Wspomnienia Zofii (Klimczuk) - mniszki prawosławnego monasteru w Radecznicy

Stefan Dmitruk

Streszczenie w języku polskim


Publikowane wspomnienia omawiają życie wewnętrzne prawosławnego żeńskiego monasteru w Radecznicy w latach 1904–1915, kwestie wyznaniowe Zamojszczyzny z początku XX w., funkcjonowanie szpitala w Szczebrzeszynie między 1911 a 1919 r. – m.in. z czasów okupacji austro-węgierskiej podczas I wojny światowej. Tekst jest rzadkim źródłem dotyczącym prawosławnego monastycyzmu na ziemiach polskich, dziejów szpitala w Szczebrzeszynie, ewakuacji ludności cywilnej w 1915 r. z terenu guberni chełmskiej w głąb Rosji oraz uzupełnia informacje związane z akcją burzenia cerkwi w 1938 r. na Chełmszczyźnie.


Słowa kluczowe


Radecznica, Szczebrzeszyn, prawosławny monastycyzm, ewakuacja ludności cywilnej do Rosji podczas I wojny światowej, rewindykacja cerkwi prawosławnych

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Źródła archiwalne

Archiwum Państwowe w Lublinie:

Chełmskie Bractwo Prawosławne (1879–1914): sygn. 30.

Chełmski Konsystorz Prawosławny (1905–1918): sygn.: 84, 326, 4393, 4399, 4407, 4411, 4416, 4420.

Kancelaria Gubernatora Chełmskiego (1912–1918): sygn. 348.

Klirovyje Vedomosti (1876–1915): sygn. 1039.

Rząd Gubernialny Lubelski. Akta osobowe (1867–1918): sygn. 128.

Starostwo Powiatowe Zamojskie (1918–1939): sygn.: 54, 55, 56, 73, 74.

Szpital św. Katarzyny w Szczebrzeszynie (1857–1943): sygn.: 192, 346, 358, 369, 382, 444.

Urząd Wojewódzki Lubelski, Wydział Społeczno-Polityczny (1919–1939): sygn.: 183, 184, 403, 1533.

Zamojska Rada Powiatowa Dobroczynności Publicznej (1843–1913): sygn. 52.

Biblioteki

Sekcja Rękopisów Oddziału Zbiorów Specjalnych Biblioteki Uniwersyteckiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II w Lublinie:

Zbiory doktora Zygmunta Klukowskiego: rkps 828.

Źródła drukowane

Bazyli Wielki, Asketika, w: Żywot i pisma świętego Bazylego Wielkiego, Hajnówka 2000.

Nestor, Powieść minionych lat, przeł. F. Sielicki, Wrocław 1999.

Statut monasterów męskich i żeńskich Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, „Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego” 1999, 10.

Холмская Губернiя 1914 г., Холмъ 1914.

Wspomnienia, pamiętniki

Chciałem być mnichem. Wspomnienia Krzysztofa (Sakowicza), tłum. S. Dmitruk, „Przegląd Prawosławny” 2012, 3.

Klukowski Z., Zamojszczyzna, t. 1: (1918–1943), Warszawa 2007.

Klukowski Z., Zamojszczyzna, t. 2: (1944–1959), Warszawa 2007.

Корнилович М., Біженська трагедія Холмщини і Підляшшя, „Україна. Науковий Двохмісячник Українознавства” 1927, 3.

Письма игумении Афанасии (Громеко) митрополиту Евлогию (Георгиевскому). Архив митрополита Евлогия (предисловие и публикация Н.Т. Энеевой), http://www.irpz.ru/science/?ID=981#1 [dostęp: 22 II 2017].

Путь моей жизни. Воспоминания митрополита Евлогия изложенныя по его разказамь Т. Манухиной, Парижь 1947.

Leksykony, słowniki, katalogi

Górak A., Kozłowski S., Latawiec K., Słownik biograficzny gubernatorów i wicegubernatorów w Królestwie Polskim (1867–1918), Lublin 2014.

Niedźwiedź J., Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego, Zamość 2003.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 14, Warszawa 1895.

Sosna G., Troc-Sosna A., Hierarchia i kler Kościoła Prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, Ryboły 2012.

Prasa i wydawnictwa periodyczne

Адресъ-Календарь и Справочная Книжка Гродненской Губернiи на 1914 годъ, Гродна 1913.

Памятная Книжка Люблинской Губернии на 1912 год, Люблинъ 1911.

„Teka Zamojska. Kwartalnik Poświęcony Zagadnieniom Regionalnym” 1939.

„Холмская Церковная Жизнь” 1906, 1907, 1909, 1911, 1912, 1913.

Opracowania

Akcja burzenia cerkwi prawosławnych na Chełmszczyźnie i Południowym Podlasiu w 1938 roku – uwarunkowania, przebieg, konsekwencje, red. G. Kuprianowicz, Chełm 2009.

Charkiewicz J., Święci Cerkwi Prawosławnej. Lipiec, Białystok 2001.

