Zastosowanie koncepcji roli zawodowej w badaniach pracy mediatorów/mediatorek sądowych
Streszczenie w języku polskim
Niniejszy artykuł jest poświęcony problemowi kształtowania roli zawodowej mediatora/mediatorki sądowego/sądowej w kontekście teorii roli zawodowej oraz wpływu okoliczności społecznych i rynkowych, decydujących o zmianach zawodu i nurtów badawczych. Celem jest zatem przedstawienie koncepcji roli społeczno-zawodowej mediatora w kontekście wykonywanej pracy. Punkt wyjścia stanowi pytanie: w jakim stopniu teoria roli społeczno-zawodowej pozwala na opracowanie koncepcji roli mediatora/mediatorki, która może być współcześnie wykorzystana w badaniach socjologicznych. Pierwszym etapem podjętych zadań jest dokonana na podstawie literatury analiza konstruktu teoretycznego roli społeczno-zawodowej. Kolejne etapy obejmują przegląd ujęć i defi nicji zawodu mediatora/mediatorki oraz podejść występujących w badaniach społecznych. Umożliwiło to przybliżenie koncepcji tego zawodu w perspektywie funkcjonalnej, w tym podstaw profesjonalnych i elementów, które wraz ze współczesnymi przemianami sposobów rozumienia pojęcia „zawód” uwydatniają aspekty roli zawodowej mediatora/mediatorki wskazujące na jej dynamikę. Na tym tle przedstawiono autorską koncepcję badawczą i wybrane rezultaty badań (2023 rok, sondaż, 342 respondentów). Ustalono, że zastosowanie teorii roli zawodowej na przykładzie wyłaniającego się zawodu mediatora/mediatorki sądowego/sądowej dowodzi, iż rola ma nie tyle charakter statyczny, co dynamiczny. Dlatego też w koncepcjach powinno się uwzględniać kwestie dostosowania funkcjonalnego rozumienia roli do warunków otoczenia społeczno-zawodowego.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Broński, W., Dąbrowski, M., Sławicki, P., Wiechetek, M. (2021). Raport z badań w zakresie potrzeb i oczekiwań społecznych dotyczących Krajowego Rejestru Mediatorów. https://krm.gov.pl/fi les/page_fi les/113/raport-z-badan-w-zakresie-potrzeb-i-oczekiwanspolecznych-dotyczacych-krm-oraz-luk-kompetencyjnych.pdf.
Ciechoński, T. (2023). Krajowy Rejestr Mediatorów zastąpi listy. Eksperci zachwalają pomysł. Dziennik Gazeta Prawna. https://serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia/artykuly/8696761,wymiar-sprawiedliwosci-mf-krajowy-rejestr-mediatorow-listy-mediatorow.html.
Cybulko, A. (2018). Mediacja cywilna i rola mediatora w ujęciu psychologii społecznej [Rozprawa doktorska, Uniwersytet Warszawski]. Repozytorium Uniwersytetu Warszawskiego. https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/3209/3402-DR-SC-ISNS-227699.pdf?sequence=1.
Cybulko, A. (2023). Porównanie statusu mediatora w Polsce i wybranych krajach europejskich. Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.
Cyrol, T. (2017). Opinie ekspertów de lege lata i de lege ferenda na temat regulacji prawnej mediacji cywilnej. W: K. Płeszka, J. Czapska, M. Araszkiewicz, M. Pękala (red.), Mediacja. Teoria, normy, praktyka (s. 406–421). Wolters Kluwer.
Czapska, J., Kasparek, K. (2017). Co Polki i Polacy sądzą na temat mediacji sądowej? Perspektywa badań społecznych. W: K. Płeszka, J. Czapska, M. Araszkiewicz, M. Pękala (red.), Mediacja. Teoria, normy, praktyka (s. 561–591). Wolters Kluwer.
Dobrowolska, D. (1974). Studia nad znaczeniem pracy dla człowieka. PAN.
Florys, E.M. (2016). Identyfi kacja z zawodem pracowników socjalnych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia, 29(1), 67–87. http://dx.doi.org/10.17951/j.2016.29.1.67.
Indan-Pykno, L., Indan-Pykno, M. (2022). Metodyka pracy i odpowiedzialność zawodowa mediatora w postępowaniu mediacyjnym. Wolters Kluwer.
Jeruszka, U. (2010). Człowiek i zawód: wybrane zagadnienia z pedagogiki pracy. Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
Karney, E.J. (2007). Psychopedagogika pracy: wybrane zagadnienia z psychologii i pedagogiki pracy. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Konecki, K.T. (2016). O socjologii jakościowej. Roczniki Nauk Społecznych, 8(44), 7–34. http://dx.doi.org/10.18290/rns.2016.44.4-1.
