On Theoretical Aspects of the Concept of Rational Lawmaker: Between Optimization and Idealization of the Legislation

Leszek Leszczyński

Abstract


The concept of the rational legislator plays an important role in the theory and philosophy of law, both in its historical-doctrinal and contemporary dimensions. It occurs in two main versions. The first one is associated with optimization models, which define the conditions for treating the legislative practice as a rational activity and the legislator as a rational actor. The second version, associated with the so-called Poznan Theoretical School, expresses itself in the assumption of the legislator’s rationality, which is a-factual in nature, both in terms of subject matter and objects of activity. It plays an important role in the process of legal interpretation, which is particularly evident in relation to the operative (judicial) interpretation. The study shifts the scope of the assumption of rationality of the legislator from the subjective point to the result of legislative actions in the context of expanding the set of sources (carriers) of law beyond legal regulations and binding it to a broad category of the legal order, including the actions of the judiciary and expanding the set of carriers of law to include court rulings and extra-legal criteria used in the processes of law application. This gives the idealization assumption about the rationality of legal order a real dimension, a potential element of which is the judicial “correction” of the results of legislative activity.


Keywords


rationality; lawmaker; optimization model; idealization assumption; legal order

Full Text:

PDF

References


LITERATURE

Bentham J., Theory of Legislation, London 1914.

Bentham J., Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa, Warszawa 1958.

Dąbek D., Prawo miejscowe, Warszawa 2020.

Ehrlich E., Fundamental Principles of the Sociology of Law, New York 1965.

Fuller L.L., Anatomy of Law, New Haven 1968.

Halperin J.L., Law in Books and Law in Action: The Problem of Legal Change, “Maine Law Review” 2011, vol. 64(1).

Hart H.L.A., The Concept of Law, London 1965.

Kotarbiński T., Traktat o dobrej robocie, Wrocław 1975.

Kustra E., Racjonalny prawodawca. Analiza teoretycznoprawna, Toruń 1980.

Leszczyński L., Stosowanie generalnych klauzul odsyłających, Kraków 2000.

Leszczyński L., Zagadnienia teorii stosowania prawa. Doktryna i tezy orzecznictwa, Kraków 2001.

Leszczyński L., Liżewski B., Szot A. (eds.), Precedens sądowy w polskim porządku prawnym, Warszawa 2019.

Mastalski R., Tworzenie prawa podatkowego a jego stosowanie, Warszawa 2016.

Morawski L., Co może dać nauce prawa postmodernizm?, Toruń 2001.

Morawski L., Zirk-Sadowski M., Precedent in Poland, [in:] Interpreting Precedents: A Comparative Study, eds. D.N. MacCormick, R.S. Summers, Dartmouth 1997.

Nowak L., Interpretacja prawnicza, Warszawa 1973.

Nowak L., Koncepcja racjonalnego stanowienia norm, “Studia Metodologiczne” 1966, vol. 2.

Orłowski W., O potrzebie optymalizacji procesu ustawodawczego w Polsce, “Studia Iuridica Lublinensia” 2014, vol. 22, DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2014.22.0.479.

Orłowski W., Sejm i Senat w świetle dotychczasowej praktyki stosowania Konstytucji z 1997 roku, [in:] Problemy stosowania konstytucji Polski i Ukrainy w praktyce, eds. M. Granat, J. Sobczak, Lublin 2004.

Orłowski W., Stare i nowe problemy procesu ustawodawczego, [in:] Konstytucja w państwie demokratycznym, eds. S. Patyra, M. Sadowski, K. Urbaniak, Poznań 2017.

Petrażycki L., Wstęp do nauki polityki prawa, Warszawa 1968.

Petrażycki L, Wstęp do nauki prawa i moralności, Warszawa 1959.

Podgórecki A., Założenia polityki prawa, Warszawa 1957.

Podgórecki A., Zasady socjotechniki, Warszawa 1966.

Pound R., Law in Books and Law in Action, “American Law Review” 1910, no. 14.

Pound R., Social Control Through Law, New Haven 1942.

Savigny F.C. von, O powołaniu naszych czasów do prawodawstwa i nauki prawa, Warszawa 1974.

Sikora K., Istota i charakter prawny aktów prawa miejscowego w zakresie ich sądowoadministracyjnej kontroli, Lublin 2017.

Stawecki T., Precedens w polskim porządku prawnym. Pojęcie i wnioski de lege ferenda, [in:] Precedens w polskim systemie prawa, eds. A. Śledzińska-Simon, M. Wyrzykowski, Warszawa 2010.

Wronkowska S., Problemy racjonalnego tworzenia prawa, Poznań 1982.

Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Warszawa 1997.

Wróblewski J., Model racjonalnego tworzenia prawa, “Państwo i Prawo” 1973, no. 11.

Wróblewski J., Teoria racjonalnego tworzenia prawa, Wrocław 1985.

Wróblewski J., Zasady tworzenia prawa, Łódź 1981.

Ziembiński Z., Teoria państwa i prawa, part 2: Zagadnienia teorii prawa, Poznań 1969.

Ziembiński Z., Teoria państwa, Warszawa–Poznań 1969.

Ziembiński Z., Teoria prawa, Warszawa–Poznań 1972.

Ziembiński Z., Teoria prawa, Warszawa–Poznań 1974.

Zirk-Sadowski M., Prawo a uczestniczenie w kulturze, Łódź 1998.

LEGAL ACTS

Regulation of the President of the Council of Ministers of 20 June 2002 on “Rules of legislative technique” (Journal of Laws 2002, no. 100, item 908).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2022.31.5.169-185
Date of publication: 2022-12-30 20:25:49
Date of submission: 2022-11-12 22:30:20


Statistics


Total abstract view - 829
Downloads (from 2020-06-17) - PDF - 0

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2022 Leszek Leszczyński

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.