Kariera aktorska i jej determinanty w społecznym świecie teatru zawodowego w Polsce
Streszczenie w języku polskim
Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie dotyczące czynników oddziałujących na trajektorię kariery aktorskiej. Autorka konfrontuje obiektywne wymiary kariery z subiektywnym pojęciem sukcesu, eksplikowanym przez samych uczestników społecznego świata teatru. Bazę empiryczną pracy stanowią wywiady swobodne przeprowadzone przez autorkę z aktorami polskich publicznych teatrów dramatycznych (w latach 2015–2017) oraz wywiady dziennikarskie z artystami teatralnymi opublikowane w pozycjach książkowych i popularnych miesięcznikach w latach 2011–2016. Aktorzy wysoko waloryzują talent i aspekty osobowościowe – ich zdaniem większą szansę na sukces mają osoby charyzmatyczne, mające naturalną umiejętność przyciągania uwagi. Duże znaczenie dla przebiegu kariery aktorskiej stanowi kapitał społeczny i kulturowy artysty scenicznego. Aktorzy mówią zarówno o koincydencji zdarzeń, jak i o tym, że szczęście sprzyja lepszym, bardziej pracowitym, zmotywowanym i zdeterminowanym. Autorka zastanawia się nad uwarunkowaniami migracji artystów, które potencjalnie dynamizują karierę artystów scenicznych. Na podstawie ich dyskursu podaje w wątpliwość communis opinio, że nagrody branżowe stanowią relewantny czynnik dla przebiegu kariery aktorskiej.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Arlak, V. (2015, lipiec). Gram w innych rejestrach (A. Serdiukow, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 76–79.
Baar, K. (2014, listopad). Portret zwielokrotniony (A. Zuchora, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 42–49.
Bachórz, A., Stachura, K. (2015). Trajektorie sukcesu artystycznego: Strategie adaptacji artystów w polu kultury. Wyd. Instytutu Kultury Miejskiej.
Barciś, A. (2015, wrzesień). Czekając na oklaski (M. Gajewski, przeprowadzający wywiad). Zwierciadło, 70–75.
Barciś, A., Graff, M. (2011). Rozmowy bez retuszu. Wydawnictwo M.
Becker, G.S. (1994). Human capital: a theoretical and empirical analysis with special reference to education (3th ed.). The University of Chicago Press.
Chabior, J. (2015, lipiec). Niezidentyfikowane szczątki ludzkie (A. Serdiukow, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 58–62.
Cybal-Michalska, A. (2012). Kariera jako „własność” jednostki – rozważania teoretyczne nad definicyjnym credo. Kultura – Społeczeństwo – Edukacja, (1), 193–203. https://doi.org/10.14746/kse.2012.1.12
Czanerle, M. (1972). Gustaw Holoubek. Notatki o aktorze myślącym. WaiF.
Ferenc, T. (2012). Artysta jako obcy. Socjologiczne studium artystów polskich na emigracji. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
Fronczewski, P. (2015, styczeń). Czy jeszcze mam marzenia? (K. Drecka, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 54–61.
Golka, M. (2012). Socjologia artysty nowożytnego. http://hdl.handle.net/10593/14293
Grabowska, U. (2011, marzec). Rośnie we mnie spokój (A. Gutek, przeprowadzająca wywiad). Sens, 52–58.
Grochowska, A. (2015, listopad). Nie lubię mówić: ja, ja, ja… (A. Święcicka, przeprowadzająca wywiad). Skarb, 28–31.
Gruszka, K. (2016, luty). Karolina postanawia wrócić (I. Komendołowicz, przeprowadzająca wywiad). Pani, 24–33.
Hausbrandt, A., Holoubek, G. (1986). Teatr jest światem. Wyd. Literackie.
Heinich, N. (2007). Być artystą. VIZJA PRESS&IT.
Hera, J. (1993). Losy niespokojnych. Semper.
Ilczuk, D. (1990). Aktor a rzeczywistość: szanse, zagrożenia, mechanizmy obronne. Instytut Kultury.
Jakubik, A. (2015, sierpień). Mam ci to zagrać? (M. Felis, przeprowadzająca wywiad). Uroda Życia, 39–42.
Janda, K. (2004). Moja droga B. W.A.B.
Kasprzyk, E. (2014, styczeń) Nawet ja mam kodeks (A. Bimer, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 38–45.
Kasprzyk, E., Kędziak, M. (2013). MIŁ.OŚĆ. Wyd. G+J Gruner+Jahr.
Kociuba, J. (1996). Tożsamość aktora. Wyd. UMCS.
Kolak, D. (2014, marzec). Jak przestałam być świętą Zuzanną (M. Wach, przeprowadzająca wywiad), Zwierciadło, 73–76.
Komunikat CBOS. Wykształcenie ma znaczenie? BS/96/2013, lipiec 2013, oprac. Natalia Hipsz.
Kozek, W., Kubisa, J. (2011). Polaktor. Aktorzy na rynku pracy. Związek Zawodowy Aktorów Polskich.
