Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Karalność zawarcia nieważnego małżeństwa w Polsce w latach 1918–1932
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu jest historyczno-prawna oraz prawno-porównawcza analiza prawnokarnych aspektów wyłudzenia nieważnego małżeństwa w aspekcie teoretycznym. Nieważność małżeństwa w okresie międzywojennym funkcjonowała zarówno w prawie cywilnym, jak i w prawie karnym. Zadaniem ówczesnego prawa karnego było egzekwowanie zasad wynikających z prawa cywilnego, stąd prawodawca przewidział sankcję karną wobec sprawcy naruszającego dobra prawnie chronione. Ochrona trwałości związku małżeńskiego pozostawała w interesie nie tylko jednostki, lecz także państwa. Małżeństwo stawało się początkiem podstawowej komórki społecznej, jaką była rodzina, w oparciu o którą budowano społeczeństwo i państwo. Rodzina odpowiadała za spokój i moralność publiczną, dlatego naruszenie trwałości i nierozerwalności związku małżeńskiego utożsamiano z zamachem na zasady współżycia społecznego prowadzącym do osłabienia państwowości. Uwzględniając powyższe, w niniejszym artykule zostały omówione przesłanki prawa małżeńskiego warunkujące wzruszalność małżeństwa oraz sankcje karne wobec sprawców odpowiadających za zawarcie ustawowo nieważnego małżeństwa. Wybór tematu uzasadnia brak opracowania w literaturze przedmiotu niniejszego zagadnienia.
Słowa kluczowe
Bibliografia
LITERATURE
Allerhand M., Jurysdykcja władz wyznaniowych w sprawach małżeńskich, “Czasopismo Sędziowskie” 1937, no. 3–4.
Allerhand M., Prawo małżeńskie obowiązujące na Spiszu i Orawie, “Przegląd Prawa i Administracji” 1926, no. 10–12.
Biskupski S., Prawo małżeńskie Kościoła Rzymskokatolickiego, Warszawa 1956.
Borowski W.M., Zasady prawa karnego. Część specjalna. Przestępstwa przeciwko religii, państwu, władzy państwowej i porządkowi publiczno-społecznemu, vol. 2, Warszawa 1923.
Czajkowski S., Moc obowiązywania przepisów karnych przedkodeksowych, “Głos Sądownictwa” 1936, no. 6.
Czałczyński K., Wyłudzenie nieważnego małżeństwa, “Gazeta Sądowa Warszawska” 1932, no. 42.
Dworas-Kulik J., Prawne regulacje dotyczące bigamii w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa 2019.
Dworas-Kulik J., Przyczyny i skutki legalnej bigamii w Polsce w okresie międzywojennym, [in:] Pogranicza w historii prawa i myśli polityczno-prawnej, eds. D. Szpoper, P. Dąbrowski, Gdańsk–Olsztyn 2017.
Dworas-Kulik J., Spowodowanie nieważności małżeństwa w polskim ustawodawstwie karnym okresu międzywojennego, “Studia Prawnoustrojowe” 2020, no. 49, DOI: https://doi.org/10.31648/sp.5849.
Dworas-Kulik J., Moriak-Prototopowa K., Projekt Lutostańskiego a bolszewickie regulacje prawa małżeńskiego okresu międzywojennego, “Kościół i Prawo” 2020, no. 1, DOI: https://doi.org/10.18290/kip2091-12.
Fieriech X., Kilka uwag w sprawie obecnych zadań ustawodawstwa polskiego, “Gazeta Sądowa Warszawska” 1919, no. 5.
Fijałek J., Tekst kanonów o małżeństwie w nowym kodeksie prawa kanonicznego w przekładzie polskim, “Polonia Sacra” 1918, no. 2.
Glaser S., Prejudycjalność wyroków karnych, “Polski Proces Cywilny” 1934, no. 12.
Gromnicki T., Nowy Kodeks Prawa Kanonicznego o małżeństwie w zestawieniu z prawem dotychczasowym, “Polonia Sacra” 1918, no. 2.
