Odpowiedzialność karna za przestępstwo tzw. wymuszonego zaginięcia w ukraińskim prawie karnym (art. 146-1 ukraińskiego Kodeksu karnego)

Streszczenie w języku polskim

W artykule autorzy dokonali analizy ustawowych znamion stosunkowo nowego typu przestępstwa w ukraińskim prawie karnym, jakim jest tzw. wymuszone zaginięcie (art. 146-1 u.k.k.). Konieczność kryminalizacji takiego czynu wynikała z faktu przystąpienia Ukrainy w dniu 17 czerwca 2015 r. do Konwencji o ochronie wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem (przyjętej w Nowym Jorku 20 grudnia 2006 r.). Do tego czasu brak odpowiedniego uregulowania statusu prawnego osób zaginionych stanowił lukę w ustawodawstwie Ukrainy, a potrzeba jej wyeliminowania stała się szczególnie pilna w związku z konfliktem zbrojnym w Autonomicznej Republice Krymu i na wschodzie Ukrainy. Bezpośrednio po wprowadzeniu art. 146-1 do u.k.k. jego stosowanie w praktyce nie stało się powszechne (69 spraw w 2020 r.), dopiero po pełnej inwazji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę liczba stwierdzonych przestępstw z tą kwalifikacją wzrosła (1120 w 2022 r.). Autorzy wskazują również na inne (poza art. 146-1 u.k.k.) kwalifikacje prawne, które są stosowane w warunkach konfliktu zbrojnego na terytorium Ukrainy w przypadkach wymuszonych zaginięć (art. 115 u.k.k. „Umyślne zabójstwo”, art. 146 u.k.k. „Nielegalne pozbawienie wolności lub uprowadzenie człowieka”, art. 147 u.k.k. „Branie zakładników”, art. 438 u.k.k. „Naruszenie praw i zwyczajów wojennych”). Z uwagi na fakt ratyfikacji przez Polskę Konwencji o ochronie wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem pojawia się problem odpowiedniego uzupełnienia kodeksu karnego o nowy typ przestępstwa, w czym może być pomocna analiza rozwiązań przyjętych w Ukrainie.