg. no. CZ.02.2.69/0.0/0.0/19_073/0016935).
pl
W artykule omawia się koncept slušnost w czeskim językowym obrazie świata. Autorka stawia hipotezę, iż w czeskiej lingwokulturze slušnost może mieć status słowa-klucza lub kluczowej wartości moralnej, co wynika z historycznego doświadczenia czeskiego społeczeństwa. W niniejszym badaniu, opartym głównie na danych z korpusów języka czeskiego, analizuje się dwa odnoszące się do ludzi znaczenia słowa slušnost i proponuje ich eksplikacje z wykorzystaniem Naturalnego Metajęzyka Semantycznego. Model ten, rozwijany głównie przez Annę Wierzbicką i Cliffa Goddarda, umożliwia nie tylko wyjaśnienie złożonego konceptu slušnost, lecz także dokonanie tego w sposób prosty, uniwersalny i nie-etnocentryczny.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15233
2023-09-05T07:20:17Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/15233
2023-09-05T07:20:17Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 111
Eurolingwistyczny kontekst języków polskiego, niemieckiego, czeskiego, węgierskiego, niderlandzkiego, angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego i łacińskiego w „Rozmowie” Christopherusa Warmera z końca XVII w. Część 1. Reprezentatywność i zaimki adresatywne
Grzega, Joachim; Uniwersytet w Eichstätt-Ingolstadt
2023-08-31 13:19:46
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/15233
Christopherus Warmer; badanie porównawcze; język mówiony; XVII wiek; zaimki adresatywne; reprezentatywność
pl
W artykule poddano jakościowej i opisowej analizie opublikowaną w 1691 roku „Rozmowę” Christopherusa Warmera. Używa się w niej dziesięciu języków: śląskiej odmiany polskiego, śląskiej odmiany niemieckiego, wschodniej odmiany czeskiego, północnej odmiany węgierskiego, flamandzkiej odmiany niderlandzkiego, północnej odmiany francuskiego, włoskiego, hiszpańskiego, angielskiego i łaciny. Analiza dotyczy reprezentatywności i typowości form adresatywnych i utartych formuł zwracania się do kogoś w ekspresywnych aktach mowy. Biorąc pod uwagę biografię Warmera, zawartość książki, jej różne wersje, konwencje typograficzne oraz użycie zaimków adresatywnych (również w świetle wcześniejszych badań), można założyć, iż analizowany tekst jest reprezentatywny dla okresu między rokiem 1650 a 1680. Analiza zaimków adresatywnych prowadzi do następujących spostrzeżeń. We wszystkich językach poza niderlandzkim występuje rozróżnienie na zaimki formalne i nieformalne. W językach tych (z wyjątkiem węgierskiego) obserwujemy wzajemne, dwukierunkowe użycie zaimka formalnego między osobami dorosłymi, w gronie studentów oraz między matką i córką, a także jednokierunkowe użycie tego zaimka przez osoby niepełnoletnie płci żeńskiej w stosunku do dorosłych. Spostrzeżenia te posłużą zbadaniu innych pragmalingwistycznych aspektów tekstu Warmera, które zostaną omówione w odrębnej publikacji – drugiej części niniejszego artykułu.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15232
2023-09-05T08:53:07Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/15232
2023-09-05T08:53:07Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 283
Aksjologiczne pojęcie dusza w białoruskim języku i kulturze
Kozhinowa, Alla; Uniwersytet Śląski, Katowice, Polska
2023-08-31 13:19:55
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/15232
język białoruski; słownik; językowy obraz świata; dusza
stypendium "Polonista" finansowanego przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej
en
Autorka bada pojęcie duszy w językowym obrazie świata Białorusinów. Analiza, której podstawą materiałową są dane wyekscerpowane ze słowników gwarowych i języka ogólnego, ma na celu odkrycie podobieństw i różnic między sposobem wyobrażenia duszy w świadomości współczesnego człowieka a jej skrajnie ambiwalentnym postrzeganiem w kulturze ludowej. Autorka odpowiada na pytania: jakim zjawiskiem jest dusza i kto ją daje człowiekowi. Mając na uwadze fakt, że w białoruskiej kulturze ludowej obraz duszy został uformowany pod wpływem wierzeń przedchrześcijańskich, autorka stara się ustalić, czy wizja ta ulegała zmianom w języku współczesnym, którego użytkownik podlegał wpływom propagandy ateizmu oraz idei neochrześcijańskich.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15231
2023-09-05T08:24:47Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/15231
2023-09-05T08:24:47Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 131
Po namyśle… Autoprzekład tekstu naukowego i strategia transferu wiedzy jako przeprawa przez morze kulturowo-językowych gór lodowych
Gicala, Agnieszka; Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków
2023-08-31 13:19:47
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/15231
językowy obraz świata; autoprzekład; przekład tekstu naukowego; Agnieszka Gicala; Przekładanie obrazu świata. Językowy obraz świata w przekładzie artystycznym; Translating a Worldview. Linguistic Worldview in Literary Translation
pl
Odwołując się do metafory przeprawy przez niebezpieczne morze, można powiedzieć, że tłumacz własnego tekstu rzeczywiście zapuszcza się na jakieś nieznane wody, meandruje między górami lodowymi źródłowych i docelowych języków, kultur i tradycji pisarstwa akademickiego. Niniejszy artykuł jest zaproszeniem do prześledzenia procesu autoprzekładu na język angielski mojej własnej książki pt. Przekładanie obrazu świata. Językowy obraz świata w przekładzie artystycznym, wydanej po polsku w 2018 roku, a osadzonej tematycznie w (głównie) słowiańskich tradycjach etnolingwistyki i badań nad językowym obrazem świata. Książka ukazała się w języku angielskim w 2021 roku pod tytułem Translating a Worldview. Linguistic Worldview in Literary Translation. Rozważane w artykule aspekty autoprzekładu obejmują pamięć autora tekstu źródłowego (tj. moją własną) dotyczącą procesu pisania oryginału, polski i angielski styl akademicki, odtwarzanie terminologii (w tym kluczowego terminu językowy obraz świata – linguistic worldview/linguistic view of X, czy pojęcie/koncept – concept), sam tytuł monografii jako aspekt rekonstrukcji treści, a także zarządzanie cytatami. Co więcej, proces autoprzekładu okazał się niełatwy, bo wysiłek zrozumienia autora oryginału powiększył się o wymiar zmagania, by zrozumieć samą siebie: własne myśli i intuicje, zapisane jakiś czas temu.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15230
2023-09-05T07:45:07Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/15230
2023-09-05T07:45:07Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 169
Wschód słońca w kontekście dyskusji o niedosłowności znaczeń w metaforze i metonimii
Łozowski, Przemysław; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2023-08-31 13:19:49
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/15230
symbolizacja; (nie)dosłowność; metafora; metonimia; etnolingwistyka kognitywna; wyrażenie wschód słońca
Instytut Jezykoznawstwa i Literaturoznawstwa UMCS
en
W artykule przedstawiono problem niedosłowności w kontekście kognitywnie inspirowanych rozważań nad metaforą i metonimią. Przyjęto, że jedna i druga jest wyrazem skłonności człowieka do symbolizowania tego, co jest bardziej złożone i odległe dla ludzkiego doświadczenia przez to, co jest prostsze i bliższe. Selektywna analiza danych zgromadzonych w SSiSL (1996) w odniesieniu do hasła „wschód słońca” obnażyła szereg problemów metodologicznych: (i) metaforę i metonimię różni nie tylko liczba (jedna lub dwie) domen poznawczych zaangażowanych w procesie symbolizacji, ale także to, czy dane wyrażenie ma być początkiem, czy końcem tego procesu (część 2); (ii) relacja między przestrzenią, ruchem i kolorem może mieć nachylenie metaforyczne i metonimiczne, co zapewne relatywizuje związki także między innymi domenami (część 3); (iii) ludowa wizja świata pokazuje, że wyrażenia uznane dzisiaj za dosłowne (np. wschód słońca) są w perspektywie ich rozwoju znaczeniowego wyrażeniami symbolicznymi i jako takie zawierają utrwalone wartościowanie poprzednich pokoleń i ich sądy o świecie (część 4). Postuluje się zaadoptowanie rozróżnienia dokonanego przez Ronalda Langacker (1999) na aktualność i wirtualność w celu uniknięcia niektórych z powyższych dylematów (część 5).
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15181
2023-09-05T09:23:46Z
et:SPR
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/15181
2023-09-05T09:23:46Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 339
Etos pracy i pasja twórcza – Podzwonne dla Profesor Hanny Popowskiej-Taborskiej (1930–2022)
Masłowska, Ewa Jadwiga; Instytut Slawistyki PAN, Warszawa
2023-08-31 13:20:00
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/15181
Hanna Popowska-Taborska
pl
Artykuł poświęcony jest pamięci Profesor dr hab. Hannie Popowskiej Taborskiej (1930-2022) – wybitnej uczonej, językoznawczyni, polonistce, slawistce, znawczyni Kaszubszczyzny, nestorce Instytutu Slawistyki PAN, dr honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego, zmarłej 7 grudnia 2022 w Warszawie.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15156
2023-09-04T12:08:20Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/15156
2023-09-04T12:08:20Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 27
Historia piśmiennictwa słowiańskiego w pracach Nikity I. Tołstoja
Кretschmer, Аnnа Genrihovna; Uniwersytet Wiedeński
2023-08-31 13:19:41
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/15156
Slavia prawosławna; analiza porównawcza; analiza typologiczna; piśmiennictwo przednarodowe; słowiańskie języki literackie
en
Autorka przedstawia wieloletnie badania N. I. Tołstoja nad dziejami piśmiennictwa słowiańskiego w okresie przednarodowym. Tołstoj zajmował się tym tematem przez prawie całe swoje życie naukowe. Metodologiczną podstawą jego podejścia jest koncepcja jednolitego obszaru kulturowego u prawosławnych Słowian w okresie przedstandardowym, przednarodowym. Kultura pisana (i tylko o niej mowa) Słowian prawosławnych znacznie różniła się szeregiem parametrów od kultury zarówno Słowian nieprawosławnych, jak i Europy Zachodniej. Ta specyfika z reguły nie jest wystarczająco uwzględniana w badaniach konwencjonalnych, które zresztą prawie zawsze operują w wąskich ramach poszczególnych (nowoczesnych) języków słowiańskich i grup etnicznych. Ponadto konwencjonalne badania w tej dziedzinie nie zawsze są wolne od pozanaukowych, ideologicznych „osadów”. W szczególny sposób dotyczy to radzieckiej koncepcji dziejów rozwoju rosyjskiego języka literackiego (koncepcja ta z niewielkimi zmianami do dziś dominuje w nauce rosyjskiej). Dlatego to ona jest tutaj głównym tłem dla prezentacji poglądów i pozycji Tołstoja. W artykule przedstawiono również niektóre stanowiska i koncepcje innych badaczy, które są naszym zdaniem szczególnie istotne (Isachenko, Uspienski, Hüttl-Volter / Hüttl-Worth itp.). W przeglądzie uwzględniono także opracowany przez Tołstoja model analizy typologicznej słowiańskich języków literackich, co pozwala określić stopień i rodzaj ich standaryzacji.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15120
2023-09-05T08:47:28Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/15120
2023-09-05T08:47:28Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 261
Czego językoznawca może dowiedzieć się o amerykańskiej demokracji z Internetu?
