Sacramentum: On the Legal Meaning of the Term as Used in the Letters of Pliny the Younger

Antoni Dębiński

Abstract


The article is a scientific and research paper. The subject of research is letters exchanged between Pliny the Younger and Emperor Trajan, whereas the discussion addresses some aspects of the legal meaning of the term sacramentum. To expound the problem conclusively, the etymology of the term was explained, and next, sacramentum was discussed as a terminius technicus to denote an action by wager and a military oath. The use of the concept in the letters of Pliny the Younger and in the legislation of the Late Roman Empire was highlighted. In conclusion, the Latin term sacramentum was confirmed to have had both a religious and a legal connotation. In the juridical sense, sacramentum meant an action by wager known from the civil proceedings of legis actio sacramento. But it received yet another meaning for the purposes of military discipline – it was a name of a military oath. These conclusions contribute to the scientific aspect of the problem and demonstrate the originality of the research. They have an international significance as Roman law is a discipline studied across the globe.


Keywords


Pliny the Younger; Roman law; sacramentum; sacramentum militaris; ancient Rome

Full Text:

PDF

References


ARCHIVAL SOURCES

Codex Iustinianus, [in:] Corpus Iuris Civilis, ed. P. Krüger, vol. 2, Berolini 1963.

Codex Theodosianus, [in:] Theodosiani libri XVI cum constitutionibus sirmondianis, eds. T. Mommsen, P. Krüger, Berolini 1905.

Digesta Iustiniani, [in:] Corpus Iuris Civilis, eds. T. Mommsen, P. Krüger, vol. 1, Berolini 1954.

Gai Institutionum commentarii quattuor, [in:] Gai Institutiones. Instytucje Gaiusa, transl. W. Rozwadowski, Poznań 2006.

Livius, Ab urbe condita, [in:] Livius Titus Patavinus, Historiarum libri qui supersunt omnes, vol. 1–2, Halae 1815–1816.

Minutius Felix, Octavius, [in:] Minutius Felix, Octavius, rec. H. Boenig, Lipsiae 1903.

Plinius, Epistulae, [in:] Pliniusz Młodszy. Korespondencja z cesarzem Trajanem, text and transl. A. Dębiński, M. Jońca, I. Leraczyk, A. Łuka, Lublin 2017.

Suetonius, Nero, [in:] Suetonius Caius Tranquillus, De vita caesarum libri VIII, rec. H. Ihm, Lipsiae 1908.

Tacitus, Annales, [in:] Tacitus Publius Cornelius, Annalum libri XVI, rec. J. Bekker, Lipsiae 1831.

Varro, De lingua Latina, [w:] On the Latin Language, vol. 1: Books 5–7, transl. R.G. Kent, Cambridge 1938.

LITERATURE

Agamben G., Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, Kraków 2008.

Barth G., Sakrament, [in:] Encyklopedia katolicka, ed. E. Gigilewicz [et al.], vol. 17, Lublin 2012.

Berger A., Encyclopedic Dictionary of Roman Law, Philadelphia 1953.

Cuq E., Sacramentum, [in:] C. Daremberg, E. Saglio, Dictionnaire des antiquités grecques et romaines, vol. IV-2, Paris 1873.

Dębiński A., Cultus, [in:] Leksykon rzymskiego prawa karnego. Podstawowe pojęcia, ed. M. Jońca, Warszawa 2022.

Dębiński A., Polityka ustawodawcza cesarzy chrześcijańskich w sprawach religijnych, Lublin 2020.

Dębiński A., Rzymskie prawo prywatne. Kompendium, Warszawa 2021.

Dębiński A., Sacramentum, [in:] Leksykon rzymskiego prawa karnego. Podstawowe pojęcia, ed. M. Jońca, Warszawa 2022.

Dębiński A., Sacrilegium w prawie rzymskim, Lublin 1995.

Dębiński A., Jońca M., Leraczyk I., Łuka A., Pliniusz Młodszy. Korespondencja z cesarzem Trajanem. Komentarz, Lublin 2017.

