Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Ratio legis kryminalizacji naruszania uczuć religijnych (i bluźnierstwa)
Streszczenie w języku polskim
Niniejszy artykuł dotyczy kryminalizacji naruszania uczuć religijnych i ma charakter naukowo-badawczy. Problemem naukowym jest ustalenie rzeczywistego ratio legis czynu opisanego w art. 196 Kodeksu karnego, co pozwoli ocenić, czy decyzja kryminalizacyjna jest słuszna. Autorka nie podziela powszechnie prezentowanych poglądów o przedmiocie ochrony i uzasadnieniu karalności obrazy uczuć religijnych. Porównanie przestępstw, które przewidują karalność za naruszenie innych uczuć, a także bezkarne naruszanie odczuć innej natury pozwala na sformułowanie tezy, że w przypadku art. 196 Kodeksu karnego to nie uczucia religijne i ich ochrona stały się przyczyną decyzji kryminalizacyjnej. Za taką przyczynę należy uznać obawę przed społecznymi konsekwencjami naruszania uczuć religijnych. Ponieważ zachowanie to kryminalizowane jest w większości państw na świecie, znaczenie niniejszych ustaleń naukowych ma międzynarodowe znaczenie, zarówno teoretyczne, jak i praktyczne.
Słowa kluczowe
Bibliografia
LITERATURE
Bafia J., [in:] J. Bafia, K. Mioduski, M. Siewierski, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 1971.
Bafia J., Mioduski K., Siewierski M., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 1987.
Brzeska M., O bezzasadności postulatu dekryminalizacji obrazy uczuć religijnych oraz postulatu kryminalizacji publicznej obrazy przekonań światopoglądowych, “Jurysta” 2015, no. 4.
Brzozowski W., Bezstronność światopoglądowa władz publicznych w Konstytucji RP, Warszawa 2011.
Budyn-Kulik M., Znieważenie uczuć religijnych – analiza dogmatyczna i praktyka ścigania, “Prawo w Działaniu. Sprawy Karne” 2014, no. 19.
Cieślak W., „Pasja” przed sądem, [in:] Fascynujące ścieżki filozofii prawa, ed. J. Zajadło, Warszawa 2008.
Dąbrowska E., Kamiński I.C., Przestępstwo bluźnierstwa religijnego w angielskim common law, “Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2009, vol. 7.
Derlatka M., Bóg nie potrzebuje ochrony, “Rzeczpospolita”, 3.07.2012.
Draguła A., Bluźnierstwo. Między grzechem a przestępstwem, Warszawa 2013.
Dziwisz S., Ochrona uczuć religijnych w polskim prawie karnym, Lublin 2019.
Filar M., [in:] Kodeks karny. Komentarz, ed. O. Górniok, Warszawa 2004.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2001.
Gardocki L., Zagadnienia teorii kryminalizacji, Warszawa 1990.
Górniok O., [in:] Kodeks karny. Komentarz, ed. A. Wąsek, Gdańsk 2003.
Hypś S., [in:] Kodeks karny. Komentarz, eds. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2015.
Janyga W., [in:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, eds. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2013.
Janyga W., Przestępstwo obrazy uczuć religijnych w polskim prawie karnym w świetle współczesnego pojmowania wolności sumienia i wyznani, Warszawa 2010.
Jaworski D., Müller M., Kodeks Boga nie chroni, “Tygodnik Powszechny” 2010, no. 3.
Jędrejek G., Szymański T., Prawna ochrona uczuć religijnych w Polsce (Próba oceny dotychczasowych rozwiązań, czyli o rozdźwięku pomiędzy literą prawa a jego aplikacją), “Studia z Prawa Wyznaniowego” 2002, vol. 5.
Kędzierski J., Przestępstwa przeciwko religiom i wyznaniom w polskim prawie karnym – de lege ferenda, “Palestra” 2007, no. 7–8.
Kotas P., Lewandowska P., Ochrona uczuć religijnych a wolność wypowiedzi, Warszawa 2017.
Kruczoń E., Przestępstwo obrazy uczuć religijnych, “Prokuratura i Prawo” 2011, no. 2.
