Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Pakiet e-dowodów w prawie Unii Europejskiej z perspektywy polskiej. Najwyższy czas na systemową zmianę
Streszczenie w języku polskim
W artykule skupiono się na problemach wynikających z przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1543 z dnia 12 lipca 2023 r. w sprawie europejskich nakazów wydania i europejskich nakazów zabezpieczenia dowodów elektronicznych w postępowaniu karnym oraz w postępowaniu karnym wykonawczym w związku z wykonaniem kar pozbawienia wolności. Po wejściu w życie tego rozporządzenia (18 sierpnia 2026 r.) sądy krajowe będą mogły wykorzystywać w postępowaniu karnym dane uzyskane w wyniku europejskiego nakazu wydania dowodów elektronicznych oraz (na wcześniejszym etapie) europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów elektronicznych, a następnie oceniać ich dopuszczalność. Pakiet e-dowodów oferuje organom procesowym narzędzie umożliwiające gromadzenie dowodów w formie elektronicznej. Jednocześnie w pakiecie tym nie wspomina się o tym, w jaki sposób te dowody – tak łatwo i szybko uzyskane od usługodawców w innych państwach członkowskich – powinny być traktowane przez sądy krajowe. Tymczasem jest to kluczowy etap oceny wyników tej współpracy dla organów wymiaru sprawiedliwości oraz może rodzić liczne problemy, zarówno prawne, jak i praktyczne. Dlatego w artykule przeanalizowano, jak wygląda pakiet e-dowodów z polskiej perspektywy oraz w jaki sposób polskie sądy mogą dopuszczać w procesie karnym dowody elektroniczne uzyskane od usługodawców na podstawie przepisów tego rozporządzenia. Ponadto zwrócono uwagę na problem bezpośredniego stosowania przepisów rozporządzenia oraz problem równoważności uprawnień organów krajowych wobec usługodawców mających siedzibę w innych państwach i wobec usługodawców mających siedzibę w Polsce. W tym obszarze przedstawiono analizę krajowych ram prawnych, której celem jest pokazanie, czy obecnie istnieją w polskim procesie karnym odpowiednie i równoważne podstawy prawne do wydawania nakazów wydania i zabezpieczenia dowodów elektronicznych w prawie krajowym wobec usługodawców krajowych. W wyniku przeprowadzonej analizy wykazano, że w celu zabezpieczenia i zapewnienia skutecznego stosowania rozporządzenia konieczne jest dokonanie zmian w polskim prawie karnym procesowym.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
LITERATURE
Bachmaier L., Mutual Admissibility of Evidence and Electronic Evidence in the EU: A New Try for European Minimum Rules in Criminal Proceedings?, “Eucrim” 2023, no. 3, DOI: https://doi.org/10.30709/eucrim-2023-019.
Baldwin R., Cave M., Lodge M., Regulation and the European Union, [in:] Understanding Regulation: Theory, Strategy, and Practice, eds. R. Baldwin, M. Cave, M. Lodge, Oxford 2011.
Christakis T., From Mutual Trust to the Gordian Knot of Notifications: The EU E-Evidence Regulation and Directive, [in:] The Cambridge Handbook of Digital Evidence in Criminal Matters, eds. V. Franssen, S. Tosza, Cambridge 2023.
Forlani G., The E-evidence Package: The Happy Ending of a Long Negotiation Saga, “Eucrim” 2023, no. 3, DOI: https://doi.org/10.30709/eucrim-2023-013.
Grajewski J., Steinborn S., Paprzycki L.K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2013.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2014.
Hofmański P. (ed.), Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2007.
Jasiński W., O potrzebie zmian w regulacjach prawnych dotyczących pozyskiwania informacji pochodzących z nośników danych dla celów postępowania karnego, “Gdańskie Studia Prawnicze” 2024, no. 2, DOI: https://doi.org/10.26881/gsp.2024.2.04.
Jaskuła A., Zaskarżalność postanowień w przedmiocie dowodów rzeczowych, “Prokuratura i Prawo” 2009, no. 9.
Juszczak A., Sason E., The Use of Electronic Evidence in the European Area of Freedom, Security, and Justice: An Introduction to the New EU Package on E-evidence, “Eucrim” 2023, no. 3, DOI: https://doi.org/10.30709/eucrim-2023-014.
Kornobis-Romanowska D., [in:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, ed. A. Wróbel, vol. 3, Warszawa 2012.
Kudła J., Staszak A., Procesowa i operacyjna kontrola korespondencji przechowywanej w tzw. chmurze, “Prokuratura i Prawo” 2017, no. 7–8.
Kusak M., Dostęp do danych elektronicznych dotyczących treści w postępowaniu karnym – wyzwania krajowe i międzynarodowe, “Gdańskie Studia Prawnicze” 2024, no. 2, DOI: https://doi.org/10.26881/gsp.2024.2.05.
