Świadomość ekologiczna społeczeństwa polskiego w zakresie zasobów naturalnych i ich ochrony (przegląd badań)

Małgorzata Stefaniuk

Streszczenie w języku polskim


W artykule dokonano analizy badań polskiej opinii publicznej dotyczących świadomości ekologicznej polskiego społeczeństwa w odniesieniu do zasobów naturalnych i ich ochrony. Kwestia ta nie była dotąd w sposób zbiorczy prezentowana w literaturze przedmiotu. Dla realizacji celu, tj. przedstawienia poziomu owej świadomości, zaprezentowano i przeanalizowano wyniki badań opinii publicznej dotyczące: ochrony środowiska jako problemu społecznego i źródeł wiedzy na ten temat, zmian klimatycznych, zasobów naturalnych jako źródeł energii, stosunku do budowy elektrowni jądrowej i jakości powietrza. Oparto się na reprezentatywnych badaniach przeprowadzonych przez ośrodki badania opinii publicznej. Powyższe poprzedzone zostało ustaleniami terminologicznymi dotyczącymi takich terminów, jak „bezpieczeństwo ekologiczne”, „zasoby naturalne”, „świadomość ekologiczna” i „opinia publiczna”, przy czym zaproponowano nowe ujęcie świadomości ekologicznej, nawiązujące do elementów konstrukcyjnych świadomości prawnej. Przyjęto, iż poznanie poziomu świadomości społecznej jest przydatne w konstruowaniu rozwiązań prawnych sprzyjających postawom proekologicznym oraz w podejmowaniu decyzji o stopniowym zwiększaniu stopnia dopuszczenia społeczeństwa do zarządzania zasobami naturalnymi. Potwierdzono hipotezę badawczą, zgodnie z którą poziom świadomości społeczeństwa polskiego w zakresie zasobów naturalnych nie jest optymalny, ale ulega stopniowemu podwyższeniu. Wskazano na potrzebę uzupełniania i wzmacniania rozwiązań prawnych sprzyjających działaniom proekologicznym poprzez działania edukacyjne i wychowawcze.


Słowa kluczowe


świadomość ekologiczna; zasoby naturalne; bezpieczeństwo ekologiczne; opinia publiczna; elektrownia jądrowa

Pełny tekst:

PDF (English) PDF

Bibliografia


LITERATURE

Bednarek-Gejo A., Mianowany M., Skoczylas P., Głowacka A., Świadomość ekologiczna studentów, „Hygeia Public Health” 2012, vol. 47(2).

Burger T., Konflikt i współdziałanie. Świadomość ekologiczna i postawy społeczeństwa, [in:] Świadomość ekologiczna i społeczne ruchy „zielonych” w Polsce, ed. W. Mirowski Warszawa 1999.

Burger T., Świadomość ekologiczna – między lękiem a działaniem, Warszawa 1992.

Burger T., Świadomość ekologiczna społeczeństwa polskiego, Warszawa 2005.

Ciechanowicz-McLean J., Międzynarodowe prawo ochrony środowiska, Warszawa 2001.

Czekałowska M., Problem konstytucyjnych norm programowych dotyczących ochrony środowiska na tle wybranych regulacji ustawowych, „Acta Iuris Stetinensis” 2015, no. 11, DOI: https://doi.org/10.18276/ais.2015.11-07.

Domka L., Kryzys środowiska a edukacja dla ekorozwoju, Poznań 1996.

Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2008.

Gawlikowska-Fyk A., Nowak Z., Energetyka jądrowa w Polsce. Raport, Warszawa 2014.

Gizbert-Studnicki T., Grabowski A., Normy programowe w Konstytucji, [in:] Charakter i struktura norm Konstytucji, ed. J. Trzciński, Warszawa 1997.

Górka K., Zasoby naturalne jako czynnik rozwoju społeczno-gospodarczego, „Gospodarka w Praktyce i Teorii” 2014, no. 3(36), DOI: http://dx.doi.org/10.18778/1429-3730.36.03.

