2024-03-29T06:51:10Z
https://journals.umcs.pl/index/oai
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/16825
2023-12-21T12:05:39Z
rh:STR
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Strony tytułowe i spis treści
Latawic, Krzysztof
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/16825
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Krzysztof Latawic
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/16185
2023-12-21T12:05:39Z
rh:rec
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Tomasz Osiński, Obwód (powiat) zamojski 1815-1866. Aspekty polityczne, społeczne, gospodarcze i militarne historii Królestwa Polskiego, Lotnicza Akademia Wojskowa, Dęblin 2020, ss. 511.
Caban, Wiesław
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach https://orcid.org/0000-0002-3695-8259
-
-
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/16185
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Wiesław Caban
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/16323
2023-12-21T12:05:39Z
rh:REC
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Józef Piłsudski kontra Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej w 1922 r. Uwagi na temat książki Janusza Farysia pt. Funkcjonowanie demokracji parlamentarnej w Drugiej Rzeczypospolitej. Konflikty wokół przesilenia rządowego w 1922 roku
Szudarek, Krystian Maciej
Uniwersytet Szczeciński https://orcid.org/0000-0001-9908-1055
Druga Rzeczpospolita; demokracja parlamentarna; kryzys rządowy 1922 r.; Sejm Ustawodawczy; Naczelnik Państwa; Józef Piłsudski
Celem artykułu recenzyjnego jest omówienie książki pt. Funkcjonowanie demokracji parlamentarnej w Drugiej Rzeczypospolitej. Konflikty wokół przesilenia rządowego w 1922 roku autorstwa Janusza Farysia. Recenzowana monografia jest pierwszą w historiografii książką poświęconą w całości kryzysowi demokracji parlamentarnej w Polsce, do którego doszło latem 1922 r., w przededniu wyborów parlamentarnych i prezydenckich. Jego przejawem było najdłuższe w historii II Rzeczypospolitej (dwumiesięczne) przesilenie rządowe, spowodowane konfrontacją polityczną pomiędzy Naczelnikiem Państwa Józefem Piłsudskim, wspieranym przez partie lewicowe i centrolewicowe oraz przedstawicieli mniejszości narodowych, a jego przeciwnikami z partii prawicowych i centroprawicowych. Doszło wówczas do otwartego konfliktu Naczelnika Państwa z Sejmem Ustawodawczym o charakterze konstytucyjnym, którego apogeum stanowiła nieudana próba przegłosowania wotum nieufności wobec J. Piłsudskiego. Książka Janusza Farysia przedstawia nie tylko w sposób erudycyjny genezę, przebieg i następstwa tych wydarzeń, ale zawiera również pogłębioną analizę czynników decydujących o słabości funkcjonowania polskiej demokracji parlamentarnej w tym okresie.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/16323
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/16323/66733
Prawa autorskie (c) 2023 Krystian Maciej Szudarek
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15281
2023-12-21T12:05:39Z
rh:rec
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Zygmunt III na kartach najnowszego podręcznika akademickiego: Krzysztof Mikulski i Jacek Wijaczka, Historia Powszechna. Wiek XVI–XVIII, Wydanie 1 – 1 dodruk, Wydawnictwo PWN Warszawa 2020, ss. 633 + mapy.
Szpaczyński, Przemysław
Badacz niezależny https://orcid.org/0000-0001-6459-896X
-
-
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15281
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Przemysław Szpaczyński
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14555
2023-12-21T12:05:39Z
rh:MAT
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Dwa źródła do poglądów i mentalności katolickiej inteligencji u progu Polski Ludowej
Orzełek, Ariel
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0001-5360-464X
„Dziś i Jutro”; katolicy świeccy; komunizm; Polska Ludowa; „Tygodnik Powszechny”
W tekście zostały zaprezentowane dwa źródła dotyczące politycznych poglądów i mentalności polskiej inteligencji katolickiej w pierwszych latach Polski Ludowej. Pierwszym z nich jest memoriał grupy „Dziś i Jutro” do Władysława Gomułki, prezentujący jej polityczne aspiracje i koncepcje, zmierzające do utworzenia współrządzącej Polską partii katolickiej. Drugi jest opracowaniem sytuacji w kraju, adresowanym do polskich władz emigracyjnych, z akcentem na poglądy katolików świeckich, rozczarowanych koncepcjami insurekcyjnymi i antyrosyjskimi. Dokumenty te pozwalają zrozumieć nie tylko ówczesne dylematy i wybory ideowe katolików, ale stanowią również istotny przyczynek do genezy późniejszych sporów środowisk katolickich w komunistycznej Polsce.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14555
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14555/59454
Prawa autorskie (c) 2023 Ariel Orzełek
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14809
2023-12-21T12:05:39Z
rh:MAT
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Uwagi Tadeusza Skowrońskiego, posła RP w Rio de Janeiro, na temat wewnętrznego i zewnętrznego położenia Brazylii (1943 r.)
Kruszyński, Marcin
Uniwersytet w Siedlcach https://orcid.org/0000-0001-9960-0943
Tadeusz Skowroński; poselstwo w Rio de Janeiro; Brazylia; Getúlio Vargas
Pomimo że bilateralne relacje polsko-brazylijskie nie należały – co oczywiste – do głównej przestrzeni zainteresowań międzywojennego MSZ i rzecz ta nie zmieniła się także po 1939 r., kontakty z państwem pod Krzyżem Południa były oparte na dużej kurtuazji oraz dyplomatycznej serdeczności. Tadeusz Skowroński, poseł RP w Rio de Janeiro (1938–1945), zostawił po sobie ciekawe analizy związane z wewnętrznym i zewnętrznym funkcjonowaniem państwa-gospodarza. Ta drukowana tutaj pochodzi z 1943 r. i wieloaspektowo oraz w dłuższej perspektywie czasowej porusza sytuację panującą w Brazylii pod rządami prezydenta Getúlio Vargasa.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14809
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Marcin Kruszyński
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15101
2023-12-21T12:05:39Z
rh:MAT
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Walka o uznanie. Kościół prawosławny w Polsce i jego starania o akceptację autokefalii przez Rosyjski Kościół Prawosławny w latach 1923–1928
Wysocki, Roman
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0002-5664-6041
Prawosławie; Kościół prawosławny w Polsce; Rosyjski Kościół Prawosławny; autokefalia
Podpisanie w 1924 r. przez patriarchę konstantynopolitańskiego tomosu nadającego autokefalię Kościołowi prawosławnemu w Polsce nie kończyło starań o pełne uznanie jego samodzielności. Kluczowym elementem było jeszcze uznanie tego aktu przez autokefaliczne Kościoły prawosławne. Największe problemy napotkano w kontaktach z Rosyjskim Kościołem Prawosławnym, który uważał, że tylko on miał prawo wydawać akt zezwalający na usamodzielnienie się Kościoła prawosławnego w Polsce. W latach 1923–1928 pomiędzy zwierzchnikami obu Kościołów trwała wymiana korespondencji, która choć nie doprowadziła do porozumienia, to jednocześnie pokazywała ich stanowiska.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15101
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15101/61892
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15101/61894
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15101/61895
Prawa autorskie (c) 2023 Roman Wysocki
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15245
2024-01-08T09:49:25Z
rh:MAT
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Wypadki krakowskie 1923 r. w oczach ówczesnego komendanta Policji Państwowej w Krakowie
Mierzwa, Janusz
Uniwersytet Jagielloński https://jagiellonian.academia.edu/JanuszMierzwa https://orcid.org/0000-0003-0534-1958
Druga Rzeczpospolita; Policja Państwowa; bezpieczeństwo publiczne; strajki; zamieszki
Wypadki krakowskie z listopada 1923 r. do dzisiaj budzą emocje. Mają one już całkiem przyzwoitą literaturę przedmiotu, stworzoną przede wszystkim przed 1989 r., choć także na przestrzeni ostatnich 30 lat ukazało się kilka opracowań o charakterze przyczynkarskim. Poszerza się też katalog źródeł, które mogą poprawić stan naszej wiedzy o wypadkach sprzed 100 lat. W ten nurt wpisuje się prezentowana relacja, zupełnie dotychczas nieznana, bo przechowywana w prywatnych zbiorach rodzinnych. Jej autorem jest Ludwik Kłeczek, komendant Policji Państwowej w Krakowie podczas wypadków listopadowych 1923 r. Dla niego samego krytyczna ocena działalności policji krakowskiej spowodowała przeniesienie na Wołyń, a ostatecznie do województwa śląskiego. Nie była zatem końcem kariery zawodowej.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15245
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Janusz Mierzwa
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13329
2023-12-21T12:09:56Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Życie religijne katolików obrządku łacińskiego na Ukrainie sowieckiej w latach 1953–1964
Rożkow, Władysław
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0001-9577-564X
Ryba, Mieczysław
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-6532-5987
Kościół katolicki; ZSRS; Ukraina; prześladowania; życie religijne; duszpasterstwo; katechizacja; życie sakramentalne; Żywy Różaniec; tercjarze
Niniejszy artykuł jest próbą ukazania życia religijnego katolików obrządku łacińskiego na Ukrainie w latach 1953–1964, a także przedstawienia polityki władz sowieckich wobec Kościoła rzymskokatolickiego. Na strukturę publikacji składa się pięć rozdziałów. W pierwszym rozdziale została przedstawiona sytuacja Kościoła łacińskiego na Ukrainie na tle zmian społeczno-politycznych w państwie sowieckim, które nastąpiły po śmierci Józefa Stalina. W rozdziale drugim ukazano specyfikę pracy duszpasterskiej na sowieckiej Ukrainie. Trzeci rozdział prezentuje udział wiernych w życiu sakramentalnym. Rozdział czwarty poświęcony został jednej z najważniejszych form życia modlitewnego katolików w ZSRS, jaką były tzw. liturgie bez kapłana. W ostatnim, piątym rozdziale przedstawiono działalność stowarzyszeń świeckich, które z kolei mimo rozlicznych restrykcji ze strony władz państwowych usiłowały wywrzeć znaczący wpływ na zachowanie tożsamości i praktyk religijnych oraz przekazanie ogniwa wiary młodszym pokoleniom.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13329
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13329/54240
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13329/54267
Prawa autorskie (c) 2023 Władysław Rożkow, Mieczysław Ryba
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15023
2023-12-21T12:05:39Z
rh:MAT
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Kopiariusz akt komisarza pełnomocnego Rządu Narodowego w księstwach naddunajskich Michała Mrozowickiego 18 VI 1863 – 10 X 1864 Część I: 18 VI 1863 – 20 I 1864
Willaume, Małgorzata
-
Nossowska, Małgorzata
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej http://orcid.org/0000-0002-4754-2400
powstanie styczniowe; Mołdawia; komisarz Rządu Narodowego; Michał Mrozowicki
W okresie powstania styczniowego terytorium Rumunii było ważnym elementem polskich planów wojskowych oraz zapleczem dla walczących oddziałów. Przebiegał tam szlak przerzutu broni i amunicji, przebywali tam też polscy ochotnicy i żołnierze, którym nie udało się przedostać na terytorium Rosji i wesprzeć działań powstańczych. W imieniu Rządu Narodowego działał tam komisarz Michał Mrozowicki, którego zadaniem m.in. była organizacja przerzutów broni i amunicji oraz opieka nad znajdującymi się w obozach żołnierzami i ochotnikami. Jego korespondencja i raporty dla Rządu Narodowego są relacją o wydarzeniach z okresu od czerwca 1863 r. do października 1864 r. i zawierają szczegółowe informacje na temat jego poczynań, losu Polaków znajdujących się pod jego opieką, trudności, z jakimi musiał mierzyć się jako urzędnik Rządu Narodowego, stanu finansów itp.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15023
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Małgorzata Willaume, Małgorzata nossowska
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13910
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Historyczne geoskrzynki miasta Lublina. Tropami upraktyczniania nauki historii
Litka, Paulina
badacz niezależny, Lublin https://orcid.org/0000-0001-5164-8892
Stolarz, Bartłomiej
Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych i Sztuki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0001-5470-9689
geocaching; geokesz; logbook; Augumented Reality; Virtual Reality; homo viator; grywalizacja; historia niekonwencjonalna; turystyka historyczna
Geocaching to rodzaj gry terenowej polegającej na odnajdowaniu ukrytych skrytek (geocache) przy użyciu nawigacji satelitarnej i aplikacji mobilnej. Projekt Historyczne geoskrzynki miasta Lublina ma na celu utworzenie w przestrzeni miejskiej tematycznych (historycznych) geoskrzynek, które przybliżałyby ich odkrywcom historię miasta. Ponadto wpisuje się on w niecodzienny produkt turystyczny z naciskiem na tematykę historyczną, gdzie m.in. odkrywanie różnorodnych kultur, poznawanie zapomnianych bądź mało znanych przestrzeni miasta stanowi pewną „edukacyjną zabawę intelektualną” i prowadzi tym samym do nauki konstruowania własnych szlaków historycznych miasta. To właśnie dzięki takiemu rozwiązaniu będzie możliwe poznawanie regionalnej historii w formie gry, co może być atrakcyjne szczególnie dla pokolenia młodych odbiorców.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13910
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13910/56733
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13910/56734
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13910/56735
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13910/56736
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13910/56737
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13910/56738
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13910/56739
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13910/56740
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13910/56741
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13910/56742
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13910/56743
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13910/56744
Prawa autorskie (c) 2023 Paulina Litka, Bartłomiej Stolarz
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15063
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Mapowanie przeszłości. Systemy Informacji Geograficznej (GIS) a badanie przeszłości
Woźniak, Marek
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0002-1746-0703
mapa; przeszłość; wizualizacja; mapowanie świata
Interaktywne mapy internetowe otwierają nowe perspektywy i wielowymiarową interakcję z danymi źródłowymi, stając się dzięki temu intuicyjnym narzędziem analitycznym pozwalającym dostrzec ukryte do tej pory relacje między nimi. Wizualizacja danych w formie interaktywnych map staje się nie tylko atrakcyjnym narzędziem prezentacji wiedzy – m.in. w formie wykresów, tabel, obrazów – ale przede wszystkim daje możliwość pogłębionych analiz zjawisk historycznych. Tego rodzaju wizualizacje, ujawniając niedostrzegane dotychczas relacje i wzory, prowokują do zadawania nowych pytań i szukania na nie odpowiedzi. Interaktywne mapy historyczne powstałe w oparciu o to narzędzie mogą stać się punktem wyjścia do sformułowania odmiennej od klasycznej reprezentacji zjawisk i procesów z przeszłości, ale także służyć porządkowaniu wiedzy i integrowaniu różnego rodzaju danych źródłowych. Łącząc dane (językowe, wizualne, geograficzne), stają się jednocześnie narzędziem analitycznym służącym interpretowaniu interesujących nas procesów i zjawisk historycznych oraz poszukiwaniem nowych.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15063
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Marek Woźniak
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/16174
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
W jaki sposób filmowa forma uhistorycznia filmową narrację i ekranowy świat przedstawiony? Analiza zjawiska na wybranych przykładach
Witek, Piotr
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0001-9950-1136
historyczność; film historyczny; parateksty; filmowy styl historyczny; filmowa poetyka historyczności; historia wizualna
Artykuł podejmuje problematykę estetyczno-formalnych strategii uhistoryczniania filmowej narracji i ekranowego świata przedstawionego w kinie historycznym. Pokazuje za pomocą jakich strategii – formalnych środków wyrazu – filmowa narracja i świat przedstawiony są uhistoryczniane. We wstępie zostaje wprowadzone kluczowe pojęcie analityczne – historyczność. Kategoria historyczności jest ukazana jako heterogeniczna, wymagająca za każdym razem konceptualizacji zrelatywizowanej do kulturowego kontekstu jej użycia. W artykule jest ona pojmowana na różne sposoby, np. jako: zmienność/istnienie w czasie (sposób pojmowania czasu); powtarzalność; przeszłość; chronologiczność; linearność; warstwowość; rytmiczność; przyczynowość; rozwój; postęp; przesunięcie/zwrot ku przeszłości/nawiązania do przeszłości; (futurystyczna) projekcja przeszłości; tradycja; pamięć przeszłości; świadomość (historyczna); naukowość (historiograficzność); doniosłość; nieaktualność/anachroniczność/archaiczność/dawność; styl myślowy; narracyjność; dyskursywność; dokumentalność/źródłowość; metahistoryczność; gatunkowość. Strategie uhistoryczniania filmowej narracji oraz filmowego świata przedstawionego są w tekście pojmowane jako rozliczne sposoby wyposażania filmu w różnego rodzaju formalno-filmowe oznaki historyczności, pozwalające uzyskać w akcie aktualizacji dzieła przez widza/badacza wrażenie efektu historyczności narracji i świata przedstawionego. Tworzą one filmową poetykę historyczności. W kolejnych częściach artykułu na przykładzie różnych filmów analizowane są oznaki historyczności w funkcji uhistoryczniania filmowej narracji i świata przedstawionego. Składają się na nie: (1) parateksty; (2) kompozycja narracji filmowej.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/16174
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/16174/66259
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/16174/66260
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/16174/66261
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/16174/66262
Prawa autorskie (c) 2023 Piotr Witek
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13524
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Stany Zjednoczone a obrona dobrego imienia Polski i narodu polskiego w kontekście Holokaustu
Jureńczyk, Łukasz
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego https://orcid.org/0000-0003-1149-925X
Holokaust; Instytut Pamięci Narodowej; stosunki polsko-amerykańskie; dobre imię Polski i Polaków; wolność słowa
The aim of the paper is to analyze and evaluate the reaction of the United States to the changes to the Act on the Institute of National Remembrance, which were to defend the good name of Poland and the Polish nation in the context of the Holocaust. The paper explains the significance of these changes for Polish-American relations. The assessment takes into account the important context of recent legal changes preventing the restitution of private Jewish property in Poland, lost after World War II. In criticizing the legal changes to the Act on the IPN carried out by the American authorities, respecting the freedom of expression and public debate was of the greatest importance. Since the Polish authorities resigned from the regulations that would have infringed these values, the United States did not limit cooperation with Poland. However, the controversy surrounding the act has shown that the legal restriction of basic democratic values, including the freedom of speech, may cause a more decisive response from the USA, decreasing the importance of relations with Poland. This, however, depends on the current appraisal of the strategic interests in the United States.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13524
Res Historica; No 56 (2023)
eng
Prawa autorskie (c) 2023 Łukasz Jureńczyk
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15453
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Najtrwalsze narratywy propagandy kremlinowskiej na temat Rumunii na przestrzeni pierwszego roku wojny rosyjsko-ukraińskiej
Rotari, Iurie
Uniwersytecie Stefana cel Mare w Suceavie https://orcid.org/0009-0000-4886-6901
Rumunia; Rosja; propaganda; wojna w Ukrainie
This article examines how the Russian invasion of Ukraine influenced Kremlin's propaganda against Romania. For one year (24.02.2022 – 24.02.2023), the author followed official statements by Russian politicians and diplomats, material appearing in the most important federal media outlets, and messages released via social media and other marginal propaganda sources. Thus, it was possible to determine the main Russian propaganda narratives against Romania: „Romania seeks to annex parts of Ukraine”; „Romania seeks to annex the Republic of Moldova and Transnistria”; „Romania promotes unreasonable Russophobia”; „Romania is a «Western colony» used by the USA against Russia”, and last but not least, attempts to discredit Romanian aid to Ukraine. In this way, the author determined the image of Romania created by the Russian propaganda machine for its audience, but also the ways in which Moscow uses the distorted image of Romania to influence public opinion in Ukraine and Moldova.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15453
Res Historica; No 56 (2023)
eng
Prawa autorskie (c) 2023 Iurie Rotari
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/16085
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Upamiętnianie teraźniejszości. Pandemia w zbiorach muzealnych w świetle strategii Rapid Response Collecting
Głażewska, Ewa
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0001-8431-7969
Karwatowska, Małgorzata
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0001-5582-3758
muzea; muzeum teraźniejszości; Rapid Response Collecting; pandemia COVID-19
Kolekcjonowanie pamiątek dotyczących bieżących wydarzeń, w chwili kiedy się one dzieją, znane jest co najmniej od czasów tuż po atakach na World Trade Center w Nowym Jorku w 2001 r. Praktyka taka wiązana jest ze strategią Rapid Response Collecting. Wyzwaniem dla muzeów, w jaki sposób upamiętnić historię dziejącą się na naszych oczach, były czasy pandemii COVID-19. Muzea, podobnie jak inne instytucje kultury w czasach lockdownu, musiały relokować siły i przestawiać się na działalność wirtualną. W artykule analizie poddano praktyczne inicjatywy wybranych muzeów – w szczególności dwóch zagranicznych i dwóch polskich – by ukazać, w jaki sposób jednostki te zdecydowały się upamiętnić czasy pandemii, realizując w ten sposób strategię „szybkiego reagowania” i zasadę partycypacji. Pragniemy jednocześnie skłonić do refleksji nad tym, co pozostanie w naszej pamięci po tych trudnych dwóch latach; jakie artefakty, sytuacje i emocje będą kojarzyć się z „czasami zarazy”.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/16085
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/16085/65926
Prawa autorskie (c) 2023 Ewa Głażewska, Małgorzata Karwatowska
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15192
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Ku ustawie z 17 maja 1989 r. Ewolucja postaw władzy wobec Kościoła i idei wolności sumienia i wyznania w Polsce
Bugajska-Więcławska, Joanna
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0001-9648-0587
wolność sumienia i wyznania; prawa człowieka; Polska Rzeczpospolita Ludowa; ustawa; socjalizm
Wolności sumienia i wyznania należą do osobistych praw podstawowych człowieka. Pozostają przy tym pod wpływem poszczególnych generacji praw człowieka, prawa europejskiego i międzynarodowego, oraz wyroków sądów i trybunałów konstytucyjnych. Wolność sumienia jest tożsama z wolnością myśli i przekonań. Prawa te są gwarantowane przez państwa i są wyznacznikiem ich praworządności. 17 maja 1989 r. sejm Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej uchwalił ustawę o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Celem pracy było przedstawienie procesu ewolucji stosunku władzy państwa socjalistycznego wobec Kościoła i idei wolności sumienia. Wytypowano również przesłanki, które przyczyniły się do opracowania owej ustawy: dokumenty prawa międzynarodowego i procesy polityczne, które wpływały na postawę władz. Zwrócono uwagę na trudne relacje państwo–Kościół w latach czterdziestych i pięćdziesiątych oraz wpływ rozwoju praw człowieka (podjętego przez organizacje międzynarodowe, zwłaszcza ONZ, UNESCO i format KBWE) na politykę gwarancji dla wolności sumienia i wyznania w Polsce. Ukazano relacje państwo–Kościół w schyłkowym okresie PRL. Zbadano proces prac nad ustawą z 17 maja 1989 r.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15192
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15192/62739
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15192/62740
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15192/62741
Prawa autorskie (c) 2023 Joanna Bugajska-Więcławska
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15456
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Religia a wspieranie kapitału ludzkiego. Przykład Papieskiej Rady Iustitia et Pax (1967–2017)
Michaluk, Kamil
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-0883-4152 https://orcid.org/0000-0002-0883-4152
religia; Kościół katolicki; katolicka nauka społeczna; nauczanie papieskie; kapitał ludzki; rozwój gospodarczy
Artykuł jest próbą opowiedzenia o działalności Papieskiej Rady Iustitia et Pax poprzez koncepcję kapitału ludzkiego, który jest uznawany za jeden z kluczowych czynników wzrostu i rozwoju gospodarczego. Jednocześnie jest to zagadnienie posiadające bogatą literaturę. Na kapitał ludzki składają się w dużej mierze czynniki takie jak posiadane przez człowieka zasoby wiedzy, talentu, przedsiębiorczości i zdrowia. Można przyjąć, że przynajmniej niektóre instytucje religijne są w stanie poprzez swoją działalność wspierać tworzenie kapitału ludzkiego. Papieska Rada Iustitia et Pax, działająca w latach 1967–2017, jest jedną z nich.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15456
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Kamil Michaluk
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14855
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
W walce o swe prawa. Łemkowie w województwie rzeszowskim w latach 1968–1972
Drozd, Roman
Uniwersytet Pomorski https://orcid.org/0000-0003-0169-7295
Ukraińcy; Łemkowie; Polska; marzec 1968 r.