Rudenka, Alena; Instytut Slawistyki PAN, Warszawa, Polska
2023-08-31 13:19:53
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/15120
koncept; językowy obraz świata; Internet; demokracja; democracy; Stany Zjednoczone
pl
W artykule przedstawiono wyniki badań konceptu democracy w amerykańskiej odmianie języka angielskiego. Materiał stanowiła głównie współczesna wersja amerykańskiej odmiany angielskiego (XX i XXI w.). Wykorzystano dane ze słowników internetowych i innych źródeł dotyczące semantyki leksemów democracy 'demokracja’, democrat 'demokrata’, democratic demokratyczny’ i ich charakterystyki systemowo-językowej, a także dane ze słownika asocjacyjnego. Przykłady pochodzą z COCA – Corpus of Contemporary American English i COHA – Corpus of Historical American English.Konceptem najbliższym democracy jest freedom (wolność). Różnią sie one jednak zasadniczo: democracy jest konceptem nieosobowym i całkowicie należy do podsystemu społeczno-politycznego. Ta cecha pojawia się podczas używania leksemu democracy we wszystkich typach dyskursu.Obywatele Stanów Zjednoczonych na ogół wysoko cenią demokrację jako rodzaj systemu politycznego; z reguły Amerykanie są dumni z poziomu demokracji w swoim kraju, choć ocena ta może być różna. W językowym obrazie świata mieszkańców USA koncept democracy jest reprezentowany w opozycjach: 1) pozytywny/negatywny stosunek do demokracji jako rodzaju systemu politycznego; 2) demokracja „dobra” lub „zła” („niewystarczająca” lub „nadmierna”); 3) demokracja idealna lub realna. Obecnie społeczeństwo amerykańskie jest silnie spolaryzowane wzdłuż linii partyjnych, a każda sprzeczność „pasuje” do konceptualnej siatki systemu dwupartyjnego: poglądy demokratyczne (liberalne) / republikańskie (konserwatywne).
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15069
2023-09-05T09:11:18Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/15069
2023-09-05T09:11:18Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 315
Grubas w świetle danych ankietowych
https://journals.umcs.pl/et/article/download/15069/61748
https://journals.umcs.pl/et/article/download/15069/61749
https://journals.umcs.pl/et/article/download/15069/61750
https://journals.umcs.pl/et/article/download/15069/61752
https://journals.umcs.pl/et/article/download/15069/61753
Pazio-Wlazłowska, Dorota; Instytut Slawistyki PAN, Warszawa
Golachowska, Ewa; Instytut Slawistyki PAN, Warszawa
2023-08-31 13:19:58
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/15069
grubas; koncept; otyłość; ankieta
Instytut Slawistyki PAN
en
W artykule omówiono wyniki ankiety przeprowadzonej wśród 171 respondentów w wieku od 19 do 81 lat, zarówno kobiet, jak i mężczyzn pochodzących z różnych regionów Polski i należących do grup o różnym statusie społecznym. Badanym zadano pytanie: Co to znaczy być prawdziwym grubasem? Odpowiedzi przeanalizowano odwołując się do metodologii przyjętej przez lubelską szkołę etnolingwistyczną na potrzeby ASA. Z uzyskanych odpowiedzi wyodrębniono 235 cytatów-segmentów, które przyporządkowano do 21 deskryptorów. Do najliczniej reprezentowanego deskryptora „za dużo ważyć” zaliczono 71 cytatów-segmentów, tj. 30,21%, do drugiego pod względem liczebności – „zaniedbywać zasady zdrowego odżywiania się i zdrowego trybu życia” – 21 cytatów-segmentów (8,94%). Ankieta dowodzi, że dla znaczenia grubasa najważniejszy jest aspekt fizykalny, w którego centrum znajduje się nadmierna masa ciała, odnotowywana w słownikach objaśniających jako jego cecha jądrowa. W ramach aspektu fizykalnego w celu doprecyzowania struktury semantycznej wydzielono pięć subaspektów: „wygląd”, „strój”, „części ciała”, „zdrowie/choroba”, „sprawność fizyczna”, z których najszerzej reprezentowany jest pierwszy, do którego zakwalifikowano 84 cytaty-segmenty, co stanowi 54,19% wszystkich cytatów. Najmniej liczny jest zespół cytatów przynależnych do subaspektu „strój”, do którego zaliczyliśmy 10 fragmentów, co stanowi 6,45%. W ramach subaspektu „wygląd” wydzieliliśmy trzy składniki: masa ciała, odbieganie wyglądem od innych, nieestetyczny wygląd, z których najliczniej reprezentowany jest pierwszy (71 cytatów, co stanowi 84,52% wszystkich cytatów). Z analizy wynika, że użytkownicy polszczyzny postrzegają grubasa przede wszystkim w aspekcie fizykalnym. W jego ramach najważniejszym elementem jest wygląd, a w nim masa ciała – najczęściej wskazywana przez respondentów cecha charakteryzująca grubasa. Ankiety potwierdzają dane systemowe – podstawowym komponentem semantycznym grubasa jest nadmierna waga. Zdrowie, estetyka i akceptacja wyglądu nie odgrywają w jego znaczeniu istotnej roli, są postrzegane przez respondentów jako elementy podrzędne, peryferyjne.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14646
2023-09-05T07:59:29Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14646
2023-09-05T07:59:29Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 205
Czy potrzebna jest trans lingwistyka?
Misiek, Szymon; Uniwersytet Warszawski
2023-08-31 13:19:51
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14646
transpłciowość; niebinarność płciowa; język a płeć; językoznawstwo lawendowe; trans lingwistyka
en
Artykuł stanowi propozycję wprowadzenia do polskiego językoznawstwa opisanego przez Zimmana (2020) paradygmatu trans lingwistyki jako zbioru różnorodnych metodologicznie badań nad językowymi przejawami zjawiska transpłciowości prowadzonych z perspektywy osób transpłciowych. Badania takie uwzględniają swoje społeczne konteksty (por. Bieńkowska 2014) i wpisują się w nurt „humanistyki zaangażowanej” (por. Kochanowski 2013). Dalsza część tekstu jest próbą usystematyzowania i krytycznej analizy dotychczasowych polskich prac dotyczących omawianej tematyki i wyznaczenia możliwych kierunków przyszłych badań.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14553
2023-09-05T08:12:08Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14553
2023-09-05T08:12:08Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 45
O związkach między frazeologią a słowotwórstwem historycznym na przykładzie pojęcia kąt – ogólnosłowiańska analiza porównawcza
Jakubowicz, Mariola; Instytut Slawistyki PAN, Kraków
2023-08-31 13:19:42
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14553
etnolingwistyka; frazeologia; słowotwórstwo; etymologia; pojęcie KĄT
Narodowy Program Rozwoju Humanistyki; projekt nr 11 H 16 0266 84
en
Celem mojego artykułu było zestawienie kąta widzianego przez pryzmat frazeologii z możliwościami derywacyjnymi, jakie dają realizujące to pojęcie leksemy. Z uwagi na charakter badań etnolingwistycznych skupiłam się na tych derywatach, które ukazują aksjologiczne nacechowanie badanego pojęcia. Przegląd materiału z różnych języków słowiańskich wykazał, że we frazeologii zdecydowanie dominuje negatywne nacechowanie kąta. Jednak to właśnie te mniej liczne pozytywnie nacechowane frazeologizmy związane z wyprofilowaniem kąta jako części domu, czy nawet symbolizującego cały dom, wyraźnie korespondują z derywatami, które od podstawy ze znaczeniem ‘kąt’ tworzą nazwy pomieszczeń. Zarysowana w artykule droga rozwoju semantycznego pokazuje, że aspekt wartościujący jest obecny również w derywacji. Na podstawie porównania przedstawionego w artykule materiału z badaniami Nikity Iljicza Tołstoja należy uznać, że wyraźnej obecności pojęcia kąt w warstwie językowej nie można oddzielać od jego roli w kulturze ludowej.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14498
2023-09-05T07:03:57Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14498
2023-09-05T07:03:57Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 71
Język i mowa w baśniach Eurazji. Część 1. Język zwierząt, roślin i przedmiotów
Kabakova, Galina; Uniwersytet Paryski
2023-08-31 13:19:44
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14498
bajka; komunikacja; język zwierząt, roślin i przedmiotów
en
Język i mowa, komunikacja lub jej odrzucenie rzadko są traktowane jako odrębny temat w badaniu baśni. Motyw języka zwierząt w baśniach został zbadany lepiej niż inne. Jednak zwierzęta, rośliny, zjawiska meteorologiczne i przedmioty kultury wypowiadają się nie tylko w bajkach magicznych, ale także w innych rodzajach baśni - przede wszystkim w baśniach zwierzęcych, w bajkach-anegdotach i bajkach ajtiologicznych. Autorka artykułu stawia sobie za zadanie prześledzenie, w jaki sposób motyw języka jest rozwijany w różnych typach baśni.bajka; komunikacja; język zwierząt, roślin i przedmiotów
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14497
2023-09-05T09:00:43Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14497
2023-09-05T09:00:43Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 297
Matka w duńskiej kulturze – stereotyp językowy a współczesna rzeczywistość
Kacprzak, Aleksander; Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań
2023-08-31 13:19:56
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14497
koncept mor/moder [matka]; stereotyp matki; idealizacja macierzyństwa; równouprawnienie w Danii; tradycyjny model rodziny; zmiany w strukturze rodzinnej; dyskurs duński; duński obraz świata; duńskie wartości
en
Tradycyjny obraz matki obecny w najbardziej utrwalonych formach języka duńskiego nie różni się wiele od tego spotykanego w innych językach europejskich, takich jak polski, rosyjski czy angielski. W jego świetle matka to osoba dająca dziecku bezgraniczną i bezwarunkową miłość, całodobową opiekę i w pełni poświęcona swojej roli, która z kolei przynosić ma jej największe szczęście i spełnienie. Nie brak w nim również cech stereotypowych, takich jak nadopiekuńczość i nadmierna pobłażliwość. Charakterystyczna dla duńskiej kultury i duńskiego języka jest natomiast współczesna tendencja do rewizji owego uproszczonego obrazu matki. Najgłębiej duńską mentalność przeniknęły zmiany dotyczące społecznej roli matki i już w podstawowych faktach językowych odciśnięte jest przekonanie, że matka nie musi być strażniczką domowego ogniska i żoną ojca – znacznie wyżej cenione jest równouprawnienie płci i udział kobiet w rynku pracy. We współczesnym duńskim dyskursie zrywa się natomiast z innymi stereotypowymi elementami tradycyjnego obrazu matki i jednocześnie dąży do jego zniuansowania, czyli wyraźniejszego rozdzielenia ideału od przypadku typowego. Dużo mówi się przede wszystkim o tym, jak ciężka jest rola matki i że związana jest ona nie tylko z dobrymi uczuciami, ale także strachem, niepewnością, samotnością czy nawet depresją. Samą idealizację konceptu, narzucaną kobietom od lat, wartościuje się bardzo negatywnie i postrzega jako główne źródło niesprawiedliwych oczekiwań wobec matek. Co ciekawe, ta tendencja do deidealizacji wydaje się być wspólna duńskim mediom głównego nurtu niezależnie od podziałów politycznych - można znaleźć ją zarówno w chrześcijańskim Kristeligt Dagblad, jak i w mocno lewicowej Information.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14388
2023-09-05T08:06:28Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14388
2023-09-05T08:06:28Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 221
Jakiej płci są Polak Kowalski i jego koledzy? O mało znanych aspektach generyczności rzeczowników męskosobowych
Szpyra-Kozłowska, Jolanta; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2023-08-31 13:19:52
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14388
generyczność; funkcja ogólna nazw męskich; dwuznaczność generycznych nazw męskich; teoria prototypów
en
Autorka bada dotychczas pomijany aspekt generyczności rzeczowników męskoosobowych we współczesnej polszczyźnie, jakim jest użycie nazw: Kowalski, Polak oraz kolega/koledzy w bieżących tekstach medialnych i naukowych. Wymienione rzeczowniki, pomimo słownikowych męskich definicji, dominujących męskich konotacji, a także przypisania im w pracach językoznawczych wyłącznie referencji męskiej, w wielu wypadkach uzyskują znaczenie ogólne odnoszące się do obu płci. Taka dwuznaczność badanych wyrazów, z której piszący często nie zdają sobie sprawy, prowadzi do niejasności wielu tekstów, co jest szczególnie problematyczne w publikacjach naukowych, ponieważ zaburza ich spójność, precyzję i klarowność. W niniejszym artykule generyczność nazw męskich interpretowana jest z perspektywy kognitywnej teorii prototypów.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14169
2023-09-05T08:22:36Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14169
2023-09-05T08:22:36Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 89
Od Whorfa do Whorfa: o rozwoju koncepcji badań nad zasadą względności językowej
https://journals.umcs.pl/et/article/download/14169/57787
Latkowska, Jolanta; Uniwersytet Śląski, Katowice
2023-08-31 13:19:45
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14169
względność językowa; język; myśl; kultura
en
