Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Kwestia białoruska i żydowska w myśli polityczno-prawnej polskich ugrupowań w Wilnie w pierwszych latach niepodległości – wybrane zagadnienia
Streszczenie w języku polskim
Stanowisko polskich ugrupowań międzywojennego Wilna (w pierwszych latach niepodległości) odnośnie do prezentowanych w niniejszym artykule kwestii było różne. Narodowa Demokracja nie uznawała Białorusinów za samodzielny naród i odmawiała im prawa do niezależnego państwa. Demokraci zaś opowiadali się za równouprawnieniem wszystkich nacji i przyznawali Białorusinom prawo do własnej kultury i szkolnictwa. W podobnym tonie demokraci, wraz z konserwatystami wileńskimi, wypowiadali się też w kwestii żydowskiej. Sporo miejsca w swoich wypowiedziach tej kwestii poświęcili przedstawiciele Narodowej Demokracji. W kontekście sporu o Wilno podkreślono, że Żydzi opowiedzą się za Litwą i przynależnością Wilna do państwa litewskiego.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
SOURCES
Bogorja S. [Maciejewicz S.], Białoruś polska, „Dziennik Wileński” 11.05.1919, no. 19.
Bohusz P., Żydzi wileńscy, Wilczy apetyt, „Dziennik Wileński” 14.05.1919, no. 21.
Cat [Mackiewicz S.], Wywczasy poselskie, „Słowo” 19.08.1923 (Wilno), no. 182.
Dembowski T., Trudności kwestii żydowskiej, „Słowo” 9.08.1922, no. 8.
Jankowski C., Z dnia na dzień. Warszawa 1914–1915 Wilno, Wilno 1923.
Kozicki S., Historia Ligi Narodowej 1907–1927, typescript, vol. II, [in:] Papiery dr Stanisława Kozickiego posła i senatora, vol. I, Jagiellonian Library, ref. fond 25/62.
Kronika wileńska. O język żargonowy w szkołach powszechnych, „Słowo” 1.08.1922, no. 1.
Nieproszona opieka, „Rzeczpospolita” 30.09.1920, no. 47.
O.[bst] J., Konsolidacja, „Dziennik Wileński” 1.03.1924, no. 51.
Położenie ludności litewskiej w Polsce w okresie 1935–1938, typescript, Lietuvos Mokslų Akademijos Vrublevskių Biblioteka, Rankraščių Skyrius, Zespół Tymczasowego Komitetu Wileńskiego Litewskiego, ref. fond 254, folder 558.
Posiedzenie Rady Miejskiej, „Słowo” 5.08.1922, no. 5.
Referat prasy białoruskiej. Tygodnik „Krynica”, typescript, Lietuvos Mokslų Akademijos Vrublevskių Biblioteka, Rankraščių Skyrius, Kolekcja Ludwika Abramowicza, ref. fond 79, folder 852.
Sprawozdanie z zebrania dyskusyjnego w sprawie Litwy, typescript, Lietuvos Mokslų Akademijos Vrublevskių Biblioteka, Rankraščių Skyrius, Kolekcja Ludwika Abramowicza, ref. fond 79, folder 866.
Tołłoczko W., Powierzchowny przełom, typescript, Lietuvos Mokslų Akademijos Vrublevskių Biblioteka, Rankraščių Skyrius, Zespół Wspólny, ref. fond 9, folder 2450.
Węsławska E., Niepoprawni, „Dziennik Wileński” 11.06.1919, no. 43.
Wytyczne programu Zjednoczenia Demokratycznego Ziem Wschodnich, Materiały Mariana Świechowskiego, typescript, Lietuvos Mokslų Akademijos Vrublevskių Biblioteka, Rankraščių Skyrius, sygn. fond 168, folder 14.
Z obrad sejmowych. Mowa posła ks. Maciejewicza, „Gazeta Poznańska” 17.05.1922, no. 112.
Zarys ruchu białoruskiego. Od czasów jego powstania aż po dzień deklaracji mińskiej z dnia 1 III 1924 roku, TS, [in:] Sprawy białoruskie. Województwo wileńskie, Lietuvos Mokslų Akademijos Vrublevskių Biblioteka, Rankraščių Skyrius, Zespół Tymczasowego Komitetu Wileńskiego Litewskiego, sygn. fond 254, folder 821.
Żydzi a Litwa i Polska, „Rzeczpospolita” 24.11.1920, no. 42.
Żydzi a sprawa wileńska, „Rzeczpospolita” 9.09.1920, no. 29.
LITERATURE
Dąbrowski P., Narodowa Demokracja byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Studium z zakresu myśli politycznej i działalności obozu narodowego na ziemiach litewsko-białoruskich w latach 1897–1918, Kraków 2010.
Dąbrowski P., Rozpolitykowane miasto. Ustrój polityczny państwa w koncepcjach polskich ugrupowań działających w Wilnie w latach 1918–1939, Gdańsk 2012.
Dąbrowski P., Siła w kulturze, jedność w narodzie. Wileńska działalność społeczno-polityczna Michała, Witolda i Emilii Węsławskich w końcu XIX wieku i pierwszej połowie XX stulecia (do 1930 roku), Gdańsk 2011.
Dąbrowski P., Tradycja Wielkiego Księstwa Litewskiego a rzeczywistość. Myśl polityczno-prawna i działalność Tadeusza Wróblewskiego (1858–1925), Sopot 2018.
Encyklopedia Ziemi Wileńskiej. Książka i prasa na Ziemi Wileńskiej. Drukarnie, wydawnictwa, księgarnie, biblioteki, czasopisma XVI w. – 1945 r., oprac. M. Jackiewicz, Bydgoszcz 2008.
Gierowska-Kałłaur J., Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920), Warszawa 2003.
Pukszto A., Między stołecznością a partykularyzmem. Wielonarodowościowe społeczeństwo Wilna w latach 1915–1920, Toruń 2006.
Romanowski A., Młoda Polska wileńska, Kraków 1999.
Szpoper D., Gente Lithuana, natione Lithuana. Myśl polityczna i działalność Konstancji Skirmuntt (1851–1934), Gdańsk 2009.
Szpoper D., Sukcesorzy Wielkiego Księstwa. Myśl polityczna i działalność konserwatystów polskich na ziemiach litewsko-białoruskich w latach 1904–1939, Gdańsk 1999.
Tarkowski M., Adwokatura wileńska 1918–1939. Studium historyczno-prawne, Gdańsk 2014.
LEGAL ACTS
Decree on compulsory education (Journal of Laws 1919, no. 14, item 147).
Regulation of the Council of Ministers of 16 March 1923 on the extension of the binding force of the decree on compulsory education to the Vilnius Land (Journal of Laws 1923, no. 31, item 192).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2020.29.4.59-70
Data publikacji: 2020-09-30 22:31:31
Data złożenia artykułu: 2020-04-08 12:46:10
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Przemysław Dąbrowski
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.