W wyniku akcji „Wisła” ludność ukraińska, w tym łemkowska, została osiedlona w rozproszeniu na Ziemiach Zachodnich i Północnych Polski. Władze zakładały, że ulegną tam szybkiej asymilacji narodowej. Jednak deportowana ludność dążyła do powrotu w rodzinne strony i zachowania własnej tożsamości narodowej. W tym celu jej przedstawiciele zwracali się do władz z odpowiednimi postulatami. Dużą w tym zakresie aktywność przejawili aktywiści łemkowscy w województwie rzeszowskim. Wykorzystując kryzys polityczny w Polsce, wywołany wydarzeniami marcowymi w 1968 r., upomnieli się o konstytucyjne prawa i naprawienie krzywd wyrządzonych wysiedlonej ludności. Starania te zakończyły się niepowodzeniem, gdyż władze nie zamierzały zmienić dotychczasowej asymilacyjnej polityki narodowościowej.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14855
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Roman Drozd
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12911
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Wystawy polskich awangardzistów w Danii, Finlandii i Norwegii w latach 1967, 1985 i 1986 jako element polityki kulturalnej PRL
Siemianowski, Jordan
Uniwersytet Szczeciński https://orcid.org/0000-0001-9276-366X
polskie malarstwo abstrakcyjne; polityka kulturalna PRL; polsko-skandynawskie stosunki kulturalne; polska sztuka za granicą; wystawy polskiego malarstwa za granicą
W okresie zimnej wojny władze PRL próbowały wykorzystać rodzimą kulturę w stosunkach z państwami zachodnioeuropejskimi, próbując ocieplić wizerunek Polski na arenie międzynarodowej. Istotną rolę odgrywało w tej aktywności polskie malarstwo awangardowe prezentujące wysoki poziom artystyczny i budzące uznanie za granicą, w tym na obszarze nordyckim. Celem artykułu jest wyjaśnienie wpływu polityki zagranicznej PRL na wystawy polskiego malarstwa abstrakcyjnego w Danii, Norwegii i Finlandii w latach 1967, 1985 oraz 1986. Postulat badawczy został zrealizowany poprzez analizę niewykorzystanych dotychczas źródeł aktowych pochodzących z Archiwum Państwowego w Łodzi, a także artykułów z prasy państw nordyckich przechowywanych w Muzeum Sztuki w Łodzi. Skonfrontowanie niniejszych materiałów z literaturą przedmiotu pozwoliło zbadać specyfikę prezentowanych wystaw na tle sytuacji międzynarodowej.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/12911
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/12911/52032
Prawa autorskie (c) 2023 Jordan Siemianowski
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13836
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Kryzys wewnętrzny w Chrześcijańskim Stowarzyszeniu Społecznym w latach sześćdziesiątych i upadek polityczny Jana Frankowskiego
Orzełek, Ariel
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie https://orcid.org/0000-0001-5360-464X
Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne; Jan Frankowski; Marzec 1968; oportunizm polityczny; Polska Rzeczpospolita Ludowa
Artykuł prezentuje dzieje kryzysu wewnętrznego w Chrześcijańskim Stowarzyszeniu Społecznym (ChSS) w latach sześćdziesiątych, który doprowadził w 1968 r. do politycznego upadku jego twórcy i pierwszego przywódcy, Jana Frankowskiego. Zaprezentowana została geneza wydarzeń, związana z niezadowoleniem z działań prezesa, wyrażanym zarówno przez członków ChSS, jak i jego politycznych nadzorców, a także wpływ rozgałęzionej w Stowarzyszeniu agentury i uwarunkowań politycznych związanych z kryzysem 1968 r. w PRL. Uwagę zwrócono również na charakterologiczne predyspozycje Frankowskiego i jego oponentów, mające zasadniczy wpływ na ich polityczne wybory i postępowanie. W tym kontekście rozważona została przede wszystkim kwestia oportunizmu politycznego prezesa. Wszystkie te czynniki przyczyniły się do jego politycznej klęski. Jego losy po marginalizacji i dzieje Stowarzyszenia po 1968 r. dowiodły, że ChSS, pomimo zmian personalnych, ciągle było sterowane przez MSW oraz UdsW i skłócone na skutek ambicji swych przywódców.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13836
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13836/56402
Prawa autorskie (c) 2023 Ariel Orzełek
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13788
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Lubelski Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej a październik 1956 r.
Majchrzyk, Konrad
Towarzystwo Nauki i Kultury "Libra" https://orcid.org/0000-0003-1344-3145
PRL; PZPR; KW PZPR; Lublin; odwilż; październik 1956
Październik 1956 r. przyniósł Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej poważny kryzys polityczny, który był spowodowany po części rywalizacją frakcji w KC PZPR. Wydarzenia w Warszawie wpłynęły na niższe ogniwa partyjne, jakimi były komitety wojewódzkie. Lubelski KW PZPR w okresie październikowym przeszedł zawirowania i rotacje kadrowe. Tekst ukazuje procesy, jakie miały miejsce w lokalnym centrum władzy województwa lubelskiego. Dotyczy on zmian personalnych na stanowisku I sekretarza oraz egzekutywy. Analizując październikowe wydarzenia, dodatkowo uwzględnia również specyfikę procesów zachodzących na mapie politycznej Lublina.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13788
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13788/56115
Prawa autorskie (c) 2023 Konrad Majchrzyk
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14686
2024-01-05T11:33:05Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Społeczne, polityczne i kulturowe warunki służby wojskowej w latach pięćdziesiątych XX w. na przykładzie wybranych instytucji oraz związków taktycznych Sił Zbrojnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Orłowski, Paweł
Lotnicza Akademia Wojskowa w Dęblinie https://orcid.org/0000-0002-9741-7755
Polska Rzeczpospolita Ludowa; Ludowe Wojsko Polskie; służba wojskowa
Artykuł jest próbą uchwycenia procesu kształtowania Sił Zbrojnych Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, że szczególnym naciskiem na wybrane aspekty, głównie natury społecznej, które dało się zaobserwować w tamtym okresie. Celem niniejszego artykułu jest także pokazanie uwarunkowań politycznych oraz kulturowych, w jakich przyszło pełnić służbę kadrze oraz żołnierzom poborowym. Jednocześnie przedstawiam liczne nieprawidłowości oraz niedomagania, z jakimi borykało się kierownictwo wojskowe.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14686
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14686/60124
Prawa autorskie (c) 2023 Paweł Orłowski
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/16006
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
„Bezużyteczne a nawet szkodliwe” – cenzura w Polsce w roku 1951 wobec publikacji dzieł Grahama Greene’a i Gilberta Chestertona
Gajda, Gabriela
Uniwersytet Wrocławski https://orcid.org/0000-0001-7547-9376
cenzura; literatura angielska; ideologia; marksizm
Censorship in Poland during the Stalinist Era was one of the most important organs of power which made it possible to influence the worldview of citizens. As a propaganda tool, it decided what to convey to the recipients and in what interpretation. The aim of the article is to present how the works of two English authors were assessed by the employees of the censorship office. The accusations and the interpretations of the novel made by the censors help to understand how the West was perceived in the country of people’s democracy and how capitalist countries were wanted to be presented to readers.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/16006
Res Historica; No 56 (2023)
eng
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/16006/65627
Prawa autorskie (c) 2023 Gabriela Gajda
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15615
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
W kontrze do kształcenia partyjnego: o „anty-uniwersytetach” katolickich w Polsce (1944/45–1989) na przykładzie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Autorski wybór zagadnień
Kruszyński, Marcin
Uniwersytet w Siedlcach https://orcid.org/0000-0001-9960-0943
Katolicki Uniwersytet Lubelski; aparat przemocy; Polska 1944/45–1989
Katolicki Uniwersytet Lubelski z racji na ideowe korzenie od razu znalazł się po innej stronie niż rządzący Polską od zakończenia II wojny światowej komuniści. Pracownicy uczelni z założenia nie uczestniczyli w procesie budowania „nowego człowieka”, odrzucając marksistowski paradygmat badań. Nie oznacza to jednak, że wszyscy pozostali „na zewnątrz” ówczesnej rzeczywistości. Władze państwowe, głównie dzięki działaniu aparatu przemocy, próbowały kontrolować katolicki „anty-uniwersytet”. Natomiast niektórzy z jego przedstawicieli dali się uwikłać w agenturalną współpracę. O tych zagadnieniach jest niniejszy artykuł.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15615
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Marcin Kruszyński
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/16434
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Absolwenci uczelni lubelskich na stanowiskach sędziów Sądu Najwyższego w okresie Polski Ludowej
Bereza, Arkadiusz
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej http://orcid.org/0000-0002-3964-9179
sądownictwo; Sąd Najwyższy; Katolicki Uniwersytet Lubelski; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej; Lublin; Polska Ludowa
Artykuł dotyczy absolwentów lubelskich uczelni, którzy w swojej karierze prawniczej osiągnęli stanowisko sędziego Sądu Najwyższego w okresie Polski Ludowej. Ramy chronologiczne opracowania obejmują okres od wznowienia działalności Sądu Najwyższego w 1945 r. do zakończenia ostatniej VI kadencji Sądu Najwyższego w 1990 r., chociaż powołania na stanowiska „rzeczywistych” sędziów Sądu Najwyższego absolwentów KUL i UMCS dotyczą wyłącznie czasów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Rozszerzenie cezur czasowych skutkowało zaprezentowaniem sylwetek dwóch sędziów, przedwojennych absolwentów KUL, którzy w latach 1948–1949 pełnili obowiązki sędziów Sądu Najwyższego w ośrodku sesji wyjazdowej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego w Lublinie. W trybie określonym w Prawie o ustroju sądów powszechnych na stanowiska sędziów Sądu Najwyższego powołano po raz pierwszy dwóch absolwentów KUL w 1959 r. Od 1962 r. obsada Sądu Najwyższego opierała się na wyborze (powołaniu) sędziów Sądu Najwyższego na pięcioletnie kadencje przez Radę Państwa zgodnie z ustawą o Sądzie Najwyższym. W ich gronie mamy pięciu powojennych absolwentów KUL, z których trzech rozpoczęło studia jeszcze przed wybuchem wojny. Zakończenie kształcenia prawników na KUL (ostatnia promocja w 1952 r.) i rozpoczęcie od 1949 r. studiów prawniczych na UMCS spowodowało, że w latach siedemdziesiątych, a zwłaszcza osiemdziesiątych, na stanowiskach sędziów Sądu Najwyższego pojawiło się aż siedmiu absolwentów UMCS. Pierwszy z nich został wybrany w 1972 r. do Sądu Najwyższego III kadencji. W chwili gdy Sąd Najwyższy kończył swoją działalność z dniem 30 czerwca 1990 r. (w wyniku skrócenia VI kadencji w następstwie wprowadzonych poważnych zmian ustrojowych), w jego składzie było dwóch absolwentów KUL i sześciu absolwentów UMCS.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/16434
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Arkadiusz Bereza
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15073
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Ustalanie właściwości sądów polskich (nieniemieckich) w sprawach karnych przez prokuraturę niemiecką w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945
Mielnik, Hubert
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-6299-742X
Generalne Gubernatorstwo; Trzecia Rzesza; prawo karne; prawo nazistowskie
Artykuł porusza problematykę ustalania przez prokuraturę niemiecką właściwości sądowej w sprawach karnych w Generalnym Gubernatorstwie, w odniesieniu do sądownictwa polskiego (nieniemieckiego). W opracowaniu wykorzystano metodologię nauk historyczno-prawnych. Autor wskazał i przenalizował podstawy prawne dotyczące przedmiotowej problematyki. Odtworzona została procedura ustalania właściwości od postępowania przygotowawczego do możliwości wzruszenia prawomocnych wyroków. Dodatkowo wskazane zostały kryteria, które decydowały o wyborze konkretnego rodzaju sądu do rozpatrzenia danej sprawy. W artykule poddano także analizie praktykę prokuratury niemieckiej w tym zakresie. Badania zostały oparte na analizie zachowanych akt postępowań sądów niemieckich, sądów specjalnych oraz sądów polskich (nieniemieckich), które spełniały kryteria przyjętej metodyki. Teza pracy zakłada, że prokuratura niemiecka przekazywała do sądów specjalnych, oprócz tych spraw, które należały do ich właściwości na podstawie przepisów rozporządzeń obowiązujących w GG, także te, które w myśl nazistowskich poglądów na prawo karne dotyczyły czynów i sprawców wymagających surowego ukarania.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15073
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15073/61772
Prawa autorskie (c) 2023 Hubert Mielnik
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15831
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Dążenia Kościoła prawosławnego do uregulowania sytuacji prawnej i odbudowy struktury parafialnej w dystrykcie lubelskim w latach 1939–1944. Wprowadzenie do problematyki
Wysocki, Roman
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0002-5664-6041
Kościół prawosławny; II wojna światowa; Ukraińcy; dystrykt lubelski; Generalne Gubernatorstwo; metropolita Hilarion (Ohijenko)
W artykule omówiono starania uregulowania sytuacji prawnej Kościoła prawosławnego na terenie dystryktu lubelskiego oraz rozbudowę jego struktury parafialnej. Zagadnienie to jest jedynie wycinkiem z jego dziejów na tym terenie i zarazem w Generalnym Gubernatorstwie. Pozwala nam jednak zrozumieć – i nie tylko to – jak prezentował się ówczesny potencjał Kościoła prawosławnego, w jakich okolicznościach musiał funkcjonować i jaki był stosunek do niego władz okupacyjnych. Stan struktury organizacyjnej Kościoła prawosławnego był bezpośrednio związany z kwestią ukraińską na Chełmszczyźnie i Południowym Podlasiu i zarazem w Generalnym Gubernatorstwie, odzwierciedlał bowiem jej potencjał demograficzny, zaplecze religijne i instytucjonalne.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15831
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15831/65064
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15831/65065
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15831/65066
Prawa autorskie (c) 2023 Roman Wysocki
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14956
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Prawodawstwo sowieckie jako składnik technologii Hołodomoru-ludobójstwa z lat 1932–1933 (na przykładzie południowej Ukrainy)
Kuzovova, Natala
Chersoński Uniwersytet Państwowy https://orcid.org/0000-0002-4691-7258
Vodotyka, Serhiy
Chersoński Uniwersytet Państwowy https://orcid.org/0000-0001-6011-6468
Ryzhenko, Iryna
Odeski Uniwersytet Państwowy Spraw Wewnętrznych https://orcid.org/0000-0002-9208-2132
Pravotorova, Olga