Dejneko W., Symbolika szat kapłańskich i mniszych, http://www.typo3.cerkiew.pl/index.php?id=prawoslawie&a_id=255 [dostęp: 1 II 2017].

Dmitruk S., Dom bazylianów i parafia unicka w Radecznicy (1869–1875), „Res Historica” 2015, 39.

Dmitruk S., Ks. Aleksander Budiłowicz (1845 – po 1914). Prawosławny duchowny z Grodzieńszczyzny w diecezji chełmskiej, w: Białorusini – historia i kultura. Sesja naukowa. Szreniawa 25–26 czerwca 2010, red. J. Jurkiewicz, Szreniawa 2010.

Dmitruk S., Skład osobowy prawosławnego domu zakonnego pw. św. Antoniego Pieczerskiego w Radecznicy w latach 1881–1889, „Elpis. Czasopismo Teologiczne Katedry Teologii Prawosławnej Uniwersytetu w Białymstoku” 2014, 16.

Dmitruk S., Żeńskie monastery prawosławne na terenie Królestwa Polskiego na przełomie XIX–XX w., „Teka Komisji Historycznej. Oddział Lubelski PAN” 2009, 6.

Dzieje gminy Szczebrzeszyn, red. R. Smoter-Grzeszkiewicz, B. Garbacik, Szczebrzeszyn 2010.

Gruszecka H., Działalność wydawnicza braci Pomarańskich – „Kronika Powiatu Zamojskiego”, „Teka Zamojska” jako czasopismo naukowe regionalne (1918–1939), „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2008, 11, 1–2.

Grzesiak K. (ks.), Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918–1939, Lublin 2010.

Hilarion (Ałfiejew; ihumen), Misterium wiary, Warszawa 2009.

Jakub [Kostiuczuk; bp], Monastycyzm wschodni, w: Życie monastyczne w Rzeczypospolitej, red. P. Chomik, A. Mironowicz, U. Pawluczuk, Białystok 2001.

Kęsik J., Udział wojska w akcji rewindykacyjno-polonizacyjnej we wschodnich i południowych powiatach województwa lubelskiego w latach 1937–1939, „Kwartalnik Historyczny” 2014, 121, 4.

Kęsik J., Władze wojewódzkie w Lublinie wobec kwestii ukraińskiej na Chełmszczyźnie i Południowym Podlasiu w latach 1935–1939, „Res Historica” 2014, 38.

Kowalczyk K., Sochański Marian Ludwik (1899–1954), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 39, Wrocław–Warszawa 1999–2000.

Latawiec K., W służbie imperium... Struktura społeczno-zawodowa ludności rosyjskiej na terenie guberni lubelskiej w latach 1864–1915, Lublin 2007.

Lewandowski J., Okupacja austriacka w Królestwie Polskim (1914–1918), „Dzieje Najnowsze” 1998, 30.

Mańkowski Z., Klukowski Zygmunt (1885–1959), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 13, Wrocław–Warszawa 1967–1968.

Pawluczuk U., Ośrodki monastyczne w XIX w. na terenach Rzeczypospolitej, w: „Pokazanie Cerkwie prawdziwej…”. Studia nad dziejami i kulturą Kościoła Prawosławnego w Rzeczypospolitej, red. P. Chomik, Białystok 2004.

Pawluczuk U., Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej, Białystok 2007.

Płoński R., Pamiętnik metropolity Eulogiusza jako źródło historyczne, „Echa Przeszłości” 2003, 4.

Poznański J., Historia parafii rzymskokatolickiej w Topólczy (lata 1919–2005), Zwierzyniec 2009.

Przysada A., Zygmunt Klukowski, lekarz ze Szczebrzeszyna. 1885–1959, Szczebrzeszyn 2000.

Radecznica. Ośrodek życia religijnego i społeczno-kulturalnego, red. R. Jusiak, Kalwaria Zebrzydowska 2006.

Szabaciuk A., „Rosyjski Ulster”. Kwestia chełmska w polityce imperialnej Rosji w latach 1863–1915, Lublin 2013.

Szewczuk D., Seminaria nauczycielskie w Królestwie Polskim (1866–1915), Lublin 2015.

Szmyga G., Stopnie życia mniszego, http://www.typo3.cerkiew.pl/index.php?id=prawoslawie&a_id=28 [dostęp: 1 II 2017].

Szyszka B., Listy Zygmunta Klukowskiego do Sochańskich, „Archiwariusz Zamojski” 2003.

Zabielski L., Inwentarz zespołu akt Szpitala św. Katarzyny w Szczebrzeszynie, Lublin, b.r.w.

Железнякович С., История Яблочинского Свято-Онуфревского монастыря, t. 2, Варшава 2007.

Митрополит Владимир: святитель-молитвенник (1873–1959), Париж 1965. Федорик Ю., Пр




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2017.43.345-375
Data publikacji: 2018-02-24 20:38:27
Data złożenia artykułu: 2017-03-22 12:25:40


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1729
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 654

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2017 Stefan Dmitruk

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.