Kulesza, A. (2015, wrzesień). Tamtej Agaty już nie ma (I. Komendołowicz, przeprowadzająca wywiad). Pani, 26–36.
Lee, E.S. (1966). A Theory of Migration. Demography, 3(1), 47–57.
Lichota, L. (2014, lipiec). Kiedy bohater idzie na wojnę (B. Pawłowicz, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 86–90.
Mateusz 25, 29. 2012. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Wyd. Pallottinum.
Merton, R. (1996). On Social Structure of Science. University of Chicago Press.
Moro, J. (2014, listopad). Nie uczę się na błędach (B. Biały, przeprowadzająca wywiad). Twój Styl, 62–68.
Mróz, B. (2015). 20 lat później-osobowość i hierarchia wartości wybitnych aktorów polskich. Badania podłużne. Scholar.
Mróz, B., Kociuba, J., Osterloff, B. (2017). Sztuka aktorska w badaniach psychologicznych i refleksji estetycznej. Scholar.
Mróz, B. (2008). Osobowość wybitnych aktorów polskich. Studium różnic międzygeneracyjnych. Scholar.
Zalewska, K. Nagrody teatralne. W: Encyklopedia Teatru Polskiego (online): http://www.encyklopediateatru.pl/hasla/224/nagrody-teatralne
Natorska, E. (red.). (1997). Holoubek (album jubileuszowy na 50-lecie pracy twórczej). Państwowy Teatr Ateneum im. S. Jaracza.
Ossowski, S. (1966). U podstaw estetyki. PWN.
Peszek, J. (2016, luty). Mistrz Jan Peszek (M. Domagalik, przeprowadzająca wywiad). Pani, 68–77.
Popławska, A. (2015, styczeń). Chciałoby się duszę zaprzedać (A. Serdiukow, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 62–66.
Porczyk, B. (2015, lipiec). Marzyciel (M. Wróbel, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 80–84.
Program telewizyjny: Zacisze gwiazd, internetowe wydanie TVP1 (wejście: 8.08.2016).
Rokicka, E. (1992). Pojęcie „kariery”. Perspektywa strukturalno-funkcjonalna i interakcjonistyczna. Przegląd Socjologiczny, 41, 115–125.
Segda, D. (2015). Nie będę Julią. W: Ł. Maciejewski, Aktorki. Portrety (s. 269–301). Znak.
Słomczyński, K. (2007). Kariera i sukces. Analizy socjologiczne. Wyd. Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Szulborska-Łukaszewicz, J. (2015). Artysto Scen Polskich, powiedz nam z czego żyjesz? ZASP-Stowarzyszenie Polskich Artystów Teatru, Filmu, Radia i Telewizji.
Ślęzak, I. (2009). Stawanie się poetą. Analiza interakcjonistyczno-symboliczna. Przegląd Socjologii Jakościowej, 1(1). http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume9/PSJ_monografie_4.pdf
Tatarkiewicz, W. (1990). Historia filozofii (T. I i III). PWN.
Terlecka-Reksnis, M. (2008). Holoubek. Rozmowy. Prószyński i S-ka.
Thomas, W., Znaniecki, F. (1976). Chłop polski w Europie i Ameryce. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Trybała, M. (2015). Dziesięć centymetrów nad ziemią. W: Ł. Maciejewski, Aktorki. Portrety (s. 337– 366). Znak.
Wagner, I. (2015), Sprzężenie karier. Konstrukcja karier w środowiskach artystycznych i intelektualnych. Przegląd Socjologii Jakościowej, 1(1). http://www.qualitativesociologyreview.org /PL/archive_pl.php
Walach, M. (2015, kwiecień). Szczęściara (A. Serdiukow, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 46–52.
Wallis, A. (1964). Artyści-plastycy, zawód i środowisko. PWN.
Warnke, K. (2014, maj). Pożywki dla wyobraźni (Z. Fabjanowska-Micyk, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 91–94.
Wilski, Z. (1990). Aktor w społeczeństwie. Szkice o kondycji aktora w Polsce. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wyd. PAN.
Zajączkowska, M. (2015). Chcę się bawić. W: Ł. Maciejewski, Aktorki. Portrety. Znak, s. 367–398.
Zawadzka, M. (2011). Gustaw i Ja. Marginesy.
Zawadzka, M. (2015). Mało mnie znacie. W: Ł. Maciejewski, Aktorki. Portrety (s. 401–428). Znak.
Zielińska, K. (2014, październik). Kryśka i jej grafik (M. Mołek, przeprowadzająca wywiad). Sens, 6–12.
Znaniecki, F. (2001). Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości. PWN.
Żółkowska, J. (2015). Nie trzeba się bać. W: Ł. Maciejewski, Aktorki. Portrety (s. 429–456). Znak.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ks.2020.8.1.48-69
Data publikacji: 2020-11-21 21:21:22
Data złożenia artykułu: 2020-11-20 11:22:40
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Emilia Zimnica-Kuzioła
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.