Chersoński Państwowy Uniwersytet Rolniczo-Ekonomiczny https://orcid.org/0000-0002-7458-1595
Hołodomor; ZSRR; UkrSRR; władza; ludobójstwo; represje
Стаття присвячена недостатньо висвітленій у науковій літературі темі – аналізу правових актів СРСР та УСРР кінця 1920-х – початку 1930-х рр. та правовій оцінці дій влади по відношенню до громадян УСРР, що призвели до Голодомору 1932–1933 рр. Така постановка проблеми дозволяє виявити ступінь порушення радянських законів представниками радянської влади, форми репресій проти цивільного населення та застосування технологій геноциду. У статті проаналізовано історіографію питання, починаючи від поглядів Рафаїла Лемкіна до позицій сучасних істориків та правників. Основна увага зосереджена на технологіях геноциду, виділених Лемкіним, та аналізі практик провідних істориків та правників щодо обґрунтування геноцидного характеру голоду 1932–1933 рр. На прикладі конкретних подій, що мали місце на Півдні України, досліджується механізм вчинення дій, які можна класифікувати як геноцид. Застосування інтегрованого міждисциплінарного підходу до вивчення проблеми передбачає дослідження правових норм, якими керувались у своїй діяльності радянські органи влади, та визначення таких, що мають ознаки злочину проти українського народу. Щоб показати, як соціальне явище – голод у 1932–1933 рр., перетворилося на знаряддя умисного вбивства, жертвами якого стали понад 3,9 млн людей в Україні, автори зосередили увагу на комплексі законодавчих та нормативно-правових актів та практиці їхнього застосування в УСРР як складових технологій геноциду.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14956
Res Historica; No 56 (2023)
ukr
Prawa autorskie (c) 2023 Natala Kuzovova, Serhii Vodotyka, Iryna Ryzhenko, Olga Pravotorova
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15625
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Ukraińscy emigranci polityczni w życiu społeczno-gospodarczym Częstochowy, Piotrkowa Trybunalskiego, Torunia, Kalisza i Tucholi w latach 1920–1930
Sinkevych, Yevhen
Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie https://orcid.org/0000-0001-5729-1644
emigranci polityczni; Polska; Ukraińska Republika Ludowa
Доля України значною мірою, ніж інших народів, переплетена з долею Польщі. В українсько-польській історії є багато прикладів союзів і дружби. 22 квітня 1920 р. було укладено українсько-польський союз, який зрештою під натиском більшовицького війська не виправдав очікуваних сподівань української сторони. На цьому історія українських регулярних збройних сил закінчилася, армія УНР восени 1920 р. перейшла кордон і була інтернована. Українські політичні емігранти в Польщі 1920–1930-х рр. намагалися посісти гідне місце в суспільно-економічному та культурному житті за місцем свого проживання. У статті розглядаються питання діяльності українських військових мігрантів на території Польщі в міжвоєнний період (від 1920 р. до початку Другої світової війни). Зокрема, мова йде про контекст і обставини появи української еміграції в Республіці Польща внаслідок діяльності армії УНР та співпраці Симона Петлюри з Юзефом Пілсудським, а також різні аспекти її функціонування в ряді польських міст: склад, умови життя, організація товариств, реалізація громадських та культурних ініціатив тощо. На основі комплексного аналізу архівних джерел і сучасної української та польської історіографії проблеми автор відзначає необхідність подальших історіографічних досліджень.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15625
Res Historica; No 56 (2023)
ukr
Prawa autorskie (c) 2023 Yevhen Sinkevych
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13319
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Generał brygady Leon Pachucki (1872–1932) – żołnierz Armii Polskiej we Francji i bohater wojny polsko-rosyjskiej 1920 r. Zarys biografii
Jarno, Witold
Uniwersytet Łódzki http://orcid.org/0000-0002-5845-6057
Leon Pachucki; Armia Polska we Francji; 13 Dywizja Piechoty; wojna polsko-rosyjska 1920 r.; Dowództwo Okręgu Korpusu nr IV Łódź; garnizon wojskowy w Łodzi
Przedmiotem badań jest postać Leona Pachuckiego, generała brygady Wojska Polskiego, który brał udział w I wojnie światowej oraz w wojnie polsko-rosyjskiej. Celem artykułu jest przedstawienie jego kariery wojskowej, zarówno w armii rosyjskiej, jak i później w armii polskiej. Tekst oparty został w głównej mierze na dokumentach zgromadzonych w Centralnym Archiwum Wojskowym, a także na dostępnej literaturze stanowiącej uzupełnienie materiałów archiwalnych. Na ich podstawie udało się przeprowadzić analizę jego kolejnych etapów kariery wojskowej, zasług na polach bitew, służby na wyższych stanowiskach dowódczych w okresie międzywojennym oraz działalności społecznej na emeryturze. Był bohaterem wojny polsko-rosyjskiej w 1920 r. – za wykazaną odwagę na polu walki został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy oraz Krzyżem Walecznych. Przyszły generał urodził się w 1872 r. w Suwałkach i jako młodzieniec wstąpił do armii rosyjskiej. Służył w niej do 1918 r., ostatnio w rosyjskim korpusie na Bałkanach. Wiosną tego roku przybył do Francji, gdzie dowodził 3 Pułkiem Strzelców (Armia Polska we Francji). Wraz z nim przyjechał w kwietniu 1919 r. do Polski i brał udział w polskiej ofensywie na Wołyniu. W końcu czerwca tego roku objął stanowisko dowódcy Piechoty Dywizyjnej 1 Dywizji Strzelców Armii Generała Hallera, a trzy miesiące później został dowódcą XXV Brygady Piechoty. Jako dowódca wykazał się odwagą, kierując na przełomie maja i czerwca 1920 r. obroną miejscowości Pohrebyszcze. We wrześniu 1921 r. został zastępcą dowódcy Okręgu Korpusu nr IV Łódź, a w 1925 r. objął podobne stanowisko w Dowództwie Okręgu Korpusu nr IX Brześć. Po przeniesieniu w 1927 r. w stan spoczynku zamieszkał w Łodzi, gdzie zmarł w 1932 r. Warto jeszcze dodać, że był to jedyny generał armii II Rzeczypospolitej pochowany w tym mieście przed II wojną światową.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13319
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13319/54193
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13319/54194
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13319/54195
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13319/54196
Prawa autorskie (c) 2023 Witold Jarno
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14417
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Reakcje dyplomacji polskiej na wybuch wojny w Chinach (lipiec–grudzień 1937 r.)
Deszczyński, Marek Piotr
Akademia Sztuki Wojennej https://orcid.org/0000-0001-8008-4379
1937; II Rzeczpospolita; Chiny; Japonia; polityka zagraniczna; II wojna światowa; Józef Beck; Jan Szembek; Tadeusz Romer; Jerzy Barthel de Weydenthal; Tytus Komarnicki
Artykuł, oparty na archiwaliach, źródłach drukowanych i literaturze przedmiotu, przedstawia zazwyczaj pomijany w piśmiennictwie problem stosunku Rzeczypospolitej Polskiej do konfliktu, jaki rozpoczął II wojnę światową w Azji. Opracowanie dotyczy fazy początkowej wojny chińsko-japońskiej, od tzw. incydentu przy moście Marco Polo, po zdobycie przez Japończyków Szanghaju i Nankinu. Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP zajęło wobec wydarzeń na wschodnim krańcu Eurazji stanowisko zasadniczo neutralne, choć w praktyce bliższe Japonii. Wynikało to z chęci utrzymywania dobrych stosunków z partnerem stanowiącym dla Polski od lat istotną wartość w polityce wobec Związku Sowieckiego.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14417
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14417/58881
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14417/58882
Prawa autorskie (c) 2023 Marek Piotr Deszczyński
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13017
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Generał Edward Rydz-Śmigły przed mikrofonem Polskiego Radia (1935–1939). Medialny wizerunek następcy Komendanta
Kaszuba, Elżbieta
Uniwersytet Wrocławski https://orcid.org/0000-0002-5857-1020
radio; propaganda; wizerunek medialny; kariera polityczna
Po śmierci Józefa Piłsudskiego gen. Edward Rydz-Śmigły błyskawicznie awansował w hierarchii władzy, wybijając się na pozycję czołowej osobistości II Rzeczypospolitej. Do tej zawrotnej kariery w istotnej mierze przyczyniło się przedwojenne Polskie Radio. Niniejszy artykuł stanowi próbę rekonstrukcji wizerunku Rydza-Śmigłego kształtowanego przez wspomniane media, co do tej pory nie było przedmiotem odrębnych studiów historycznych. Prezentowany tekst ogniskuje się na działaniach radia, które z założenia służyły budowaniu popularności i mocnej pozycji politycznej Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, tak w społeczeństwie, jak i w łonie piłsudczykowskiego obozu rządzącego. Celem badań jest przeanalizowanie form i treści przekazu radiowego dotyczącego Rydza-Śmigłego, które tworzyły swoisty zapis jego kariery za lata 1935–1939. W związku z tym, że dokumentacja (wraz z nagraniami) wytworzona przez przedwojenne Polskie Radio została niemal w całości zniszczona przez niemieckiego okupanta, podstawą przedłożonych badań są źródła pośrednie. Wśród nich kluczowe znaczenie ma tygodnik „Antena”. Czasopismo było organem Polskiego Radia, co pozwala uznać, że stanowi najbardziej miarodajny publikator w sprawach polityki programowej, zawartości i ideowej wymowy emitowanych audycji.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13017
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Elżbieta Kaszuba
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/16333
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Dom Pracy Przymusowej Związku Międzykomunalnego Opieki Społecznej i Zdrowia Publicznego Województwa Warszawskiego w Oryszewie jako instytucja opieki zamkniętej dla ograniczania zjawisk żebractwa i włóczęgostwa w Warszawie w latach 1932–1939 (w świetle źródeł prasowych)
Gontarek, Alicja
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie https://orcid.org/0000-0003-1556-1954
Cyganie; Druga Rzeczpospolita; praca przymusowa; Romowie; Warszawa; włóczęgostwo; żebractwo Romani people, vagrancy
Domy Pracy Przymusowej w II Rzeczypospolitej były zakładami typu zamkniętego. Decyzją ustawodawcy w 1927 r. posłużyły one, używając ówczesnego języka, do zwalczania żebractwa i włóczęgostwa przez zastosowanie środków zapobiegawczych (ochronnych), a nie właściwych karnych. W okresie międzywojennym takich placówek powstało jednak zaledwie cztery, co wynikało z nazbyt wysokich kosztów utrzymania tego rodzaju placówek. Ich prowadzeniem zajmowały się związki komunalne, które otrzymywały dofinansowanie państwowe.
Powstały w 1932 r. nowoczesny Dom Pracy Przymusowej w Oryszewie, opierający się na wzorcach belgijskich, był pierwszą tego typu placówką na terenie byłego zaboru rosyjskiego utworzoną przez Związek Międzykomunalny Opieki Społecznej i Zdrowia Publicznego Województwa Warszawskiego. Choć nie odgrywał kluczowej roli w ograniczaniu zjawisk żebractwa i włóczęgostwa w stolicy, to w systemie zakładów, których celem była pomoc przedstawicielom marginesu społecznego, jego rola nabierała znaczenia i należy tę inicjatywę docenić. Kierowano do niego od 20% do 30% osób schwytanych przez policję i osądzonych przez sądy grodzkie. Były to głównie osoby spauperyzowane, a nie zawodowi żebracy czy włóczędzy. O ile akcja siłowego usuwania przedstawicieli marginesu społecznego z ulic Warszawy powiodła się m.in. dzięki oryszewskiemu domowi pracy, o tyle cel poprawczy i resocjalizacyjny nie został osiągnięty.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/16333
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Alicja Gontarek
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15162
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Złodzieje w międzywojennym Lublinie. Analiza historyczno-kryminologiczna
Rodak, Mateusz
Instytut Historii im. T. Manteuffla Polskiej Akademii Nauk https://orcid.org/0000-0003-4665-6833
przestępczość; Lublin; Druga Rzeczypospolita; GIS; kryminologia; złodzieje; bieda; wykluczenie
Artykuł, którego tematyka mieści się w nurcie badań Urban studies, stanowi próbę prezentacji wieloaspektowej charakterystyki środowiska lubelskich złodziei okresu międzywojennego. W tym celu wykorzystano metody analizy statystycznej, kryminologicznej oraz technologię GIS. W pierwszej kolejności określono szacunkową liczebności badanej grupy. Rekonstruując jej charakterystykę uwzględniono wpływ różnorodnych zmiennych (przede wszystkim płci i wyznania sprawców kradzieży). Dokonano wstępnego opisu struktury społeczno-zawodowej środowiska. Dzięki wykorzystaniu technologii GIS odtworzono lokalną strukturę miejsca zamieszkania złodziei oraz dokonywania kradzieży. Uwzględnienie różnorodnych zmiennych pozwoliło opisać funkcjonujący w międzywojennym Lublinie schemat zachowań przestępczych. Jednocześnie zagregowanie dostępnych danych umożliwiło skonstruowanie mapy ówczesnych lubelskich hot-spotów przestępczości (tj. obszarów, które charakteryzowały się znaczną „koncentracją zjawisk patologicznych”). W końcu autor postarał się udzielić odpowiedzi na pytanie o przyczyny, dla których część ówczesnych lublinian podejmowała decyzję o dokonaniu kradzieży.
Jest to pierwsza próba opisu przestrzennych uwarunkowań zachowań nienormatywnych w Drugiej Rzeczypospolitej. Jak dotąd w polskich badaniach okresu międzywojennego nie podejmowano analiz dotyczących wzajemnych relacji między charakterem lokalnych środowisk przestępczych, a wielowymiarową specyfiką miejsc, w których funkcjonowały. Badania takie, dotyczące głównie zjawiska prostytucji, stają się powoli standardem w historiografii krajów anglosaskich. Autor liczy na to, że artykuł stanie się zachętą do podejmowania analogicznych studiów dla innych miast Polski międzywojennej. Suma takich badań pozwoli w przyszłości na przeprowadzenie szerszych analiz, których wyniki uzupełnią ustalenia historiografii anglosaskiej.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15162
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15162/62225
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15162/62226
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15162/62227
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15162/62228
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15162/62229
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15162/62230
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15162/62231
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15162/62232
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15162/62234
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15162/62235
Prawa autorskie (c) 2023 Mateusz Rodak
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12898
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Polskie decyzje dotyczące działań wojennych na Froncie Północno-Wschodnim w lipcu 1920 r. i ich wpływ na dalszą karierę wojskową generała broni Stanisława Szeptyckiego. Przyczynek do biografii generała
Wojtaszak, Andrzej
Uniwersytet Szczeciński https://orcid.org/0000-0002-5615-9438
biografia; organizacja Wojska Polskiego; wojna polsko-sowiecka; generalicja Wojska Polskiego; zamach stanu w 1926 r.
