Hide
Show all
Email this article Emperor Hadrian and Addicted Soldiers? Notes in the Margin of D. 49.16.6.7
Abstract
The Digest of Justinian preserve an enigmatic decision by Emperor Hadrian pertaining to a specific incident of violation of military discipline. The emperor spoke in the case of soldiers who made a failed suicide attempt. Those who had a valid reason that pushed them to take this desperate step, he ordered to be dismissed from service in disgrace. The others faced death. A surprising solution was provided for would-be suicides who decided to take their own lives per vinum aut lasciviam. The ruler ordered these to be spared. The only consequence was their transfer to inferior service. Juxtaposing Hadrian’s resolution with contemporary psychological and psychiatric knowledge allows us to hypothesize that the emperor’s rescript refers to people who broke the rules of military discipline due to some form of addiction.
Keywords
Full Text:
PDFReferences
Adams J.N., The Latin Sexual Vocabulary, London 1990.
Amielańczyk K., Rzymskie prawo karne w reskryptach cesarza Hadriana, Lublin 2006.
Berger A., Encyclopedic Dictionary of Roman Law, Philadelphia 1953.
Binding K., Die Normen und ihre Übertretung: Eine Untersuchung über die Rechtmässige Handlung und die Arten des Delikts, vol. 2, Leipzig 1877.
Birley A., Hadrian: The Restless Emperor, London–New York 2005.
Bowersock G.W., Fiction as History: Nero to Julian, Berkeley–Los Angeles–London 1994.
Boyd R., The Office, Powers, and Jurisdiction, vol. 2: Of His Majesty’s Justices of the Peace, and Commissioners of Supply, Edinburgh 1787.
Buckland W.W., The Roman Law of Slavery, Cambridge 1908.
Clark E.C., An Analysis of Criminal Liability, Cambridge 1880.
Crook J.A., Law and Life of Rome 90 B.C. – A.D. 212, New York 1984.
D’Arms J.H., Heavy Drinking and Drunkenness in the Roman World, [in:] In Vino Veritas, eds. O. Murray, M. Tecusan, Rome 1995.
Demandt A., Prywatne życie cesarzy rzymskich, Gdynia 1997.
Digesta Iustiniani, [in:] Corpus Iuris Civilis, ed. P. Krüger, vol. 2, Berolini 1963.
Digesta Iustiniani. Digesta justyniańskie. Tekst i przekład, eds. T. Palmirski et al., vol. VII.2, Kraków 2017.
Dodds E.R., Grecy i irracjonalność, Kraków 2014.
Dupret B., Prawo w naukach społecznych, Warszawa 2010.
Dymkowski M., Porada A., Z zagadnień psychologii historycznej. Interpretacje historyczne w oczach psychologa, Kraków 2015.
Ferrini C., Diritto penale romano. Teorie generali, Milano 1899.
Galdo G., Elementi di psicologia ed ideologia di diritto penale, vol. 1, Salerno 1857.
Geib G., Lehrbuch des Deutschen Strafrechts, vol. 2, Leipzig 1862.
Gelesens (ueber Trunkenheit), “Annalen der deutschen und ausländischen Criminal-Rechts-Pflege” (1840), vol. 11.
Giuffrè V., Arrio Menandro e la letteratura “de re militari”, “Labeo” 1974, vol. 20.
Giuffrè V., La letteratura “de re militari”. Appunti per una storia degli ordinamenti militari, Napoli 1974.
Guzmán A., Ratio scripta, Frankfurt am Main 1981.
Henderson J., Telling Tales on Caesar: Roman Stories from Phaedrus, Oxford 2001, DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780199240951.001.0001.
Heumann H.G., Handlexikon zu den Quellen des römischen Rechts, Jena 1891.
Honoré T., Emperor and Lawyers: With a Palingenesia of Third-Century Imperial Rescripts 193–305 A.D., Oxford 1994.
Hoof A.J.L. van, From Autothanasia to Suicide: Self-killing in Classical Antiquity, London–New York 1990.
Jońca M., Prawo rzymskie. Marginalia, Lublin 2015.
Jońca M., Rzymskie prawo karne. Instytucje, Lublin 2021.
Kaplan H.I., Sadock B.J., Psychiatria kliniczna, Wrocław 1995.
Kessel N., Walton H., Alkoholizm, Warszawa 1967.
Klimkiewicz A., Serafin P., Wojnar M., Czynniki ryzyka zachowań samobójczych u osób uzależnionych od alkoholu, “Psychiatria” 2011, vol. 8(1).
Komar P., Wine Taboo Regarding Women in Archaic Rome, Origins of Italian Viticulture, and the Taste of Ancient Wines, “Greece and Rome” 2021, vol. 68(2), DOI: https://doi.org/10.1017/S001738352100005X.
