12343
10.17951/et.2021.33.81
Rozprawy i analizy
Žeme [ziemia] w literaturze litewskiej
Žeme ‘land, ground, earth’ in Lithuanian literature
Žeme [ziemia] w literaturze litewskiej
Smetona
Marius
Uniwersytet Wileński
marius.smetona@gmail.com
https://orcid.org/0000-0003-2816-5504
UMCS
Admin
Bartmiński
Jerzy
Niebrzegowska-Bartmińska
Stanisława
Nowosad-Bakalarczyk
Marta
UMCS
Admin
12
10
2021
2021
33
638
Andrikonyte, Asta. 2018. Dainininkes Giedres Kaukaites istorija: kaip operos artistę išstume Griežlele. Available at: yhttps://www.lrytas.lt/kultura/scena/2018/10/24/news/dainininkes-giedres-kaukaites-istorija-kaip-operos-artiste-isstume-griezlele-7997537/ (accessed 25 Oct, 2019)
Daujotyte, Viktorija. 2005. Jurgio Baltrušaicio metaforos-simboliai. Metai 10: 85–93.
Gimbutiene, Marija. 1949. Škicai apie psichines gijas tarp praeities ir dabarties. Aidai 26. Available at: http://www.aidai.eu/index.php?view=article&catid=1743A26-gruodisid=21843Afioption=comcontentItemid=204 (accessed 5 December, 2020)
Laurinkiene, Nijole. 2013. Žemyna ir jos mitinis pasaulis. Vilnius: LLTI.
Maceina, Antanas. 1991. Raštai Vol. I. Vilnius: Mintis.
Maceina, Antanas. 2004. Raštai Vol. IX. Vilnius: Margi raštai. Available at: http://www.maceina.lt/html/9tomas.html (accessed 12 September, 2020)
Matulevičiene, Saule. 2013. Apie Žemę ir lietuvi. Liaudies kultura 4(151): 1–14.
Mažiulis, Vytautas. 1995. Del balt.-sl. “žeme” ir “saule” kilmes. Baltistica XXX(1).
Radauskas, Henrikas. 1947. Baltrušaitis tebelaukia vertejo. Aidai 8. Available at: http://www.aidai.eu/index.php?view=article&catid=227 3A196202id=3266 3Ami&option=com_content&Itemid=262 (accessed 20 June, 2020)
Šliogeris, Arvydas. 2011. Lietuviškos paraštes. Vilnius.
Vaitkevičiene, Daiva. 2013. “Man ta žeme viską duoda”: žemdirbio pasaulejauta Rakščiu patirties pasakojime. Liaudies kultura 2013/5 (152): 41–70.
Prawa autorskie (c) 2021 Marius Smetona
2021
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Ziemia jest dla Litwina wartością i plasuje się dość wysoko w skali wartości. Jest wyjątkowa dlatego, ponieważ wiążą się z nią inne wartości, zarówno te odwieczne, jak i społeczne. W literaturze ziemia jest rozumiana jako planeta, jako jeden z czterech żywiołów. Jako żywioł jest przeciwieństwem wody, dlatego jest również określana jako ląd. Ten świat różni się od nieba, często jest wręcz przeciwny niebu, gdyż zgodnie z wyobrażeniem człowieka w niebie jest dobrze, a na ziemi człowieka spotykają różne nieprzyjemne rzeczy. Ziemia jest światem, na jej powierzchni trwa życie, stoją budynki, siedzi się, stoi, leży, spaceruje itp. Jest największym dobrem człowieka, które można sprzedać, kupić, wynająć, dać w prezencie, przekazać w spadku. Człowieka interesuje nie tylko to, co dzieje się na twardej powierzchni – dba on o warstwę, którą można uprawiać i zdobywać pożywienie, dba o to, aby kwiaty, drzewa i trawa wyrastały z tej warstwy. W tej warstwie człowiek znajduje różne przedmioty, więc wydaje mu się, że ziemia potrafi ukryć przed nim wiele tajemnic. Ziemia jest matką, która daje życie i schronienie po śmierci, opiekuje się człowiekiem, żywi go, pociesza, rozmawia z nim. Jest swego rodzaju punktem odniesienia, na podstawie którego człowiek ceni wielkie i małe rzeczy, przedmioty, znajdujące się ponad nią. Ziemia oznacza określone państwo lub naród żyjący na własnym terytorium lub miejsce urodzenia osoby, życie przodków i rodziców.Ziemia jest żywa, żyje tym samym życiem co człowiek, ma twarz, części ciała, narządy wewnętrzne, doznaje ludzkich emocji, człowiek nadaje jej boskie moce.Ziemia występuje w różnych kolorach: od tradycyjnej żyznej czerni po subtelne odcienie żółto-brązowe czy niebieskie.Jest charakteryzowana przy użyciu najbardziej zaskakujących wyrazów, takich jak grzeszna, soczysta, chuda, jak kawior i in.Ziemia ma też szczególny zapach – wilgotny i kwaśny. Człowiekowi ziemia pachnie jęczmieniem, owsem, latem, domem, a zapach ten łaskocze serce, przywołuje wspomnienia, budzi nostalgię.