W artykule przedstawiono ścieżkę rozwoju zasady względności językowej sformułowanej w latach 40. ubiegłego stulecia przez językoznawcę antropologa Benjamina Lee Whorfa. Zasada, znana również pod nazwą hipotezy Sapira-Whorfa, traktuje o istnieniu związku przyczynowego pomiędzy kategoriami języka naturalnego a funkcjonowaniem aparatu poznawczego człowieka. Obecnie pogląd ten przeżywa renesans związany z szybkim rozwojem technologii badawczych umożliwiających jego weryfikację. Ponieważ w miarę postępujących badań pojawiły się głosy krytyki, że hipoteza w swej aktualnej postaci nie odzwierciedla poglądów jej autorów lub czyni to w sposób powierzchowny, autorka odnosi się do tych zastrzeżeń, omawiając trzy czynniki, które Whorf uważał za bezpośrednio związane z problemem, a więc myśl, język i zachowanie, oraz konfrontuje je z przyjętymi rozwiązaniami naukowymi. Najogólniej rzecz ujmując, postęp badawczy wymagał przeformułowania podstawowych postulatów Whorfa i nadania im postaci weryfikowalnych hipotez. Konieczne było również uwzględnienie innych obszarów języka, nie tylko gramatyki, na której koncentrował się Whorf. Kolejne etapy badań, wskutek pojawienia się nowych możliwości technologicznych, stopniowo ograniczały udział obserwowalnych zmiennych behawioralnych do nieświadomych reakcji neurofizjologicznych. Ponieważ najbardziej kluczowe odkrycia miały miejsce w warunkach laboratoryjnych, co znacznie ogranicza ich zasięg, powstała potrzeba weryfikacji uzyskanych zależności w kontekście społeczno-kulturowym, co oznacza zwrot w stronę filozofii i metodologii Sapira i Whorfa.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14035
2023-09-05T08:21:23Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14035
2023-09-05T08:21:23Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 59
Gwarowa frazeologia sub specie etnografii: zdrowy jak pieniądz
Rak, Maciej; Uniwersytet Jagielloński, Kraków
2023-08-31 13:19:43
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14035
frazeologia gwarowa; etnografia; gwary góralskie; dialekt śląski; Słowiańszczyzna; symbolika wody; symbolika srebra
en
Artykuł dotyczy motywacji porównania zdrowy jak pieniądz, które jest znane w dialekcie śląskim i w gwarach góralskich. Zarówno pod względem tytułu, jak i sposobu analizy mamy tu nawiązanie do artykułu Nikity I. Tołstoja Slavjanskaja frazeologija sub specie ètnografii. Okazuje się, że omawiane porównanie pochodzi z rytualnej formuły, towarzyszącej ablucji, podczas której w wodzie zanurza się pieniądze. Na motywację porównania zdrowy jak pieniądz składają się symbolika wody i symbolika srebra.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14026
2023-09-05T07:36:09Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14026
2023-09-05T07:36:09Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 153
Definicja kognitywna w badaniach przekładoznawczych: o polskiej śmierci
Jamka, Anna; Uniwersytet Warszawski
2023-08-31 13:19:48
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14026
językowy obraz świata; przekładoznawstwo; definicja kognitywna; tłumaczenie literackie; śmierć
This work was supported by the University’s Integrated Development Programme (ZIP), co-financed by the European Social Fund within the framework of Operational Programme Knowledge Education Development 2016-2020, action 3.5.
pl
Paradygmat językowego obrazu świata (JOS), mimo ogromnej popularności w polskiej (i słowiańskiej) humanistyce, nie znalazł dotąd szerokiego zastosowania w badaniach nad przekładem. Co więcej, dwa najważniejsze opracowania na ten temat (Pieciul-Karmińska 2007; Gicala 2018), mimo niezwykle istotnego wkładu w stan badań, nie postulują spójnych wytycznych ilościowych i jakościowych, tj. liczby i rodzaju słowników, wielkości korpusów czy rodzaju danych tekstowych/przyjęzykowych, jakie w takim badaniu należałoby wykorzystać. Tym samym osoby zainteresowane włączeniem perspektywy JOS do badań nad przekładem muszą samodzielnie wypracować zasady doboru podstawy materiałowej, co w przypadku tekstów z różnych kultur, często też z różnych epok, z pewnością nie jest zadaniem łatwym. W niniejszym artykule przedstawiam kroki podjęte w celu opracowania definicji kognitywnej śmierci, która służy jako punkt wyjścia do analiz tłumaczeniowych. Na początku dokonuję przeglądu aktualnego stanu badań na temat związków etnolingwistyki kognitywnej i przekładu, i pokrótce przedstawiam model przekładu z perspektywy JOS autorstwa Agnieszki Gicali (2018). Zasadniczą częścią artykułu jest omówienie wyzwań (i ich możliwych rozwiązań), przed jakimi staje badacz/ka analizujący/a przekład z perspektywy JOS. Zwieńczeniem artykułu jest wstępna definicja kognitywna śmierci w języku polskim opracowana na podstawie danych wyekscerpowanych z omówionych wcześniej źródeł.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13828
2023-09-05T07:52:50Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13828
2023-09-05T07:52:50Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 185
„Naziści bez granic”, czyli o postaci nazisty we współczesnym niemieckim dyskursie humorystycznym na podstawie wybranych filmów z kanału Browser Ballett
https://journals.umcs.pl/et/article/download/13828/56365
Iwaniak, Kamil Adam; Uniwersytet Śląski, Katowice
2023-08-31 13:19:50
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13828
humor; język niemiecki; językoznawstwo kognitywne; opozycja skryptów; nazista
en
Celem niniejszego artykułu jest pokazanie, w jaki sposób profilowane jest pojęcie nazista we współczesnym niemieckim dyskursie humorystycznym. Przy użyciu SSTH i GTVH (m.in. opozycji skryptów i propozycji mechanizmów logicznych), a także paradygmatu kognitywnego (m.in. domeny kognitywne) oraz JOS autor stara się pokazać, w jaki sposób mogą być konstruowane audiowizualne teksty satyryczne. Analiza wybranych żartobliwych filmów z popularnego kanału Browser Ballett ma charakter jakościowy. Dalszym celem jest próba wskazania na najważniejsze aspekty kulturowospołeczne stanowiące podstawę treściową dla badanych satyrycznych wypowiedzi.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13790
2023-09-05T09:20:01Z
et:REC
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13790
2023-09-05T09:20:01Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 35 (2023); 329
Język angielski w Indiach – próba redefinicji: Akshya Saxena, Vernacular English: Reading the Anglophone in Postcolonial India, Princeton and Oxford: Princeton University Press, 2022, xvii + 206 s. ISBN: 9780691223148
Głaz, Adam; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2023-08-31 13:19:59
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13790
pl
Recenzja książki: Akshya Saxena, Vernacular English: Reading the Anglophone in Postcolonial India, Princeton and Oxford: Princeton University Press, 2022, xvii + 206 s. ISBN: 9780691223148
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14472
2022-10-10T06:48:43Z
et:STR
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14472
2022-10-10T06:48:43Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 1
Strony tytułowe i spis treści
Nowosad-Bakalarczyk, marta
2022-10-10 00:00:00
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14472
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14410
2022-10-07T11:26:27Z
et:STR
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14410
2022-10-07T11:26:27Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 1
Strony tytułowe i spis treści
czasopisma, Redakcja
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14410
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14409
2022-10-03T06:22:24Z
et:STR
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14409
2022-10-03T06:22:24Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 8
Fotografia Profesora Jerzego Bartmińskiego
czasopisma, Redakcja
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14409
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14277
2023-08-29T07:38:21Z
et:ARW
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14277
2023-08-29T07:38:21Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 9
Jerzy Bartmiński i jego program nauki otwartej
Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14277
Jerzy Bartmiński; etnolingwistyka; folklorystyka; dialektologia; aksjologia; stereotyp; wartości
en
W artykule prezentowana jest sylwetka Profesora Jerzego Bartmińskiego jako badacza, organizatora życia naukowego i społecznika.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14193
2023-07-28T06:23:56Z
et:KN
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14193
2023-07-28T06:23:56Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 407
Książki nadesłane
czasopisma, Redakcja; Maria Curie-Skłodowska University, Lublin, Poland
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14193
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14192
2022-10-03T06:22:26Z
et:NK
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14192
2022-10-03T06:22:26Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 401
Noty o książkach
czasopisma, Redakcja; Maria Curie-Skłodowska University, Lublin, Poland
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14192
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13637
2022-10-03T06:22:26Z
et:SPR
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13637
2022-10-03T06:22:26Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 395
Памяти Ольги Фроловой (24.04.1959-24.01.2022)
https://journals.umcs.pl/et/article/download/13637/55524
https://journals.umcs.pl/et/article/download/13637/55525
https://journals.umcs.pl/et/article/download/13637/55526
https://journals.umcs.pl/et/article/download/13637/55527
Федорова, Людмила Львовна
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13637
ru
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14173
2022-10-12T17:19:30Z
et:REC
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14173
2022-10-12T17:19:30Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 379
Uliń mi się, piszczałeczko… Wzorce tekstowe folkloru dziecięcego: Barbara Żebrowska-Mazur, Słowny ludowy folklor dziecięcy. Część 2: Wzorce tekstowe wybranych gatunków, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2022, 194 s.
Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14173
pl
Recenzja książki: Barbara Żebrowska-Mazur, Słowny ludowy folklor dziecięcy. Część 2: Wzorce tekstowe wybranych gatunków, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2022, 194 s.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13617
2022-10-12T17:18:47Z
et:REC
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13617
2022-10-12T17:18:47Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 374
Региональная идентичность – пример исследования: Jadwiga Kozłowska-Doda, Tożsamość, losy i język najstarszych mieszkańców okolic Dociszek na Białorusi (na podstawie badań terenowych z przełomu XX i XXI w.), Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2021, 536 s.
Rudenka, Alena
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13617
ru
Recenzja książki:Jadwiga Kozłowska-Doda, Tożsamość, losy i język najstarszych mieszkańców okolic Dociszek na Białorusi (na podstawie badań terenowych z przełomu XX i XXI w.), Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2021, 536 s.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12758
2022-10-12T17:18:09Z
et:REC
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12758
2022-10-12T17:18:09Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 368
Pamięć – język – tożsamość. Pamięcioznawcze studium wspólnoty Wiślan w Banacie: Katarzyna Marcol, Tautowie. Język i pamięć w ustanawianiu wspólnoty Wiślan w Banacie, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2020, 346 s.
Wójcicka, Marta; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12758
język, pamięć, tożsamość
pl
Recenzja książki: Katarzyna Marcol, Tautowie. Język i pamięć w ustanawianiu wspólnoty Wiślan w Banacie, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2020, 346 s.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14154
2022-10-12T17:17:34Z
et:REC
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14154
2022-10-12T17:17:34Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 363
Język i komunikacja w nowych czasach: Paweł Nowak, Naturalny porządek rzeczy w języku, Warszawa: Krajowa Szkoła Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego, 2020, 256 s.
Nowosad-Bakalarczyk, Marta; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14154
pl
Recenzja książki: Paweł Nowak, Naturalny porządek rzeczy w języku, Warszawa: Krajowa Szkoła Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego, 2020, 256 s.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13681
2022-10-12T17:11:04Z
et:REC
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13681
2022-10-12T17:11:04Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 357
O semantyce, życiu i kulturze akademickie rozmowy z Anną Wierzbicką: Helen Bromhead i Zhengdao Ye (red.), Meaning, Life and Culture: In Conversation with Anna Wierzbicka, Canberra: Anu Press, 2020, xviii + 515 s.