Generał Stanisław hrabia Szeptycki należał do grupy oficerów, którzy swoją karierę wojskową rozpoczęli w okresie zaborów w armii Habsburgów. Urodził się w Przyłbicach w zaborze austro-węgierskim. Należał do rodziny arystokratycznej, o dużym zaangażowaniu patriotycznym i religijnym. Wielu przedstawicieli rodu było biskupami (obrządek greckokatolicki) albo poświęciło się służbie wojskowej. Był wnukiem znanego polskiego komediopisarza Aleksandra Fredry. W armii austro-węgierskiej dosłużył się stopnia generała majora. Podczas I wojny światowej przeszedł do Legionów Polskich, stając na ich czele w 1916 r. W 1917 r. został generalnym gubernatorem okupacji austro-węgierskiej w Lublinie. Na znak protestu po ustaleniach w traktacie brzeskim (19 lutego 1918 r.), pomijających Polskę, podał się do dymisji. Po wojnie znalazł się w Wojsku Polskim, obejmując funkcję szefa Sztabu Generalnego. Walczył w wojnie polsko-sowieckiej, był dowódcą dywizji w 4. Armii i frontu „gen. Stanisława Szeptyckiego”, a następnie frontu Północno-Wschodniego. Po lipcowej ofensywie sowieckiej M. Tuchaczewskiego z 1920 r., ze względu na chorobę, odsunięty z dowodzenia frontem. Na skutek różnic w ocenie polskich działań militarnych wszedł w spór z Józefem Piłsudskim. W 1921 r. został dowódcą Inspektoratu Armii nr IV w Krakowie, a następnie ministrem spraw wojskowych w rządzie Wincentego Witosa. Przeciwnik Józefa Piłsudskiego. Od 1926 r., po zamachu stanu, przeszedł w stan spoczynku.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/12898
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/12898/51985
Prawa autorskie (c) 2023 Andrzej Wojtaszak
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14304
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Studium historyczne na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie (1919–1939)
Sierżęga, Paweł
Uniwersytet Rzeszowski https://orcid.org/0000-0001-6774-4096
Uniwersytet Stefana Batorego; historyczne środowisko wileńskie
Pełna stabilizacja reaktywowanego w 1919 r. Uniwersytetu w Wilnie miała miejsce dopiero po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej i przyłączeniu Ziemi Wileńskiej do Rzeczypospolitej w 1922 r. Niemal przez cały okres działalności USB, władze wszechnicy borykały się z zapewnieniem wykwalifikowanej kadry naukowej. W okresie międzywojennym na Wydziale Humanistycznym historię wykładało nieco ponad 20 osób. Obsadzone były jedynie cztery katedry: Historii Polski, Historii Nowożytnej, Historii Średniowiecznej i Nauk Pomocniczych Historii oraz Historii Europy Wschodniej. Do czołowych przedstawicieli wileńskiej Klio należy zaliczyć Stanisława Kościałkowskiego, Feliksa Konecznego, Kazimierza Chodynickiego, Ryszarda Mienickiego, Janusza Iwaszkiewicza, Teofila Emila Modelskiego, Stanisława Zajączkowskiego i Henryka Łowmiańskiego. Mimo systematycznego rozwoju, Uniwersytet posiadał regionalny charakter. Zarówno prowadzone badania jak i oferta programowa studium historycznego skupione były na historii Europy Wschodniej, zwłaszcza relacji polsko-moskiewskich oraz dziejów Litwy ze szczególnym uwzględnieniem Wielkiego Księstwa Litewskiego i Wilna. Uczelnia pozostawała w cieniu uniwersytetów państwowych, ale dla wilnian i państwa polskiego była instytucją ważną, realnie wpływającą na kształt polskiej tożsamości i kultury.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14304
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Paweł Sierżęga
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14997
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Wydziały teologiczne na Uniwersytecie Warszawskim 1918–1939
Przeniosło, Małgorzata
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach https://orcid.org/0000-0001-7487-9976
Przeniosło, Marek
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach https://orcid.org/0000-0002-7387-8530
historia Uniwersytetu Warszawskiego; dzieje teologii w Polsce
Na UW funkcjonowały dwa wydziały teologiczne: Wydział Teologii Katolickiej i Wydział Teologii Ewangelickiej, a ponadto Seminarium Teologii Prawosławnej. Było to rozwiązanie nie występujące na innych polskich międzywojennych uniwersytetach państwowych, gdzie utworzono tylko wydziały dotyczące teologii katolickiej (poza Uniwersytetem Poznańskim, gdzie i takiego wydziału nie udało się powołać). Wydział Teologii Katolickiej UW był przeznaczony tylko dla absolwentów seminariów duchownych, na innych uniwersytetach państwowych mogły się na takie wydziały zapisywać także osoby świeckie obojga płci. Wydziały teologiczne UW były najmniejszymi strukturami na tle całej uczelni, zarówno pod względem liczby studentów, jak i pracowników naukowych. Jeśli chodzi o zaangażowanie kadry w pracę naukową, to było ono mocno zróżnicowane. Natomiast pracę dydaktyczną traktowano zazwyczaj bardzo poważnie. Co do pilności studentów, to nie było z nią najlepiej, zdecydowana mniejszość studentów kończyła uczelnię terminowo, ale dotyczyło to większości dyscyplin na wszystkich uczelniach. Stosunki między oboma wydziałami teologicznymi UW nie należały do łatwych. W dodatku Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego skłaniało się ku opcji połączenia wszystkich trzech struktur teologicznych UW w jeden wydział, ale aż do wybuchu II wojny światowej uczelni udało się utrzymać je jako oddzielne jednostki.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14997
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14997/61455
Prawa autorskie (c) 2023 Małgorzata Przeniosło, Marek Przeniosło
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15405
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Seminaria nauczycielskie na terenie Królestwa Polskiego w rosyjskiej polityce oświatowej po powstaniu styczniowym
Szewczuk, Dariusz
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie https://orcid.org/0000-0001-6268-0097
Królestwo Polskie; seminaria nauczycielskie; szkoły elementarne; rusyfikacja
Działalność rządowych seminariów nauczycielskich na terenie Królestwa Polskiego w latach 1866–1915 służyła przygotowaniu kandydatów do pracy pedagogicznej w szkołach elementarnych. Przyjęty w seminariach model kształcenia i wychowania przyszłych nauczycieli miał zagwarantować realizację polityki rusyfikacyjnej w oświacie elementarnej. Wychowankowie seminarium zdobywali w nich nie tylko przydatną wiedzę pedagogiczną, ale również zostali poddani intensywnym zabiegom o charakterze wychowawczym, mającym z nich uczynić nauczycieli wiernie wykonujących polecenia zwierzchników. Postawione przez władze rosyjskie zadania przekładały się na sposób organizacji pracy dydaktyczno-wychowawczej prowadzonej w seminariach nauczycielskich i wymagały odpowiedniego doboru kadry pedagogicznej odpowiedzialnej za kształcenie wychowanków.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15405
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Dariusz Szewczuk
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13024
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Pisarstwo historyczne w służbie polityki. Przemiany społeczno-polityczne XIX stulecia w Europie Zachodniej z perspektywy twórczości krakowskiego konserwatysty Henryka Lisickiego (1839–1899)
Nowak, Mariusz
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach http://orcid.org/0000-0002-6393-0446
stańczycy; konserwatyzm; Galicja; rewolucja; ziemiaństwo
Artykuł przedstawia poglądy Henryka Lisickiego, publicysty i historyka, aktywnie współpracującego z krakowskimi konserwatystami (stańczykami). Koncentruje się wokół kwestii, prezentowanego w jego piśmiennictwie (a reprezentatywnego dla jego rodzimego środowiska), stosunku zachowawców do XIX-wiecznych procesów demokratyzacyjnych. W swych poglądach ujawniał krytycyzm wobec dziedzictwa Wielkiej Rewolucji Francuskiej 1789 r. Jednak artykuł wskazuje, iż w swych pracach Lisicki czynił to z pozycji umiarkowanie konserwatywnych. W efekcie dowodził możliwości adaptacji depozytu „tradycyjnych wartości”, wynikających z prawa naturalnego, do rzeczywistości formującej się na Starym Kontynencie pod wpływem zmian wywołanych przez wspomniany przewrót. Artykuł sygnalizuje także preferowany przez umiarkowanych konserwatystów konstrukt ustrojowy (będący alternatywą wobec rządów osobistych władcy lub republiki) w postaci monarchii konstytucyjnej, czego egzemplifikacją była wiktoriańska Anglia. Artykuł wskazuje także na reprezentatywne elementy światopoglądu umiarkowanie konserwatywnego, będącego recepcją ideałów zachowawczych i liberalnych.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13024
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13024/52720
Prawa autorskie (c) 2023 Mariusz Nowak
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14088
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w XIX stuleciu. Uwagi na marginesie zakończonych dwu projektów Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki – perspektywy badań źródłowych
Caban, Wiesław
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach https://orcid.org/0000-0002-3695-8259
Michalska-Bracha, Lidia
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach https://orcid.org/0000-0003-0691-7429
Ziemie Zabrane XIX wiek; pamiętniki i listy; Syberia; Narodowy Program Rozwoju Humanistyki
Artykuł dotyczy charakterystyki i podsumowania wyników badań prowadzonych w latach 2013–2019 przez międzynarodowy zespół historyków w Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach, w ramach dwóch projektów naukowych w programie Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Ich celem było zinwentaryzowanie i opracowanie rękopiśmiennych pamiętników i listów polskich autorów pochodzących z Ziem Zabranych w XIX w. oraz przeprowadzenie badań na temat obrazu polskich zesłańców na Syberii Zachodniej w drugiej połowie XVIII i w XIX w. w oczach Rosjan i ludności syberyjskiej. Przeprowadzone kwerendy źródłowe w licznych krajowych i zagranicznych zbiorach archiwalnych oraz bibliotecznych (Rosja, Białoruś, Ukraina, Litwa, Francja, Anglia) pozwoliły na skatalogowanie ponad pięciu tysięcy pozycji rękopiśmiennych i drukowanych pamiętników oraz listów polskich autorów pochodzących z Ziem Zabranych i związanych z tym obszarem. Badania te zwróciły uwagę na skalę problemu, jeśli chodzi o dostępność dokumentacji źródłowej dotyczącej powyższej tematyki i możliwości jej pozyskiwania oraz wskazały na konieczność kontynuacji tych badań, ze zwróceniem szczególnej uwagi na aspekty źródłoznawcze i edytorskie.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14088
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Wiesław Caban, Lidia Michalska-Bracha
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13431
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
„Czytelnia Niedzielna” (1856–1864) – wiodące pismo Aleksandry z Pogodinów Pietrowej
Chwastyk-Kowalczyk, Jolanta
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach https://orcid.org/0000-0002-3463-6432
Krasińska, Izabela
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach https://orcid.org/0000-0002-5897-9333
Aleksandra Pietrowa; „Czytelnia Niedzielna”; prasa dla ludu; prasa katolicka; Królestwo Polskie; XIX w.
Czasopismo „Czytelnia Niedzielna” ukazywało się w Warszawie w latach 1856–1864. Jego inicjatorką, wydawczynią i redaktorką była Rosjanka, ale „Polka z przekonań i języka”, Aleksandra z Pogodinów Pietrowa (1815–1883). Pietrowa była córką carskiego generała i żoną wysokiego rangą urzędnika carskiej administracji, ale została zapamiętana jako prawdziwa przyjaciółka uciemiężonego przez zaborców narodu polskiego, wśród którego spędziła większą część życia. Ofiarnie pracowała na wielu płaszczyznach: charytatywnej, oświatowej, politycznej, wydawniczej, redakcyjnej i publicystycznej. Do tej pory pomijana była zwłaszcza jej działalność redakcyjno-wydawnicza i publicystyczna, choć obok „Czytelni Niedzielnej” zaangażowana była w tworzenie konspiracyjnej „Strażnicy” – organu stronnictwa „czerwonych” i „Wiadomości z Pola Bitwy” – periodyku Rządu Narodowego podczas powstania styczniowego. „Czytelnia Niedzielna” była periodykiem o profilu katolickim i ludowym, a Pietrowa zainicjowała go, kierując się ideą szerzenia oświaty wśród chłopów i drobnomieszczaństwa.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13431
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Jolanta Chwastyk-Kowalczyk, Izabela Krasińska
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15048
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Rozwój sieci kolegiów w litewskiej prowincji pijarów w XVIII w.
Ausz, Mariusz Grzegorz
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej http://orcid.org/0000-0001-7014-8164
pijarzy; kolegia pijarskie; edukacja; Litewska Prowincja Pijarów
Artykuł przedstawia losy szkół pijarskich prowincji litewskiej. Do Rzeczypospolitej pijarzy przybyli w 1642 r. Do 1662 r. polskie kolegia pijarskie należały do prowincji niemieckiej, bowiem dopiero wtedy powstała zatwierdzona przez papieża Aleksandra VII odrębna prowincja polska, w skład której wchodziła również wiceprowincja węgierska. Trzydzieści lat później (w 1692 r.) kolegia węgierskie utworzyły własną prowincję. W 1696 r. władze zakonu powołały wiceprowincję litewską, a w 1736 r. samodzielną prowincję litewską. Pierwszym prowincjałem litewskim został Franciszek Torkwat Tymiński. W drugiej połowie XVIII w. na terenie prowincji znajdowały się kolegia w następujących miejscowościach: Szczuczyn Litewski, Lida, Wilno (Collegium Nobilium, w 1773 r. pijarzy przejęli pojezuicki klasztor oraz kościół św. Rafała na Śnipiszkach), Łużki, Wiłkomierz, Rosienie, Lubieszów, Dąbrowica, Poniewież, Zelwa, Witebsk, Dubrowna. Po 1795 r. kolegium w Międzyrzeczu Koreckim, które jako jedyne z prowincji polskiej znalazło się w zaborze rosyjskim, przyłączono do prowincji litewskiej. Po okresie świetności upadek kolegiów i szkół nastąpił po powstaniu listopadowym.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15048
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15048/61659
Prawa autorskie (c) 2023 Mariusz Grzegorz Ausz
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13309
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Podróże edukacyjne elit Rzeczypospolitej do Rzeszy Niemieckiej w pierwszej połowie XVII wieku. Przypadki wybranych przedstawicieli rodu Sapiehów
Ziober, Aleksandra
Uniwersytet Wrocławski https://orcid.org/0000-0002-6195-0638
podróże edukacyjne; edukacja; Sapiehowie; Wielkie Księstwo Litewskie
From the turn of the sixteenth and seventeenth centuries, trips to foreign countries were one of the most popular ways to broaden intellectual horizons, gain knowledge of the world and receive a good education. The magnates sent their sons on these very expensive expeditions to provide them with good preparation for a political career, and so were the representatives of the wealthiest families of the Grand Duchy of Lithuania, including the Sapieha family. The voivode of Vilnius, Lew, paid particular attention to the education of his children. His sons were educated at the most important universities, primarily in the German Reich, and participated in classes led by outstanding scholars of that period. It is worth noting that Sapieha also took care of the education of his relatives: the children of the deceased voivode of Vitebsk, Mikołaj, and the Chamberlain of Orsza, Hrehory Iwanowicz, whom he supervised. It is also noteworthy that representatives of the Sapieha Kodeń line also tried to provide the best education for their children, and despite not having as many financial resources and political influence as the voivode of Vilnius, they sent their sons to study abroad too.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13309
Res Historica; No 56 (2023)
eng
Prawa autorskie (c) 2023 Aleksandra Ziober
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13071
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Itinerarium wojewody kijowskiego Tomasza Zamoyskiego z Kijowa do Zamościa (4–21 listopada 1619 r.) – przyczynek do analizy mobilności magnackiej w epoce nowożytnej
Kupczewska, Marta
Uniwersytet w Białymstoku https://orcid.org/0000-0002-7168-4927
Tomasz Zamoyski; itineraria; podróże magnackie; jednostki odległości; mile; szybkość podróżowania; szlaki komunikacyjne; epoka wczesnonowożytna
W Archiwum Zamoyskich przechowywanym w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie znajduje się opis podróży z Kijowa do Zamościa dokonanej przez wojewodę kijowskiego Tomasza Zamoyskiego (ur. 1594, zm. 1638). Ten spisany ręką magnata dokument to dokonywane dzień po dniu – od 4 do 21 listopada 1619 r. – itinerarium. Skrótowy plan podróży stanowi zapis mijanych miejscowości lub forsowanych przeszkód (głównie rzek). Cenne – z naukowego punktu widzenia – jest również wyszczególnienie codziennie pokonywanego dystansu podawanego w milach. W niektórych przypadkach sprawozdanie zawiera ponadto wzmianki o właścicielach odwiedzanych przez orszak magnata dóbr. Informacje te umożliwiają przeprowadzenie bardziej wnikliwych dociekań nad zagadnieniem krajowej mobilności polsko-litewskich elit politycznych epoki nowożytnej. W niniejszym artykule uwaga skupiona została na trzech zasadniczych kwestiach. Po pierwsze na odtworzeniu przebiegu analizowanej trasy podróży i porównaniu jej z głównymi ówczesnymi traktami Kijowszczyzny oraz Wołynia. Po drugie na wyliczeniu, ile według itinerarium liczyła jedna mila. Po trzecie na ustaleniu, ile wynosiło dzienne tempo podróży orszaku Tomasza Zamoyskiego. Dwie ostatnie kwestie porównane zostaną z dotychczasowymi wynikami badań innych badaczy epoki nowożytnej.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13071
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13071/53044
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13071/53045
Prawa autorskie (c) 2023 Marta Kupczewska
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13083
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Ławryn Drewiński – najważniejszy prawosławny protagonista szlachecki w czasach Zygmunta III
Kempa, Tomasz
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu https://orcid.org/0000-0002-9990-2412
Zygmunt III Waza; Ławryn Drewiński; ruska szlachta; prawosławie; unia brzeska; sejm polsko-litewskiej Rzeczypospolitej; bractwa cerkiewne
Artykuł poświęcony jest postaci jednego z najważniejszych prawosławnych liderów szlacheckich w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów – Ławrynowi Drewińskiemu. Był on jednocześnie jednym z najwybitniejszych parlamentarzystów epoki staropolskiej. Uczestniczył w 15 sejmach. Zasłynął z wyrazistych mów wygłaszanych na forum parlamentarnym (zwłaszcza w latach 1620 i 1621) w obronie prawosławia, które po zawarciu unii brzeskiej (1596) musiało rywalizować o zachowanie wcześniej posiadanych wolności i przywilejów z Cerkwią unicką. Drewiński był posłem z województwa wołyńskiego, którego sejmik w okresie panowania Zygmunta III Wazy najczęściej zabierał głos w sprawach wyznaniowych, konsekwentnie opowiadając się za zachowaniem tolerancji religijnej. Odegrał wybitną rolę w okresie bezkrólewia 1632 r., gdy prawosławnym udało się (w znacznej mierze dzięki determinacji króla-elekta Władysława IV Wazy) doprowadzić do odzyskania części władyctw, a potem także szeregu cerkwi, wcześniej przejętych przez unitów. Mimo zajmowanej konsekwentnej postawy wierności wobec prawosławia, w 1629 r. włączył się aktywnie w próbę budowania unii pomiędzy prawosławnymi i unitami. Drewiński należał też do najbardziej czynnych działaczy bractw prawosławnych w czasach Zygmunta III, widząc w nich szansę na duchowe i intelektualne odrodzenie prawosławia w Rzeczypospolitej. Mimo podkreślanego ruskiego pochodzenia Drewiński uległ też w pewnej mierze polonizacji. W działalności publicznej posługiwał się językiem polskim. Tak jak ojciec Bazyli, był zwolennikiem unii polsko-litewskiej, jednocześnie będąc przeciwnikiem wciągania Moskwy do walki o przywrócenie praw prawosławnym w Rzeczypospolitej.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13083
Res Historica; No 56 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13083/53074
Prawa autorskie (c) 2023 Tomasz Kempa
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13011
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Recepcja Historii rzymskiej Kasjusza Diona w rozdziale Epitome Jana Ksyfi linosa poświęconym Pompejuszowi
Biały, Kamil
Uniwersytet Szczeciński http://orcid.org/0000-0002-4068-6188
Dion; Ksyfilinos; Epitome; Rzym; Bizancjum
Pomimo ogromnego znaczenia jako świadectwa niezachowanych partii Historii rzymskiej Kasjusza Diona, Epitome Ksyfi linosa to jedno z najmniej rozpoznanych źródeł bizantyńskich. Postrzegane było dotychczas jako wytwór nieoryginalny, którego autor był jedynie pasywnym i czasem niekompetentnym kopistą. Dla badaczy starożytnego Rzymu Ksyfi linos stanowił jedynie substytut Diona, a dla bizantynistów był autorem nieinteresującym. Analiza Epitome – na przykładzie jego pierwszego rozdziału poświęconego Pompejuszowi, zastosowanej w nim struktury narracyjnej i metod pracy Ksyfi linosa – pokazuje, że autor aktywnie kształtował swe dzieło, zgodnie z własnymi upodobaniami literackimi i z poszanowaniem konwencji funkcjonujących w XI-wiecznej historiografii bizantyńskiej. Epitome, dzieło o charakterze dydaktycznym, dedykowane cesarzowi Michałowi VII Doukasowi, było intelektualnym produktem epoki, w której antyczne korzenie Bizancjum zaczęły odgrywać coraz większą rolę w bieżącym dyskursie politycznym. Było też pierwszym dziełem historiografii bizantyńskiej, które tak wiele miejsca poświęciło historii Rzymu przed ustanowieniem cesarstwa.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13011
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Kamil Biały
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13141
2023-12-21T12:05:39Z
rh:ART
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Pałuchowski, Adam
Uniwersytet Wrocławski https://wroc.academia.edu/AdamPaluchowski https://orcid.org/0000-0003-4104-0730
L’enquête se veut comparative et se focalise, avant tout autre chose, sur l’Antiquité classique et ses deux centres majeurs qui sont, d’un côté, Athènes, cité-raison d’impérialisme chaotique et, de l’autre, Rome, cité-monde d’impérialisme pragmatique et pleinement assumé. D’abord est brièvement abordé, toujours dans la perspective comparative, le contexte proche-oriental, à entendre le micro-empire mis sur pied par Sargon d’Akkad et l’empire assyrien sous Salmanasar III. L’objectif premier est cependant d’apporter une réponse à la question de savoir pourquoi l’impérialisme athénien a essuyé un échec cuisant et ceci malgré l’évidence de la guerre du Péloponnèse perdue, à l’opposé de la réussite fulgurante de l’impérialisme romain. On aura recours à l’analyse d’une sélection de sources tant narratives qu’épigraphiques ainsi qu’à la théorie des réseaux.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13141
Res Historica; No 56 (2023)
fre
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13141/53355
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13141/0
Prawa autorskie (c) 2023 Adam Pałuchowski
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/16142
2023-12-21T12:05:39Z
rh:BIO
"231221 2023 eng "
2082-6060
dc
Profesorowi Januszowi Wronie w siedemdziesiątą rocznicę urodzin
Szumiło, Mirosław
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0002-4866-8611
Zaporowski, Zbigniew
- https://orcid.org/0000-0001-5078-6812
-
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-12-21 13:05:39
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/16142
Res Historica; No 56 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Mirosław Szumiło, Zbigniew Zaporowski
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15894
2023-09-26T07:49:32Z
rh:STR
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Strony tytułowe i spis treści
Latawic, krzysztof
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15894
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 krzysztof Latawic
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15577
2023-09-26T07:49:32Z
rh:MAT
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Wytyczne dotyczące czynności służbowych dla funkcjonariuszy Gestapo pracujących w komendzie Sicherheitspolizei und SD w Radomiu z 1940 r.
