Krajowy Rejestr Mediatorów i samorząd zawodowy mediatorów. Droga do profesjonalizacji zawodu mediatora
Streszczenie w języku polskim
Artykuł jest próbą zbadania możliwości zintensyfikowania prac nad profesjonalizacją zawodu mediatora. W perspektywie dalszego rozwoju mediacji w Polsce istotne jest kontynuowanie działania rzecz profesjonalizacji tego zawodu, w tym wprowadzenie kompleksowych regulacji prawnych, ustanowienie jednolitych standardów szkoleniowych i etycznych oraz promocja mediacji jako efektywnej i wartościowej metody rozwiązywania sporów. Ustawowa regulacja zawodu mediatora, czyli wprowadzenie jednakowych dla wszystkich sposobów nabywania kwalifikacji zawodowych mediatorów może zwiększyć zaufanie do instytucji mediacji jako jednej z najważniejszych form alternatywnego rozwiazywania sporów. Kierunek zmian – jak utworzenie Krajowego Rejestru Mediatorów czy dyskusje nad wprowadzeniem obowiązkowych szkoleń i egzaminów – wskazuje na zmierzanie ku modelowi bardziej sformalizowanemu, zbliżonemu do rozwiązań europejskich. Ważne jest przy tym zachowanie balansu, by nie zatracić kluczowych atutów mediacji, jakimi są elastyczność i dostępność. Ostatnim etapem może być utworzenie samorządu zawodowego mediatorów, w którym mediator będzie osobą zaufania publicznego, a samorząd będzie sprawował pieczę nad prawidłowym i godnym wykonywaniem zawodu mediatora. Oczywiście profesjonalizacja nie powinna oznaczać nadmiernego ograniczenia liczby mediatorów czy utrudnienia dostępu do zawodu dla osób kompetentnych.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Bara D., Alternatywne metody rozwiązywania sporów budowlanych, Lublin 2021.
Bobrowicz M., Mediacja, jestem za, Warszawa 2008.
Cybulko A., Porównanie statusu mediatora w Polsce i wybranych krajach europejskich, Warszawa 2023.
Cyrol T., Fuchs D., Mediacja cywilna. Komentarz, Warszawa 2022.
Czyżowska D., Konflikt, [w:] Słownik psychologii, red. J. Siuta, Kraków 2006.
Dane statystyczne dotyczące mediacji. Ministerstwo Sprawiedliwości, https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/ dane-statystyczne-dotyczace-mediacji [dostęp: 9.09.2025].
Federczyk W., Mediacja w postępowaniu administracyjnym i sądowo-administracyjnym, Warszawa 2013.
Fuszara M., Kurczewski J., Spory i ich rozwiązywanie. Elementy popularnej kultury prawnej, Kraków 2017.
Gmurzyńska E., Mediacja w sprawach cywilnych w amerykańskim systemie prawnym – zastosowanie w Europie i w Polsce, Warszawa 2006.
Gmurzyńska E., Morek R. (red.), Mediacje. Teoria i praktyka, Warszawa 2018.
Gmurzyńska, E., Morek R. (red.), Mediacje. Teoria i praktyka, Warszawa 2024.
Grzonka L., Kostrubiec J., Zawód zaufania publicznego. Przyczynek do dyskusji, „Studia Iuridica Lublinensia” 2007, t. 9.
Hamer H., Psychologia społeczna. Teoria i praktyka, Warszawa 2005.
Hauser J., Długosz D., Tezy w sprawie zawodów zaufania publicznego, [w:] Zawody zaufania publicznego a interes publiczny – korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu, Warszawa 2002.
Kalisz A., Zienkiewicz A., Mediacja sądowa i pozasądowa, zarys wykładu, Warszawa 2014.
Kalisz A., Zienkiewicz A., Mediacja w sprawach gospodarczych jako narzędzie wspierające sukces
w biznesie, Warszawa 2020.
Kłos P., Poufność mediacji, analiza teoretycznoprawna, Lublin 2021.
Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obyczajowych z almanachem, Warszawa 2007.
Korybski A., Alternatywne rozwiazywanie sporów w USA, Lublin 1993.
Korybski A., Legal Status of Mediator in Mediation Proceedings in Civil Cases, „Studia Iuridica Lublinensia” 2018, t. 27, nr 3.
Korybski A., Profesjonalizacja czynności mediacyjnych (wybrane zagadnienia w perspektywie polskiego porządku prawnego), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio G Ius 2019, t. 66, nr 1.
Kruczek N., Rewolucja w mediacji. Opinia ws. projektu ustawy z 16 lipca 2025 r. o mediatorach sądowych, akredytowanych ośrodkach mediacyjnych i Krajowym Rejestrze Mediatorów, https://fundacja.lexnostra.pl/rewolucja-w-mediacji- opinia-ws-projektu-ustawy-z-16-lipca-2025-ro-
mediatorach-sadowych-akredytowanych- osrodkach-mediacyjnych-i-krajowym- rejestrze-mediatorow/
[dostęp: 5.08.2025].
