Orzecznictwo Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych jako autonomiczne źródło tworzenia norm konstytucyjnych

Andrzej Bryk

Streszczenie w języku polskim


Niektóre kluczowe orzeczenia Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych zmieniają model amerykańskiego etosu orzeczniczego. Doktryna substantive due process dała Sądowi władzę de facto stanowienia prawa. Poszerzyła też znacząco rozumienie pojęcia due process, zawartego w poprawkach V i XIV Karty Praw. Zwiększona władza interpretacyjna Sądu korespondowała z doktryną tzw. living constitution. Orzeczenia takie, jak Griswold v. Connecticut i Roe v. Wade czy Obergefell v. Hodges tworzą nowe konstytucyjne prawa w duchu antropologii radykalnie liberalnej, ale też pole bitwy ideowej w wojnie o kulturę, dotyczącej antropologii determinującej prawo. Prawo jednostki wynika z autonomicznego wyboru wartości jako klucza interpretacji konstytucyjnej. Im szersze prawo indywidualnego autodefiniowania swego życia, tym szerszy zasięg państwa. W orzeczeniu Griswold v. Connecticut prawo do prywatności sygnalizowało głęboką zmianę kulturową opartą na takiej liberalnej antropologii. Jej „emancypacyjny” projekt, w oparciu o aksjologię niszczącą relacje, stanowi rodzaj „religii” świeckiego zbawienia, którego demiurgiem jest sakralizowane państwo, z rosnącym dysonansem między elitami a resztą obywateli i dezintegracją społeczeństwa, w tym życia publicznego. Orzeczenie Obergefell v. Hodges narzuciło nową antropologicznie definicję małżeństwa, delegitymizując publiczne poglądy i działania instytucji religijnych. Decyzja jest objawem zjawiska globalnego, w którym liberalne prawa jednostki wiążą się z polityką tożsamości i postmodernistyczną kulturą praw jako autonomicznego chcenia, z ignorowaniem pytania o ich ontologiczne, uniwersalistyczne umocowanie. Orzeczenia Sądu Najwyższego nie są zatem zawieszone w próżni prawnej. Opierają się na antropologii traktującej człowieka jako konsumenta, gdzie wola jednostki ma stać się jednocześnie żądaniem prawa.


Słowa kluczowe


Konstytucja USA; Sąd Najwyższy USA; prawa konstytucyjne; aktywizm sędziowski; antropologia liberalna; sądowa interpretacja; tworzenie prawa

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Alfange D. Jr., Footnote Four, [w:] The Oxford Companion to the Supreme Court, ed. K.L. Hall, Oxford 1992.

Beitzinger A.J., A History of American Political Thought, New York 1972.

Bernheim G., Homosexual Marriage, Parenting, and Adoption, “First Things” 2013 (March).

Bottum J., Christians and Postmoderns, “First Things” 2004 (March).

Bottum J., The Death of Protestant America, “First Things” 2008 (September).

Boy Scouts of America Amends Adult Leadership Policy, “The Newsroom Blog” July 27, 2015, http://scoutingnewsroom.org/blog/boy-scouts-of-america-amends-adult-leadership-policy [dostęp: 15.01.2016].

Boy Scouts of America v. Dale, 530 U.S. 640 (2000).

Brown v. Board of Education of Topeka, 347 U.S. 483 (1954).

Brown v. Board of Education of Topeka, 349 U.S. 294 (1955).

Bryk A., Pole bitwy ideowej, „Nowe Państwo” 2006, nr 4.

Bryk A., Polska wobec Karty Praw Podstawowych, „Międzynarodowy Przegląd Polityczny” 2008, nr 1.

Bryk A., The Bill of Rights and Judicial Review in the American Constitution of 1787, „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 2008, nr 1.

Carmon I., Interview with Justice Ruth Bader Ginsburg, www.msnbc.com/msnbc/exclusive-justice-ruth-bader-ginsburg-interview-full-transcript [dostęp: 12.03.2016].

Christian Legal Society v. Martinez, 561 U.S.661 (2010).

Deneen P.J., Unsustainable Liberalism, “First Things” 2012 (August).

Doe v. Bolton, 410 U.S. 179 (1973).

Eisenstadt v. Baird, 405 U.S. 438 (1972).

Elshtein J.B., [w:] P. Manent, The City of Man, Princeton 1998.

