Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Aksjologia prawa – od ogólnej filozofii do konkretnej filozofii prawa
Streszczenie w języku polskim
Aksjologia jako teoria wartości zajmuje ważne miejsce nie tylko w filozofii ogólnej, lecz także w filozofii prawa. Prawoznawstwo i prawo nie mogą być ostatecznie neutralne aksjologicznie, gdyż związek między prawem a wartościami ma charakter pierwotny, wieczny, konieczny i immanentny. Autor omawia to zjawisko na przykładzie filozofii prawa Gustawa Radbrucha. Jego zdaniem, pisząc o Radbruchu jako filozofie prawa, należy poczynić pięć bardzo ważnych zastrzeżeń. Po pierwsze, Radbruch był przedstawicielem neokantyzmu. Po drugie, nie był to neokantyzm „w ogóle”, tylko specyficzny wariant zwany neokantyzmem badeńskim (południowoniemiecki, oparty na Heidelbergu). Po trzecie, Radbruch nie był filozofem „w ogóle”, gdyż interesował go neokantyzm przeszczepiony do filozofii prawa. Po czwarte, można obecnie zauważyć wielki powrót filozofii Kanta (np. J. Habermas, J. Rawls, O. Höffe), ale zjawisko to należy dokładnie odróżnić od neokantyzmu jako zdeterminowanego czasowo i przestrzennie kierunku filozoficznego okresu fin de siècle. Po piąte, jeśli w ogóle można mówić o jakimś przełomie aksjologicznym w ewolucji poglądów filozoficznych Radbrucha, to jest to raczej rok 1933 niż 1945.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Alexy R., Begriff und Geltung des Rechts, Freiburg–München 1994.
Alexy R., The Nature of Legal Philosophy, “Ratio Juris” 2004, vol. 17(2), DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9337.2004.00261.x.
Alexy R., Meyer L.H., Paulson S.L., Sprenger G. (eds.), Neukantianismus und Rechtsphilosophie, Baden-Baden 2002.
Alwart H., Recht und Handlung: die Rechtsphilosophie in ihrer Entwicklung vom Naturrechtsdenken und vom Positivismus zu einer analytischen Hermeneutik des Rechts, Tübingen 1987.
Dajczak W., Giaro T., Longchamps de Bérier F., Warsztaty prawnicze. Prawo rzymskie, Kraków 2012.
Dreier H., Die Radbruchsehe Formel – Erkenntnis oder Bekenntnis, [in:] Staatsrecht in Theorie und Praxis. Festschrift für Robert Walter zum 60. Geburtstag, ed. H. Mayer, Wien 1991.
Dreier R., Paulson S.L., Einführung, [in:] Rechtsphilosophie. Studienausgabe, ed. G. Radbruch, Heidelberg 2003.
Dudek M., Stępień M. (eds.), Aksjologiczny wymiar prawa, Kraków 2015.
Durth H., Der Kampf gegen das Unrecht. Gustav Radbruchs „Theorie eines Kulturverfassungsrechts“, Baden-Baden 2001.
Florczak-Wątor M., Aksjologia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [in:] Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa. Komentarz, eds. M. Florczak-Wątor, A. Grabowski, Kraków 2021, DOI: https://doi.org/10.12797/9788381383370.03.
Fuller L.L., The Morality of Law, New Haven–London 1969.
Gołowska I., Antynaturalistyczna filozofia prawa Gustawa Radbrucha, [in:] Studia z filozofii prawa, ed. J. Stelmach, Kraków 2001.
Hart H.L.A., Pojęcie prawa, Warszawa 1998.
Hippel F. von, Gustav Radbruch als rechtsphilosophischer Denker, “Süddeutsche Juristen-Zeitung” 1950, vol. 5(7).
Honderich T. (ed.), Encyklopedia filozofii, vol. 2, Poznań 1999.
Kaufmann A., Gustav Radbruch – Leben und Werk, GRGA, vol. 1.
Kaufmann A., Gustav Radbruch. Rechtsdenker, Philosoph, Sozialdemokrat, München–Zürich 1987.
Kaufmann A., Rechtsphilosophie, München 1997.
Kastner B., Goethe in Leben und Werk Gustav Radbruchs, Heidelberg 1999.
Kim J., „Methodentrialismus“ und „Natur der Sache“ im Denken Gustav Radbruchs – zugleich Quellenstudien zu ihren kulturphilosophischen Vorfragen bei Windelband, Rickert und Lask, Diss. Freiburg 1966.
Krasnodębski Z., Przedmowa. Weber po komunizmie, [in:] M. Weber, Polityka jako zawód i powołanie, Kraków 1998.
Lecheler H., Unrecht in Gesetzesform? Gedanken zur „Radbruch’schen Formel”, Berlin–New York 1994.
Meyer L.H., ‘Gesetzen ihre Ungerechtigkeit wegen die Geltung absprechen’. Gustav Radbruch und der Relativismus, [in:] Neukantianismus und Rechtsphilosophie, eds. R. Alexy, L.H. Meyer, S.L. Paulson, G. Sprenger, Baden-Baden 2002.