Dębiński A., Jońca M., Leraczyk I., Łuka A., Pliniusz Młodszy. Korespondencja z cesarzem Trajanem. Tekst i tłumaczenie, Lublin 2017.

Dębiński A., Misztal-Konecka J., Wójcik M., Prawo rzymskie publiczne, Warszawa 2017.

Dyjakowska M.H., Procesy chrześcijan w świetle korespondencji Pliniusza Młodszego, [in:] Cuius regio, eius religio?, eds. G. Górski, L. Ćwikła, M. Lipska, Lublin 2006.

Ernout A., Meillet A., Dictionnaire étymologique de la langue latine. Histoire des mots, vol. 2, Paris 1959.

Freudenberger R., Das Verhalten der romischen Behorden gegen die Christen im 2. Jahrhundert dargestellt am Brief des Plinius an Trajan und den Reskripten Trajans und Hadrians, München 1969.

Gibson R.K., Man of High Empire: The Life of Pliny the Younger, Oxford 2020, DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780199948192.001.0001.

Gintowt E., Rzymskie prawo prywatne w epoce postępowania legislacyjnego (od decemwiratu do lex Aebutia), Warszawa 2005.

Hensels P., Die Bedeutung und Problematik des Wortes „sacramentum“, “Archiv für Begriffsgeschichte” 2003, vol. 48.

Holbrook A., Loyalty and the Sacramentum in the Roman Republican Army, Ontario 2003.

Janson T., A Concordance to the Latin Panegyrics: A Concordance to the XII Panegyrici Latini and to the Panegyrical Texts and Fragments of Symmachus, Ausonius, Merobaudes, Ennodius, Cassiodorus, Hildesheim–New York 1979.

Jońca M., In iis qui ad me tamquam christiani deferebantur, hunc sum secutus modum. Środki dowodowe zastosowane w procesie chrześcijan pontyjskich w relacji Pliniusza Młodszego (Ep. 10.96), “Zeszyty Prawnicze UKSW” 2005, vol. 5(2), DOI: https://doi.org/10.21697/zp.2005.5.2.05.

Jońca M., Parricidium w prawie rzymskim, Lublin 2008.

Kuleczka G., Studia nad rzymskim wojskowym prawem karnym, Poznań 1974.

Litewski W., Rzymski proces cywilny, Kraków 1988.

Łuć I.A., Boni et Mali Milites Romani. Relacje między żołnierzami wojsk rzymskich w okresie wczesnego cesarstwa, Kraków 2019.

Plezia M., Iusiurandum, [in:] Słownik łacińsko-polski, vol. 3, Warszawa 2007.

Popławski M.S., Bellum romanum. Sakralność wojny i prawa rzymskiego, Lublin 2011.

Różycki A., Soldier Loyalty in Late Antiquity and “Sacramentum Militare” in the Context of Selected Sources, “Studia Historica Gedanensia” 2021, vol. 12, DOI: https://doi.org/10.4467/23916001HG.21.027.15087.

Różycki Ł., Sacramentum militare w świetle wybranych źródeł późnorzymskich, [in:] Przysięga wojskowa – idea i praktyka. Z dziejów wojskowości polskiej i powszechnej, ed. A. Niewiński, Oświęcim 2016.

Sherwin-White A.N., The Letters of Pliny: A Historical and Social Commentary, Oxford 1966.

Sitek B., Servus publicus and servus privatus in Ancient Rome: Legal Status and Social Status, “Studia Iuridica Lublinensia” 2021, vol. 30(1), DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2021.30.1.251-264.

Tondo S., Il “Sacramentum Militiae” nell’ambiente culturale romano-italico, “Studia et Documenta Historiae et Iuris” 1963, vol. 29.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2022.31.3.45-60
Date of publication: 2022-09-28 19:31:13
Date of submission: 2022-06-30 07:53:43


Statistics


Total abstract view - 897
Downloads (from 2020-06-17) - PDF - 0

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2022 Antoni Dębiński

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.