Korneeva, Y., Shahova, L., Skripchenko, N. (2022). Mediators’ Professional Competence and Personal Qualities in Conducting Conciliation Processes with Varying Degrees of Success. SA Journal of Industrial Psychology, 48(0), a1870. https://doi. org/10.4102/sajip.v48i0.1870.
Korybski, A. (2018). Legal Status of Mediator in Mediation Proceedings in Civil Cases. Studia Iuridica Lublinensia, 3, 143–162. https://doi.org/10.17951/sil.2018.27.3.143-162.
Kufel-Orłowska, J. (2021). Bezpieczeństwo pracy mediatora – badania pilotażowe. De securitate et Defensione. O Bezpieczeństwie i Obronności, 2, 118–133. https://doi.org/10.34739/dsd.2021.02.08.
Matejko, A. (1969). Socjologia zakładu pracy. Wiedza Powszechna.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy (2018). Informacja o zawodzie – Mediator. http://www.infodoradca.edu.pl/pdf/263502_Mediator.pdf.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (2018). Informacja o zawodzie – Mediator sądowy. https://psz.praca.gov.pl/rynek–pracy/bazy–danych/infodoradca/?p_p_id=occupationPlusportlet_WAR_nnkportlet&p_p_lifecycle=2&p_p_
state=exclusive&p_p_mode=view&p_p_resource_id=downloadPdf&p_p_cacheability=cacheLevelPage&_occupationPlusportlet_WAR_nnkportlet_targetExtension=pdf&_occupationPlusportlet_WAR_nnkportlet_characteristic=&_occupationPlusportlet_WAR_nnkportlet_id=1604.
Ministerstwo Sprawiedliwości (2023). Postępowanie mediacyjne w świetle danych statystycznych sądy rejonowe i okręgowe w latach 2006–2022. 14 edycja. https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/publikacje/.
Nieciuński, S. (1979). Aksjologiczne i psychospołeczne aspekty społecznej roli nauczyciela – wychowawcy. Nowa Szkoła, 11, 28–36.
Nogueiro, J., Cañas–Lerma, A.J., Cuartero-Castañer, M.E., Bolaños, I. (2022). The Professional Quality of Life and its Relation to Self-Care in Mediation Professionals. Social Work and Social Sciences Review, 23, 55–73. https://doi.org/10.1921/swssr.v23i1.1972.
Nowak, S. (1985). Metodologia badań społecznych. PWN.
Pękala, M. (2017). Dobry mediator – czyli kto? Kwalifikacje zawodowe mediatorów w świetle opinii ekspertów. W: K. Płeszka, J. Czapska, M. Araszkiewicz, M. Pękala (red.), Mediacja. Teoria, normy, praktyka (s. 488–502). Wolters Kluwer.
Plucińska-Nowak, M. (2021). Status i oblicza mediacji w społeczeństwie polskim. Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Roszkowska, M., Wójcik, D. (2017). Strategie prowadzenia mediacji. Opinie prawników i mediatorów. W: K. Płeszka, J. Czapska, M. Araszkiewicz, M. Pękala (red.), Mediacja. Teoria, normy, praktyka (s. 520–525). Wolters Kluwer.
Slocum, W. (2006). Occupational Careers. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315125459.
Stępień, J. (2005). Socjologia pracy i zawodu. Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu.
Suchanek, M. (2018). Mediacja jako metoda rozwiązywania konfliktów społecznych. Studia Administracyjne, 10, 129–147. https://doi.org/10.18276/sa.2018.10-09.
Szczepański, J. (1965). Zawód i struktura zawodowa. W: A. Sarapata (red.), Socjologia zawodów. Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Sztompka, P. (2005). Socjologia. Wydawnictwo Znak.
Udavikhina, U. (2021). Socio-psychological features of mediator’s professional activity [Phd Dissertation Text, Saint Petersburg State University]. https://doi.org/10.13140/RG.2.2.21034.54728.
Walczak-Duraj, D. (2006). Podstawy współczesnej socjologii. Omega-Praksis.
Walczak-Duraj, D. (2022). Zmiany współczesnej pracy, zawodów i profesji. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 81, 5–27. https://doi.org/10.18778/0208-600X.81.01.
Znaniecki, F. (1965). Social Relations and Social Roles: The Unfi nished Systematic Sociology. Chandler Pub. Co.
Znaniecki, F. (1984). Społeczne role uczonych. PWN.
Akty prawne
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2019 r. poz. 1460).
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2020 r. poz. 365).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ks.2023.11.2.69-93
Data publikacji: 2025-05-05 13:10:02
Data złożenia artykułu: 2024-03-18 16:31:02
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Ewelina Magdalena Frącek
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.