Głaz, Adam; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13681
pl
Recenzja książki: Helen Bromhead i Zhengdao Ye (red.), Meaning, Life and Culture: In Conversation with Anna Wierzbicka, Canberra: Anu Press, 2020, xviii + 515 s.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12999
2022-10-03T06:22:26Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12999
2022-10-03T06:22:26Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 339
Językowy obraz Kozaka na podstawie polskich pieśni historycznych i folkloru (na tle wybranych tekstów ukraińskich i rosyjskich)
Ławrynow, Daria Joanna; Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12999
językowy obraz świata; Kozak; folklor; pieśni historyczne
Autorka analizuje językowy obraz Kozaka na podstawie tekstów polskich, ukraińskich i rosyjskich pieśni historycznych i folkloru. Jako podstawę metodologiczną artykułu przyjęła teorię językowego obrazu świata w ujęciu Jerzego Bartmińskiego. Celem artykułu jest ujawnienie głównych tendencji językowej kreacji Kozaka. Tekst stanowi językoznawczą próbę porównania obrazu Kozaka w tekstach polskich, ukraińskich i rosyjskich. Ze względu na charakter źródeł analiza nie ma charakteru ściśle chronologicznego.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13874
2022-10-09T21:04:32Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13874
2022-10-09T21:04:32Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 319
Wizerunek Japończyków w polskich tygodnikach: analiza tekstów z Narodowego Korpusu Języka Polskiego
Kawamoto, Yumeko; Tokijski Uniwersytet Studiów Zagranicznych
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13874
językowy obraz świata; Japończycy; prasa; tygodnik; korpus językowy
W niniejszym artykule przeanalizowano teksty z polskich tygodników pochodzące z Narodowego Korpusu Języka Polskiego, które zawierają wyraz Japończyk we wszystkich możliwych przypadkach gramatycznych. Analiza dowiodła, że można wyodrębnić 9 kategorii tematycznych dla zebranych tekstów na podstawie wyłonionych faset: cechy charakteru; cechy fizyczne; skojarzone motywy; egzotyka; wizerunek lidera na arenie międzynarodowej; wrażliwość artystyczna; stosunki dyplomatyczne; kontekst historycznowojenny oraz problemy. W zgromadzonych danych obserwujemy konteksty, które przedstawiają obraz mieszkańców Japonii pozytywnie lub negatywnie (na przykład w tekstach dotyczących fasety „grzeczność” pozytywnie, a w tekstach dotyczących fasety „problemy społeczne” – negatywnie), jednak większość z zebranych tekstów opisuje Japończyków w sposób neutralny. Wynik analizy pokazuje, że określenie „projapoński” w odniesieniu do Polski, jakie stosuje japońska prasa, może wywoływać niepoprawne skojarzenie.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13355
2022-10-03T06:22:26Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13355
2022-10-03T06:22:26Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 303
Koncepty zdraví (zdrowie) i nemoc (choroba) w czeskiej frazeologii
https://journals.umcs.pl/et/article/download/13355/54361
Christou, Anna; Czech Academy of Sciences, Czech Language Institute
Táborská, Karolína; Czech Academy of Sciences, Czech Language Institute
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13355
etnolingwisyka; językowo-kulturowy obraz świata; wartości; frazeologia; metafora pojęciowa; zdrowie; choroba
The preparation of this article was financed within the statutory activity of the Czech Language Institute of the Czech Academy of Sciences (RVO No. 68378092)
Artykuł dotyczy konceptów zdraví (zdrowie) i (jako jego antytezy) nemoc (choroba) w czeskiej frazeologii. Autorki skupiają się na opozycji między zdrowiem i chorobą, czyli na jednej z głównych opozycji semantycznych w czeskim językowym obrazie świata. Pod względem teoretycznym i metodologicznym artykuł częściowo mieści się w ramach współczesnej etnolingwistyki (koncepcji językowego obrazu świata), a częściowo lingwistyki kognitywnej, szczególnie teorii metafory pojęciowej. W czeskim językowym obrazie świata zdrowie to jedna z najważniejszych wartości egzystencjalnych – jej wagę widać głównie na tle choroby, będącej jej antytezą. Pojęcia zdrowia i choroby to przeciwstawne wartości w kognitywnym systemie człowieka. W czeskim językowym obrazie świata opozycja zdrowie – choroba łączy się z innymi opozycjami semantycznymi, szczególnie życie – śmierć, młody – stary, piękno – brzydota, ruch – bezruch, silny – słaby, pełny – niepełny, kolorowy – bez koloru itd. Zdrowie jest zawsze konceptualizowane przez odwołania do jego typowych atrybutów (takich jak siła fizyczna, zdolność powrotu do równowagi, kompletność, ruch, młodosć, pełnia kolorów), podczas gdy chorobę postrzega się przez pryzmat atrybutów przeciwnych (fizyczna słabość, starość, bezruch, niepełność, nieatrakcyjność, brzydota, śmierć). W czeskich idiomach zdrową osobę porównuje się do odpornych organizmów, takich jak potężne, twarde drzewa o mocnych korzeniach i pniach; silne, zwinne, szybkie zwierzęta; piękne plony; czerwone kwiaty itd.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13290
2022-10-03T06:22:25Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13290
2022-10-03T06:22:25Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 287
Pojęcie kłamstwa we współczesnych tekstach angielskich
https://journals.umcs.pl/et/article/download/13290/54059
Snukiškienė, Irena; Uniwersytet Wileński
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13290
lie, kłamstwo; językowy obraz świata; konceptualizacja; dane tekstowe
W artykule podjęto próbę rekonstrukcji językowo-kulturowego obrazu konceptu lie ‘kłamstwo’ obecnego we współczesnych tekstach angielskich. Badanie przeprowadzono z wykorzystaniem metodologii S-A-T lubelskiej szkoły etnolingwistycznej. Wyróżniono semantyczne aspekty konceptu lie w danych tekstowych, zinterpretowano je i wyodrębniono jego profile semantyczne. Opracowane dane obejmują konteksty wyekscerpowane z brytyjskiego korpusu British National Corpus (BNC), korpusu medialnego News on the Web (NOW) oraz innych tekstów prasowych i internetowych. Badania wskazały, iż koncept lie we współczesnych tekstach angielskich ujmowany jest głównie z perspektywy politycznej, gdzie łączy się ściśle ze zjawiskiem post-prawdy. Teksty zawierają także różne profile konceptu lie i jego niejednoznaczną ocenę aksjologiczną. Choć kłamstwo ogólnie uznaje się za nieetyczne i moralnie niedopuszczalne (czyli jest wartościowane negatywnie), to jednak jest ono także postrzegane jako trwały element życia społecznego i nieodłączny atrybut polityki.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13468
2022-10-03T06:22:25Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13468
2022-10-03T06:22:25Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 265
Co zyskujemy żyjąc pomiędzy? Czułość według Olgi Tokarczuk w przekładzie na inne języki
Głaz, Adam; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13468
zysk semantyczny; przekład; czułość; Olga Tokarczuk; wykład noblowski
Refleksja etnolingwistyczna korzysta z osiągnięć przekładoznawstwa w różnoraki sposób; jednym z nich jest spojrzenie na dwutekst lub wielotekst (obejmujący oryginalny tekst i jego przekłady) jako na spójną całość. O ile zazwyczaj podkreśla się nieuchronnie powstające w procesie tłumaczenia straty, wielotekst można także rozpatrywać pod kątem zysku (lub wzbogacenia) semantycznego, kiedy to przekład dopełnia lub rozwija oryginał. W artykule zaproponowano określenie trzech kategorii takiego zysku, opisując je w odniesieniu do instrumentarium językoznawstwa kognitywnego i etnolingwistyki kognitywnej (zwłaszcza koncepcji językowego obrazu świata): (1) poszerzenie pola semantycznego oryginału (tu rolę odgrywa profilowanie jako parametr wyróżnienia poznawczego), (2) wydobycie obecnej w oryginale wielości punktów widzenia oraz (3) wzmocnienie jego przesłania, co dzieje się za sprawą większego „natężenia głosu” jako konstruktu tekstowego. Kategorie te ilustrowane są różnymi sposobami mentalnego zobrazowania pojęcia czułości w angielskim, francuskim, portugalskim i rosyjskim tłumaczeniu wykładu noblowskiego Olgi Tokarczuk.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13434
2022-10-03T06:22:25Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13434
2022-10-03T06:22:25Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 243
Dawne epidemie w świetle nazw mór, morowe powietrze i pochodnych – doba staro- i średniopolska
Raszewska-Żurek, Beata; Uniwersytet Jagielloński
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13434
historia języka polskiego; staropolszczyzna; średniopolszczyzna; leksyka; semantyka historyczna; aksjolingwistyka; leksem mór; morowe powietrze; epidemia
Artykuł poświęcony jest przedstawianiu i pojmowaniu epidemii w dobie staro- i średniopolskiej w świetle jej nazw: mór, morowe powietrze. Podzielony został na trzy części: nazywanie, pojmowanie, wartościowanie. W pierwszej części analizie poddano występowanie leksemów mór, morowy i pochodnych w tekstach staro- i średniopolskich, ze szczególnym uwzględnieniem ich łączliwości. Druga część jest próbą rekonstrukcji pojmowania epidemii przez użytkowników ówczesnego języka. Analiza pokazała, że epidemia nazywana leksemami mór, morowe powietrze i podobnymi jest ujmowana przede wszystkim w dwóch kategoriach: kategorii kary Bożej za grzechy i kategorii katastrofy, zwłaszcza katastrofy naturalnej. Jej postrzeganie jest silnie zależne od chrześcijańskiego światopoglądu i umocowane w tradycji biblijnej. W trzeciej części, poświęconej wartościowaniu epidemii, wskazano środki językowe, jakimi wyrażano negatywną ocenę epidemii w tekstach, w tym wykorzystywanie jej w porównaniach i metaforach nacechowanych aksjologicznie.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13397
2022-10-03T06:22:25Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13397
2022-10-03T06:22:25Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 223
Estoński bóg grzmotu Pikne – próba definicji kognitywnej
Gajetti, Giuliano; Uniwersytet Jagielloński
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13397
definicja kognitywna; etnolingwistyka; Pikne; Uku; estoński bóg grzmotu
W artykule podjęto próbę skonstruowania definicji kognitywnej nadprzyrodzonej istoty wiązanej z burzą i piorunami – bogiem grzmotu, czczonym w estońskiej tradycji i wierzeniach ludowych. Pierwszym krokiem było zbadanie leksyki związanej z grzmotem i jej komponentów. Następnie refleksji poddano etymologię badanego teonimu. Kolejnym krokiem było ułożenie danych językowych w fasety: homonimy i synonimy, terminy o tym samym stopniu ogólności i nadrzędne, wygląd, cechy niezwiązane z wyglądem, działania wykonywane przez bóstwo, władza, bóstwo jako adresat działań, zwracanie się do bóstwa i lokalizacja. Na tej podstawie zbudowano definicję kognitywną, z podaniem dokumentacji w języku oryginalnym i angielskim tłumaczeniu.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13272
2022-10-03T06:22:25Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13272
2022-10-03T06:22:25Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 201
Imiona, tytuły i deskrypcje określające Chrystusa w „Postylli Mniejszej” (1590) Jakuba Wujka i „Postylli” (1599) Mikołaja Daukszy
Rutkovska, Kristina; Uniwersytet Wileński
Jachimovič, Katažyna; Uniwersytet Wileński
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13272
Biblia; Chrystus; onomastyka; postylla; Jakub Wujek; Mikalojus Daukša
Litewska Rada Naukowa (LMT)
Przedmiotem analizy są nazwy, tytuły i deskrypcje określające Chrystusa w Postylli Mniejszej (1590) Jakuba Wujka. Uwagą objęte zostały typy nazw oraz rola, jaką odgrywają one w procesie teksto- i stylotwórczym utworu. Ważny jest również udział onomastykonu w kształtowaniu dyskursu religijnego epoki z pogranicza renesansu i baroku, co kieruje prowadzone rozważania w stronę założeń onomastyki kulturowej. Analizując nazwania Chrystusa w tekście polskiego kaznodziei, podejmiemy też próbę prześledzenia sposobu tłumaczenia tych nazw w postylli Mikołaja Daukszy z 1599 roku. Podstawę materiałową do badań stanowi baza danych, sporządzona ręcznie przez autorki artykułu, wynikająca z analizy 70 kazań (cała Postylla Mniejsza, wydanie z 1590 roku) i konkordancja Postylli Daukszy w portalu seniejirastai.lt. Ogólnie analizie poddano 260 nazw w języku polskim i litewskim. Przy opisie uwzględniono też konteksty ich użycia (150 stron rękopisu).Na podstawie analizy teonimów wytypowano dwa podstawowe profile w obrazie tej centralnej w postylli postaci: Chrystusa jako człowieka i Chrystusa jako Boga, które są ściśle ze sobą powiązane; dominującym jest profil pierwszy. Występujące w postylli Wujka rozbudowane nazwy i deskrypcje zwracają uwagę na osobę Chrystusa, a jednocześnie podnoszą wartość intelektualną tekstu i napełniają go podniosłością. Nieco inną funkcję pełnią te nazwy w litewskim przekładzie Daukszy. Tłumaczenie ich jest prawie dosłowne, można jednak zauważyć niektóre regularne zmiany polegające na redukcji nazwy, zapisie tytułów małą literą, opuszczeniu przymiotników nobilitujących Chrystusa. Można więc sformułować wniosek o nieco innej stylistycznej roli imienia w postylli Daukszy, co przyczynia się do mniejszej podniosłości i większej potoczności tekstu. Dalsze badania nad antroponimią biblijną w przekładowym dziele litewskiego kaznodziei ten wniosek mogą pogłębić, jednocześnie ujawnić nowe cechy języka Daukszy, wynikające z przyjętej przez niego metody translacji.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13729