Górska-Rożej K., Bezpieczeństwo ekologiczne w ogólnym systemie bezpieczeństwa państwa, „Obronność. Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej” 2013, no. 4(8).

Herz J.H., The Rise and Demise of the Territorial State, [in:] International Politics and Foreign Policy: A Reader in Research and Theory, ed. J.N. Rosenau, New York 1961.

Kamieniecki K., Notatki ekologiczne 2010 i 2011, [in:] Barometr zrównoważonego rozwoju 2010–2011, Warszawa 2012.

Kłos L., Świadomość ekologiczna Polaków – przegląd badań, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania” 2015, no. 42(2), DOI: https://doi.org/10.18276/sip.2015.42/2-03.

Korzeniowski P., Bezpieczeństwo ekologiczne jako instytucja prawna ochrony środowiska, Łódź 2012.

Liżewski B., Łacek M., Pilipiec S., Mieszkańcy Lubartowa wobec budowy i lokalizacji Zakładu Zagospodarowania Odpadów (ZZO). Ekspertyza z procesu ankietyzacji w dniach 1–15 października 2011 (typescript).

Mirowski W., Świadomość ekologiczna współczesnego społeczeństwa polskiego w świetle badań naukowych, [in:] Świadomość ekologiczna i społeczne ruchy „zielonych” w Polsce, ed. W. Mirowski, Warszawa 1999.

Młyniec E., Opinia publiczna – elementy teorii i praktyki politycznej, Toruń 2015.

Nowotny S., Opinia publiczna, [in:] Encyklopedia socjologii, vol. 3, Warszawa 2000.

Nycz-Wróbel J., Świadomość ekologiczna społeczeństwa i wynikające z niej zagrożenia środowiska naturalnego (na przykładzie opinii mieszkańców województwa podkarpackiego, „Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej. Ekonomia i Nauki Humanistyczne” 2012, no. 19, DOI: https://doi.org/10.7862/rz.2012.einh.20.

Obywatele zasobni w zasoby. Biała Księga zarządzania zasobami naturalnymi w Polsce, eds. K. Blusz, T. Håkon, J. Inderberg, P. Zerka, Warszawa 2015.

Papuziński A., Świadomość ekologiczna w świetle teorii i praktyki. Zarys politologicznego modelu świadomości ekologicznej, „Problemy Ekorozwoju” 2006, no. 1.

Pieniążek A., Stefaniuk M., Socjologia prawa. Zarys wykładu, Warszawa 2014.

Pietraś M., Bezpieczeństwo ekologiczne w Europie. Studium politologiczne, Lublin 2000.

Polacy a świadomość oszczędzania wody, comp. T. Tybora, Report of the National Geographic Channel performed by TNS OBOP, February 2009.

Poskrobko B., Jak postrzegam ochronę środowiska, „Aura” 1987, no. 8, 10.

Poskrobko B., Proekologiczne zachowania przedsiębiorstw przemysłowych w okresie zmian ustrojowych w Polsce, Białystok 1991.

Poskrobko B., Społeczne czynniki ochrony środowiska, [in:] Ochrona środowiska – problemy społeczne, ekonomiczne i prawne, eds. K. Górka, B. Poskrobko, W. Radecki, Warszawa 1995.

Poskrobko B., Zarządzanie środowiskiem, Warszawa 1998.

Smolińska K., Przemieniecka A., Respondenci wobec inwestycji w energię jądrową w Polsce. Wyniki i omówienie badań, „Refleksje” 2013, no. 7, DOI: https://doi.org/10.14746/r.2013.1.11.

Strumińska-Kutra M., Świadomość ekologiczna Polaków – analiza wyników badań ilościowych z lat 1992–2011, [in:] Barometr zrównoważonego rozwoju 2010–2011, Warszawa 2012.