In Lithuanian literature, žeme ‘land, earth, ground’ is understood as a planet, as one of the four elements, as an element in opposition to water, or as solid ground. It differs from the sky and stands in opposition to it because the sky is good, while žeme is full of things that are unfriendly to people. Žeme is the world with life going on; buildings stand on its surface, people sit, stand or lie on it, etc. It is the most valuable property that can be sold, given, leased, or left as inheritance. People are interested not only in what is going on its surface but also in the layer that is cultivated (soil). People want this layer to grow flowers, trees and grass for them. They find various things in this layer and think that land can hide a lot from them. Žeme is the mother that provides life and shelter after death. It takes care of people, feeds them and talks to them. It also serves as a reference frame on the basis of which people evaluate large and small things or things hanging above it. Žeme can refer to a specific state or a nation that lives in own land, as well as to a person’s native home and lives of their ancestors. Žeme is alive as much as humans are: it has a face, parts of the body and internal organs, it experiences human emotions and has divine powers. Žeme can be of various colours: from the traditional colour of fertile soil, i.e., black, to subtle shades, such as yellowish brown or blue. It is also characterised through most unusual words, such as “sinful”, “juicy”, “slim”, “like caviar” and others. The smell of žeme is also exceptional: it is wet and sour. It smells of oats, barley, summer home – the smell fills people’s hearts with joy, evokes memories and longing.
Ziemia jest dla Litwina wartością i plasuje się dość wysoko w skali wartości. Jest wyjątkowa dlatego, ponieważ wiążą się z nią inne wartości, zarówno te odwieczne, jak i społeczne. W literaturze ziemia jest rozumiana jako planeta, jako jeden z czterech żywiołów. Jako żywioł jest przeciwieństwem wody, dlatego jest również określana jako ląd. Ten świat różni się od nieba, często jest wręcz przeciwny niebu, gdyż zgodnie z wyobrażeniem człowieka w niebie jest dobrze, a na ziemi człowieka spotykają różne nieprzyjemne rzeczy. Ziemia jest światem, na jej powierzchni trwa życie, stoją budynki, siedzi się, stoi, leży, spaceruje itp. Jest największym dobrem człowieka, które można sprzedać, kupić, wynająć, dać w prezencie, przekazać w spadku. Człowieka interesuje nie tylko to, co dzieje się na twardej powierzchni – dba on o warstwę, którą można uprawiać i zdobywać pożywienie, dba o to, aby kwiaty, drzewa i trawa wyrastały z tej warstwy. W tej warstwie człowiek znajduje różne przedmioty, więc wydaje mu się, że ziemia potrafi ukryć przed nim wiele tajemnic. Ziemia jest matką, która daje życie i schronienie po śmierci, opiekuje się człowiekiem, żywi go, pociesza, rozmawia z nim. Jest swego rodzaju punktem odniesienia, na podstawie którego człowiek ceni wielkie i małe rzeczy, przedmioty, znajdujące się ponad nią. Ziemia oznacza określone państwo lub naród żyjący na własnym terytorium lub miejsce urodzenia osoby, życie przodków i rodziców.Ziemia jest żywa, żyje tym samym życiem co człowiek, ma twarz, części ciała, narządy wewnętrzne, doznaje ludzkich emocji, człowiek nadaje jej boskie moce.Ziemia występuje w różnych kolorach: od tradycyjnej żyznej czerni po subtelne odcienie żółto-brązowe czy niebieskie.Jest charakteryzowana przy użyciu najbardziej zaskakujących wyrazów, takich jak grzeszna, soczysta, chuda, jak kawior i in.Ziemia ma też szczególny zapach – wilgotny i kwaśny. Człowiekowi ziemia pachnie jęczmieniem, owsem, latem, domem, a zapach ten łaskocze serce, przywołuje wspomnienia, budzi nostalgię.
žeme
land
earth
planet
ground
concept
ziemia
koncept
wartość
planeta
matka