2022-10-03T06:22:25Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13729
2022-10-03T06:22:25Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 181
Narodowe i transnarodowe aspekty ptasiej symboliki duszy w ujęciu etnolingwistycznym
https://journals.umcs.pl/et/article/download/13729/55860
Masłowska, Ewa Jadwiga; Instytut Slawistyki PAN
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13729
ptasia symbolika dusz; narodowa symbolika ptaków; transnarodowa symbolika ptaków; profilowanie znaczeń symbolicznych ptaków-dusz
Instytut Slawistyki PAN
Autorka podjęła próbę ukazania narodowej i ponadnarodowej symboliki ptaków w sferze duszy w polskiej kulturze ludowej na tle słowiańskim. Celem pracy jest prześledzenie różnorodności w sposobie obrazowania egzystencji dusz zmarłych oraz ich relacji ze światem żywych. Analiza materiału wykazała, że różnice kulturowe dają się zaobserwować na poziomie gatunków ptaków. Cechy gatunkowe ptaka (wygląd, tryb życia, barwa upierzenia) oraz konteksty kulturowe (odziedziczone i lokalne) stanowią podstawę do profilowania ich znaczeń symbolicznych.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13896
2022-10-03T06:22:25Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13896
2022-10-03T06:22:25Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 167
Rozwój semantyczny germańskiego *steur-: pale, stery, kotwice, pręty łoziny i chowane kile
Heide, Eldar; Uniwersytet Nauk Stosowanych Zachodniej Norwegii
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13896
żeglarstwo w epoce żelaza; statek wiosłowy; ster; sterowanie statkiem; etymologia; Wörter und Sachen
Autor omawia relację między starogermańskimi słowami oznaczającymi ster, czyli staronordyjskim stýri / stjórn, starowysokoniemieckim stiura, staroangielskim steor itd., oraz staronordyjskim staurr ‘(zaostrzony) słup’. Słowa te najprawdopodobniej łączy wymiana samogłosek (ablaut), trudno jest jednak ustalić kognitywny związek między nimi. Zazwyczaj twierdzi się, że słowa stýri i in. pierwotnie oznaczały podobną do wiosła belkę, kłodę lub słup, których używano do sterowania statkiem. Trudno to jednak robić przy pomocy tego typu przedmiotów, a wiosło sterowe nie wygląda jak żaden z nich. W artykule stawia się zatem tezę, iż stýri (i inne wymienione wyżej słowa) pierwotnie znaczyły mniej więcej to samo, co staurr, czyli słup wprowadzany w stawiające opór podłoże i kotwiczący dany obiekt. Z najwcześniejszych przedstawień północnoeuropejskich staków ze stýris (czyli staków wiosłowych) wynika, iż funkcją stýri nie było nadawanie statkowi kierunku, lecz zabezpieczenie go przed bocznym dryftem. Na stjóri (co w staronordyjskim znaczyło ‘prymitywny rodzaj kotwicy’) kluczowym elementem jest znajdujący się w dolnej części zaostrzony element wbijany w dno. Podobnie w języku farerskim, stjóri to lina lub zapięcie, przy pomocy którego wyciągane są z morza na brzeg ludzie i towary. Podobne znaczenie mają norweskie słowa stjor/stjore. Kluczowym argumentem przemawiającym za stawianą tu hipotezą jest to, iż stýri / stjórn / stiura itd. mają oryginalne znaczenie bliskie staronordyjskiego staurr, jak wskazują na to związki etymologiczne między nimi. Istniejący obecnie kompleks semantyczny to steer (ang.), steuern (niem.) itd. prawdopodobnie ewoluował wspólnie ze stýri (i innymi słowami), towarzysząc rozwojowi północnoeuropejskiego statku żaglowego w okresie dynastii Merowingów.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13712
2022-10-03T06:22:25Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13712
2022-10-03T06:22:25Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 151
Arbor Mundi w tradycyjnej poezji ustnej z perspektywy staroislandzkiej i litewskiej
Buivytė, Giedrė; Uniwersytet Wileński
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13712
drzewo świata; tradycyjna poezja ustna; litewskie pieśni ludowe; Edda starsza (Edda poetycka)
W artykule omawia się koncepcję „drzewa świata” (Arbor Mundi) obecną w Eddzie starzej (Eddzie poetyckiej) i litewskich pieśniach ludowych. Analizie poddano słownictwo poetyckie w wybranych źródłach tradycyjnej poezji ustnej w celu ustalenia jego znaczeń symbolicznych i relacji do mitologii. W analizie skupiono się na poetyckich obrazach drzewa świata jako modelu kosmosu oraz wiecznie zielonego drzewa życia. Wybrane wiersze z Eddy oraz litewskie pieśni ludowe ujawniają wagę drzewa świata jako znacznika strukturalnego, określającego relację między centrum a peryferiami, tj. między przestrzenią znaną (zorganizowaną) i nieznaną (chaotyczną). Nacisk na skierowaną ku górze orientację drzewa odbiera się jako wskazanie na jego świętość. Bada się życiodajne cechy drzewa życia w relacji do obrazu rosy, która symbolizuje żyzność i płodność natury wyrażonej w Eddzie, a także zdrowie i płodność panny młodej wyrażone w litewskich pieśniach ludowych.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12402
2022-10-03T06:22:25Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12402
2022-10-03T06:22:25Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 139
Grzeczność językowa w XXI wieku na przykładzie polskich i południowokoreańskich programów telewizyjnych z 2020 roku
https://journals.umcs.pl/et/article/download/12402/49479
Taczkowska, Kalina Maria; Uniwersytet Warszawski
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12402
grzeczność językowa; honoryfikatywność; leksyka; formy adresatywne; analiza porównawcza; komunikacja
W pracy omówione zostały formy honoryfikatywne języków polskiego i koreańskiego na podstawie dialogów z polskich i południowokoreańskich seriali oraz programów rozrywkowych, emitowanych na popularnych kanałach telewizyjnych w 2020 roku. Autorka scharakteryzowała kulturowe i społeczne uwarunkowania honoryfikatywności i wyróżniła jej leksykalne wykładniki. Dodatkowo porównała polskie i koreańskie formy adresatywne oraz zbadała wpływ sytuacji komunikacyjnej na ich zastosowanie.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12471
2022-10-03T06:22:25Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12471
2022-10-03T06:22:25Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 125
Obraz grzeczności w polskiej frazeologii
https://journals.umcs.pl/et/article/download/12471/49793
Dąbkowska, Anna; Uniwersytet Warszawski
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12471
grzeczność; frazeologia; kultura polska
Przedmiotem artykułu są zawarte w treści polskich związków frazeologicznych wątki związane z zachowaniami zgodnymi z obowiązującym modelem grzeczności oraz z zachowaniami będącymi odstępstwem od tego modelu (językowymi i niejęzykowymi). Celem jest wskazanie, które zachowania tworzą językowo-kulturowy obraz grzeczności. Z przedstawionej analizy wynika, że zawiera on takie pożądane społecznie cechy człowieka, które dzisiaj zaliczylibyśmy zarówno do etykiety językowej, jak i etyki słowa.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13526
2022-10-03T06:22:25Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13526
2022-10-03T06:22:25Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 95
Bitwa pod Mątwami, albo Czy niepamięć jest etnolingwistycznie relewantna?
Chlebda, Wojciech Michał; Uniwersytet Opolski
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13526
pamięć wspólnotowa; niepamięć; narcyzm grupowy; paradygmat romantyczny
Tekst powstał poza takim wsparciem
Przez „niepamięć (zbiorową)” rozumie się tu sferę faktów (zdarzeń, miejsc, postaci itp.) z określonych przyczyn wypartych z pamięci zbiorowej albo do niej przez daną wspólnotę niedopuszczonych. Etnolingwistyka bada zazwyczaj dane (systemowe, tekstowe, ankietowe) o faktach danych, natomiast zawartość niepamięci nie jest nam dana wprost, trzeba do niej dotrzeć przy pomocy specjalnych metod analizy. Badanie treści niepamięci musi odpowiedzieć na pytanie, z jakich przyczyn dana wspólnota usunęła pewne fakty poza ramy swojej pamięci (lub ich do nich nie dopuściła). Autor przeanalizował cztery fakty spoza ram polskiej pamięci wspólnotowej (bitwę pod Mątwami z 1666 r., zbrodnię w Jedwabnem, I wojnę światową, polskich jeńców w niewoli niemieckiej) i doszedł do wniosku, że ich obecność w sferze niepamięci zbiorowej ma swoje źródło w presji kodu kulturowego związanego z paradygmatem romantycznym, w którego centrum leży przekonanie o wyjątkowości, niewinności i nietykalności narodu polskiego. Kod ten blokuje dostęp do pamięci zbiorowej tych faktów, które ów paradygmat naruszają czy podważają.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13843
2022-10-03T06:22:25Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13843
2022-10-03T06:22:25Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 79
Analiza metaforycznych nazw roślin w ramach trzech modeli kognitywnych: gramatyki kognitywnej, teorii metafory pojęciowej i teorii integracji pojęciowej
Kowalewski, Hubert; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13843
ludowe nazwy roślin; gramatyka kognitywna; teoria metafory pojęciowej; teoria integracji pojęciowej; językowy obraz świata
Analiza metaforycznych nazw roślin w ramach trzech modeli kognitywnych: gramatyki kognitywnej, teorii metafory pojęciowej i teorii integracji pojęciowejCelem artykułu jest ustalenie stopnia przydatności trzech modeli teoretycznych, wypracowanych w ramach lingwistyki kognitywnej, tj. gramatyki kognitywnej Ronalda Langackera, teorii metafory pojęciowej George’a Lakoffa i Marka Johnsona oraz teorii integracji pojęciowej Gillesa Faucionniera i Marka Turnera, do analizy motywacji ludowych nazw roślin. O ile żaden z tych modeli nie został opracowany jako narzędzie rekonstrukcji językowego obrazu świata (patrz prace Jerzego Bartmińskiego), o tyle mogą one uchwycić kryjące się w badanych nazwach niuanse semantyczne, a tym samym wnieść wkład w opis konceptualizacji obecnych w języku ludowym. Ponieważ zakres zastosowania wszystkich trzech modeli obejmuje wyrażenia metaforyczne, w artykule proponuje się analizę ludowej nazwy stokrotki gęsi pępek, omawia mocne i słabe strony każdego modelu, użytego w celu rekonstrukcji skonwencjonalizowanego ludowego sposobu obrazowania obecnego w nazwie rośliny.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12836
2022-10-03T06:22:25Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12836
2022-10-03T06:22:25Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 57
Indywidualizacja, czyli etnolingwistyka na miarę postmodernizmu: od narodu i ludu w stronę człowieka, jednostki, obywatela
Łozowski, Przemysław; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12836
etno jako naród lub państwo; poziomy analizy: indywidualny i ponad-indywidualny; analiza kontekstowa a zdekontekstualizowana; alternatywy poznawcze
W artykule rozważa się etnolingwistykę w kontekście postmodernizmu. Ponieważ badania etnolingwistyczne koncentrują się na tym, co ponad-indywidualne, ogólne i systemowe, proponujemy potraktować indywidualizację jako sytuacyjną (powiązaną ze światem realnym) kontekstualizację wyrażeń językowych. Za przykłady służą polski przedrostek nad- oraz nazwa miesiąca sierpień. W pierwszym wypadku analizujemy konkretne, indywidualne użycia (tegoż przedrostka), w drugim zwracamy uwagę na szczególne wydarzenia upamiętniane w sierpniu. Prowadzi nas to do rozważań na temat etnolingwistyki zorientowanej indywidualistycznie lub obywatelsko.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14161
2023-08-29T07:40:52Z
et:ARW
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14161
2023-08-29T07:40:52Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 51
Profesor Jerzy Bartmiński (1939–2022). Pożegnanie
Prorok, Katarzyna; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Wasiuta, Sebastian; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14161
Jerzy Bartmiński; etnolingwistyka; stereotyp; wartości
en
Wspomnienie o profesorze Jerzym Bartmińskim, założycielu i redaktorze "Etnolingwistyki", zmarłym 7 lutego 2022 r.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14089
2023-08-29T07:58:38Z
et:ARW
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14089
2023-08-29T07:58:38Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 41
Jerzy Bartmiński – obywatel świata
Underhill, James William; Université de Rouen, Francja
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14089
Jerzy Bartmiński; obywatel świata; etnolingwistyka; współpraca międzynarodowa; rozwój dyscypliny
en
Tekst przedstawia sylwetkę Profesora Jerzego Bartmińskiego i jego wkład w rozwój etnolingwistyki z perspektywy globalnej.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14128
2022-10-12T17:20:06Z
et:REC
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/14128
2022-10-12T17:20:06Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 384
Stabilne czy zmienne? O polskich i niemieckich symbolach kolektywnych: Michael Fleischer, Annette Siemes, Michał Grech, Stabilność polskiej i niemieckiej symboliki kolektywnej, Wrocław–Kraków: Wydawnictwo Libron, 2021, 459 s.