Elshtain J.B., The Bright Line: Liberalism and Religion, [w:] The Betrayal of Liberalism, eds. H. Kramer, R. Kimball, Chicago 1999.

Ely J.W. Jr., The Enigmatic Place of Property Rights, [w:] Bill of Rights in Modern America, eds. D.J. Bodenhamer, J.W. Ely Jr., Bloomington 2008.

Ely J.W. Jr., The Enigmatic Place of Property Rights in Modern Constitutional Thought, [w:] Bill of Rights in Modern America, eds. D.J. Bodenhamer, J.W. Ely Jr., Bloomington 2008.

Friedman L.M., The Republic of Choice: Law, Authority and Culture, Cambridge Mass. 1990.

George R.P., Conscience and its Enemies, Wilmington Delaware 2013.

Graglia L.A., Panel on Originalism and Unenumerated Constitutional Rights, [w:] Originalism – a Quarter Century of Debate, ed. S.G. Calabresi, Washington 2007.

Gregory v. Helvering, 293 U.S. 465 (1935).

Griswold v. Connecticut, 381 U.S. 479 (1965).

Hart D.B., Atheist Delusions: The Christian Revolution and its Fashionable Enemies, New Haven 2009.

Hart D.B., Freedom and Decency, “First Things” 2004 (June/July).

Hitchcock J., The Enemies of Religious Liberty, “First Things” 2004 (February).

Hitchcock J., The Supreme Court and Religion in American Life, Vol. 2, Princeton 2004.

Hoffer P.C., Due Process, Substantive, [w:] The Oxford Companion to the Supreme Court of the United States, ed. K.L. Hall, Oxford – New York 2005.

Judging Boys Scouts of America: Gay Rights, Freedom of Association, and the Dale Case, ed. J. Ellis, Kansas City 2014.

Kalb J., Technocracy Now, “First Things” 2015 (August/September).

Kens P., Judicial Power and Reform Politics: The Anatomy of Lochner v. New York, Lawrence 1990.

Królikowski J., Natura czy kultura, czyli o co toczy się walka w dyskusji o gender?, Tarnów 2014.

Lawrence v. Texas, 539 U.S. 558 (2003).

Lochner v. New York, 198 U.S. 45 (1905).

Manent P., A World Beyond Politics? A Defense of the Nation-State, Princeton 2006.

Marbury v. Madison, 5 U.S. 137 (1803).

McDowell G.L., The Explosion and Erosion of Rights, [w:] Bill of Rights in Modern America, eds. D.J. Bodenhamer, J.W. Ely Jr., Bloomington 2008.

McDowell G.L., The Perverse Paradox of Privacy, [w:] A Country I Do not Recognize, ed. R.H. Bork, California 2005.

Murray C., Coming Apart, New York 2012.

Obergefell v. Hodges, 576 U.S. (2015).

Planned Parenthood of Southern Pennsylvania v. Casey, 505 U.S. 846, 848, 849, 865, 868 (1992).

Plessey v. Fergusson, 163 U.S. 537 (1896).

Ratzinger J., Wiara a polityka, „Gazeta Wyborcza” 2005 (23–24 kwietnia).

Ratzinger J., Wiara – Prawda – Tolerancja, Kielce 2004.

Regents of the University of California v. Bakke, 438 U.S. 265 (1978).

Reilly R.R., Making Gay Okay, San Francisco 2014.

Reno R.R., False Freedom, “First Things” 2015 (October).

Reno R.R., The Crisis of Our Time, “First Things” 2015 (December).

Roe v. Wade, 410 U.S. 113 (1973).

Sandel M., Democracy Discontent: America in Search of a Public Philosophy, Cambridge 1996.

Schall J.V., Human Rights as an Ideological Project, “American Journal of Jurisprudence” 1987, Vol. 32, No. 1, DOI: http://dx.doi.org/10.1093/ajj/32.1.47.

Schall J.V., Reason, Revelation and the Foundations of Political Philosophy, Baton Rouge 1987.

Scruton R., Co znaczy konserwatyzm?, przeł. T. Bieroń, Poznań 2002.

Slaughter-House Cases, 83 U.S. 36 (1873).

Strauss D.A., The Living Constitution, Oxford 2010.

United States v. Carolene Products Company, 304 U.S. 144 (1938).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2016.25.3.119
Data publikacji: 2017-01-30 09:58:55
Data złożenia artykułu: 2016-03-14 13:02:55


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1397
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2017 Andrzej Bryk

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.