Piątkowski, Sebastian
Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Lublinie. Delegatura w Radomiu https://orcid.org/0000-0002-7087-4876
Gestapo; Sicherheitspolizei; Radom; ruch oporu
Geheime Staatspolizei (Gestapo), czyli Tajna Policja Państwowa uznawana jest za jedną z najbardziej zbrodniczych formacji nazistowskiego państwa niemieckiego. W latach 1939-1945 tworzyła ona wydział w komendzie Sicherheitspolizei und SD (Policji Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa) w Radomiu, będącym stolicą jednego z dystryktów Generalnego Gubernatorstwa. Prowadzeniu przez funkcjonariuszy Gestapo skrajnie brutalnych działań eksterminacyjnych wobec ludności polskiej i żydowskiej, towarzyszyły obowiązki związane z pracą biurową. Kompletowanie akt oraz tworzenie i systematyczne uzupełnianie kartotek o najróżniejszym charakterze miało doprowadzić docelowo do całkowitego rozpoznania struktur polskiego ruchu oporu, a następnie do jego unicestwienia. Wydane w 1940 r. wytyczne dla czynności służbowych miały usystematyzować pracę funkcjonariuszy Gestapo, czyniąc ją bardziej efektywną. Wytyczne obejmują szereg zagadnień pracy policyjnej, począwszy od czynności kancelaryjnych, a skończywszy na kontaktach z agentami.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15577
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Sebastian Piątkowski
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14880
2023-09-26T07:49:32Z
rh:MAT
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Zasady kwalifikacji i brakowania dokumentacji urzędowej w strukturach administracji celnej Imperium Rosyjskiego z 1864 r.
Latawiec, Krzysztof
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska https://orcid.org/0000-0003-2741-162X
dokumentacja; administracja celna; kwalifikacja akt; brakowanie; Imperium Rosyjskie
W pierwszej połowie XIX w. w strukturach Departamentu Handlu Zewnętrznego Ministerstwa Finansów Imperium Rosyjskiego nie funkcjonowały przepisy umożliwiające kwalifikację i niszczenie dokumentacji powstałej w wyniku działalności urzędów administracji państwowej. Stopniowy przyrost dokumentacji spowodowany procesami biurokratycznymi bezpośrednio wpłynął na opracowanie zasad umożliwiających kwalifikowanie akt nadając im kategorie wieczystego lub tymczasowego przechowywania w archiwach urzędów. Ponadto przepisy wydane w 1864 r. umożliwiły niszczenie dokumentacji zbędnej dla dalszego funkcjonowania urzędów celnych na terenie monarchii Romanowów. Zasady wprowadzone w 1864 r. obowiązywały do chwili przejęcia władzy przez bolszewików w Rosji.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14880
Res Historica; No 55 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14880/60930
Prawa autorskie (c) 2023 Krzysztof Latawiec
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15329
2023-09-26T07:49:32Z
rh:MAT
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Jak sufragana chełmskiego kijami pobito, czyli o rozruchach religijnych w Hrubieszowie i Czerniczynie z marca–kwietnia 1636 r. Oblata protestacji i obdukcji Abrahama Śladkowskiego oraz oględzin ran jego kapelana, siostrzeńca i woźnicy w urzędzie grodzkim grabowieckim
Goszczyński, Artur
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Polska https://orcid.org/0000-0002-6643-5416
Abraham Śladkowski; Władysław IV Waza; Metody Terlecki; Hrubieszów; Czerniczyn; unici; prawosławni; tumult; Rzeczpospolita
Jednym z głównych pól konfliktu pomiędzy unitami i prawosławnymi w Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII w. była kwestia praw do użytkowania miejsc kultu. Celem zażegnania związanych z tym waśni w 1635 r. powołano komisję, która miała dokonać repartycji cerkwi w miastach królewskich w sposób proporcjonalny do ilości zamieszkujących je grekokatolików i dyzunitów. Jednym z ośrodków objętych jej działaniami był Hrubieszów w ziemi chełmskiej, gdzie urzędnicy przyznali prawosławnym dwie świątynie. Pomimo pomyślnego dla siebie werdyktu tamtejsi dyzunici wywołali zamieszki, w trakcie których napadli na grekokatolicką cerkiew, katolickich duchownych oraz mieszczan łacińskiego obrządku. Ponadto na wieść o przyjeździe sufragana chełmskiego Abrahama Śladkowskiego do położonego opodal Czerniczyna powzięli oni zamiar napaści na duchownego, do czego przekonali zamieszkujących tam włościan. Pod ich wpływem chłopi najpierw zaatakowali miejscową cerkiew i poturbowali zawiadującego nią popa, następnie zaś pobili wspomnianego dostojnika, który przybył tam na wieść o rozruchach, nie oszczędzając przy tym towarzyszących mu osób. W wyniku działań podjętych przez unickiego biskupa chełmskiego Metodego Terleckiego winni zajść mieli odpowiadać życiem i majątkiem za swoje postępowanie. Od kary jednak odstąpiono po tym, jak mieszczanie odbyli publiczną pokutę oraz przyjęli unickie wyznanie.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15329
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Artur Goszczyński
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14792
2023-09-26T07:49:32Z
rh:MAT
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Organizacja kancelarii szwedzkiej Gustawa Adolfa wedle Porządku z 1626 roku
Krawczuk, Wojciech
Uniwersytet Jagielloński, Polska
dyplomatyka; kancelaria; Szwecja
W artykule zaprezentowano istotne źródło dotyczące organizacji kancelarii szwedzkiej króla Gustawa II Adolfa, czyli Porządek z 1626 r. w tłumaczeniu na język polski. Ukazuje ono wszelkie istotne zadania tego urzędu. Źródło powinno służyć jako punkt odniesienia i porównania dla innych podobnych urzędów Europy Centralnej. Poziom szczegółowości w opisywaniu prac urzędu jest wysoki, umożliwia rozwiązanie wielu szczegółowych problemów badawczych odnośnie do działań instytucji.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14792
Res Historica; No 55 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14792/60413
Prawa autorskie (c) 2023 Wojciech Krawczuk
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14888
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Rola i zadania Inspektora Ochrony Danych w Archiwach Państwowych – próba oceny z perspektywy pięciu lat po wprowadzeniu unijnego ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych (RODO)
Szabaciuk, Małgorzata
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska https://www.umcs.pl/pl/addres-book-employee,2671,pl.html https://orcid.org/0000-0002-2119-134X
ochrona danych osobowych; zarządzanie bezpieczeństwem informacji; rozporządzenie o ochronie danych osobowych (RODO); Archiwa Państwowe; dokumentacja; Inspektor Ochrony Danych; Administrator
Artykuł ma na celu zwrócenie uwagi na problem ochrony danych osobowych i roli oraz zadań Inspektora Ochrony Danych w archiwach państwowych. Wraz z wprowadzeniem unijnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych zmieniło się wiele w postrzeganiu osób, którą tymi zagadnieniami się zajmują. Inspektor Ochrony Danych zajmuje się przede wszystkim należytym postępowaniem z dokumentacją, która jest wytarzana w toku działalności każdej jednostki organizacyjnej, w tym również archiwom państwowym. Rola i zadania Inspektora Ochrony Danych w archiwach państwowych jest taka sama jak w innych jednostkach organizacyjnych. Ze względu na specyfikę działalności państwowej sieci archiwalnej i specyfiką instytucji jaką są archiwa państwowe zadania Inspektora Ochrony Danych są niezwykle ważne. Z jednej strony państwowa służba archiwalna posiada dokumentację o wieczystym przechowywaniu tzn. kategorię A, a z drugiej strony działa jak normalny urząd obsługujący petentów oraz ze swoją strukturą organizacyjną. Właśnie zarządzanie bezpieczeństwem informacji w dobie społeczeństwa opartego na wiedzy jest kluczowym problemem w każdej instytucji, za który odpowiada Inspektor Ochrony Danych. Sam system bezpieczeństwa informacji musi być systemowy i dobrze przemyślany. Ustawodawca unijny w swoim zamyśle stworzył funkcję Inspektora Ochrony Danych, aby chronić także naszą prywatność. System ochrony danych osobowych działa w Polsce od dwudziestu pięciu lat, a po wdrożeniu RODO (wraz z karami o nienależyte przetwarzanie danych osobowych) coraz bardziej podchodzimy do tego jako naszego niezbywanego prawa, aby nasze dane osobowe były dobrze przetwarzane i nie udostępniane osobom nieupoważnionym.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14888
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Małgorzata Szabaciuk
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13946
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Wyjazd naukowy do Lwowa jako forma kształcenia archiwistów w Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej
Łosowski, Janusz
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska https://orcid.org/0000-0003-1223-4288
studia wyższe; dydaktyka archiwistyki; wyjazd naukowy; UMCS; Lublin; Lwów
W programach studiów archiwistycznych polskich uczelni są okresowe wyjazdy w celu zwiedzania archiwów. Do tej pory nie poświęcono im żadnych gruntowniejszych publikacji, dlatego powstał ten tekst. Dotyczy on wyjazdów do Lwowa studentów Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS) najpierw specjalności archiwistycznej kierunku historycznego, a od 2012 r. archiwistyki. Organizowano je corocznie w latach 2007–2019 i uczestniczyła w nich grupa od czterech do sześciu studentów z opiekunem. Trwały przeważnie siedem dni, a ich cel stanowiło zwiedzanie lwowskich archiwów oraz bibliotek. Jednocześnie niemal każdego roku podobna grupa studentów Lwowskiego Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki przyjeżdżała do Lublina i brała udział w objeździe polskich archiwów razem ze studentami UMCS. W opisywanym okresie do Lwowa wyjechało łącznie 74 studentów lubelskiej uczelni, a podobna liczba studentów lwowskich uczestniczyła w zwiedzaniu archiwów polskich. W artykule dokonano charakterystyki programu pobytu lubelskich studentów we Lwowie oraz jego realizacji. Oceniono też efekty zwiedzania, wykorzystując sprawozdania studentów, krótkie eseje, a także ich refleksje dokonywane po latach.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13946
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Janusz Łosowski
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15032
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Wytyczne dotyczące przeprowadzania kontroli postępowania z dokumentami elektronicznymi jako wynik zmian postulowanych przez środowisko archiwistów
Drzewiecka, Dorota
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Polska https://orcid.org/0000-0001-7341-0754
dokumentacja elektroniczna; system EZD; nadzór archiwalny; kontrole archiwalne
Pojawianie się aktów prawnych dotyczących informatyzacji administracji publicznej w Polsce, upowszechnienie dokumentacji elektronicznej oraz różnego rodzaju narzędzi informatycznych i systemów elektronicznego zarządzania dokumentacją nie zawsze usprawniało wykonywanie czynności kancelaryjnych i dokumentowanie spraw. Brak wskazówek dotyczących zasad przeprowadzania kontroli archiwalnych w zakresie dokumentacji elektronicznej, w różny sposób gromadzonej, wytwarzanej i przechowywanej w jednostkach organizacyjnych będących pod nadzorem archiwalnym, powodował wyraźną różnorodność w zakresie weryfikacji i opisu danych zgromadzonych w trakcie kontroli archiwalnych. Artykuł zawiera przykłady problemów zgłaszanych przez środowisko archiwalne oraz próbę analizy wytycznych dotyczących przeprowadzania kontroli postępowania z dokumentami elektronicznymi.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15032
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Dorota Drzewiecka
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14818
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Wybrane oceny przewodników po zasobach archiwów państwowych w polskich czasopismach naukowych z lat 1959–2017
Kopiński, Krzysztof
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska http://orcid.org/0000-0002-4379-9217
przewodnik po archiwum; recenzja; czasopismo naukowe; ewidencja archiwum; informacja archiwalna
W niniejszym tekście skoncentrowano się na wybranych recenzjach naukowych przewodników po zasobach archiwów państwowych w polskich czasopismach naukowych. Kwerendę przeprowadzono w czasopismach: „Archeion”, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, „Archiwista Polski” i „Archiwa – Kancelarie – Zbiory”. Ponadto wykorzystano pojedyncze recenzje przewodników po zasobach archiwów znajdujące się w „Zapiskach Historycznych”, „Przeglądzie Zachodnio-Pomorskim”, „Rocznikach Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, „Kwartalniku Historii Kultury Materialnej” oraz „Roczniku Biblioteki Narodowej”. Przeanalizowano łącznie 18 recenzji 11 przewodników po zasobie archiwum, które wydawano w latach 1958–2016. Same recenzje ukazywały się w latach 1959–2017.
Analizując przewodniki po zasobie archiwum, mamy do czynienia z materią niezwykle delikatną i trudną do jednoznacznej oceny. Każdorazowo były to opracowania bardzo obszerne, będące często wynikiem paroletnich i czasochłonnych prac wieloosobowych zespołów. Pytanie o to, czy jest we współczesnym świecie jeszcze miejsce dla tradycyjnych książkowych przewodników po zasobie archiwum, będzie chyba długo pytaniem otwartym. Prace nad przewodnikami w formie tradycyjnej stanowią dla wszystkich archiwów zawsze niepowtarzalny moment i duże wyzwanie. Wiążą się one każdorazowo z intensyfikacją opracowywania, pozwalają na poprawienie i ujednolicenie ewidencji archiwalnej, a także dopracowanie dotychczasowej informacji na temat zasobu archiwum. Analizowane recenzje przewodników po zasobie archiwum pokazują, jak dużo jest możliwości potknięcia się w tych pracach.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14818
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Krzysztof Kopiński
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14140
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Od archiwum do archiwum. Uwagi na temat ewolucji funkcjonalno-organizacyjnej komórek archiwalnych w komitetach wojewódzkich PPR/PZPR
Czarnota, Tomasz
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
archiwa bieżące; archiwa historyczne; Archiwa Komitetów Wojewódzkich Polskiej Partii Robotniczej; Archiwa Komitetów Wojewódzkich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej; Składnice Akt Komitetów Wojewódzkich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
Tematyka działalności archiwów PPR i PZPR to z pewnością nie badawcza tabula rasa, ale wiele odnoszących się do niej faktów jest dosyć słabo znanych. W szczególności dotyczy to odbywającej się między piątą, a siódmą dekadą XX w. ewolucji organizacyjno-funkcjonalnej terenowego segmentu w pionie archiwalnym. Niniejszy artykuł ma na celu wydobycie na światło dzienne wielu nieznanych albo obarczonych nieścisłościami informacji na ten temat. Odnosi się to m.in. do wiedzy o charakterze archiwów KW PPR – archiwach par excellence historycznych, gromadzących wyłącznie dokumenty uznawane za pełnowartościowe źródła historyczne i mających je wieczyście przechowywać. Tyleż znaczącym, co i nieuchwytnym w obiegu naukowym problemem jest funkcjonowanie wojewódzkich składnic akt PZPR w latach 1949–1953, o których z reguły krąży nieprawdziwa informacja o stworzeniu ich dopiero w 1953 r., wraz z wiadomościami o ich odmiennej i niższej od archiwów KW PPR randze archiwów bieżących (przejściowych), zobligowanych do sukcesywnego przekazywania gromadzonych archiwaliów „centralnemu archiwum partyjnemu” (Wydziału, a później Zakładu Historii Partii KC PZPR). Jednym z ciekawszych, a przy tym zupełnie nieznanych dotychczas faktów z owej materii, jest niezrealizowanie w 1956 r. uchwały Sekretariatu KC PZPR o przekształceniu składnic akt KW PZPR w archiwa – wbrew rozpowszechnianym na ten temat informacjom doszło do tego dopiero w 1962 r. Należy w tym kontekście wyraźnie zaznaczyć, że w tym przypadku chodziło nie o tylko kosmetyczną zmianę nazewniczą, ale o doprowadzenie do ich transformacji w archiwa administracyjno-historyczne, uprawnione do profesjonalnego opracowywania swojego zasobu, który miał być ich zasobem przechowywanym wieczyście, szerzej niż wcześniej udostępnianym historykom, przede wszystkim partyjnym. Niniejszy artykuł, w którym przedstawiono wiele nowych faktów, wliczając w to m.in. wewnątrzpartyjny kontekst opóźnień w przekształceniu składnic akt KW PZPR w ich archiwa, miał na celu przede wszystkim ukazanie procesu kilkunastoletniej transformacji organizacyjno-funkcjonalnej „partyjnej służby archiwalnej”.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14140
Res Historica; No 55 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14140/57682
Prawa autorskie (c) 2023 Tomasz Czarnota
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14122
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Sprawa archiwów wyodrębnionych w tezach i projekcie ustawy o archiwach i materiałach archiwalnych z lat 1970–1971 – pierwsze starcie kompetencyjne Archiwów Państwowych z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych
Magier, Dariusz
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Polska https://orcid.org/0000-0001-9367-7448
archiwa państwowe; archiwa wyodrębnione; prawo archiwalne; Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
W Polsce, w oparciu o prawo archiwalne, funkcjonują archiwa należące co prawda do sieci państwowej, ale jednocześnie pozostające poza nadzorem i kontrolą Archiwów Państwowych. Są to tzw. archiwa wyodrębnione. Stworzono je po II wojnie światowej, a ich istnienie związane jest z systemem komunistycznym, kiedy to niektóre resorty (zwłaszcza Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, a potem Ministerstwo Spraw Wewnętrznych) stanowiły w realiach PRL swoiste państwo w państwie. Po upadku władzy komunistycznej archiwów tych nie tylko nie poddano kontroli naczelnego dyrektora archiwów państwowych, ale jeszcze rozszerzono ich liczbę. Z dysfunkcyjności tej sytuacji zdawali sobie sprawę polscy archiwiści. W latach 1970–1971, jeszcze w realiach dyktatury marksistowskiej, Archiwa Państwowe podjęły pierwszą próbę uzyskania kontroli nad dokumentami przechowywanymi w archiwach wyodrębnionych przy okazji prac nad nową ustawą archiwalną. Wywołało to starcie z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych, które ostatecznie zablokowało te działania. Autor, w oparciu o dokumenty MSW oraz literaturę naukową, przedstawia przebieg tego starcia, które odbywało się pod pozorem konsultacji tez i projektu nowego prawa archiwalnego.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14122
Res Historica; No 55 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14122/57596
Prawa autorskie (c) 2023 Dariusz Magier
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14891
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Życie sportowe w wypowiedziach uczestników konferencji zorganizowanej przez Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego (17–19 grudnia 1929 r.)