Gierczak, Sylwia Katarzyna; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/14128
pl
Recenzja książki: Michael Fleischer, Annette Siemes, Michał Grech, Stabilność polskiej i niemieckiej symboliki kolektywnej, Wrocław–Kraków: Wydawnictwo Libron, 2021, 459 s.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13858
2022-10-12T17:20:41Z
et:REC
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13858
2022-10-12T17:20:41Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 34 (2022); 389
Nieoczywista złożoność fenomenu disco polo: Bogusław Skowronek, Natalia Zborowska, Disco polo. Analiza lingwistyczno-kulturowa, Kraków 2020: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, 138 s.
https://journals.umcs.pl/et/article/download/13858/56496
Ceran, Lech Julian; Uniwersytet Łódzki
2022-09-30 20:08:37
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13858
pl
Recenzja książki: Bogusław Skowronek, Natalia Zborowska, Disco polo. Analiza lingwistyczno-kulturowa, Kraków 2020: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, 138 s.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13440
2022-02-09T09:40:06Z
et:KN
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13440
2022-02-09T09:40:06Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 30 (2018); 369
Książki i czasopisma nadesłane
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2018-08-17 00:00:00
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13440
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13439
2022-02-09T09:40:06Z
et:NK
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13439
2022-02-09T09:40:06Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 30 (2018); 361
Noty o książkach
czasopisma, Redakacja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2018-08-17 00:00:00
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13439
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13438
2022-02-09T08:12:45Z
et:NK
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13438
2022-02-09T08:12:45Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 31 (2019); 345
Noty o książkach
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2019-10-11 00:00:00
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13438
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13437
2022-02-09T08:11:36Z
et:KN
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13437
2022-02-09T08:11:36Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 31 (2019); 352
Książki i czasopisma nadesłane
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2019-10-11 00:00:00
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13437
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13419
2022-02-09T07:43:48Z
et:KN
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13419
2022-02-09T07:43:48Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 29 (2017); 334
Książki i czasopisma nadesłane
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2017-11-03 00:00:00
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13419
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13418
2022-02-09T07:43:48Z
et:NK
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/13418
2022-02-09T07:43:48Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 29 (2017); 327
Noty o książkach
czasopisma, Redakcja; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
2017-11-03 00:00:00
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/13418
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12952
2021-10-15T15:27:44Z
et:KN
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12952
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 383
Książki i czasopisma nadesłane
czasopisma, Redakcja
2021-10-12 17:02:25
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12952
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12951
2021-10-15T15:27:44Z
et:NK
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12951
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 379
Noty o książkach
czasopisma, Redakcja
2021-10-12 17:02:24
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12951
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12848
2021-10-15T15:27:44Z
et:SPR
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12848
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 369
Pamięci Berta Peetersa (1960-2021)
Sadow, Lauren; Macquarie University, Sydney
Mullan, Kerry; RMIT University, Melbourne
2021-10-12 17:02:21
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12848
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12834
2021-10-15T15:27:44Z
et:SPR
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12834
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 373
I Międzynarodowy Kongres Etnolingwistyczny „Etnolingwistyka – bilans dyscypliny: stan badań, metody i postulaty badawcze”
Białek, Ewa Jadwiga; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2021-10-12 17:02:23
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12834
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12809
2021-10-15T15:27:44Z
et:SPR
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12809
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 365
Kilka myśli o Bercie (1 marca 2021 roku)
Wierzbicka, Anna; Australijski Uniwersytet Narodowy, Canberra
2021-10-12 17:02:20
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12809
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12500
2021-10-15T15:27:44Z
et:REC
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12500
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 342
O miejscu i roli życzenia w ludowym modelu grzecznościowym: Kazimierz Sikora, Życzenie w gwarze i kulturze wsi, Kraków: Księgarnia Akademicka, Biblioteka „LingVariów”, t. 29, Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, 2020, 389 s.
Gierczak, Sylwia Katarzyna; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2021-10-12 17:02:16
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12500
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12482
2022-01-20T14:51:59Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12482
2022-01-20T14:51:59Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 321
Najstarsza literatura Slavii Orthodoxa (podejście etnolingwistyczne)
Kretschmer, Anna Genrihovna; Uniwersytet Wiedeński
2021-10-12 17:02:13
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12482
badanie tekstowe; podejście etnolingwistyczne; Slavia Orthodoxa – okres końcowy
W artykule ukazano podejście etnolingwistyczne do świeckiej literatury słowiańskiej, tzw. Slavia Orthodoxa w jej końcowym okresie. W centrum zainteresowania autorki stanowią metodologiczne aspekty badań. Zaproponowane tu podejście opiera się na modelu filologicznym, który działa na poziomie tekstu i obejmuje językowe i niejęzykowe (tekstologiczne i socjolingwistyczne) cechy tekstu. Metoda ta została poszerzona o składnik etnolingwistyczny – jest prezentowana na bazie XVII-XVIII-wiecznych tekstów wschodniosłowiańskich oraz tekstów z serbskiego korpusu.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12387
2021-10-15T15:27:44Z
et:REC
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12387
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 337
Leksykograficzne świadectwo językowego obrazu świata: Maciej Rak, Jan Karłowicz w świetle materiałów archiwalnych: Dialektologia, etnolingwistyka i lituanistyka, Kraków: Księgarnia Akademicka, 2021, 265 s.
Żyśko, Angelina; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2021-10-12 17:02:15
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12387
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12343
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12343
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 81
Žeme [ziemia] w literaturze litewskiej
Smetona, Marius; Uniwersytet Wileński
2021-10-12 17:01:50
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12343
ziemia; koncept; wartość; planeta; matka
en
Ziemia jest dla Litwina wartością i plasuje się dość wysoko w skali wartości. Jest wyjątkowa dlatego, ponieważ wiążą się z nią inne wartości, zarówno te odwieczne, jak i społeczne. W literaturze ziemia jest rozumiana jako planeta, jako jeden z czterech żywiołów. Jako żywioł jest przeciwieństwem wody, dlatego jest również określana jako ląd. Ten świat różni się od nieba, często jest wręcz przeciwny niebu, gdyż zgodnie z wyobrażeniem człowieka w niebie jest dobrze, a na ziemi człowieka spotykają różne nieprzyjemne rzeczy. Ziemia jest światem, na jej powierzchni trwa życie, stoją budynki, siedzi się, stoi, leży, spaceruje itp. Jest największym dobrem człowieka, które można sprzedać, kupić, wynająć, dać w prezencie, przekazać w spadku. Człowieka interesuje nie tylko to, co dzieje się na twardej powierzchni – dba on o warstwę, którą można uprawiać i zdobywać pożywienie, dba o to, aby kwiaty, drzewa i trawa wyrastały z tej warstwy. W tej warstwie człowiek znajduje różne przedmioty, więc wydaje mu się, że ziemia potrafi ukryć przed nim wiele tajemnic. Ziemia jest matką, która daje życie i schronienie po śmierci, opiekuje się człowiekiem, żywi go, pociesza, rozmawia z nim. Jest swego rodzaju punktem odniesienia, na podstawie którego człowiek ceni wielkie i małe rzeczy, przedmioty, znajdujące się ponad nią. Ziemia oznacza określone państwo lub naród żyjący na własnym terytorium lub miejsce urodzenia osoby, życie przodków i rodziców.Ziemia jest żywa, żyje tym samym życiem co człowiek, ma twarz, części ciała, narządy wewnętrzne, doznaje ludzkich emocji, człowiek nadaje jej boskie moce.Ziemia występuje w różnych kolorach: od tradycyjnej żyznej czerni po subtelne odcienie żółto-brązowe czy niebieskie.Jest charakteryzowana przy użyciu najbardziej zaskakujących wyrazów, takich jak grzeszna, soczysta, chuda, jak kawior i in.Ziemia ma też szczególny zapach – wilgotny i kwaśny. Człowiekowi ziemia pachnie jęczmieniem, owsem, latem, domem, a zapach ten łaskocze serce, przywołuje wspomnienia, budzi nostalgię.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12340
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12340
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 103
Chleb w małych formach litewskiego folkloru
Smetoniene, Irena; Uniwersytet Wileński
2021-10-12 17:01:52
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12340
chleb; folklor; koncept; przysłowie; zagadka
VLKK
pl
Chleb w świetle małych form litewskiego folkloru jest głównym pokarmem człowieka i na tyle ważnym, że dzięki niemu człowiek jest gotowy do ciężkiej pracy. Nawet samo pieczenie chleba to ciężka praca, ale najważniejszy jest wynik tego trudu – syty, pracowity człowiek, syta rodzina; choć każda praca jest cenna, praca oracza lub zwykłych ludzi zasługuje na szczególny szacunek, ponieważ jest ściśle związana z chlebem i ziemią. Wielka waga przywiązywana jest do jakości chleba: musi on nie tylko pięknie wyglądać, ale także być smaczny. Chleb w litewskim folklorze jest też swego rodzaju miarą otaczających ludzi i wspólnoty, pozwala odróżnić swego od obcego; przypomina dom i ojczyznę, jawi się jako symbol siły rodziny, jej harmonii; w folklorze istnieje wzajemny związek między chlebem a człowiekiem: chleb chroni przed nieszczęściami, leczy, ostrzega, dlatego człowiek go chroni, szanuje, przypisuje mu magiczne właściwości. Tak pojmowali chleb przodkowie współczesnych Litwinów, jednak to rozumienie, bez względu na jego wartość, z biegiem czasu uległo zmianie. Mając na uwadze to, że folklor uchwycił głównie pogląd ludzi z XIX i pocz. XX w., wyniki badań przedstawione w tym artykule mogą różnić się od dzisiejszego wyobrażenia chleba.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12303
2023-07-04T19:56:40Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12303
2023-07-04T19:56:40Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 67
O semantycznych i motywacyjnych powiązaniach niektórych środków wyrażenia pojęcia zdrowie w dialektach rosyjskich
Kozhinowa, Alla; Białoruski Uniwersytet Państwowy, Mińsk, Białoruś
2021-10-12 17:01:49
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12303
pojęcie aksjologiczne zdrowie; modele motywacyjne; rosyjskie słownictwo dialektalne
en
W artykule poddaje się analizie dwa typy relacji motywacyjnych, tworzących pojęcie zdrowie w dialektach rosyjskich: <<zdrowie>> ← <<jędrność, siła, siła>> oraz <<zdrowie>> ← <<ruch, pozycja w przestrzeni>>. Sugeruje się, że regularność modeli motywacyjnych prowadzi do możliwości sprowadzenia całej różnorodności wyrażeń danego pojęcia aksjologicznego do ograniczonej liczby modeli, jeśli weźmiemy pod uwagę nie tylko motywację <<bliską>>, czy słowotwórczą, ale też <<odległą>>, czyli uwarunkowaną formą wewnętrzną leksemu. Też należy brać pod uwagę fakt, iż świadomość językowa narodu w granicach tego samego modelu może realizować ambiwalentne wyobrażenia o otaczającym świecie.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12261
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12261
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 39
Demokracja na podstawie materiałów z białoruskich mediów (połowa 2020 – początek 2021)
Rudenka, Alena Mikalajewna; Białoruski Uniwersytet Państwowy, Minsk
2021-10-12 17:01:46
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12261
demokracja; media masowe; stereotyp; profil; prorządowy; opozycyjny
Prof. Stanisława Niebżegowska-Bartmińska; NAWA; UMCS
en
W artykule analizowana jest reprezentacja stereotypu demokracja w białoruskim dyskursie publicystycznym od połowy 2020 roku do początku 2021 roku. Wykorzystywany jest materiał rosyjsko- i białoruskojęzyczny ze źródeł internetowych różnych opcji politycznych. W wyniku analiz autorka formułuje wnioski, że w białoruskiej przestrzeni informacyjnej stereotyp demokacja przyjął nowy profil.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12251
2021-10-15T15:27:44Z
et:REC
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12251
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 348
Kropiana, kropiana, leć do Pana… Folklor dziecięcy w ujęciu genologicznym: Barbara Żebrowska-Mazur, Słowny ludowy folklor dziecięcy, cz. 1. Istota folkloru dziecięcego, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2020, 360 s.