Kowalewski I., Zespół uzależnienia od alkoholu wśród dorosłych, Kraków 2016.
Krause J.U., Kriminalgeschichte der Antike, München 2004.
Kubiak P., Stan nietrzeźwości jako „afekt” w rzymskim prawie karnym?, “Zeszyty Prawnicze” 2015, vol. 15(1), DOI: https://doi.org/10.21697/zp.2015.15.1.02.
Kunkel W., Die römischen Juristen: Herkunft und soziale Stellung, Köln–Weimar–Wien 2001.
Kuryłowicz M., Libri terribiles. Z historii rzymskiego prawa karnego, [in:] W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci profesora Andrzeja Wąska, eds. L. Leszczyński, E. Skrętowicz, Z. Hołda, Lublin 2005.
Kuryłowicz M., Prawo i obyczaje w starożytnym Rzymie, Lublin 2020.
Kuttner S., Kanonistische Schuldlehre: von Gratian bis auf die Dekretalen Gregors IX, Roma 1935.
Lenel O., Palingenesia Iuris Civilis, vol. 1, Lipsiae 1889.
Levy E., Die römische Kapitalstrafe, [in:] Gesammelte Schriften, vol. 2, Köln–Graz 1963.
Little J.A., Ebriedad y alcoholismo, “Lecciones y Ensayos” 1958, vol. 9.
Madejski P., Pomiędzy robur animi a ritus barbarus. Zemsta w życiu społecznym republikańskiego Rzymu, Lublin 2018.
Makara-Studzińska M., Wybrane zagadnienia z problematyki suicydologii, “Annales UMCS. Sectio I” 2001, vol. 26.
Makarewicz J., Polskie prawo karne. Część ogólna, Lwów 1919.
Manni A., „Per vinum”: stato di ebbrezza e sanzioni militari, [in:] LAWINE. Commercio e consumo del vino nel mondo antico. Aspetti giuridici. Atti del Simposio internazionale, Napoli, 17–18 Gennaio 2019, eds. G.D. Merola, P. Santini, Napoli 2020.
Mentxaka R., El suicidio de los militares en época de Adriano, “Index” 2010, vol. 38.
Mommsen T., Das Weltreich der Caesaren, Wien 1933.
Mommsen T., Römisches Strafrecht, Leipzig 1899.
Nótári T., Some Remarks on the Issue of Suicide in Roman Criminal Law, “Acta Universitatis Sapientiae – Legal Studies” 2019, vol. 8(1).
Okoń D., Severi et Senatores. Polityka personalna cesarzy dynastii Sewerów wobec senatorów w świetle badań prozopograficznych (193–235 r. n.e.), Szczecin 2009.
Phang S.E., Roman Military Service: Ideologies of Discipline in the Late Republic and Early Principate, New York 2008, DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511497872.
Robinson O.F., The Criminal Law of Ancient Rome, London 2001, DOI: https://doi.org/10.56021/9780801853180.
Rupiewicz R., Sąd nad sędziami. O sprawiedliwych wyrokach w ikonografii prawnej przełomu średniowiecza i nowożytności obszarów zaalpejskich, [in:] Ius est ars Boni et Aequi. Sztuka w prawie, prawo w sztuce, eds. A. Dębiński, M. Jońca, I. Leraczyk, Lublin 2019.
Schmitt C., Nomos ziemi, Warszawa 2019.
Schulz F., Prinzipien des römischen Rechts, München 1934.
Schumacher L., Niewolnictwo antyczne. Dzień powszedni i los niewolnych, Poznań 2005.
Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 2000.
Soszyńska D., Alkohol i psychika, Warszawa 1980.
Urbanik J., Konstantyńskie ograniczenie rozwodów. Wolność małżeństw przebita szpilką do włosów, “Studia Iuridica” 2006, vol. 55.
Usher J.E., Alcoholism and Its Treatment, New York 1892.
Wacke A., Der Selbstmord im römischen Recht und in der Rechtsentwicklung, “Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Romanistische Abteilung” 1980, vol. 97(1), DOI: https://doi.org/10.7767/zrgra.1980.97.1.26.
Watson A., Studies in Roman Private Law, London–Rio Grande 1991.
Watt Smith T., Księga ludzkich uczuć: ciekawość, empatia, odwaga, rozkosz, pogarda oraz wiele innych, Warszawa 2017.
Weeber K.-W., Nachtleben im alten Rom, Darmstadt 2004.
Zabłocki J., Si mulier vinum bibit condemnatur, “Prawo Kanoniczne” 1989, vol. 32(1–2), DOI: https://doi.org/10.21697/pk.1989.32.1-2.11.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2025.34.2.177-191
Date of publication: 2025-09-25 23:21:26
Date of submission: 2023-05-06 19:09:00
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2025 Maciej Jońca
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.