Litwiński, Robert
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska https://orcid.org/0000-0002-5615-4450
Napora, Monika
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska https://orcid.org/0000-0002-0373-2405
życie sportowe; historia sportu; wychowanie fizyczne; Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego; II Rzeczpospolita
Życie sportowe w Polsce międzywojennej obejmowało zarówno wychowanie fizyczne, jak i sport, a zatem aktywności, którymi bardzo szybko zainteresowało się Wojsko Polskie odrodzonej Rzeczypospolitej. Miały one bowiem służyć przede wszystkim podniesieniu sprawności fizycznej i stanu zdrowia społeczeństwa (zarówno kobiet, jak i mężczyzn), a tym samym wpływać na zwiększanie potencjału obronnego kraju. Nie była to jednak praktyka stosowana jedynie w Polsce, bo takie podejście ze strony czynników decyzyjnych było charakterystyczne dla wielu ówczesnych państw na świecie.
Faktem jest, że przejęcie władzy przez Józefa Piłsudskiego umożliwiło wojsku zmonopolizowanie kierownictwa nad kwestiami związanymi z przygotowaniem społeczeństwa na wypadek wojny. Ta pełna kontrola wpłynęła również na zdynamizowanie prac w tym zakresie. Dominującą rolę odgrywał w tym aspekcie Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, który został utworzony w 1927 r. w celu kierowania powszechnym wychowaniem fizycznym i przysposobieniem wojskowym oraz sportem wojskowym. Po kilkunastu miesiącach funkcjonowania nowego systemu uznano, że należy pochylić się nad wprowadzonymi zmianami. Stały się one przewodnim tematem specjalnej konferencji odbywającej się w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, Sztabie Głównym i Komendzie Głównej Związku Strzeleckiego. Wnioski z niej płynące miały usprawnić istniejące rozwiązania w zakresie wychowania fizycznego, przysposobienia wojskowego i sportu.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14891
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Robert Litwiński, Monika Napora
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14200
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Nadanie funkcji kancelaryjnej rejestrom prowadzonym przez starostwa powiatowe województwa lubelskiego w latach 1927–1929
Konstankiewicz, Marek
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska https://orcid.org/0000-0001-6526-6908
województwo lubelskie; starostwa powiatowe; kancelaria; rejestry publiczne
W artykule przedstawiono reorganizację obsługi kancelaryjnej dokonaną w starostwach powiatowych województwa lubelskiego w roku 1927. Dotyczyła ona dokumentacji narastającej w enumeratywnie wyliczonych kategoriach spraw, w toku załatwiania których dokonywano wpisów w rejestrach urzędowych prowadzonych na podstawie przepisów prawa. Usprawnienie polegało na rezygnacji z wpisywania korespondencji w tych sprawach do dziennika i skorowidza do niego, z pozostawieniem jedynie zapisów w odpowiednim rejestrze, który jednocześnie przyjmował funkcję pomocy kancelaryjnej. W artykule dokonano oceny znaczenia wdrożenia tego rozwiązania na tle całokształtu działań usprawniających kancelarię administracji II Rzeczypospolitej, a przede wszystkim wprowadzonej w 1931 r. ogólnopolskiej reformy przepisów kancelaryjnych. Podstawę źródłową stanowią akty normatywne, dokumenty związane z ich ustanawianiem i wdrażaniem oraz materiały sprawozdawcze i kontrolne. Ponadto dokonano weryfikacji ustaleń poczynionych na podstawie normatywów z pomocami kancelaryjnymi stosunkowo nielicznie zachowanymi w spuściźnie archiwalnej badanych urzędów.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14200
Res Historica; No 55 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14200/57898
Prawa autorskie (c) 2023 Marek Konstankiewicz
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14883
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Z problematyki scalania archiwaliów w Polsce w okresie międzywojennym
Mamczak-Gadkowska, Irena
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska http://orcid.org/0000-0003-0011-9266
materiały archiwalne; archiwa państwowe; scalanie archiwaliów; biblioteki naukowe
Artykuł przedstawia problematykę scalania archiwaliów w Polsce w okresie międzywojennym (1918–1939). Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości problem scalania archiwów stał się w polskich archiwach państwowych szczególnie ważny, zwłaszcza w kontekście prowadzonej akcji rewindykacji archiwaliów i zbiorów bibliotecznych oraz konieczności ich racjonalnego rozmieszczania w archiwach, jak również w kontekście opracowania i udostępniania zasobu archiwalnego do badań naukowych. Autorka przedstawia najważniejsze problemy, jakie towarzyszyły temu procesowi. Zwraca uwagę na inicjatywy Wydziału Archiwów Państwowych oraz najwybitniejszych archiwistów polskich w tym zakresie. Wskazuje również na aspekty prawne tego procesu oraz na najważniejsze trudności, jakie były związane z jego realizacją. Podkreśla także rolę i wysiłek archiwów i bibliotek naukowych, przede wszystkim uniwersyteckich, w procesie scalania archiwaliów w Polsce w tym okresie.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14883
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Irena Mamczak-Gadkowska
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15004
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Protokoły posiedzeń Rady Uniwersytetu Charkowskiego z lat sześćdziesiątych-osiemdziesiątych XIX w. jako źródło historyczne
Posokhov, Sergij
Charkowski Uniwersytet Narodowy imienia V.N. Karazina, Ukraina https://orcid.org/0000-0003-1390-0625
uniwersytet; rada; protokół; źródło; Charków
Реформирование университетской системы Российской империи во второй половине XIX века затронуло также деятельность университетских советов. Основными документами, в которых нашло отражение функционирование этих институций, являются протоколы их заседаний. В данной статье был проанализирован источниковедческий потенциал сохранившихся протоколов Совета Императорского Харьковского университета. Анализ этого комплекса позволяет не только уточнить конкретные факты из истории высшего образования в Российской империи второй половины XIX века, но также пересмотреть существующие в историографии стереотипы, касающиеся роли университетских советов в условиях перехода от „корпоративного” университета к „государственному”.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15004
Res Historica; No 55 (2023)
rus
Prawa autorskie (c) 2023 Sergij Posokhov
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14816
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
O epistolografii użytkowej. Pisma do urzędów i dokumenty w poradnikach pisania listów z XIX wieku
Kulecka, Alicja
Uniwersytet Warszawski, Polska https://orcid.org/0000-0002-5802-0018
list; korespondencja urzędowa; dokument; listownik; podręcznik pisania listów; literatura popularna; testament; umowa; kontrakt; popularyzacja prawa
Refleksje te były wynikiem analizy podręczników do nauczania korespondencji z lat 1835–1914. Przedstawiają różne modele korespondencji i dokumentów: wniosków, skarg, odwołań, umów, umów handlowych, umów o świadczenie usług, testamentów i innych. Podręczniki te przeznaczone były do popularyzacji prawa. Zostały zaprojektowane dla wszystkich klas społecznych. W podręcznikach propagowano wzory szortów i pism rzeczowych oraz dokumentów z bardzo dobrze opisanymi obowiązkami.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14816
Res Historica; No 55 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14816/60553
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14816/60554
Prawa autorskie (c) 2023 Alicja Kulecka
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14800
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Cystersi z klasztorów skasowanych w 1819 r. w diecezji sandomierskiej. Studium biograficzno-prozopograficzne
Stępień, Robert
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska https://orcid.org/0000-0003-3453-4185
cystersi; klasztor; Koprzywnica; Wąchock; Sulejów; kasata; prozopografia; XIX w.
Przedmiotem analizy biograficzno-prozopograficznej uczyniono konwenty klasztorne trzech ośrodków cysterskich: w Koprzywnicy, Sulejowie i Wąchocku, które w czasie kasaty w 1819 r. znajdowały się w granicach diecezji sandomierskiej. Skład personalny klasztorów w początkowym okresie supresji stanowiło ogółem 55 zakonników. W pierwszym etapie badań przygotowano kartotekę biograficzną, która posłużyła do przeprowadzenia analizy w zakresie pochodzenia społecznego, narodowościowego i terytorialnego oraz liczebności i struktury wieku omawianych wspólnot. Przedmiotem rozważań były też pokasacyjne losy mnichów. Podstawowy materiał źródłowy stanowiły akta ogólne i personalne duchowieństwa, schematyzmy diecezjalne i zakonne oraz akta parafialne i księgi metrykalne.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14800
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Robert Stępień
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15018
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Kancelarie Wolnego Miasta Krakowa – rekonesans badawczy
Drzewiecki, Bartosz
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Polska https://orcid.org/0000-0002-1697-1114
Wolne Miasto Kraków; Rzeczpospolita Krakowska; biurowość; system kancelaryjny; XIX wiek; archiwum
Artykuł dotyczy systemu kancelaryjnego Senatu Wolnego Miasta Krakowa i innych instytucji funkcjonujących w tym państwie w latach 1815–1846. Z powodu braku pogłębionych badań, a także pewnych podobieństw w strukturze zachowanych do dziś zespołów archiwalnych Wolnego Miasta Krakowa i instytucji galicyjskich, m.in. magistratów, powszechnie panuje przekonanie o ich przynależności do tego samego austriackiego modelu. Świadczyć ma o tym współwystępowanie schematów rzeczowego i chronologiczno-numerowego w układzie dokumentacji oraz – być może – zbliżona fizyczna forma jednostek archiwalnych. Pomija się przy tym wpływy okresu napoleońskiego na kancelarię krakowską. Niniejszy artykuł zwraca uwagę na to, że to właśnie ustrój urzędów doby Księstwa Warszawskiego mógł mieć decydujący wpływ na biurowość Wolnego Miasta Krakowa.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15018
Res Historica; No 55 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15018/61550
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15018/61551
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15018/61552
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15018/61554
Prawa autorskie (c) 2023 Bartosz Drzewiecki
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14057
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Dialektyka historii i pamięci. Wokół postaci i pamiątek związanych z carem-królem Aleksandrem I (1777–1825)
Letkiewicz, Ewa
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska https://orcid.org/0000-0002-1621-7947
car; Aleksander I; Królestwo Polskie; pamiątki polskie; biżuteria; medale
Na wielu przedmiotach związanych z Aleksandrem I i jego panowaniem jako władcy Królestwa Polskiego, na przedmiotach jubilerskich, medalach, ceramice, rycinach etc., przetrwały panegiryczne sentencje, motta, dewizy gloryfikujące jego osobę, wyrażające podziw dla jego dokonań jako „wskrzesiciela” Polski, dawcy pokoju i wolności, wyrażające żal po jego śmierci. W źródłach pisanych zachowały się wygłaszane na jego cześć laudacje, zanoszone przed tron deklaracje lojalności, uległości i pełnego poddania. Zdają się one budować odmienny obraz rzeczywistości Królestwa Polskiego, inny niż ten, jaki dla okresu zaborów niesie pamięć zbiorowa Polaków przypominająca o traumie anihilacji społeczeństwa i kultury pod carskim panowaniem. Nie mamy pewności, czy pochwalne teksty polskich poddanych cara głoszone na jego cześć są szczere czy jedynie deklaratywne, jednak fakt ich powstania w czasach niewoli wart jest bliższego poznania i refleksji.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14057
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Ewa Letkiewicz
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15617
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Kancelaria administracji zbiurokratyzowanej. Przedmiot – zakres – model badawczy
Górak, Artur
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska http://orcid.org/0000-0002-1964-9008
kancelaria; biurokracja; system kancelaryjny; archiwistyki; dyplomatyka
Artykuł jest próbą analizy i zdefiniowania pojęcia kancelarii zbiurokratyzowanej jako przedmiotu badań. Przez ostatnie sto lat kancelaria była przedmiotem ożywionego zainteresowania nauki polskiej najpierw na potrzeby archiwistyki, a ostatecznie także dyplomatyki i historii administracji. Autor analizuje zjawisko kancelarii pod względem organizacji czynności kancelaryjnych, funkcji organizacji oraz jako system obsługi dokumentowej (system kancelaryjny). Ważnym punktem odniesienia do rozpoznania tego przedmiotu badań jest teoria cyklu życiowego dokumentu. Podsumowaniem rozważań jest zarys modelu monografii kancelarii.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15617
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Artur Górak
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15003
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Nominacja elementów chronologicznych w kalendarzu republikańskim
Wąsowicz, Henryk
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska https://orcid.org/0000-0002-0603-0900
chronologia nowożytna; kalendarz republikański; system decymalny
Kalendarz republikański powstały w czasie rewolucji francuskiej jest najbardziej radykalnym projektem reformy kalendarza gregoriańskiego ery nowożytnej. Proces jego tworzenia i struktura elementów składowych zostały oparte na wprowadzonych w tym czasie w życie francuskich reformach miar i wag opartych na metrycznym systemie dziesiętnym. Liczba dziesięć tworzy podstawę podziału roku na miesiące i tygodnie. Nowe nazwy miesięcy i wszystkich dni roku związane zostały z francuską kulturą agrarną i zjawiskami przyrodniczymi zachodzącymi w ciągu roku na terenie środkowej Francji.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15003
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Henryk Wąsowicz
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14901
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Herby ziemskie na pieczęciach koronnych króla Stanisława Augusta
Hlebionek, Marcin
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska http://orcid.org/0000-0002-7047-4143
sfragistyka; pieczęcie koronne; herby ziemskie; Stanisław August
Wieniec herbów ziemskich, a później też państwowych i dynastycznych, jako element kompozycji polskich pieczęci królewskich pojawił się na przełomie XIV i XV w. Początkowo umieszczano go na pieczęciach majestatowych, później na pieczęciach większych (kanclerskich) koronnych i litewskich, a od czasów Jana Kazimierza także na pieczęciach mniejszych (podkanclerskich) koronnych. Zestaw tych herbów ustalił się za panowania króla Michała. Generalnie jednak w zakresie heraldyki terytorialnej cechowała go dość duża stabilność, a herby ziemskie wprowadzone doń w czasach jagiellońskich funkcjonowały bez większych zmian aż do czasów panowania Stanisława Augusta. Król ten posługiwał się dwoma kompletami pieczęci państwowych. Pierwszy powstały przy okazji koronacji w 1764 r., kontynuował tradycyjne wzory. Zmiany wprowadzono dopiero do wieńca herbów w drugim komplecie pieczęci wykonanym w 1780 r. Dotyczyły one dwóch obszarów: treści i formy prezentacji znaków. W pierwszym dokonano aktualizacji znaków dawnych terytoriów lennych niezwiązanych już z Koroną: herb lenna mołdawskiego zastąpiono herbem województwa kaliskiego, zaś herb lenna pomorskiego herbem Inflant. W sferze formy po raz pierwszy w sfragistyce państwowej zastosowano szrafowanie znaków. Co prawda szrafirunek pojawia się już na pieczęciach Wettynów, ale nie był wykorzystywany na polskich pieczęciach państwowych. Powoduje to, że powstałe w 1780 r. pieczęcie są pierwszym urzędowym barwnym przedstawieniem herbów ziem Królestwa Polskiego. Zrywając z dotychczasową tradycją twórca pieczęci, Jan Filip Holzhaeusser, odwrócił też układ godeł figuralnych, do tej pory zwróconych ku centralnemu elementowi wyobrażenia (postaci tronującego władcy bądź Orłowi), a także zmienił kształt niektórych godeł na formy znane z czasów wcześniejszych, później odrzucone. Zagadkowa na tym tle jest znana z jednego kolekcjonerskiego odcisku pieczęć mniejsza koronna tego króla, powstała zapewne w 1785 r. O jej wyjątkowości, prócz braku poświadczenia szerszego używania, stanowią modyfikacje godeł w zestawie herbów, nieznajdujące uzasadnienia na gruncie polskiej heraldyki ziemskiej.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14901
Res Historica; No 55 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61042
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61043
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61044
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61045
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61046
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61047
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61048
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61049
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61050
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61051
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61052
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61053
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61054
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61055
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61056
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61057
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61058
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61059
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61060
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61061
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61062
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61063
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61064
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61065
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61066
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61067
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61068
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61069
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61070
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61071
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61072
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61073
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61074
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61075
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61076
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61077
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61078
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61079
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61080
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61081
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61082
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61083
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61084
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61085
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61086
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61087
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61088
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61089
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61090
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61091
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61092
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61093
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61094
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61095
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61096
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61097
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61098
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61099
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61100
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61101
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61102
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61103
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61104
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61105
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61106
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61107
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61108
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61109
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61110
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61111
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61112
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61113
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61114
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61115
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14901/61116
Prawa autorskie (c) 2023 Marcin Hlebionek
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15198
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Organizacja spławu w dobrach kasztelanowej krakowskiej Izabeli z Poniatowskich Branickiej
Syta, Krzysztof
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska http://orcid.org/0000-0002-9466-1525
spław; latyfundium magnackie; gospodarka latyfundialna; szkutnictwo; Braniccy h. Gryf; Izabela z Poniatowskich Branicka; handel wiślany; transport rzeczny
Artykuł poświęcony jest organizacji spławu rzecznego w dobrach Branickich h. Gryf, zarządzanych od 1771 r. przez Izabelę z Poniatowskich Branicką, wdowę po kasztelanie krakowskim i hetmanie wielkim koronnym Janie Klemensie. Podstawą źródłową artykułu są źródła archiwalne z zespołu archiwalnego Archiwum Roskie przechowywanego w zasobie Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie. Szczególnie istotną w ustaleniach zawartych w tekście jego częścią jest korespondencja z kręgu urzędników i oficjalistów Izabeli Branickiej zaangażowanych w administrację jej majętności ziemskich. Problematykę spławu omówiono w ramach kilku obszarów, wśród których znalazła się charakterystyka: szlaków wodnych i portów eksploatowanych przez flotyllę Branickiej, kierunków transportu rzecznego i jego wielkości, zarządzania flotyllą w zakresie frochtowania i wynajmu statków i łodzi, stanu flotylli w zakresie budowy, remontów i zakupu jednostek ją tworzących, załóg statków i łodzi – z uwzględnieniem stanu osobowego, funkcji, kosztów utrzymania, w końcu przebiegu spławu i czynników nań wpływających.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15198
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Krzysztof Syta
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13270
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Medale pośmiertne Augusta II Wettyna
Rokita, Jan
Badacz niezależny, Polska https://orcid.org/0000-0002-1904-683X
awers; rewers; Augusta II Wettyn
Autor opisuje szczegółowo szereg przykładów dzieł sztuki medalierskiej, graficznej i rzeźbiarskiej mających związek z medalami pośmiertnymi Augusta II Wettyna. Najważniejszym celem twórców wzmiankowanych medali była popularyzacja wśród odbiorców postaci zmarłego władcy – Augusta II Wettyna – na którego cześć były one emitowane. Autor za główne zadanie pracy badawczej przyjął wykazanie związków pomiędzy opisywanymi zabytkami sztuki.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13270
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Jan Rokita
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15223
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Kompetencje językowe bazylianów prowincji litewskiej w XVII–XVIII wieku
Wereda, Dorota
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Polska https://orcid.org/0000-0003-1084-2212
Cerkiew unicka; zakon bazylianów; bazylianie prowincji litewskiej; edukacja bazyliańska; kultura ruska; Wielkie Księstwo Litewskie
Aktywność zgromadzenia bazylianów jest kluczowa dla poznania przeobrażeń kulturowych, społecznych, religijnych i relacji zachodzących na pograniczu kultur wyznaczanych przez łaciński i bizantyjski krąg kulturowy. Artykuł powstał na podstawie katalogu bazylianów studiujących w seminarium papieskim w Wilnie w latach 1611–1795 oraz spisu zakonników z 1800 r. i analizuje kompetencje językowe bazylianów prowincji litewskiej. Zakonnicy najczęściej posiadali znajomość trzech języków: łacińskiego, polskiego oraz „sclavonica” lub „ruthenica”. W drugiej połowie XVIII w. bazylianie poszerzali kompetencje językowe o znajomość języków nowożytnych: francuskiego, niemieckiego, włoskiego. W odpowiedzi na potrzeby duszpasterskie używali języka litewskiego, żmudzkiego, łotewskiego. Kompetencje językowe wykorzystywali w pracy duszpasterskiej i edukacyjnej. Zakonnicy w Wielkim Księstwie Litewskim, wraz z parafialnym duchowieństwem unickim, tworzyli środowisko podtrzymujące znajomość tradycji piśmienniczej języka ruskiego. Kompetencje językowe bazylianów kształtowały formy i treści przekazu w pracy duszpasterskiej, szerzenie wiary i umożliwiały korelacje pomiędzy dziedzictwem kulturowym grup językowych. Umiejętności zakonników pozwalały im pełnić rolę pośredników treści pomiędzy społecznościami różnych kręgów językowych i pomiędzy kulturą elitarną i egalitarną.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15223
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Dorota Wereda
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15110
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Zaginione piętnastowieczne księgi ze zbiorów sufragana płockiego Piotra Lubarta (ok. 1470–1530)
Marszalska, Jolanta Małgorzata
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Polska https://orcid.org/0000-0002-5112-5984
Piotr Aurifaber Lubart; inkunabuły; biblioteka; katedra; Płock
Dzięki ocalałym zapisom sporządzonym przed 1939 r. w Bibliotece Seminaryjnej w Płocku możemy dzisiaj odtworzyć z dużym prawdopodobieństwem księgozbiór po Piotrze Lubarcie, renesansowym sufraganie płockim współpracującym kolejno z biskupem Erazmem Ciołkiem i Andrzejem Krzyckim. Analiza tego już niewielkiego zbioru (w ciągu wieków znacznie się zmniejszył) jest odzwierciedleniem wykształcenia, jakie odebrał w krakowskiej Alma Mater pod kierunkiem Jakuba z Gostynina, a także zainteresowań i potrzeby zgłębienia ksiąg, które nabył w ciągu życia, i sprawowania różnych funkcji kościelnych. Zgromadzone przez niego księgi są też znaczącym przyczynkiem do uzupełnienia wizerunku biograficznego wyższego rangą duchownego sprawującego funkcję sufragana w jednej z najstarszych diecezji w dawnej Polsce – w Płocku na Mazowszu.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15110
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Jolanta Małgorzata Marszalska
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15002
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Karśniccy w Polsce Centralnej w źródłach epigraficznych z XVI–XVIII w.