Kulesza J., Kryminalizacja obrazy uczuć religijnych. Glosa do wyroku TK z dnia 6 października 2015 r., SK 54/13, “Państwo i Prawo” 2016, no. 9.
Kulesza J., Zarys teorii kryminalizacji, “Prokuratura i Prawo” 2014, no. 11–12.
Kunicka-Michalska B., Wojciechowska J., Przestępstwa przeciwko wolności, wolności sumienia i wyznania, wolności seksualnej i obyczajności oraz czci i nietykalności cielesnej. Rozdziały XXIII, XXIV, XXV i XXVII Kodeksu karnego. Komentarz, Warszawa 2001.
Levy L.W., Treason Against God: A History of the Offence of Blasphemy, New York 1981.
Lubelski M.J., Stanik J.M., Tyszkiewicz L., Wybrane zagadnienia psychologii dla prawników, Warszawa 1986.
Marek A., Prawo karne, Warszawa 2003.
Mikołejko Z., Młot na Dodę i wolność słowa, “Gazeta Wyborcza”, 28.01.2012.
Mikuła M., Granice dozwolonego dyskursu antyreligijnego w II Rzeczypospolitej. Uwagi do orzeczenia Sądu Najwyższego z 5 lipca 1938 r. i jego aktualność dzisiaj, “Studia z Prawa Wyznaniowego” 2010, vol. 13.
Nowicki M.A., Europejski Trybunał Praw Człowieka, vol. 2, Warszawa 2002.
Odrowąż-Sypniewski W., O zgodności z Konstytucją postulatu wykreślenia z polskiego prawodawstwa przepisów o „przestrzeganiu wartości chrześcijańskich” i „obrażaniu uczuć religijnych”, “Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych” 2006, no. 3.
Ozdarska L., Przestępstwo obrazy uczuć religijnych w polskim kodeksie karnym, “Studia Prawnoustrojowe” 2013, no. 19.
Paprzycki R., Graj szatanie. Prawnokarna ochrona sumienia i wyznania a działalność satanistów, “Rzeczpospolita” 2000, no. 221.
Paprzycki R., Prawna ochrona wolności sumienia i wyznania, Warszawa 2015.
Prochowski J.A., Wolność religijna jako jedno z podstawowych praw człowieka, [in:] Efektywność europejskiego systemu ochrony praw człowieka, ed. J. Jaskiernia, Toruń 2012.
Sobczak J., Obraza uczuć religijnych a wolność sztuki i ekspresji artystycznej, “Themis Polska Nova” 2015, no. 1.
Strzelecki J., Kryminalizacja obrazy uczuć religijnych, [in:] Nauki penalne wobec szybkich przemian socjokulturowych. Księga jubileuszowa Profesora Mariana Filara, eds. A. Damski, J. Bojarski, P. Chrzczanowicz, M. Leciak, vol. 1, Toruń 2012.
Warylewski J., Pasja czy obraza uczuć? Spór wokół art. 196 Kodeksu karnego, [in:] W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Wąska, eds. L. Leszczyński, E. Skrętowicz, Z. Hołda, Lublin 2005.
Wasil W., Od bluźnierstwa do przestępstwa, czyli co tak naprawdę chroni państwo: Boga czy uczucia religijne? Studium historyczno-prawne, “Kościół i Prawo” 2019, vol. 8(1), DOI: https://doi.org/10.18290/kip.2019.8.1-13.
Wąsek A., Ochrona uczuć religijnych w prawie karnym, [in:] Prawo wyznaniowe, eds. H. Misztal, P. Stanisz, Lublin 2003.
Wąsek A., Przestępstwa przeciwko przekonaniom religijnym de lege lata i de lege ferenda, “Państwo i Prawo” 1995, no. 7.
Wąsek-Wiaderek M., Cywilnoprawna ochrona wolności sumienia i uczuć religijnych, [in:] Prawo wyznaniowe, eds. H. Misztal, P. Stanisz, Lublin 2003.
