Pozycja ustrojowa notariusza na gruncie pierwszego polskiego Prawa o notariacie z dnia 27 października 1933 r. Część druga

Streszczenie w języku polskim

Artykuł dotyczy problematyki pozycji ustrojowej notariusza na gruncie pierwszego polskiego Prawa o notariacie z dnia 27 października 1933 r. Dokonana w części pierwszej opracowania analiza pozycji ustrojowej notariusza wykazała istnienie poważnych trudności w precyzyjnym jej określeniu, zarówno wśród przedstawicieli doktryny, jak i judykatury. W celu precyzyjnego określenia pozycji ustrojowej notariusza w części drugiej przeprowadzono analizę postanowień Prawa o notariacie dotyczących samorządu zawodowego notariatu, nadzoru nad notariatem i notariuszami, odpowiedzialności dyscyplinarnej i odszkodowawczej notariusza oraz zasad przygotowania do zawodu notariusza. Przedstawiona w obu częściach artykułu analiza przepisów Prawa o notariacie z 1933 r. prowadzi do wniosku, że stanowisko notariusza zawierało w swoim położeniu prawnym połączenie cech urzędniczych i cech wolnego zawodu. Prawodawca, używając w art. 1 określenia „funkcjonariusz publiczny”, a nie „funkcjonariusz państwowy”, oraz nadając notariuszom w art. 23 Prawa o notariacie ochronę prawną przysługującą urzędnikom państwowym, chciał wyraźnie zaakcentować istniejące między nimi różnice, a zarazem podkreślić ich bliski związek z państwem. Przyjęcie takiej definicji umożliwiło przyznanie notariuszom szerokiego zakresu kompetencji. Jednocześnie stworzyło ono podstawy do powołania samorządu zawodowego oraz powierzenia jego organom istotnych uprawnień w zakresie sądownictwa dyscyplinarnego. Dualistyczne ujęcie stanowiska notariusza znalazło odzwierciedlenie również w odrębnych zasadach przygotowania do zawodu oraz w szczególnych zasadach odpowiedzialności odszkodowawczej notariusza. Powierzając notariuszom czynności należące do sądownictwa niespornego, państwo zapewniło sobie wyłączny wpływ na nadawanie posad notariuszom oraz poddało notariat ścisłemu nadzorowi Ministra Sprawiedliwości. Przedstawione w opracowaniu rozważania prowadzą do wniosku, że prawodawca ujął w Prawie o notariacie z 1933 r. stanowisko notariusza w sposób szczególny, stwarzając syntezę pierwiastków urzędniczego i wolno-zawodowego, którą można określić mianem funkcji publicznej. W zakresie ustrojowym, niezależnie od samej definicji, notariusz w praktyce pełnił funkcję osoby zaufania publicznego.