Ławnikowicz G., Pilipiec S., Nieskazitelność charakteru i nieposzlakowana opinia w prawie prawniczych samorządów zawodowych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Sectio G Ius” 2016, t. 63, nr 2.
Międzynarodowe i Polskie standardy dotyczące mediacji, https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/miedzynarodowe-i-polskie-standardy-dotyczace-mediacji [dostęp: 9.05.2025].
Myślińska M., Mediator w polskim porządku prawnym, Warszawa 2018.
Nordhelle G., Mediacja. Sztuka rozwiązywania konfliktów, Gdańsk 2010.
Ogólnopolskie Stowarzyszenie Mediatorów Sądowych, www.mediatorzy.eu [dostęp: 2.09.2025].
PCM, https://mediator.org.pl [dostęp: 2.09.2025].
Pilipiec S., Patoleta P., Perception of mediation and online mediation by trainee attorney-at-law at the Lublin Bar Association of Attorneys-at-Law, „Studia Iuridica Lublinensia” 2023, t. 32, nr 4.
Pilipiec S., Samorząd zawodowy mediatorów: między społeczną potrzebą a prawną możliwością istnienia, Історико-Правовий Часопис № 2 (17) [Czasopismo Historyczno-Prawne nr 2(17)], 2021, s. 120–126, УДК 34.08.
Pilotaż Krajowego Rejestru Mediatorów, https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/pilotaz-krajowego-rejestru-mediatorow [dostęp: 2.09.2025].
Projekt pn. „Upowszechnienie alternatywnych metod rozwiązywania sporów poprzez podniesienie kompetencji mediatorów, utworzenie Krajowego Rejestru Mediatorów (KRM) oraz działania informacyjne”,https://www.gov.pl/web/krmc/upowszechnienie-alternatywnych-metod-rozwiazywania-sporow-poprzez-podniesienie-kompetencji-mediatorow-utworzenie-krajowego-rejestru-mediatorow-krm-oraz-dzialania-informacyjne [dostęp: 9.09.2025].
Przylepa-Lewak A., Profesjonalizacja zawodu mediatora, „Studia Prawnicze i Administracyjne 2017, t. 21, nr 3.
Raport roczny 2024. Podsumowanie działań pilotażowych za okres 01.01.2024–31.12.2024, www.krm.ms.gov.pl [dostęp: 9.09.2025].
Raport z badań w zakresie potrzeb i oczekiwań społecznych dotyczących Krajowego Rejestru mediatorów oraz luk kompetencyjnych w zakresie szkoleń mediatorów, https://krm.gov.pl/files/page_files/113/raport-z-badan-w-zakresie-potrzeb-i-oczekiwan-spolecznych-dotyczacych-krm-oraz-luk-kompetencyjnych.pdf [dostęp: 9.05.2025].
Sarnecki P., Pojęcie zawodu zaufania publicznego (art. 17 Konstytucji na przykładzie adwokatury), [w:] Konstytucja. Wybory. Parlament. Studia ofiarowane Zdzisławowi Jaroszowi, red. L. Garlicki, Warszawa 2000.
Scovil J., Gotowość Polaków do współpracy, Raport CBOS 33/2022, www.cbos.pl [dostęp: 2.09.2025].
Szydło M., [w:] Konstytucja RP. Tom I, komentarz art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Wichłacz M., Konflikt, [w:] Leksykon mediacji, red. M. Cetera, M. Tabernacka, Warszawa 2023.
Wilmoth W.W., Hocker J.L., Konflikty między ludźmi, przekł. M. Hoffner, Warszawa 2011.
Zawody zaufania publicznego a interes publiczny – korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu, materiały z konferencji, Warszawa 2002.
Zienkiewicz A., Holizm prawniczy z perspektywy Comprehensive Law Movement. Studium teoretyczno-prawne, Warszawa 2018.
AKTY PRAWNE
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483 ze zm.).
Dyrektywa 2008/52/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. Urz. UE L 136/3, 24.05.2008).
Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1534 ze zm.).
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 334 ze zm.).
Ustawa a dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks Postępowania Cywilnego (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1568).
Projekt ustawy o mediatorach sądowych, akredytowanych ośrodkach mediacyjnych i Krajowym RejestrzeMediatorów, https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-mediatorach-sadowych-akredytowanych-osrodkach-mediacyjnych-i-krajowym-rejestrze-mediatorow [dostęp: 5.08.2025].
Про медіацію, Закон України від 16 листопада 2021 [O mediacji, ustawa Ukrainy z 16 listopada 2021], https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1875-20#Text [dostęp: 9.05.2025].
ORZECZNICTWO
Wyrok TK z dnia 18 lutego 2004 r., P 21/02, OTK 2004 r., nr 2, poz. 9.
Wyrok TK z dnia 2 lipca 2007 r., K 41/05, OTK-A z 2007 r., nr 7, poz. 72.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/adr.2025.1.43-61
Data publikacji: 2025-12-15 11:33:58
Data złożenia artykułu: 2025-06-04 20:26:02
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Sławomir Pilipiec, Damian Bara
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.