Wąsik D., Bluźnierstwo w wybranych kulturach prawnych, “Studia Iuridica Toruniensia” 2014, vol. 15, DOI: https://doi.org/10.12775/SIT.2014.034.
Wojciechowska J., [in:] B. Kunicka-Michalska, J. Wojciechowska, Przestępstwa przeciwko wolności, wolności sumienia i wyznania, wolności seksualnej i obyczajności oraz czci i nietykalności cielesnej. Rozdziały XXIII, XXIV, XXV i XXVII Kodeksu karnego. Komentarz, Warszawa 2001.
Wojciechowska J., Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania, [in:] Kodeks karny – część szczególna, ed. A. Wąsek, vol. 1, Warszawa 2004.
Wojciechowski J., Kodeks karny. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 2002.
Wróbel W., [in:] Kodeks karny. Część szczególna, ed. A. Zoll, vol. 2, Warszawa 2013.
ONLINE SOURCES
symboli religinjnych. Co oznaczają i skąd się wzięły?, http://niewiarygodne.pl/gid,14414844,img,14414943,kat,1017185,page,11,title,10-symboli-religijnych-Co-oznaczaja-i-skad-sie-wziely,galeriazdjecie.html [access: 8.04.2020].
Bóg czy bóg, http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/bog-czy-Bog;8654.html [access: 8.04.2020].
Deklaracja w sprawie eliminacji wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji opartych na religii lub przekonaniach, http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/onz/1981.html [access: 8.04.2020].
Hartman J., Co łączy Polskę i Izrael? Kara za obrazę uczuć, 31.07.2012, www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1529157,1,co-laczy-polske-i-izrael-kara-za-obraze-uczuc.read [access: 8.04.2020].
Igwe L., Ściganie bluźnierstwa zasługuje na szyderstwo i pogardę, 27.04.2017, www.listyznaszegosadu.pl/nowy-ateizm-i-krytyka-religii/sciganie-bluznierstwa-zasluguje-na-szyderstwo-i-pogarde [access: 8.04.2020].
John Paul II and the Inverted Cross, www.blessedquietness.com/journal/housechu/inverted.htm [access: 8.04.2020].
John Paul II’s miscellaneous apostasy, blasphemy, and sacrilege, 9.11.2005, http://www.mostholyfamilymonastery.com/catholicchurch/john-paul-ii-photos-sacrilege/#.VbFVYdLtmko [access: 8.04.2020].
Jóźwik P., Krytyka Kościoła czy obrażanie, www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2019/Przewodnik-Katolicki-19-2019/Wiara-i-Kosciol/Krytyka-Kosciola-czy-obrazanie [access: 8.04.2020].
Kaproń K.M., Chrystus, sierp i młot, 9.07.2015, www.tygodnikpowszechny.pl/chrystus-sierp-i-mlot-29119 [access: 8.04.2020].
Kontrowersje wokół „Golgota Picnic”. Stawia pytanie fundamentalne: czy chrześcijanie sprostali chrześcijaństwu?, 6.07.2014, www.tvp.info/15944933/informacje/polska/kontrowersje-wokol-golgota-picnic-stawia-pytanie-fundamentalne-czy-chrzescijanie-sprostali-chrzescijanstwu [access: 8.04.2020].
Kostka M., Problemy. Nie bluźnij!, www.piotrskarga.pl/nie-bluznij-,11133,12420,p.html [access: 8.04.2020].
Kratiuk K., Czas zacząć karać za obrazę Boga, 2017, http://docplayer.pl/61687903-Czas-zaczac-karac-za-obraze-boga.html [access: 8.04.2020].
Majmurek J., Drażliwość religijna i demokracja, 3.09.2013, www.krytykapolityczna.pl/artykuly/opinie/20130903/majmurek-drazliwosc-religijna-i-demokracja [access: 8.04.2020].
Nowak R., Prezydent Słupska znieważył św. Jana Pawła II, 23.06.2015, www.fronda.pl/a/prezydent-slupska-zniewazyl-sw-jana-pawla-ii,53112.html [access: 8.04.2020].