Gwiazdomorski J., Osobowe prawo małżeńskie obowiązujące w b. dzielnicy austriackiej, Poznań 1932.
Gwiazdomorski J., Skuteczność orzeczeń sądów duchownych b. Król. Kongr. w sprawach małżeńskich wobec prawa państwowego, “Przegląd Prawa i Administracji” 1932, no. 1.
Homola-Skąpska I., Wspomnienia Fryderyka Zolla (1865–1948), Kraków 2000.
Jaglarz J., Problem kodyfikacji prawa małżeńskiego w Polsce, Poznań 1934.
Jamontt J., Podstawowe zasady prawa karnego obowiązujące w b. zaborze rosyjskim, vol. 1: Część ogólna, Warszawa 1929.
Kodeks karny obowiązujący na Ziemiach Zachodnich Rzeczypospolitej Polskiej z uwzględnieniem najnowszego ustawodawstwa i orzecznictwa Sądu Najwyższego, eds. R.A. Leżański, J. Kałużniacki, Warszawa–Poznań 1925.
Kodeks karny obowiązujący tymczasowo w Rzeczypospolitej Polskiej na ziemiach b. zaboru rosyjskiego: z uwzględnieniem przepisów przechodnich i ustaw zmieniających i uzupełniających postanowienia karne kodeksu; odpowiednich przepisów Kodeksu Karnego Niemieckiego i Ustawy Karnej Austrjackiej, obowiązujących w pozostałych dzielnicach Rzplitej oraz Komentarza i orzeczeń Sądu Najwyższego, vol. 2, part 2: XIX K.K., comp. W. Makowski, Warszawa 1921.
Kodeks Karny Rzeszy Niemieckiej z dnia 15 maja 1871 r., z późniejszymi zmianami i uzupełnieniami po roku 1918 wraz z ustawą wprowadzającą do Kodeksu Karnego dla Związku Północno-Niemieckiego (Rzeszy Niemieckiej z dnia 31 maja 1870 r.), [in:] Ustawy byłej Dzielnicy Pruskiej, vol. 1, Poznań 1920.
Kodeks karny z 1903 r. (przekład z rosyjskiego) z uwzględnieniem zmian i uzupełnień obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej z dn. 1 maja 1921, Warszawa 1922.
Konic H., Prawo małżeńskie obowiązujące w b. Królestwie Kongresowym, Warszawa 1924.
Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Karnego, vol. 3, no. 2, Warszawa 1926.
Koredczuk J., Zaborcze kodyfikacje prawa karnego materialnego w Polsce w okresie przejściowym w latach 1918–1932, [in:] Okresy przejściowe – ustrój i prawo, ed. J. Przygodzki, Wrocław 2019.
Lityński A., Wydział Karny Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej. Dzieje prac nad częścią ogólną kodeksu karnego, Katowice 1991.
Longchamp de Bérier R., Zawarcie i rozwiązanie małżeństwa według prawa cywilnego, obowiązującego w Polsce, Lublin 1928.
Makarewicz J., Projekt rządowy o zakresie działania kodeksów karnych obowiązujących w Polsce, “Przegląd Prawa i Administracji” 1919, no. 44.
Makowski W., Prawo karne. O przestępstwach w szczególności. Wykład porównawczy prawa karnego austriackiego, niemieckiego i rosyjskiego, obowiązującego w Polsce, Kraków 1924.
Mogilnicki A., Prawo karne w pierwszym dziesięcioleciu odrodzonego Państwa Polskiego, “Gazeta Sądowa Warszawska” 1928, no. 46.
Mogilnicki A., Rappaport E.S., Tezy z orzeczeń Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej od 1 września 1917 r. do 17 marca 1921 r., stanowiących wykładnię ustaw karnych tymczasowo obowiązujących na ziemiach b. zaboru rosyjskiego, vol. 1, Warszawa 1921.
Papierkowski Z., Sąd karny a kwestia nieważności małżeństwa, “Czasopismo Sędziowskie” 1936, no. 3.
Piegzik A., Przeszkody małżeńskie w ustawodawstwie dzielnicowym II RP, “Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis” 2016, no. 1.