Szymczak, Alicja
Uniwersytet Łódzki, Polska https://orcid.org/0000-0001-7238-3993
Szymczak, Jan
Uniwersytet Łódzki, Polska https://orcid.org/0000-0003-0705-4450
Karśniccy; szlachta; epigrafika
Rodziny Karśnickich pochodzących z Łęczyckiego i Sieradzkiego dotyczą cztery zabytki epigraficzne. Pierwszy, obecnie zaginiony, odnotowany tylko w pracy Szymona Starowolskiego Monumenta Sarmatarum, dotyczy Barbary Sarnowskiej, po mężu Sasin Karśnickiej, pochowanej w Łowiczu w 1583 r. obok wuja arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Przerębskiego. Trzy kolejne zabytki znajdują się w dawnym kościele bernardyńskim w Ostrzeszowie i dotyczą członków rodziny Fundament Karśnickich h. Jastrzębiec: epitafium barokowe wojskiego ostrzeszowskiego Tomasza (zm. 1707), nagrobek jego syna Jerzego Floriana, podpułkownika w służbie hetmana polnego Stanisława Rzewuskiego, stolnika wieluńskiego (zm. 1742) i tablica nagrobna sędziego wieluńskiego Kazimierza (zm. 1797), syna Franciszka z Kierzna, stolnika ostrzeszowskiego i wnuka Tomasza. Autorzy prezentują genealogię obu rodzin, powiązania rodzinne i działalność polityczną.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15002
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Alicja Szymczak, Jan Szymczak
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12922
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Herb Kamionki – źródła i treść
Giergiel, Tomisław
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Polska https://orcid.org/0000-0003-3335-8810
Kamionka; herb miasta; źródła; pieczęć miejska
Artykuł przedstawia dzieje herbu Kamionki w województwie lubelskim. Autor prezentuje genezę, źródła i treść herbu używanego przez władze miasta w latach osiemdziesiątych XVI w. Był to złoty okres w rozwoju miasta. Autor prezentuje również inne źródła heraldyczne i sfragistyczne, które mogą obecnie być brane pod uwagę w procesie kreowania herbu miasta. Analiza ta została przekazana samorządowi Kamionki, który uzyskał prawa miejskie 1 stycznia 2021 r. i rozpoczął przygotowania do ustanowienia herbu oraz innych symboli. Zostały one zwieńczone 30 listopada 2021 r. podjęciem uchwały w sprawie ustanowienia symboli Gminy Kamionka i zasad ich używania w oparciu o przedstawione tutaj wnioski.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/12922
Res Historica; No 55 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/12922/52065
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/12922/52066
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/12922/52067
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/12922/52068
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/12922/52069
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/12922/52070
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/12922/52071
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/12922/52072
Prawa autorskie (c) 2023 Tomisław Giergiel
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14790
2023-10-05T12:51:43Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Dochody z dóbr stołowych biskupów krakowskich i arcybiskupów gnieźnieńskich w 1545 r.
Kowalski, Waldemar
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Polska https://orcid.org/0000-0003-1692-338X
diecezja krakowska; archidiecezja gnieźnieńska; klucze dóbr; dochody
Artykuł przedstawia dochody kluczy dóbr stołowych biskupów krakowskich i arcybiskupów gnieźnieńskich spisane w 1545 r. Źródło to jest częścią inwentarza mobiliów pasterza tych diecezji, arcybiskupa Piotra Gamrata, który zmarł we wspomnianym roku, nie pozostawiwszy testamentu. Inwentarz sporządziła więc krakowska kapituła katedralna, jako że do niej należało spłacenie długów zmarłego oraz sfinansowanie kosztów jego pogrzebu. Dochody te skonfrontowano z wartością domeny biskupów krakowskich oszacowaną w 1529 r. oraz z dochodami dóbr arcybiskupów gnieźnieńskich zapisanymi w 1531 r. Wynika z tego, że szacunkowy dochód domeny biskupów krakowskich wzrósł między 1529 a 1545 r. o około trzydzieści procent. W jednym z trzech kluczy arcybiskupstwa gnieźnieńskiego dochody wzrosły o około sto procent, zaś dla pozostałych odnotowano tylko niewielkie różnice.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14790
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Waldemar Kowalski
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14796
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Migracje rzemieślników na ziemiach polskich w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych w świetle źródeł archiwalnych
Tandecki, Janusz
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska https://orcid.org/0000-0003-0484-5847
migracje; cechy rzemieślnicze; wędrówki czeladników
Najstarsze średniowieczne wyprawy czeladników do pracy w innych miastach początkowo traktowano jako swego rodzaju naturalne przedłużenie okresu nauki. Z czasem migracje takie stały się też ważnym sposobem na znalezienie pracy lub lepszej płacy, chociaż istotnymi czynnikami przy decyzjach o ich podjęciu była nadal chęć pogłębienia umiejętności zawodowych lub poznanie nowych ludzi i miast. Od XV w. zdarzało się też, że obowiązek dodatkowej wędrówki był traktowany jako kara po nieudanej próbie wykonania sztuki mistrzowskiej. Niekiedy opuszczanie przez czeladników warsztatów mogło być też efektem ich konfliktów z mistrzami. Nie bez znaczenia przy podejmowaniu decyzji przez czeladników o pozostaniu na miejscu lub zmianie miasta pracy były też takie czynniki jak toczone wówczas wojny lub dotykające poszczególne regiony epidemie. Od XV/XVI w. w części cechów z omawianego obszaru wędrówki stały się również statutowym, obligatoryjnym obowiązkiem, którego wypełnienie pozwalało dopiero na osiągnięcie pełnych praw czeladniczych, a później także na wszczęcie starań o tytuł mistrza.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14796
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Janusz Stefan Tandecki
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15114
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Najstarsze dzwony regionu lublinieckiego
Janik, Maciej
Badacz niezależny, Lubliniec, Polska https://orcid.org/0000-0003-2638-2310
dzwony; Lubliniec; kampanologia; ludwisarstwo; epigrafika
Najstarsze dzwony regionu lublinieckiego są zbiorem ilościowo zbyt skromnym, aby na ich podstawie formułować wnioski o charakterze ogólnym. Ich wartość ujawnia się na tle pewnych powszechniejszych cech właściwego im kontekstu źródłowego. Sądzimy, że kontekst ten tworzą dla nich na pierwszym planie przede wszystkim zabytki ludwisarstwa śląskiego z ośrodkami w Nysie i Wrocławiu, na drugim planie zaś produkcja czeskich warsztatów odlewniczych. Niestety i to stwierdzenie musi bardziej pozostać intuicją badawczą, w sytuacji wciąż słabego stanu badań nad epigrafiką górnośląską, dużych strat w górnośląskim zasobie kampanologicznym, wreszcie wciąż utrzymującej się egzystencji składników tego zasobu poza miejscami ich historycznego funkcjonowania (Niemcy). Analizowane zabytki, zlokalizowane w regionie niewielkim i pogranicznym dla Śląska, przenoszą treści istotne dla epigrafiki dzwonów w Europie Środkowej. W zakresie pisma inskrypcji potwierdzają pewną inercyjność trwania minuskuły gotyckiej i atrakcyjność kapitały protorenesansowej w śląskich warsztatach odlewniczych.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15114
Res Historica; No 55 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61956
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61957
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61958
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61959
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61960
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61961
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61962
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61963
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61964
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61965
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61966
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61967
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61968
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61969
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61970
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61971
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61972
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61973
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61974
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61975
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61976
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61977
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61978
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61979
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61980
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61981
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61982
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61983
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61984
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61985
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61986
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61987
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61988
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61989
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61990
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61991
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61992
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61993
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61994
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61995
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61996
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61997
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61998
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/61999
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/15114/62000
Prawa autorskie (c) 2023 Maciej Janik
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15001
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Eneasz Sylwiusz Piccolomini i kobiety
Iwańczak, Wojciech
Akademia Ignatianum w Krakowie, Polska https://orcid.org/0000-0002-2095-7497
papież; Kościół; cesarz; kobiety
Bohater tego tekstu należy do grona najbardziej barwnych postaci XV w. Jego życie i kariera były niezwykle bogate i pełne niespodziewanych zwrotów. Potomek starej arystokratycznej rodziny, miał siedemnaścioro rodzeństwa, studiował w Sienie i Florencji, a potem został sekretarzem kardynała Domenico Capranica. Nie odznaczał się stałością poglądów, najpierw zwolennik wyższości soboru nad papieżem, z czasem zmienił zdanie i uznawał prymat papieży. Ważnym krokiem było wejście na służbę dla króla Rzeszy Fryderyka III, ale potem zwrócił się już w kierunku Kościoła, przyjął niższe święcenia duchowne, w roku 1456 został kardynałem, a ukoronowaniem kariery był wybór w 1458 r. na papieża, przyjął imię Pius II. Treścią tekstu są trzy epizody z życia Piccolominiego związane z trzema kobietami. Były to w kolejności: żona króla Węgier i cesarza rzymskiego Zygmunta Luksemburskiego Barbara Cylejska, Joanna d’Arc, której pasjonujący portret naszkicował Eneasz w swych Pamiętnikach, oraz pewna kobieta, której ciekawe losy usłyszał jako papież na audiencji. Wszystkie trzy wizerunki pokazują autora jako dobrego obserwatora i wybitnego humanistę.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15001
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Wojciech Iwańczak
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15109
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Lokacja miasta Warki na tle procesów polityczno-ustrojowych Mazowsza w XIV wieku
Graczyk, Waldemar
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Polska https://orcid.org/0000-0002-8057-8368
lokacja; Warka; Mazowsze; dynastia książąt Mazowsza; Trojden I
Zmiany polityczne i gospodarcze, które zachodziły od XIII do końca XV w., wpłynęły na rozwój osadnictwa i lokacji miejskich na Mazowszu. Lokacja miasta Warki musiała nastąpić przed 1375 r., skoro pod tym rokiem są wzmiankowane władze miejskie. Wielu wcześniejszych badaczy (np. Stanisław Pazyra) łączyło lokację miejską Warki z dokumentem wydanym przez księcia mazowieckiego Trojdena I (ok. 1285–1341) w 1321 r., w którym książę zatwierdził nadania uczynione na rzecz klasztoru dominikanów w Warce. W tym dokumencie Warka występuje jako „oppidum”. Choć rok 1321 był dla Warki ważnym, dzisiaj raczej trzeba by powiedzieć, że zapoczątkował proces rozwoju miasta, ważnego dla Mazowsza, tak w średniowieczu, jak i w wiekach późniejszych. Procesy lokacji, kształtowanie się samorządu miejskiego i życia ekonomicznego miasta, wytworzenie się odrębnego sądownictwa, fundacji religijnych – to zagadnienia, które stają przed nami i wymagają gruntownego przebadania.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15109
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Waldemar Graczyk
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14801
2023-09-26T07:49:32Z
rh:ART
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Kiedy transumowano egzemplarz koloński rzekomego dokumentu fundacyjnego klasztoru cystersów w Lądzie?
Pytel, Marcin
Uniwersytet Przyrodniczo Humanistyczny w Siedlcach, Polska https://orcid.org/0000-0003-0346-5930
klasztor w Lądzie; egzemplarz koloński; transumpt; badanie autentyczności dokumentu w średniowiecznych kancelariach; proces klasztoru w Lądzie z mieszkańcami Dolan
W artykule poruszam problem daty transumowania dłuższej wersji dokumentu fundacyjnego klasztoru cystersów w Lądzie, tzw. egzemplarza kolońskiego. Wydaje się, że można przyjąć rok 1261 jako datę jego sporządzenia i konfirmowania majątku opactwa. W dalszej części artykułu staram się pokazać, jak mnisi lędzcy potwierdzali swój majątek i uprawnienia w trakcie procesu z mieszkańcami Dolan w początkach XIV w.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14801
Res Historica; No 55 (2023)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14801/60461
Prawa autorskie (c) 2023 Marcin Pytel
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15655
2023-09-26T07:49:32Z
rh:BIO
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Bibliografia prac naukowych prof. dr hab. Krzysztofa Skupieńskiego
Giergiel, Tomisław
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska https://orcid.org/0000-0003-3335-8810
Latawiec, Krzysztof
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska https://orcid.org/0000-0003-2741-162X
Szabaciuk, Małgorzata
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska https://orcid.org/0000-0002-2119-134X
-
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15655
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Krzysztof Latawiec, Tomisław Giergiel, Małgorzata Szabaciuk
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/15716
2023-09-26T07:49:32Z
rh:BIO
"230720 2023 eng "
2082-6060
dc
Profesorowi Krzysztofowi Skupieńskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin
Górak, Artur
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska https://orcid.org/0000-0002-1964-9008
Krzysztof Skupieński, biogram, jubileusz, Instytut Historii UMCS
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2023-07-20 00:00:00
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/15716
Res Historica; No 55 (2023)
pol
Prawa autorskie (c) 2023 Artur Górak
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14813
2023-02-13T07:41:52Z
rh:STR
"221214 2022 eng "
2082-6060
dc
Strony tytułowe i spis treści
Latawiec, Krzysztof
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2022-12-14 08:37:19
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14813
Res Historica; No 54 (2022)
pol
Prawa autorskie (c) 2022 Krzysztof Latawiec
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14195
2022-12-15T11:29:09Z
rh:ARR
"221214 2022 eng "
2082-6060
dc
Walory historii „bez patentu”. Uwagi na marginesie książki Katarzyny Surmiak-Domańskiej Czystka, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2021, ss. 283
Kolbuszewska, Jolanta
Uniwersytet Łódzki, Polska https://orcid.org/0000-0002-8837-7376
-
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2022-12-14 08:37:19
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14195
Res Historica; No 54 (2022)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14195/57880
Prawa autorskie (c) 2022 Jolanta Kolbuszewska
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14557
2022-12-15T11:29:09Z
rh:ARR
"221214 2022 eng "
2082-6060
dc
Z przeżytych chwil… Pamiętniki ks. Karola Dębińskiego z lat 1867–1915, oprac. ks. Jarosław R. Marczewski, Lublin 2021, Wydawnictwo Polihymnia, ss. 615
Łosowska, Anna
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska http://orcid.org/0000-0001-5994-1794
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2022-12-14 08:37:19
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14557
Res Historica; No 54 (2022)
pol
Prawa autorskie (c) 2022 Anna Łosowska
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13683
2022-12-15T11:29:09Z
rh:ARR
"221214 2022 eng "
2082-6060
dc
Paweł Kasztelan, Polsko-moskiewskie stosunki dyplomatyczne przełomu XVI/XVII wieku, Zabrze–Tarnowskie Góry 2020, ss. 278 + il.