Nowicki P., Aksjologia prawa zamówień publicznych. Pomiędzy efektywnością ekonomiczną a instrumentalizacją, Toruń 2019.
Pałecki K. (ed.), Neutralization of Values in Law, Warszawa 2013.
Paulson S.L., Einleitung, [in:] Neukantianismus und Rechtsphilosophie, eds. R. Alexy, L.H. Meyer, S.L. Paulson, G. Sprenger, Baden-Baden 2002.
Paulson S.L., On the Background and Significance of Gustav Radbruch’s Post-War Papers, “Oxford Journal of Legal Studies” 2006, vol. 26(1), DOI: https://doi.org/10.1093/ojls/gqi043.
Pfordten D. von der, Die Rechtsidee bei Kant, Hegel, Stammler, Radbruch und Kaufmann, [in:] Value Pluralism, Tolerance and Law, ed. Shing-I-Liu, Taipei, Taiwan 2004.
Pfordten D. von der, Rechtsethik, München 2011.
Pfordten D. von der, Was ist und wozu Rechtsphilosophie?, “Juristen Zeitung” 2004, vol. 4.
Pisuliński J., Zawadzka J. (eds.), Aksjologia prawa cywilnego i cywilnoprawna ochrona dóbr, Warszawa 2020.
Potrzeszcz J., Sprawiedliwość jako idea prawa, [in:] Teoretycznoprawne problemy integracji europejskiej, ed. L. Leszczyński, Lublin 2004.
Powałowski A. (ed.), Aksjologia publicznego prawa gospodarczego, Warszawa 2022.
Radbruch G., Der innere Weg, GRGA, vol. 16.
Radbruch G., Einführung in die Rechtswissenschaft, GRGA, vol. 1.
Radbruch G., Grundzüge der Rechtsphilosophie, GRGA, vol. 2.
Radbruch G., Rechtsphilosophie, GRGA, vol. 2.
Radbruch G., Rechtsphilosophische Parteienlehre, GRGA, vol. 2.
Radbruch G., Rudolf Stammler. Zum siebzigsten Geburtstag, GRGA, vol. 16.
Radbruch G., Vorschule der Rechtsphilosophie, GRGA, vol. 3.
Seelmann K., Gerechtigkeit, Rechtssicherheit, Zweckrationalität, [in:] Rechtsphilosophische Kontroverse der Gegenwart, eds. P. Siller, B. Keller, Baden-Baden 1999.
Seidel K., Rechtsphilosophische Aspekte der „Mauerschützen”-Prozesse, Berlin 1999, DOI: https://doi.org/10.3790/978-3-428-49748-5.
Stelmach J., Sarkowicz R., Filozofia prawa XIX i XX wieku, Kraków 1998.
Stępień A.B., Aksjologia, [in:] Leksykon filozofii klasycznej, ed. J. Herbut, Lublin 1997.
Szyszkowska M., Neokantyzm. Filozofia społeczna wraz z filozofią prawa natury o zmiennej treści, Warszawa 1970.
Szyszkowska M., Zarys filozofii prawa, Białystok 2000.
Tokarczyk R., Historia filozofii prawa, Kraków 2000.
Vecchio G. del, Lezioni di Filosofia del Diritto, GRGA, vol. 3.
Welzel H., Naturrecht und materiale Gerechtigkeit, Göttingen 1990.
Wiegand M.A., Unrichtiges Recht. Gustav Radbruchs rechtsphilosophische Parteienlehre, Tübingen 2004.
Wołodkiewicz W., Europa i prawo rzymskie. Szkice z historii europejskiej kultury prawnej, Warszawa 2009.
Wołodkiewicz W. (ed.), Regulae iuris. Łacińskie inskrypcje na kolumnach Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2010.
Wronkowska S., Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Poznań 2003.
Wróblewski J., Relatywistyczne teorie prawa, “Państwo i Prawo” 1963, no. 8–9.
Zajadło J., Bezpieczeństwo – celowość – sprawiedliwość, “Gdańskie Studia Prawnicze” 2002, vol. 9.
Zajadło J., Estetyka – zapomniany piąty człon filozofii prawa, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016, no. 4, DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2016.78.4.2.
Zajadło J., Formuła Radbrucha. Filozofia prawa na granicy pozytywizmu prawniczego i prawa natury, Gdańsk 2001.
Zajadło J., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 października 2010 r. (sygn. akt K 10/08), “Przegląd Sejmowy” 2011, no. 2.
Zajadło J., Jaka aksjologia praw człowieka?, “Państwo i Prawo” 2019, no. 11.
Zajęcki M., Aksjologiczna interpretacja prawa (studium z metodologii i teorii prawa), Warszawa 2017.
Zimmermann J. (ed.), Aksjologia prawa administracyjnego, vol. 1–2, Warszawa 2017.
Zubik M., Konstytucja III RP w tezach orzeczniczych Trybunału Konstytucyjnego i wybranych sądów, Warszawa 2008.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2023.32.4.191-217
Data publikacji: 2023-12-22 22:04:39
Data złożenia artykułu: 2023-08-24 14:01:45
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2023 Jerzy Zajadło
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.