Exodus i boska androgynia. O inicjacyjnym wygnaniu i powrotach w dramacie „Eros i Psyche” Jerzego Żuławskiego

Ewa Borkowiak

Streszczenie w języku polskim


Artykuł jest próbą odczytania sensów utworu na płaszczyźnie ukonstytuowanej w sferze sacrum. Punktem wyjścia prowadzonych analiz jest ukazanie swoistej mityzacji eschatologicznej, jakiej dokonuje w swoim dziele Jerzy Żuławski. Poprzez zagadnienia historii, czasu, anamnezy i kosmogonii autor Erosa i Psyche przedstawia powszechne pragnienie odzyskania bezpowrotnie utraconego idealnego porządku istnienia (renovatio). Obok soteriologicznej nadziei wyrażonej w zakończeniu dramatu istotne jest także odkrycie jeszcze głębszej tęsknoty, która rządzi sferą ludzkiej wyobraźni. Jest nią oddająca idee doskonałej jedności boska androgyniczność.


Słowa kluczowe


Jerzy Żuławski (1874-1915); katastrofizm solarny; sacrum; renovatio; homo religiosus; anamneza; androgynizm;

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Baldock John (1994), Symbolika chrześcijańska, przeł. J. Moderski, Poznań.

Eliade Mircea (1974), Sacrum, mit, historia. Wybór esejów, wybór i wstęp M. Czerwiński, przeł. A. Tatarkiewicz, Warszawa.

Eliade Mircea (1997a), Inicjacja, obrzędy, stowarzyszenia tajemne. Narodziny mistyczne, przeł. K. Kocjan, Kraków.

Eliade Mircea (1997b), W poszukiwaniu historii i znaczenia religii, przeł. A. Grzybek, Warszawa.

Eliade Mircea (1998), Aspekty mitu, przeł. P. Mrówczyński, Warszawa.

Eliade Mircea (1999), Sacrum i profanum. O istocie religijności, przeł. R. Reszke, Warszawa.

Gutowski Wojciech (1994), Wśród szyfrów transcendencji. Szkice o sacrum chrześcijańskim w literaturze polskiej XX wieku, Toruń.

Jastrun Mieczysław (1965), Wstęp, [w:] J. Żuławski, Wiersze wybrane, wybór i wstęp M. Jastrun, Warszawa.

Korczak Andrzej (2014), Porządek wśród mitów według Mircei Eliadego, „IDEA – Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych” XXVI, s. 279–290.

Kryński Stanisław (1976), Pojęcie sztuki i twórczości w eseistyce Jerzego Żuławskiego, [w:] Jerzy Żuławski. Życie i twórczość. Referaty i materiały Sesji Naukowej, red. E. Łoch, Rzeszów, s. 57–72.

Kwiatkowski Jerzy (1977), Od katastrofizmu solarnego do synów słońca, [w:] Młodopolski świat wyobraźni. Studia i eseje, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków, s. 231–325.

Nietzsche Friedrich (1904), Dytyramby dionizyjskie, przeł. S. Wyrzykowski, Kraków.

Nowakowski Józef (1976), Dekadencja i terapia (Wokół estetycznych poglądów Jerzego Żuławskiego), [w:] Jerzy Żuławski. Życie i twórczość. Referaty i materiały Sesji Naukowej, red. E. Łoch, Rzeszów, s. 35–55.

Orman Eliza (2012), Realizacja założeń dramatu statycznego Maeterlincka w dramacie młodopolskim, „Prace Literackie”, nr 52, s. 65–77.

Podraza-Kwiatkowska Maria (2001), Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski, Kraków.

Platon (1959), Menon, wstęp i przeł. W. Witwicki, Warszawa.

Platon (2002), Uczta, wstęp i przeł. W. Witwicki, Kęty.

Quispel Gilles (1988), Gnoza, przeł. B. Kita, Warszawa.

Sajewska Dorota (2005), „Chore sztuki”. Choroba, tożsamość dramat. Przemiany podmiotowości oraz formy dramatycznej w utworach scenicznych przełomu XIX i XX wieku, Kraków.

Tatarkiewicz Władysław (1990), Historia filozofii, t. 1, Filozofia starożytna i średniowieczna, Warszawa.

Trześniowski Dariusz (2011), Femme fatale w tekstach Jerzego Żuławskiego, [w:] Zasługi Jerzego Żuławskiego i jego rodu dla literatury i kultury polskiej XX wieku, red. E. Łoch, D. Trześniowski, Lublin.

Tynecka-Makowska Słowinia (2002), Antyczny paradygmat prezentacji snu, Łódź.

Wądolny-Tatar Katarzyna (2006), Metaforyka oniryczna w liryce Młodej Polski, Kraków.

Wiśniewska Lucyna (1994), Filozofia twórczości Jerzego Żuławskiego, „Kieleckie Studia Bibliologiczne”, t. 2, s. 211–225.

Żuławski Jerzy (1902), O cywilizacji i filozofii. Luźne uwagi, [w:] Tenże, Prolegomena. Uwagi i szkice, Lwów, s. 3–22.

Żuławski Jerzy (1913), Diabolo suadente, [w:] Tenże, Szkice literackie. Książki – myśli – ludzie, Warszawa, s. 221–302.

Żuławski Jerzy (1921), Eros i Psyche. Powieść sceniczna w siedmiu rozdziałach, wstęp T. Sinko, Kraków.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ah.2018.9.63-76
Data publikacji: 2019-09-12 20:05:15
Data złożenia artykułu: 2018-11-19 19:32:48


Statystyki


Widoczność abstraktów - 2048
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 592

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2019 Ewa Katarzyna Borkowiak

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.