https://journals.umcs.pl/et/article/download/12251/48795
Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2021-10-12 17:02:17
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12251
folklor dziecięcy; polska kultura ludowa
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12126
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12126
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 131
Flannel i beggar’s blanket: metafory czy amalgamaty? Analiza kognitywna wybranych potocznych nazw dziewanny w języku angielskim
https://journals.umcs.pl/et/article/download/12126/48270
https://journals.umcs.pl/et/article/download/12126/48271
https://journals.umcs.pl/et/article/download/12126/48272
Mierzwińska-Hajnos, Agnieszka Bożena; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2021-10-12 17:01:56
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12126
semantyka kognitywna; potoczne nazwy roślin; metafora; amalgamat pojęciowy; językowy obraz świata; dynamiczna konstrukcja znaczenia
pl
Autorka dokonuje analizy kognitywnej wybranych nazw dziewanny (Verbascum thapsus L.) w języku angielskim, motywowanych wyglądem rośliny. Analizując takie określenia jak flannel (pol. flanela) oraz beggar’s blanket (pol. koc żebraka), stara się ukazać, w jaki sposób przebiega konceptualizacja tych nazw. Wykorzystuje przy tym zarówno założenia teorii metafory pojęciowej, jak i teorii integracji pojęciowej, w szczególności zaś sześcioprzestrzenny model autorstwa Line Brandt i Per Aage Brandta. Równocześnie w artykule zostały zaprezentowane te aspekty, które wydają się być kluczowe dla analizy kognitywnej potocznych nazw roślin: rola ludzkiego doświadczenia i myśli ucieleśnionej w procesie konceptualizacji pojęć, sposób dynamicznego konstruowania znaczenia osadzonego w określonym kontekście oraz (iii) funkcja językowego obrazu świata w odkodowywaniu znaczeń.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12116
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12116
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 187
Etnopsycholingwistyka rosyjska i jej implikacje dla badań nad przekładem
Konefał, Ewa; Uniwersytet Gdański
2021-10-12 17:02:01
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12116
etnopsycholingwistyka; badania nad przekładem; kultura; lakuna; świadomość językowa
W artykule zostały przedstawione źródła komunikacyjnych modeli opisów przekładu, ufundowanych na wynikach etnopsycholingwistycznych badań kontrastywnych prowadzonych przez badaczy Zakładu Psycholingwistyki i Teorii Komunikacji Akademii Nauk ZSRR/Rosyjskiej Akademii Nauk, skoncentrowanych na opisie relacji w obrębie triad język – etnos - kultura / język – świadomość - kultura. Za szczególnie istotne z punktu widzenia opisu przekładu problemy, poruszane przez etnopsycholingwistów, uważa się m.in. lakunarność oraz świadomość językową uczestników komunikacji, w tym przede wszystkim komunikacji dwujęzycznej.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12060
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12060
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 237
Rola badań ankietowych w rekonstrukcji językowo-kulturowego obrazu szacunku we współczesnej polszczyźnie
https://journals.umcs.pl/et/article/download/12060/48039
Gierczak, Sylwia Katarzyna; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2021-10-12 17:02:05
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12060
etnolingwistyka; językowy obraz świata; ankieta lingwistyczna; definicja kognitywna; szacunek
Przedmiotem opracowania jest przedstawienie roli i wartości badań empirycznych w rekonstrukcji językowokulturowego obrazu konceptów o nacechowaniu aksjologicznym i uwarunkowanych społecznie konotacjach. W artykule nawiązano do założeń i ustaleń metodologicznych wypracowanych na gruncie etnolingwistyki, gdzie za podstawę rekonstrukcji konceptualizacji poszczególnych pojęć uznano interpretację danych trojakiego typu: systemowych (S), ankietowych (A) i tekstowych (T). Podejście to przyjęto w Leksykonie aksjologicznym Słowian i ich sąsiadów (LASiS 1-5, 2015-2019) przygotowanym przez zespół kierowany przez Jerzego Bartmińskiego. Autorka prezentuje wyniki badania ankietowego na temat szacunku, przeprowadzonego wśród stu studentów pięciu lubelskich uczelni. Zadaniem respondentów było udzielenie odpowiedzi na pytanie zgodne ze schematem lubelskiej ankiety ASA: „Co – według Ciebie – stanowi o istocie prawdziwego szacunku?” Dane pozyskane ze źródeł wywołanych umożliwiły odtworzenie obrazu prawdziwego szacunku w ujęciu aspektowym. Na pozycji eksponowanej znalazł się aspekt społeczny (S), w ramach którego najczęściej wskazywano: (1) akceptację i empatię wobec drugiej osoby, (2) kulturę osobistą, rozumianą jako właściwe/stosowne zachowanie wobec drugiej osoby oraz odpowiedni stosunek/odpowiednie podejście do zwierząt, roślin, rzeczy, a także (3) uznanie drugiej osoby za autorytet, podziw dla kogoś lub czegoś. Miejsca kolejne w układzie frekwencyjnym zajęły aspekty: psychiczny (P), etyczny (E) i psychospołeczny (A). Odnotowano najniższy udział aspektów bytowego (B) i kulturowego (K). Przedstawione dane pozwalają wnosić o zgodności danych ankietowych z danymi słownikowymi, które wespół poświadczają wysunięcie na pozycję prymarną podmiotowego wymiaru szacunku. Autorka artykułu dowodzi, że badania ankietowe są istotnym etapem odkrywania, jak mówiący rozumieją znaczenia pojęć, którymi się posługują – chodzi tu o rozumienie potoczne, obiegowe, ważne w budowaniu definicji kognitywnej danego konceptu. Badania empiryczne pozwalają także na hierarchizację wyodrębnionych cech definicyjnych, na uszeregowanie ich od tych najbardziej ustabilizowanych do najrzadziej wskazywanych, co czyni te badania wartościowym narzędziem w weryfikacji danych leksykograficznych.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12046
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/12046
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 9
Podstawy metodologiczne semantyki kognitywno-antropologicznej (Refleksje w związku z publikacją „Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów”)
Grzegorczykowa, Renata; Uniwersytet Warszawski
2021-10-12 17:01:42
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/12046
semantyka kognitywno-antropologiczna; semantyka strukturalna; metodologia; komparatystyka; konceptualizacja; językowy obraz świata; aksjologia; inwariant pojęciowy; pojęcie bazowe; honor
pl
Artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza – metodologiczna, przedstawia podstawowy cel badań kognitywno-antropologicznych w opozycji do semantyki strukturalnej i opisuje kolejne kroki badawcze prowadzące do tego celu. Część druga zawiera refleksje na temat opublikowanych tomów „Leksykonu aksjologicznego”, w szczególności tomu 5, poświęconego pojęciu honoru.Celem badań semantyczno-strukturalnych jest rekonstrukcja systemu semantyczno-leksykalnego określonego języka (kodu), służącego komunikacji międzyludzkiej, a więc rekonstrukcja informacji, które można uzyskać przez „użycie kodu”. Celem semantyki kognitywnoantropologicznej jest rekonstrukcja sposobu konceptualizowania wyróżnionych językowo fragmentów świata.Zadania, stojące przed badaczami semantyki drugiego typu, to: (1) wykrycie obiektu, będącego przedmiotem konceptualizacji (pojęcia bazowego, inwariantu pojęciowego) i (2) rekonstrukcja sposobu jego obrazowania, konceptualizowania w umysłach ludzi mówiących danym językiem. To drugie zadanie dokonuje się przez analizę wyrażeń językowych powiązanych z badanym pojęciem. Wykorzystuje się w tym celu teorię pól leksykalno-semantycznych, a także teorię ram interpretacyjnych i teorię domen kognitywnych. Obie te kwestie omawiane są w artykule.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/11994
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/11994
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 117
Jedzenie przez pryzmat komunikacji (perspektywa lingwistyczno-kulturowa)
Gasz, Agnieszka Maria; Uniwersytet Śląski, Katowice
2021-10-12 17:01:54
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/11994
jedzenie; język; komunikacja; kultura; tekst
pl
Autorka przedstawia próbę charakterystyki aktu jedzenia jako „zdarzenia” komunikacyjnego i swoistego tekstu kultury w oparciu o główne założenia modelu komunikacji i teorii informacji, a także ogólnej teorii znaków. Zasadniczy cel szkicu sprowadzał się do rekonstrukcji językowo-kulturowego obrazu jedzenia w aspekcie komunikacji międzyludzkiej. W opisie materiału odwoływano się do wybranych metod i narzędzi badawczych wypracowanych w obrębie semantyki lingwistycznej, zwłaszcza w jej odmianie kulturowej. Źródła materiałowe wykorzystane do badania fenomenu jedzenia zostały zawężone głównie do przestrzeni języka polskiego i kultury polskiej, ale w trakcie analizy przywoływano także niektóre przykłady odnoszące do innych kultur. Konstruując model układu komunikacyjnego dla sytuacji jedzenia w kategoriach lingwistycznych, wyodrębniono podstawową relację pomiędzy wykonawcą czynności (osobą jedzącą) a obiektem tej czynności (pokarmem). Analiza materiału wykazała, że obok wyrażanych werbalnie informacji o tym „kto” je, „co” je czy też „w jaki sposób” je, nie mniej istotną rolę w kodowaniu pewnych znaczeń dla odbiorcy pełnią również towarzyszące im komunikaty niewerbalne (odgłosy jedzenia, mowa ciała osoby jedzącej), jak również sygnały konwencjonalne używane w zastępstwie formuły słownej (przekazywane za pomocą odpowiedniego ułożenia sztućców albo też za pośrednictwem samej potrawy bądź określonego sposobu konsumpcji).