Kusak M., Mutual Trust to Obtain Evidence in the EU: Is the Bar Law or High?, [in:] Current Issues of EU Criminal Law, eds. A. Ochnio, H. Kuczyńska, Warszawa 2022.
Lach A., Dowody elektroniczne w procesie karnym, Toruń 2004.
Lach A., Gromadzenie dowodów elektronicznych po nowelizacji kodeksu postępowania karnego, “Prokuratura i Prawo” 2003, no. 10.
Lach A., Karnoprocesowe instrumenty zwalczania pedofilii i pornografii dziecięcej w Internecie, “Prokuratura i Prawo” 2005, no. 10.
Lenaeerts K., National Remedies for Private Parties in the Light of the EU Law Principles of Equivalence and Effectiveness, “Irish Jurist. New Series” 2011, vol. 46.
Lenaerts K., Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej a ochrona praw podstawowych, “Europejski Przegląd Sądowy” 2013, vol. 1.
Lewulis P., Collecting Digital Evidence from Online Sources: Deficiencies in Current Polish Criminal Law, “Criminal Law Forum” 2022, vol. 33, DOI: https://doi.org/10.1007/s10609-021-09430-4.
Lewulis P., Dowody cyfrowe – teoria i praktyka kryminalistyczna w polskim postępowaniu karnym, Warszawa 2021, DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323548027.
Lewulis P., Gromadzenie i ocena dowodów cyfrowych w polskim postępowaniu karnym. Kluczowe wnioski z badań aktowych, “Prokuratura i Prawo” 2022, no. 3.
Mifsud Bonnici J.P., Tudorica M., Cannataci J.A., The European Legal Framework on Electronic Evidence: Complex and in Need of Reform, [in:] Handling and Exchanging Electronic Evidence Across Europe, eds. M.A. Biasiotti, J.P. Mifsud Bonnici, F. Turchi, Cham 2018, DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-74872-6_11.
Mitsilegas V., The Privatisation of Mutual Trust in Europe’s Area of Criminal Justice: The Case of E-evidence, “Maastricht Journal of European and Comparative Law” 2018, vol. 25(3), DOI: https://doi.org/10.1177/1023263X18792240.
Oerlemans J.J., Toor D.A.G. van, Legal Aspects of the EncroChat Operation: A Human Rights Perspective, “European Journal of Crime, Criminal Law and Criminal Justice” 2022, vol. 30, DOI: https://doi.org/10.1163/15718174-bja10037.
Opitek P., Przeszukanie na odległość jako czynność procesowa (art. 236a k.p.k.), “Prokuratura i Prawo” 2020, no. 9.
Pfeffer K., Die Regulierung des (grenzüberschreitenden) Zugangs zu elektronischen Beweismitteln, “Eucrim” 2023, no. 3, DOI: https://doi.org/10.30709/eucrim-2023-012.
Skorupka J., [in:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, ed. J. Skorupka, Warszawa 2023.
Szumiło-Kulczycka D., Weryfikacja legalności i wiarygodności dowodów elektronicznych w kontradyktoryjnym procesie karnym, “Gdańskie Studia Prawnicze” 2024, no. 2, DOI: https://doi.org/10.26881/gsp.2024.2.06.
Szwarc-Kuczer M., Zasada bezpośredniej skuteczności prawa wspólnotowego – wprowadzenie i wyrok ETS z 17.09.2002 r. w sprawie C-253/00 Antonio Munoz y Cia SA i Superior Fruiticola SA przeciwko Frumar Ltd i Redbridge Produce Marketing Ltd, “Europejski Przegląd Sądowy” 2007, vol. 3.
Tosza S., All Evidence Is Equal, but Electronic Evidence Is More Equal Than Any Other: The Relationship between the European Investigation Order and the European Production Order, “New Journal of European Criminal Law” 2020, vol. 11(2), DOI: https://doi.org/10.1177/2032284420919802.
Tosza S., The E-evidence Package Is Adopted: End of a Saga or Beginning of a New One?, “European Data Protection Law Review” 2023, vol. 9(2), DOI: https://doi.org/10.21552/edpl/2023/2/11.
Tosza S., The European Commission’s Proposal on Cross-Border Access to E-Evidence, “Eucrim” 2018, no. 4, DOI: https://doi.org/10.30709/eucrim-2018-021.
Tosza S., W poszukiwaniu dowodów elektronicznych – europejski nakaz wydania dowodów elektronicznych oraz inne narzędzia międzynarodowego pozyskiwania danych dla potrzeb postępowania karnego, “Gdańskie Studia Prawnicze” 2024, no. 2, DOI: https://doi.org/10.26881/gsp.2024.2.03.
Zabłocki S., Postępowanie odwoławcze w nowym kodeksie postępowania karnego, Warszawa 1997.
ONLINE SOURCES
Berthélémy C., E-evidence Compromise Blows a Hole in Fundamental, 2023, https://edri.org/our-work/e-evidence-compromise-blows-a-hole-in-fundamental-rights-safeguards (access: 14.12.2024).