Tuleja P., Konstytucyjna regulacja statusu człowieka i obywatela w państwie (Podstawowe wolności, prawa i obowiązki), [in:] Ustrój konstytucyjny Rzeczypospolitej Polskiej, ed. R. Mojak, Lublin 2000.

Tuszyńska L., Świadomość ekologiczna społeczności lokalnych. Oczekiwania a rzeczywistość, „Rocznik Świętokrzyski. Seria B – Nauki Przyrodnicze” 2013, no. 34.

Winczorek P., Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2003.

Zuzek D.K., Świadomość ekologiczna przedsiębiorców jako element zrównoważonego rozwoju, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2017, no. 326.

NETOGRAPHY

Badania świadomości ekologicznej, www.gov.pl/web/klimat/badania-swiadomosci-ekologicznej [access: 5.01.2021].

Badanie świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski. Badanie trackingowe – pomiar: październik 2014. Raport TNS Polska dla Ministerstwa Środowiska, comp. D. Kachaniak, J. Skrzyńska, A. Trząsalska, November 2014, www.gov.pl/attachment/13eca2bb-7099-464c-bf30-c81893afbc68 [access: 10.02.2021].

Badanie świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski. Raport z badania trackingowego, October 2020, www.gov.pl/attachment/46bbf400-4c36-4419-b861-25bd38235a6d [access: 10.02.2021].

Bołtromiuk A., Świadomość ekologiczna Polaków – zrównoważony rozwój – raport z badań 2009, https://pl.scribd.com/document/28079208/Raport-z-badań-2009-Świadomość-ekologiczna-Polakow-zrownoważony-rozwoj [access: 10.02.2021].

Co dalej z polskim górnictwem węgla kamiennego, comp. B. Badora, „Komunikat z badań CBOS” 2015, no. 167, www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_167_15.PDF [access: 10.03.2021].

Ekologia w energetyce – deklaracje i postawy, comp. M. Gwiazda, „Komunikat z badań CBOS” 2016, no. 32, www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_032_16.PDF [access: 11.03.2021].

Ekspert: Budowa elektrowni jądrowej w Polsce zbyt kosztowna i czasochłonna, 11.08.2020, www.energetyka24.com/ekspert-budowa-elektrowni-jadrowej-w-polsce-zbyt-kosztowna-i-czasochlonna [access: 10.02.2021].

Grygiel B., Ranking 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie. 36 jest z Polski!, 2018, www.focusnauka.pl/artykul/ranking-smogu-na-50-najbardziej-zanieczyszczonych-miast-eu-az-36-jest-w-polsce-180509043616%20 [access: 10.01.2021].

Jak Polacy radzą sobie ze smogiem?, comp. M. Feliksiak, B. Roguska, „Komunikat z badań CBOS” 2018, no. 45, www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_045_18.PDF [access: 10.03.2021].

Liczba polskich miast w czarnym rankingu WHO rośnie, 2018, www.greenpeace.org/poland/aktualnosci/1667/liczba-polskich-miast-w-czarnym-rankingu-who-rosnie [access: 10.01.2021].

Majchrowska A., Świadomość ekologiczna i postawy wobec środowiska naturalnego wśród mieszkańców Lubelszczyzny. Kapitał Intelektualny Lubelszczyzny 2010–2013, https://docplayer.pl/7545094-Swiadomosc-ekologiczna-i-postawy-wobec-srodowiska-naturalnego-wsrod-mieszkancow-lubelszczyzny.html [access: 15.02.2021].

Minister klimatu zdradza lokalizację polskiej elektrowni atomowej, 2021, www.bankier.pl/wiadomosc/Minister-klimatu-zdradza-lokalizacje-polskiej-elektrowni-atomowej-8036799.html [access: 20.01.2021].

Polacy o energetyce jądrowej i gazie łupkowym, comp. K. Pankowski, „Komunikat z badań CBOS” 2013, no. BS/51/2013, www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_051_13.PDF [access: 20.02.2021].