Szpaczyński, Przemysław
Badacz niezależny, Polska https://orcid.org/0000-0001-6459-896X
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2022-12-14 08:37:19
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13683
Res Historica; No 54 (2022)
pol
Prawa autorskie (c) 2022 Przemysław Szpaczyński
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13238
2022-12-15T11:29:09Z
rh:ARR
"221214 2022 eng "
2082-6060
dc
Proces beginek świdnickich w 1332 roku. Studia historyczne i edycja łacińsko-polska, oprac. Paweł Kras, Tomasz Gałuszka OP, Adam Poznański, Lublin 2017, ss. 292.
Pluta-Saladra, Edyta
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Polska https://orcid.org/0000-0002-4074-5221
-
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2022-12-14 08:37:19
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13238
Res Historica; No 54 (2022)
eng
Prawa autorskie (c) 2022 Edyta Pluta-Saladra
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14483
2022-12-15T11:29:09Z
rh:ARR
"221214 2022 eng "
2082-6060
dc
O Bolesławie Roztropnym, czyli kilka uwag do książki Karoliny Maciaszek, Bolesław Wstydliwy. Książę krakowski i sandomierski 1226–1279. Długie panowanie w trudnych czasach, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2021, ss. 752
Teterycz-Puzio, Agnieszka
Akademia Pomorska w Słupsku, Polska https://orcid.org/0000-0003-1728-3062
-
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2022-12-14 08:37:19
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14483
Res Historica; No 54 (2022)
pol
Prawa autorskie (c) 2022 Agnieszka Teterycz-Puzio
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14194
2022-12-15T11:29:09Z
rh:ARR
"221214 2022 eng "
2082-6060
dc
Wizje genezy Polski w polskim piśmiennictwie wieków średnich. Uwagi na temat książki Początki dziejowe w Polskiej historiografii średniowiecznej. Z zagadnień historii idei, wyobrażeń i narracji Czesława Deptuły
Obara-Pawłowska, Anna
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska https://orcid.org/0000-0002-5507-4336
Czesław Deptuła; dorobek naukowy; początki Polski; historiografia; średniowiecze
Celem artykułu recenzyjnego jest omówienie książki Początki dziejowe w Polskiej historiografii średniowiecznej. Z zagadnień historii idei, wyobrażeń i narracji autorstwa Czesława Deptuły. Na publikację składają się artykuły już ogłoszone drukiem przez badacza, zamieszczone w różnego rodzaju periodykach naukowych i monografiach zbiorowych. Motywem przewodnim recenzowanego tomu są szeroko pojmowane wizje początków Polski ukazane na kartach rodzimych utworów historiograficznych doby średniowiecza. Omawiane teksty nie tylko przypominają najważniejsze ustalenia poczynione przez lubelskiego mediewistę, ale także – zebrane w jednym miejscu – zapewniają niezbędny kontekst dla poznania głównych kierunków dociekań naukowych czy warsztatu badawczego Czesława Deptuły.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2022-12-14 08:37:19
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14194
Res Historica; No 54 (2022)
pol
Prawa autorskie (c) 2022 Anna Obara-Pawłowska
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13892
2022-12-15T11:29:09Z
rh:MAT
"221214 2022 eng "
2082-6060
dc
Wizytacja z 1796 r. jako źródło do historii katedry w Kamieńcu Podolskim
Opyrchał, Leszek
Wojskowa Akademia Techniczna, Polska https://orcid.org/0000-0001-7585-843X
Nagnybida, Ruslan
Narodowy Rezerwat Historyczno-Architektoniczny "Kamieniec", Ukraina https://orcid.org/0000-0002-7779-9362
wizytacja kanoniczna; katedra w Kamieńcu Podolskim; diecezja rzymskokatolicka w Kamieńcu Podolskim
W niniejszej publikacji przedstawiono osiemnastowieczny akt wizytacji kościoła pw. św. Piotra i Pawła w Kamieńcu Podolskim, przeprowadzonej przez Michała Romana Sierakowskiego, który po zlikwidowaniu diecezji kamienieckiej przejmował biskupstwo latyczowskie, do której Kamieniec Podolski został przypisany. Wizytacja miała miejsce w 1796 r. Jej tekst obejmuje szczegółowy opis katedry wraz ze znajdującymi się w niej relikwiami. Zamieszczono wykaz wyposażenia, jak: monstrancje, kielichy inne naczynia srebrne oraz cynowe. Zamieszczono wykaz ornatów i innego sprzętu kościelnego. Oprócz opisu katedry tekst wizytacji obejmuje opis innych budynków przynależnych do katedry.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2022-12-14 08:37:19
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13892
Res Historica; No 54 (2022)
pol
Prawa autorskie (c) 2022 Leszek Opyrchał, Ruslan Nagnybida
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12200
2022-12-15T11:29:09Z
rh:ART
"221214 2022 eng "
2082-6060
dc
Szlacheckie sentymenty i resentymenty we współczesnej kulturze polskiej
Świderska-Włodarczyk, Urszula
Uniwersytet Zielonogórski https://orcid.org/0000-0001-6419-0059
kultura szlachecka; sentyment; resentyment; pamięć
Artykuł dotyczy recepcji kultury szlacheckiej we współczesnej Polsce. Dokonuje się ona na trzech płaszczyznach: materialnej, behawioralnej i symbolicznej. Recepcja wynika nie tyle z wiedzy historycznej, ile z pamięci kulturowej opartej na długim trwaniu. Na tę pamięć składają się interpretacje, nadinterpretacje i przemilczenia, przez co zawsze pozostaje ona wtórna do pierwowzoru. Stąd też wyraża się poprzez jednostkowe i zbiorowe sentymenty i resentymenty, uświadamiane i nieuświadamiane.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2022-12-14 08:37:19
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/12200
Res Historica; No 54 (2022)
pol
Prawa autorskie (c) 2022 Urszula Świderska-Włodarczyk
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/11912
2022-12-15T11:29:09Z
rh:ART
"221214 2022 eng "
2082-6060
dc
Lokalna pamięć o wielkiej historii. Śladami polsko-francuskich relacji na Pomorzu Zachodnim, na przykładzie miasta Szczecina
Kędzia-Klebeko, Beata
Uniwersytet Szczeciński https://orcid.org/0000-0001-7839-3279
pamięć zbiorowa w ujęciu M. Halbwachsa; związki z Francją; miasto Szczecin; tożsamość
Podstawowym celem artykułu jest przybliżenie czytelnikom związków miasta Szczecina z Francją, a także zaobserwowanie, w jaki sposób pamięć o obecności francuskiej w zakresie działalności gospodarczej, instytucjonalnej i kulturowej na przestrzeni wieków wpływa na formowanie się pamięci zbiorowej i tożsamości mieszkańców oraz na ich zainteresowanie kulturą francuską współcześnie. W artykule zaprezentowano syntetyczny zarys historii miasta Szczecina i jego związków z Francją, a także zaprezentowano zabytki kultury materialnej, piśmienniczej i artystycznej, które świadczą o trwałych związkach regionu z Francją. Niniejszy artykuł stanowi także propozycję dla potencjalnych czytelników do zapoznania się z kulturą francuską istniejącą na terenach, które tradycyjnie, z racji położenia geograficznego, związane są z historycznie niemieckojęzycznym kręgiem kulturowym.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2022-12-14 08:37:19
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/11912
Res Historica; No 54 (2022)
pol
Prawa autorskie (c) 2022 Beata Kędzia-Klebeko
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13970
2022-12-15T11:29:09Z
rh:ART
"221214 2022 eng "
2082-6060
dc
„Biohistoriograficzne” prace naukowe na Ukrainie od czasów odzyskania niepodległości. Ujęcie ilościowe
Kiselyova, Yulia
Charkowski Uniwersytet Narodowy V.N. Karazina, Ukraina https://orcid.org/0000-0002-2571-8436
historiografia ukraińska; abstrakty; autoreferaty; rozprawy historiograficzne; biografistyka; metody ilościowe
The aim of the paper is discovering how the new demands for modernization of the biographical discourse after biographical turn are met and realized in the current Ukrainian biographical research. The author will approach this through looking at avtoreferats (abstracts) of dissertations on biographical topics that have been defended in Ukraine in the past thirty years. The present work is based on quantitative methods. It draws on the analysis of a relational database of historiographical dissertations defended over the period from 1991 to 2020, built in Microsoft Access. Analysis of the database provides an opportunity to answer a number of new research questions: about the dynamics of biographical dissertation writing and defense over time, circle of humanities scholars whose life and activities have been the subject of dissertation-level historiographical studies in recent decades, methodological foundations of biographical studies (special methodological concepts and tools) on the basis of classification of dissertations in biographical studies, finally, the database also allows us to analyze the authors of biographical dissertations as a group and detect the existence of research communities (academic schools) in the field of biographical studies.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2022-12-14 08:37:19
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13970
Res Historica; No 54 (2022)
eng
Prawa autorskie (c) 2022 Yulia Kiselyova
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12696
2022-12-15T11:29:08Z
rh:ART
"221214 2022 eng "
2082-6060
dc
Transformacja systemu ochrony zdrowia w Polsce (1989–2003)
Bielecka, Małgorzata
Politechnika Koszalińska, Polska https://orcid.org/0000-0002-2318-2877
transformacja ustrojowa; system ochrony zdrowia; służba zdrowia; polityka zdrowotna; bezpieczeństwo zdrowotne
Transformacja ustrojowo-polityczna, jaka dokonała się na przełomie 1989/1990 r. w Polsce, zmieniła wiele obszarów życia społecznego. Jednym z nich była ochrona zdrowia. Zmiany społeczno-polityczne zasadniczo zmieniły sektor ochrony zdrowia, wprowadzając nowe zasady działania służby zdrowia, a także zupełnie odmienne finansowanie. W niniejszym opracowaniu starano się przedstawić transformację systemu ochrony zdrowia w Polsce na przełomie 1989/1990 roku oraz odpowiedzieć na pytanie jak transformacja ustrojowa wpłynęła na zmiany w sektorze ochrony zdrowia. Polski sektor ochrony zdrowia przechodził liczne przeobrażenia. Jego zasadnicza transformacja rozpoczęła się na przełomie 1989/1990 r., a dość ważne przemiany zaszły w latach 1997–2003. Przedmiotowa hipoteza będzie weryfikowana za pomocą następujących metod badawczych: behawioralnej oraz instytucjonalno-prawnej.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2022-12-14 08:37:19
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/12696
Res Historica; No 54 (2022)
pol
Prawa autorskie (c) 2022 Małgorzata Bielecka
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/13880
2022-12-15T11:29:08Z
rh:ART
"221214 2022 eng "
2082-6060
dc
Laicyzowanie szkolnictwa a stan religijnej świadomości nauczycieli w województwie lubelskim na początku lat sześćdziesiątych XX wieku
Wrona, Janusz
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska https://orcid.org/0000-0002-5438-2994
nauczyciele; partia komunistyczna; ideologia; Kościół katolicki; świecka szkoła; laicyzacja; religijność; postawy społeczne
Przełom lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w. przyniósł w Polsce szeroko zakrojoną kontrofensywę ideologiczną w oświacie. Jej celem było przywrócenie kontroli partii komunistycznej nad wychowaniem dzieci i młodzieży. W latach 1958–1961 rozpoczął się proces, który historycy oświaty określają drugą bitwą o ideowe oblicze polskiej szkoły. W sferze szeroko rozumianej kultury zmierzała ona do wyeliminowania religii z życia publicznego. Laicyzacja była dla partii swoistym panaceum na wszelkie ideologiczne problemy. W propagandzie partii komunistycznej oznaczała postęp, wolność i nowoczesne myślenie. Doktryny i instytucje religijne miały zostać pozbawione wpływu na wychowanie, życie społeczne oraz na działalność polityczną i gospodarczą. Liczyły się wyłącznie świeckie zasady i cele socjalistycznego wychowania.
Nauczyciele w zamierzeniach PZPR mieli się stać podstawowym narzędziem indoktrynacji młodego pokolenia. Ich zadaniem było kształtowanie wśród uczniów tzw. naukowego poglądu na świat, przyswajanie zasad tzw. świeckiej moralności, kształtowanie tzw. ludowego patriotyzmu i internacjonalizmu. Czuwać nad tym miały instancje partii komunistycznej w oświacie. Odpowiadały za zwiększenie upartyjnienia nauczycieli i objęcie ich ideologicznym szkoleniem. W 1962 r. nauczyciele z legitymacjami partyjnymi PZPR w województwie lubelskim stanowili grupę 28,3% ogółu pracujących w tym zawodzie (12 175 osób). Program świeckiej szkoły wymagał zdiagnozowania kondycji światopoglądowej nauczycieli. W województwie lubelskim w 1962 r. Zarząd Okręgu Związku Nauczycielstwa Polskiego na polecenie partii komunistycznej przeprowadził ankietę, która miała pokazać stosunek do religii i praktyk religijnych ponad 11 tysięcy nauczycieli w regionie. Ankieta dzieliła nauczycieli na trzy grupy: ateistów, wierzących niepraktykujących oraz wierzących i praktykujących. Jej wyniki pokazały, że zdecydowana większość nauczycieli jest religijna i nie są oni przygotowani do realizowania w codziennej pracy szkolnej zadań wychowawczych stawianych im przez władze państwowe. Nie nastąpiła pożądana przez partię rewolucja światopoglądowa. Wielu nauczycieli przejawiało religijne zaangażowanie. Przyjęli postawę adaptacyjną, by przetrwać i funkcjonować w rzeczywistości Polski Ludowej. Cechowała ich repulsja społeczna wobec oficjalnie narzucanych wartości i wzorców.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2022-12-14 08:37:19
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/13880
Res Historica; No 54 (2022)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/13880/56595
Prawa autorskie (c) 2022 Janusz Wrona
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/12916
2022-12-15T11:29:08Z
rh:ART
"221214 2022 eng "
2082-6060
dc
Prześladowania Żydów na prowincji Kreishauptmannschaft Kielce w latach 1939–1941
Domański, Tomasz
Instytut Pamięci Narodowej, Polska http://orcid.org/0000-0002-9992-4160
Niemcy; Żydzi w Polsce; holokaust; Kreis Kielce; żandarmeria
Problematyka Holokaustu dokonanego przez państwo niemieckie na Żydach podczas II wojny światowej posiada już swoją bogatą literaturę. Jednym z mniej rozpoznanych badawczo zagadnień jest okres pierwszej fazy Holokaustu na obszarach prowincjonalnych (wieś i małe getta). W przedstawionym tekście omówiono proces gettoizacji, Zagłady pośredniej (eksploatacja, głód, choroby, uwięzienie w getcie) oraz zbrodni bezpośrednich dokonanych na Żydach na obszarach prowincjonalnych kieleckiego starostwa okupacyjnego – Kreishauptmannschaft Kielce. Wyniki badań wskazują, że przebieg pierwszej fazy Holokaustu na tym obszarze nie odbiegał od zjawisk opisanych w literaturze odnoszącej się do innych obszarów Generalnego Gubernatorstwa. Drastyczne pogorszenie warunków bytowych nastąpiło od połowy 1941 r. w związku z tworzeniem gett, deportowaniem do małych dotychczas skupisk żydowskich tysięcy Żydów z terenów wcielonych do III Rzeszy oraz stosowaniem w praktyce III rozporządzenia o ograniczeniu prawa pobytu w Generalnym Gubernatorstwie z 15 października 1941 r. I to los przesiedleńców okazywał się najtrudniejszy (wysoka śmiertelność). Poza tym ustalono, że co najmniej 98 Żydów zamieszkujących prowincję Kreis Kielce represjonowano w niemieckim więzieniu w Kielcach. Władzom niemieckim nie udało się natomiast przerwać kontaktów między Żydami uwięzionymi w gettach, a ludnością polską.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2022-12-14 08:37:19
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/12916
Res Historica; No 54 (2022)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/12916/52050
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/12916/0
Prawa autorskie (c) 2022 Tomasz Domański
oai:ojs.umcsd.home.net.pl:article/14214
2022-12-15T11:29:08Z
rh:ART
"221214 2022 eng "
2082-6060
dc
Kazimierz Michałowski (1901–1981) i akademicka kariera Edmunda Bulandy (1882–1951). Rozterki i wizje polskiej archeologii klasycznej początków XX w.
Słapek, Dariusz
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska https://orcid.org/0000-0002-9477-9697
Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie; Edmund Bulanda; Kazimierz Michałowski; polska archeologia klasyczna; kariery akademickie w II RP
Postać profesora Edmunda Bulandy doczekała się serii artykułów wspomnieniowych, dostrzeżono ją w tekstach dotyczących środowiska historyków i archeologów polskich we Lwowie, a w ostatnich latach wzbudziła spore zainteresowanie ukraińskich badaczy dziejów Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Większość z nich w ocenie akademickich dokonań prof. Bulandy, rektora kadencji 1938/1939, powiela i podziela opinię ucznia Bulandy, profesora Kazimierza Michałowskiego, który nadzwyczajne zaangażowanie archeologa lwowskiego w sprawy organizacyjne uniwersytetu dość enigmatycznie tłumaczy brakiem wiary w sens rozwoju polskiej archeologii klasycznej. Nikt nie próbuje jednak wyjaśniać, czy istotnie wspomniane wątpliwości targały Bulandą, a jeśli tak, to jakie były źródła takiej postawy. Wydaje się, że u progu swej lwowskiej kariery miał on roztropną i na wskroś nowoczesną wizję rozwoju polskiej archeologii klasycznej. Choć Państwowego Instytutu Archeologicznego (projekt z 1919 r.) nigdy nie udało się powołać do życia, to strategicznym założeniom tego zamysłu – instytucjonalne umiędzynarodowienie badań poprzez stworzenie polskiej stacji naukowej w Rzymie i Atenach oraz kształcenie kadr nowej wówczas dyscypliny poza granicami Polski – Bulanda konsekwentnie pozostawał wiernym. Nie wątpił w sens koniecznych zmian, choć w praktyce przyszło mu realizować jedynie namiastki pierwotnego zamysłu. Dużo bardziej skutecznym w zakresie umiędzynarodowienia polskiej archeologii klasycznej okazał się K. Michałowski. Przemilczał jednak lub zignorował wcześniejsze inicjatywy z tym związane, co negatywnie wpłynęło na wizerunek prof. E. Bulandy.
www.wydawnictwo.umcs.lublin.pl
2022-12-14 08:37:19
application/pdf
https://journals.umcs.pl/rh/article/view/14214
Res Historica; No 54 (2022)
pol
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14214/0
https://journals.umcs.pl/rh/article/download/14214/57938
Prawa autorskie (c) 2022 Dariusz Słapek
6c6fe450dd43216cf9ee57d86b13b0be