Committee on Civil Liberties, Justice and Home Affairs, Draft Report on the proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on European Production and Preservation Orders for electronic evidence in criminal matters, COM(2018)0225 – C8-0155/2018 – 2018/0108(COD), rapporteur: Birgit Sippel, 24.10.2019, https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/LIBE-PR-642987_EN.pdf (access: 14.12.2024).
European Commission, E-evidence – Cross-Border Access to Electronic Evidence, https://commission.europa.eu/law/cross-border-cases/judicial-cooperation/types-judicial-cooperation/e-evidence-cross-border-access-electronic-evidence_en (access: 14.12.2024).
European Digital Rights, Demonstrating Gaps in the e-Evidence Regulation, 2021, https://www.ebu.ch/files/live/sites/ebu/files/News/Position_Papers/open/2021_10_20_EDRI_eEvidence%20Scenarios.pdf (access: 14.12.2024).
European Law Institute, ELI Proposal for a Directive of the European Parliament and the Council on Mutual Admissibility of Evidence and Electronic Evidence in Criminal Proceedings: Draft Legislative Proposal of the European Law Institute, approved by the ELI Council on 23 February 2023 and by the ELI Membership on 4 May 2023, final version published on 8 May 2023, https://www.europeanlawinstitute.eu/fileadmin/user_upload/p_eli/Publications/ELI_Proposal_for_a_Directive_on_Mutual_Admissibility_of_Evidence_and_Electronic_Evidence_in_Criminal_Proceedings_in_the_EU.pdf (access: 14.12.2024).
Rotondo E., Is the EU’s Use of Regulations Becoming a Trend?, 24.7.2013, http://publicsectorblog.practicallaw.com/is-the-eus-use-of-regulations-becoming-a-trend (access: 14.12.2024).
LEGAL ACTS
Charter of Fundamental Rights of the European Union (OJ C 364/1, 18.12.2000).
Consolidated version of the Treaty on the European Union and the Treaty on the Functioning of the European Union (OJ C 326/47, 26.10.2012).
Directive (EU) 2016/680 of the European Parliament and of the Council of 27 April 2016 on the protection of natural persons with regard to the processing of personal data by competent authorities for the purposes of the prevention, investigation, detection or prosecution of criminal offences or the execution of criminal penalties, and on the free movement of such data, and repealing Council Framework Decision 2008/977/JHA (OJ EU L 119/89, 4.5.2016).
Directive (EU) 2023/1544 of the European Parliament and of the Council of 12 July 2023 laying down harmonised rules on the designation of designated establishments and the appointment of legal representatives for the purpose of gathering electronic evidence in criminal proceedings (OJ EU L 191/181, 28.7.2023).
Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on European Production and Preservation Orders for electronic evidence in criminal matters, Strasbourg, 17.4.2018, COM(2018) 225 final.
Regulation (EU) 2016/679 of the European Parliament and of the Council of 27 April 2016 on the protection of natural persons with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46/EC (OJ EU L 119/1, 4.5.2016).
Regulation (EU) 2018/1805 of the European Parliament and of the Council of 14 November 2018 on the mutual recognition of freezing orders and confiscation orders (OJ EU L 303/1, 28.11.2018).
Regulation (EU) 2023/1543 of the European Parliament and of the Council of 12 July 2023 on European Production Orders and European Preservation Orders for electronic evidence in criminal proceedings and for the execution of custodial sentences following criminal proceedings (OJ EU L 191/118, 28.7.2023).
CASE LAW
Decision of the Supreme Court of 20 June 2013, III KK 12/13, LEX no. 1341691.
Judgment of the CJEU of 7 November 1972 in case no. 20/72, NV Cobelex v Rechtbank van Koophandel Antwerpen, ECLI: ECLI:EU:C:1972:94.
Judgment of the CJEU of 1 March 1973 in case no. 40/69, Paul G. Bollmann Company and Hauptzollamt Hamburg-Waltershof, ECLI: ECLI:EU:C:1970:12.
Judgment of the CJEU of 10 October 1973 in case 34/73, Fratelli Variola S.p.A. and Amministrazione Italiana delle Finanze, ECLI: ECLI:EU:C:1973:101.
Judgment of the CJEU of 30 April 2024 in case C‑670/22, ECLI:EU:C:2024:372.
Judgment of the ECtHR of 2 February 1977 in case no. 5/76, Amsterdam Bulb BV v Produktschap voor Siergewassen, ECLI: ECLI:EU:C:1977:13.
Judgment of the ECtHR of 28 May 2024 in case no. 72038/17 and 25237/18, Pietrzak et Bychawska-Siniarska et Autres c. Pologne.
Request for a preliminary ruling from the Landgericht Berlin (Germany) lodged on 24 October 2022 – Criminal proceedings against M.N., in case C-670/22, 2023/C 35/37.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2024.33.5.125-153
Data publikacji: 2024-12-31 10:51:48
Data złożenia artykułu: 2024-02-09 16:43:20
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2024 Hanna Kuczyńska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.