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/11966
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/11966
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 305
Europejczyk czy muzułmanin? Wybrana i odrzucona tożsamość we Wszystkich wojnach Lary Wojciecha Jagielskiego
https://journals.umcs.pl/et/article/download/11966/47551
Akram, Sara; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2021-10-12 17:02:12
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/11966
tożsamość; wartości; analiza lingwistyczna; reportaż
Od drugiej połowy XX wieku tożsamość stała się jednym z centralnych problemów w refleksji różnorodnych dziedzin humanistyki. Jawi się ona jako coś, co dopiero musi zostać odkryte bądź skonstruowane przez podmiot. Wartości z kolei towarzyszą człowiekowi od narodzin – człowieka otacza „świat wartości”. Jedną z takich wartości jest własna i zbiorowa tożsamość. Autorka podejmuje próbę przedstawienia (z lingwistycznej perspektywy) tożsamości jako wartości w książce reportażowej Wojciecha Jagielskiego pt. Wszystkie wojny Lary. W artykule został ukazany proces poszukiwania i odkrywania własnej tożsamości przez Szamila. Wiązało się to z wyborem określonych wartości, jakimi zaczął kierować się w życiu i jakie zdeterminowały jego udział w wojnie w Syrii. Sferę aksjologiczną Szamila określiło wyznanie religijne. Rozbieżne hierarchie wartości Szamila i jego matki – Lary – doprowadziły do konfliktu między nimi, co najwyraźniej widać na przykładzie omówionej w artykule opozycji życie – śmierć.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/11925
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/11925
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 151
Rola nazw w rekonstrukcji językowo-kulturowego obrazu grzybów
Bielak, Agata; Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa
2021-10-12 17:01:58
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/11925
ludowe nazwy grzybów; Słownik stereotypów i symboli ludowych; podstawa onomazjologiczna; analiza słowotwórcza; etymologia
Artykuł jest próbą ukazania roli nazw w rekonstrukcji językowokulturowego obrazu grzybów. Duża liczba nazw grzybów wskazuje na ich istotne znaczenie praktyczne dla mieszkańców wsi. Wiele z tych nazw jest polisemicznych i synonimicznych. Dla celów rekonstrukcji językowego obrazu świata (w tym artykule grzybów) bardzo istotne jest odkrywanie podstaw onomazjologicznych nazw. Wśród nazw grzybów występują nazwy tworzone m.in. od wyglądu (np. lejek, czerwieniak), właściwości (np. twardziok, słodzianka), w tym jadalności/niejadalności i trujących właściwości (np. grzyb godzący, truciciel, grzyb jadowity), a także czasu i miejsca rośnięcia (np. wrześniak, dębowiec).
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/11876
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/11876
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 169
Obraz muchy w polskiej, francuskiej i angielskiej frazeologii. Szkic porównawczy
https://journals.umcs.pl/et/article/download/11876/46946
https://journals.umcs.pl/et/article/download/11876/46947
https://journals.umcs.pl/et/article/download/11876/46948
https://journals.umcs.pl/et/article/download/11876/46949
Sadowska-Dobrowolska, Katarzyna; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2021-10-12 17:01:59
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/11876
semantyka leksykalna; językowy obraz świata; analiza porównawcza; frazeologia; językowy obraz muchy; ekwiwalencja
Artykuł dotyczy obrazu muchy utrwalonego w polskich, francuskich i angielskich frazeologizmach. Na wstępie autorka przypomina zależności istniejące między językiem i kulturą, dzięki którym porównawcze analizy semantyczne są ważnym elementem dialogu międzykulturowego. Następnie opisuje korzyści, jakie płyną z takich badań dla translatologii i dydaktyki przekładu. Stawia pytania o to, jakie właściwości muchy zostały przez daną społeczność komunikatywną uznane za istotne; jak społeczność ta wartościuje opisywanego owada i jakie doświadczenia zostały przez nią utrwalone w procesach frazeologicznych. W kolejności dokonuje analiz związków frazeologicznych tożsamych we wszystkich badanych językach, a następnie utrwalonych połączeń motywowanych właściwościami fizycznymi much, ich zachowaniem oraz wartościowaniem w relacji do człowieka. Porównanie zasobu frazeologicznego trzech języków pozwala ustalić, że każdy z nich skupia się na innych cechach muchy i utrwala nieco odmienny obraz tego owada. Różna jest również frekwencja związków z komponentem nominalnym mucha w poszczególnych językach.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/11864
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/11864
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 255
Gramatykalizacje modalności w językach naturalnych na przykładzie japońskiego rzeczownika tsumori
https://journals.umcs.pl/et/article/download/11864/46906
https://journals.umcs.pl/et/article/download/11864/46908
Pietrow, Jarosław Andrzej; Uniwersytet Warszawski
2021-10-12 17:02:07
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/11864
język japoński; nominalizacja; rzeczowniki formalne; znaczenie zamiaru
Japoński rzeczownik tsumori występuje w zdaniach jako tzw. rzeczownik formalny, będący konstytutywnym członem nominalizacji zdaniowej i komunikuje znaczenie zamiaru, intencji poprzez główny schemat (suru) tsumori da. Jego funkcje modalne wykazują silne związki z pragmatyką grzeczności językowej i manifestowaniem postaw w relacjach interpersonalnych. W artykule zostały zaprezentowane główne schematy składniowe i typowe funkcje semantyczne tego leksemu na tle konfrontatywnym z innymi językami.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/11721
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/11721
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 49
Rodzina w języku i kulturze hausa
Pawlak, Nina; Uniwersytet Warszawski
2021-10-12 17:01:47
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/11721
dystans kulturowy; rodzina tradycyjna; małżeństwo; dyskurs religijny; hausa
pl
Autorka podejmuje próbę zdefiniowania konceptu rodziny w języku odległym geograficznie i w kulturze istotnie odmiennej od kultury europejskiej. Powołując się na uniwersalne cechy definicyjne pojęcia rodzina, przedstawia obraz rodziny na podstawie danych afrykańskiego języka hausa. Źródła językowe dostarczają wiedzy na temat stereotypu rodziny tradycyjnej, wewnętrznej struktury rodziny i relacji między członkami, przedmiotem uwagi są też społecznie regulowane zasady zawierania małżeństwa i relacji mąż-żona. Podstawą językowego obrazu rodziny jest treść wyspecjalizowanego leksykonu odnoszącego się do konceptu rodziny, a ponadto cechy strukturalne i frazeologia języka hausa. Podstawowy stereotyp rodziny hausańskiej, zrekonstruowany na podstawie danych językowych, jest konfrontowany z odmiennym profilowaniem konceptu rodziny w dyskursie religijnym i dyskursie świeckim kultury masowej.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/11579
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/11579
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 205
Przestępstwa językowe jako przedmiot etnolingwistycznych badań porównawczych
Falana-Jafra, Anna Magdalena; Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza, Częstochowa
2021-10-12 17:02:02
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/11579
przestępstwo językowe; prawo karne; etnolingwistyka; badania porównawcze
W artykule zaproponowana została autorska koncepcja przestępstw językowych jako podkategorii czynów zabronionych w polskim prawie karnym, a także w systemach prawnokarnych innych państw. Wskazane zostały ich cechy charakterystyczne, będące kryteriami odróżnienia od innych rodzajów przestępstw, a także relacje istniejące pomiędzy nimi jako wytworami kultury prawnej a innymi elementami kultury, w tym w szczególności językiem. Zaproponowane zostały ponadto trzy zasadnicze perspektywy badawcze tychże przestępstw, jakie mogą być prowadzone na kanwie porównawczych badań etnolingwistyczych: perspektywa temporalna, perspektywa terytorialna oraz perspektywa „prawa w działania”. Ta ostatnia wywiedziona została z osiągnięcie realistycznej szkoły prawnej, negującej znaczenie statycznego „prawa w tekstach”.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/10076
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/10076
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 219
Być przyzwoitym – o znaczeniu i wartościowaniu leksemów przyzwoity, przyzwoitość w historii polszczyzny
https://journals.umcs.pl/et/article/download/10076/38319
Raszewska-Żurek, Beata; Uniwersytet Jagielloński, Karków
2021-10-12 17:02:03
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/10076
historia polszczyzny; aksjolingwistyka; ujęcie diachroniczne
Uniwersytet Jagielloński
Inspiracją dla powstania niniejszego artykułu jest cytowane często w przestrzeni publicznej zdanie prof. Bartoszewskiego: „warto być przyzwoitym”, przywołujące przyzwoitość – wartość trudną do zdefiniowania, pojmowaną raczej intuicyjnie. Artykuł poświęcony jest diachronicznej analizie leksemów przyzwoity, przyzwoitość i przyzwoicie od momentu ich pojawienia się w polszczyźnie aż do współczesności. Leksemy te są znane polszczyźnie od początku doby średniopolskiej, ale ich nacechowanie aksjologiczne zaznacza się w tym czasie słabo. Ewolucja znaczeń od neutralnych do pozytywnie nacechowanych aksjologicznie zaszła późno i dość szybko – w 2. poł. XVIII w. W tym czasie musiało zaniknąć znaczenie neutralne, udokumentowane jeszcze w 1. poł. XVIII w. lepiej niż aksjologiczne, co wiązało się z umocnieniem tego drugiego – leksemy pozostały w użyciu, ale już jako wyrazy dodatnio nacechowane aksjologicznie. Analiza dawnych kontekstów jest próbą odtworzenia dawnego pojmowania przyzwoitości i ustalenia, co stanowi sens tej wartości współcześnie.
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/11975
2021-10-15T15:27:44Z
et:REC
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/11975
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 354
Nie tylko językowy świat ciot i pedałów w opisie socjolektalnym: Tomasz Łukasz Nowak, Język ukrycia. Zapisany socjolekt gejów, Kraków: Universitas, 2020, 273 s.
https://journals.umcs.pl/et/article/download/11975/47608
Dyszak, Andrzej S.; Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz
2021-10-12 17:02:18
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/11975
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/11904
2021-10-15T15:27:44Z
et:REC
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/11904
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 360
O języku mężczyzn o orientacji homoseksualnej: Tomasz Łukasz Nowak, Język ukrycia. Zapisany socjolekt gejów, Kraków: Universitas 2020, 273 s.
Jarosz, Beata; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2021-10-12 17:02:19
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/11904
socjolekt gejów; język ukrycia; lawendowa lingwistyka
pl
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/11869
2021-10-15T15:27:44Z
et:ROZ
v2
https://journals.umcs.pl/et/article/view/11869
2021-10-15T15:27:44Z
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Vol 33 (2021); 25
Kulturemy gwarowe, polskie i słowiańskie – zarys problematyki
Rak, Maciej; Uniwersytet Jagielloński, Kraków
2021-10-12 17:01:44
Pełny tekst licencji tutaj.
url:https://journals.umcs.pl/et/article/view/11869
kulturem; etnolingwistyka; gwary polskie; język polski; Słowiańszczyzna
pl
We wstępnej części artykułu przybliżono polskie prace dotyczące kulturemów i wskazano procedurę badawczą umożliwiającą typowanie tych jednostek etnolingwistycznych. W pierwszej części jako kulturemy gwarowe wskazano: robotę, ziymię, biydę, głód, ślebodę, honór, krzyz, Pana Boga, Pana Jezusa, Matkę Boską, ksiyndza, pana, gorzáłkę i chlyb. Do kulturemów ogólnopolskich zaliczono: Pana Boga, Pana Jezusa, Matkę Boską, krzyż, pracę, honor, bohaterstwo, odwagę, prawość, wolność, Polskę, Wisłę, Częstochowę, Kraków, Warszawę, biedę, chleb i wódkę. Jeśli idzie o kulturemy słowiańskie, to jest to zasób najuboższy: Pan Bóg, Pan Jezus, Matka Boska, krzyż, praca, wolność, honor, chleb, Słowianin i wódka.
b95fd61ff5def9a39feecd5701ff7ebe