Między tradycją a nowoczesnością. Koncepcje prawa osobowego Profesora Jana Gwiazdomorskiego w pracach nad kodeksem cywilnym

Streszczenie w języku polskim

W artykule przedstawiono poglądy Profesora Jana Gwiazdomorskiego (1899–1977) na kształt prawa osobowego w toku prac nad projektem kodeksu cywilnego w latach 50. i 60. XX w. Autorka analizuje udział Profesora w Zespole Prawa Cywilnego Materialnego Komisji Kodyfikacyjnej, ze szczególnym uwzględnieniem jego stanowiska dotyczącego zdolności do czynności prawnych oraz instytucji ubezwłasnowolnienia. W opracowaniu zaprezentowano m.in. propozycję Profesora dotyczącą obniżenia granicy wieku uzyskania ograniczonej zdolności do czynności prawnych z 13 do 10 lat, jego pogląd w zakresie skutków unieważnienia małżeństwa dla pełnoletności, a także postulaty poszerzenia ochrony osób chorych psychicznie i niedorozwiniętych umysłowo. Wskazano również na znaczenie tych propozycji w kontekście przedwojennych tradycji legislacyjnych oraz powojennych potrzeb społecznych i gospodarczych Polski. Przeprowadzona analiza, oparta na metodach historyczno-prawnej oraz dogmatycznej, pozwoliła uchwycić charakterystyczny rys myśli Profesora Gwiazdomorskiego, łączącej dogmatyczną systematykę z potrzebą ochrony jednostki i zapewnienia bezpieczeństwa obrotu. Choć wiele jego propozycji nie znalazło odzwierciedlenia w uchwalonym w 1964 r. Kodeksie cywilnym, pozostają one istotnym świadectwem ówczesnej debaty kodyfikacyjnej, a niektóre z nich – jak problematyka wieku przyznania ograniczonej zdolności do czynności prawnych – zachowują aktualność także we współczesnych dyskusjach nad reformą prawa osobowego.