Ochrona uczuć religijnych w wybranych państwach Europy. Analiza prawnoporównawcza z uwzględnieniem orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, https://ordoiuris.pl/wolnosc-sumienia/ochrona-uczuc-religijnych-w-wybranych-panstwach-europy-analiza-prawnoporownawcza-z [access: 4.04.2020].
Oskierko A., Komitet Obrony przed Sektami: ta praca to bluźnierstwo!, 4.12.2013, www.gazetakrakowska.pl/artykul/1057844,komitet-obrony-przed-sektami-ta-praca-to-bluznierstwo,id,t.html?cookie=1 [access: 8.04.2020].
Papież zaprosił kontrowersyjną artystkę, aby zagrała w Watykanie. To bluźnierstwo?, 19.11.2014, www.fronda.pl/a/papiez-zaprosil-kontrowersyjna-artystke-aby-zagrala-w-watykanie-to-bluznierstwo,44148.html [access: 8.04.2020].
Paweł Lisicki: Pachamama w Watykanie to bluźnierstwo, 9.11.2019, www.dorzeczy.pl/nasi-w-mediach/119899/pawel-lisicki-pachamama-w-watykanie-to-bluznierstwo.html [access: 8.04.2020].
Poselski projekt o zmianie ustawy – Kodeks karny, Sejm RP, VII kadencja, Druk nr 2677, Warszawa, 8 lipca 2014 r., http://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/6993DFE7DEB35C0CC1257D410036BBBB/$File/2677.pdf [access: 8.04.2020].
Postępowania wszczęte i przestępstwa stwierdzone z art. 196 k.k. za lata 1999–2020, http://statystyka.policja.pl/st/kodeks-karny/przestepstwa-przeciwko-5/63492,Obraza-uczuc-religijnych-art-196.html [access: 9.04.2020].
Rada Europy przeciwko tzw. obrazie uczuć religijnych, transl. M. Twardowski, www.racjonalista.pl/kk.php/s,6055#_f1 [access: 8.04.2020].
Sierp, młot i Chrystus? „Gdy się zastanowić, to nie obraża”, 17.07.2015, www.fronda.pl/a/lewacki-krucyfiks-nie-to-mnie-nie-obraza,54200.html [access: 8.04.2020].
Szczęśniak A., „Jako ksiądz jestem antyklerykałem” – mówi Szymon Niemiec. To on odprawił nabożeństwo przed Paradą, 9.06.2019, https://oko.press/jako-ksiadz-jestem-antyklerykalem-mowi-szymon-niemiec-to-on-odprawil-nabozenstwo-przez-parada [access: 8.04.2020].
Terlikowski T.P., Zakazać profanacji, a nie obrazy uczuć, 18.08.2011, www.fronda.pl/a/terlikowski-zakazac-profanacji-a-nie-obrazy-uczuc,13989.html [access: 8.04.2020].
Zasady pisowni słownictwa religijnego, www.kul.pl/zasady-pisowni-slownictwa-religijnego,art_3460.html [access: 8.04.2020].
CASE LAW
Commission Decision of 18 April 1997, Dubowska and Skup v. Poland, applications no. 33490/96, 34055/96.
Judgement of the Constitutional Tribunal of 7 June 1994, K 17/93, OTK 1994, no. 1, item 11.
Judgement of the Constitutional Tribunal of 6 October 2015, SK 54/13, Journal of Laws 2015, item 1632.
Judgement of the ECHR of 20 September 1994, Otto-Preminger-Institut v. Austria, application no. 13470/87.
Judgement of the ECHR of 25 October 2018, ES v. Austria, application no. 38450/12.
Judgement of the Supreme Court of 6 April 2004, I CK 484/03, OSNC 2005, no. 4, item 69.
Resolution of the Supreme Court of 29 October 2012, I KZP 12/12, OSNKW 2012, no. 11, item 112.
Ruling of the Supreme Court, Collection of Rulings of the Supreme Court, Penal Chamber 1921, no. 146.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2021.30.4.505-531
Data publikacji: 2021-10-13 00:45:59
Data złożenia artykułu: 2021-01-28 20:55:38
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Olga Sitarz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.