Płaza S., Historia prawa w Polsce na tle porównawczym, vol. 3: Okres międzywojenny, Kraków 2001.
Przeworski J., O przyszłym pawie małżeńskim w Polsce, “Palestra” 1926, no. 12.
Przybyłowski K., Znaczenie prawa obowiązującego w miejscu zawarcia małżeństwa przy ocenie materialnych wymogów jego ważności, “Czasopismo Sędziowskie” 1932, no. 3–4.
Rappaport E.S., Nowela karna z dn. 9 grudnia 1918, jej braki i skutki, “Kwartalnik Prawa Cywilnego i Karnego” 1918, no. 1–4.
Rappaport E.S., Prawo karne międzydzielnicowe, “Ruch Prawniczy i Ekonomiczny” 1922, no. 2.
Rappaport E.S., Zagadnienie kodyfikacji prawa karnego w Polsce, “Przegląd Prawa i Administracji” 1920, no. 45.
Stawecka-Firlej A., Małżeńskie prawo osobowe ustawodawstw porozbiorowych obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej w dwudziestoleciu międzywojennym, “Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 2013, no. 2.
Świątkowski H., Niektóre aspekty prawne stosunku państwa do wyznań w Polsce przedwrześniowej, “Państwo i Prawo” 1959, no. 1.
Tobis A., Główne przestępstwa przeciwko rodzinie, Poznań 1980.
Ustawa karna z dnia 27 maja 1852 r. I. 117 dpp.: z uwzględnieniem wszelkich zmieniających ją ustaw austriackich i polskich wraz z najważniejszymi ustawami dodatkowymi, eds. J.W. Willaume, amended and i supplemented by M. Bodyński, Lwów 1929.
Wiśniewska-Jóźwiak D., Unieważnienie małżeństwa i jego skutki majątkowe w świetle prawa o małżeństwie z 1836 r., “Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2011, vol. 14.
Witkowski W., Prawo karne na ziemiach polskich w dobie zaborów i w pierwszych latach II RP (1795–1932), [in:] System Prawa Karnego, vol. 2: Źródła prawa karnego, ed. T. Bojarski, Warszawa 2011.
LEGAL ACTS
Decree on some changes to the Criminal Code and the Criminal Procedure Act, Journal of Laws 1918, no. 20, item 57).
Regulation of the Council of Ministers of 14 September 1922 on the organisation of the judiciary in Spiš and Orava and extending the validity of certain acts and regulations to this area (Journal of Laws 1922, no. 90, item 833).
CASE LAW
Judgement of the Criminal Chamber of the Supreme Court of 25 February 1922, 204/21, OSP 1922, no. 356.
Judgement of the Criminal Chamber of the Supreme Court of 17 January 1923, 358/22, OSP II 1923, no. 360.
Judgement of the Supreme Court of 20 January 1925, Rw. 1939/24, “Przegląd Prawa i Administracji” 1925, no. 50, item 310.
Judgement of the Supreme Administrative Court of 23 November 1925, Rej. 1547/23, [in:] Jurysprudencja Najwyższego Trybunału Administracyjnego. Przewłaszczenie majątków instrukcyjnych, “Gazeta Sądowa Warszawska” 1926, no. 26.
Judgement of the Supreme Court of 12 January 1927, Rw. 24/27, “Przegląd Prawa i Administracji” 1927, no. 52, item 99.
Judgement of the Supreme Court of 21 February 1928, Rw. 2436/27, “Przegląd Prawa i Administracji” 1928, no. 53, item 210.
Judgement of the Supreme Court of 23 September 1931, III 1 RW 1485/31, “Przegląd Prawa i Administracji” 1932, no. 57, item 3.
Judgement of the Supreme Court of 17 January 1933, III. 1. Rw. 2575/32, “Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego” 1933, item 28.
Judgement of the Supreme Court of 31 May 1933, C. II. Rw. 1150/33, “Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego” 1934, item 79.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2021.30.5.207-221
Data publikacji: 2021-12-17 19:45:08
Data złożenia artykułu: 2021-03-15 14:11:26
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Judyta Dworas-Kulik
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.