Polacy o przyszłości energetycznej kraju, comp. M. Gwiazda, „Komunikat z badań CBOS” 2016, no. 28, www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_028_16.PDF [access: 10.02.2021].

Polacy o smogu, comp. M. Feliksiak, „Komunikat z badań CBOS” 2019, no. 33, https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_033_19.PDF [access: 10.02.2021].

Poparcie i sprzeciw dla elektrowni atomowej, „Komunikat z badań TNS OBOP” 2011, no. K.040/11, https://docplayer.pl/30180722-Poparcie-i-sprzeciw-dla-elektrowni-atomowej.html [access: 10.02.2021].

Polityka energetyczna Polski do 2040 r., www.gov.pl/web/klimat/projekt-polityki-energetycznej-polski-do-2040-r [access: 10.03.2021].

Raport z analizy badań świadomości, postaw i zachowań ekologicznych Polaków przeprowadzonych w Polsce w latach 2009–2015. Analiza TNS Polska dla Ministerstwa Środowiska, 2015 (July), http://www.3xsrodowisko.pl/uploads/media/badanie_dr_ekologia_ministerstwo_srodowiska.pdf [access: 10.02.2021].

Rok 2019 pod znakiem wyborów i obaw przed zmianami klimatycznymi, comp. A. Cybulska, „Komunikat z badań CBOS” 2020, no. 14, https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_014_20.PDF [access: 20.02.2021].

Są poważne opóźnienia po stronie inwestora w realizacji harmonogramu budowy elektrowni jądrowej – Ministerstwo Klimatu, http://biznes.pap.pl/pl/news/pap/info/3033928,sa-powazne-opoznienia-po-stronie-inwestora-w-realizacji-harmonogramu-budowy-elektrowni-jadrowej---ministerstwo-klimatu [access: 12.01.2021].

Skorzystaj z programu „Czyste powietrze”, www.gov.pl/web/gov/skorzystaj-z-programu-czyste-powietrze [access: 10.01.2021].

Skuteczna walka ze smogiem sukcesem 30-lecia w Krakowie, 2020, www.krakow.pl/aktualnosci/239817,1926,komunikat,skuteczna_walka_ze_smogiem_sukcesem_30-lecia_w_krakowie.html [access: 10.01.2021].

Stan środowiska i zmiany klimatu, comp. M. Feliksiak, „Komunikat z badań CBOS” 2016, no. 39, www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_039_16.PDF [access: 10.01.2021].

Świadomość ekologiczna społeczeństwa polskiego, Badania OBOP 1992, http://tnsglobal.pl/archiv_files/M.1015b.pdf [access: 3.06.2017].

Trackingowe badanie świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski. Raport z badania, September 2018, www.gov.pl/attachment/a93a177c-6eb5-4631-98a5-335b746c12f0 [access: 10.02.2021].

Tuszyńska L., Edukacja i świadomość ekologiczna polskiego społeczeństwa, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-4f9c319d-e04e-40d3-b631-418db18dcc79/c/Edukacja_i_swiadomosc_ekologiczna.pdf [access: 10.02.2021].

World Health Organization, www.who.int/airpollution/data/cities/en [access: 10.01.2021].

Zasoby naturalne, [in:] Encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/4000548/zasoby-naturalne.html [access: 12.03.2021].

LEGAL ACTS

Act of 27 April 2001 – Environmental Protection Law (consolidated text Journal of Laws 2020, item 1219 as amended).

Act of 27 March 2003 on spatial planning and zoning (consolidated text Journal of Laws 2020, item 293 as amended).

Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997 (Journal of Laws 1997, no. 78, item 483 as amended).

Treaty on the Functioning of the European Union, consolidated version (OJ C 202/47, 07.06.2016).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2021.30.2.357-379
Data publikacji: 2021-06-30 23:19:07
Data złożenia artykułu: 2021-01-19 12:57:23


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1603
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0 PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2021 Małgorzata Stefaniuk

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.