Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Ustrój sądowy Prus, II Rzeszy i Republiki Weimarskiej (1815–1871 i 1918–1933)
Streszczenie w języku polskim
Na przełomie XVIII i XIX w. w Prusach zapoczątkowano zmiany w ustroju sądów powszechnych. Pierwszym ich rezultatem był ostateczny rozdział sądownictwa od administracji. Dalszym – stopniowa likwidacja sądów patrymonialnych oraz odrębnych sądów miejskich. Celem ostatecznym stało się dostosowanie organizacji wymiaru sprawiedliwości do podziału terytorialnego państwa, przy jednoczesnym stworzeniu wyłącznego systemu sądownictwa państwowego. Nowe urządzenie pruskiego wymiaru sprawiedliwości przyniosło rozporządzenie królewskie z 1849 r. oraz późniejsze ustawy z lat 1851–1852, które łącznie wprowadziły w Prusach jednolity ustrój sądów powszechnych. Nową organizację wymiaru sprawiedliwości, już dla II Rzeszy, tworzyły: sądy urzędowe, sądy krajowe działające w rejencjach oraz Trybunał Rzeszy z siedzibą w Lipsku. Obok sądów powszechnych zarówno w II Rzeszy, jak i Republice Weimarskiej funkcjonowały, niejednokrotnie z nimi związane, sądy i urzędy szczególne. Było ich w sumie kilkanaście. Prawie wszystkie omawiane sądy i urzędy II Rzeszy, a później Republiki Weimarskiej, były pośrednio związane z jej sądownictwem administracyjnym. Występowało ono przy tym tylko w jej najważniejszych landach, np. Prusach, Bawarii, Saksonii. Dla późniejszego Wolnego Miasta Gdańska główne znaczenie miały rzecz jasna Prusy.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Burleigh M., Trzecia Rzesza. Nowa historia, Warszawa 2002.
Charłampowicz J., Dzieje organizacji sądownictwa na Ziemi Lubuskiej od XVIII w. do XX w., „Prace Lubuskiego Towarzystwa Naukowego. Komisja Prawna” 1968, z. 1.
Conrad G., Geschichte der Königsberger Obergerichte, Leipzig 1907.
Fenske H., Die Verwaltung Pommmers 1815–1945, Köln – Weimar – Wien 1993.
Gerichtsverfassungsgesetz vom 1871, 1877, 1891, 1898, 1901, 1905, 1909, 1910, 1911, 1922, 1924, 1926 (RGBL).
Gerichtverfassungsgesetz für das deutsche Reich, neu bekanntgemacht 22 III 1924, tekst w: RGBL, Bd. 1, 1924.
Jugendgerichtsgesetz, RGBL, 1923, I.
Kern F., Geschichte des Gerichtsverfassungsrecht, München – Berlin 1954.
Klementowski L., Powszechna historia ustroju, Warszawa 2012.
Langrod J.S., Zarys sądownictwa administracyjnego ze szczególnym uwzględnieniem sądownictwa administracyjnego w Polsce, Warszawa 1925.
Loenning E., Gerichte Und Verwaltungsbehörden In Brandenburg-Preussen, Halle 1914.
Maisel W., Wojewódzkie sądy administracyjne w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa – Poznań 1976.
Płaza S., Historia prawa w Polsce na tle porównawczym, cz. 2, Kraków 1998.
Płaza S., Historia prawa w Polsce na tle porównawczym, cz. 3, Kraków 1998.
.
Ryszka F., Państwo stanu wyjątkowego. Rzecz o systemie państwa i prawa Trzeciej Rzeszy, Wrocław 1985.
Salmonowicz S., Organizacja sądownictwa, [w:] Historia Pomorza, t. 4: (1850–1918), cz. 1, red. S. Salmonowicz, Toruń 2000.
Salmonowicz S., Organizacja wymiaru sprawiedliwości, [w:] Historia Pomorza, t. 3: (1815–1850), cz. 1, red. G. Labuda, Poznań 1993.
Starke W.F.E., Darstellung der bestehenden Gerichtsverfassung In dem Preussischen Monarchie, Berlin 1839.
Szwarc W., Model pruskiego sądownictwa administracyjnego w drugiej połowie XIX wieku na tle historycznym, „Annales UMCS. Sectio G” 1988, nr 35.
Trecht W.A., Die Gerichtsverfassungen der deutschen Staaten, Erlangen 1868.
Wąsicki J., Rzesza i państwa niemieckie 1789–1815, Poznań 1982.
Wąsicki J., Zabór pruski 1772–1806 oraz 1806–1848, [w:] Historia państwa i prawa Polski, t. 3: Od rozbiorów do uwłaszczenia, red. J. Bardach, M. Senkowska-Gluck, Warszawa 1981.
Witkowski W., Historia administracji w Polsce 1764–1989, Warszawa 2007.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2016.25.3.587
Data publikacji: 2017-01-30 09:59:22
Data złożenia artykułu: 2016-08-02 17:17:55
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2017 Tadeusz Maciejewski
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.