“Like New Year, Like Whole Year” – Lemko Folk Proverbs of the Winter-Spring Half-Year in the Village of Swiatkowa Wielka

Tomasz Kwoka

Abstract


The paper presents the analysis of Lemko proverbs from the book Lemko Proverbs and Sayings from Swiatkowa Wielka and the Surrounding Area (2021) by Bolesław Bawolak (born 1951), as they provide a basis for reconstructing folk beliefs embedded in folk paroemias, concerning the principles of running a household, the relationship between natural phenomena and their impact on human life. The Lemko paroemias that constitute the focal part of the analysis, mainly consist of prognostics, recommendations and instructions, warnings and precautions, rules and norms, as well as other popular observations of nature and its impact on the lives of the former Lemko inhabitants of the village of Swiatkowa Wielka in the Low Beskids. Based on the fact that calendar proverbs constitute a fundamental part of the symbolic culture of nations and communities, the analysis allows to confirm that, as an integral element of non-material culture, the studied paroemias promoted best practices in running a farm, indicated preferred methods of land tillage, and defined time limits for specific activities. Thanks to them, the rural community used the knowledge and experience contained therein to maximize cultivation and harvest. Even though a substantial portion of the calendar paroemias has lost its original motivation, it remains a record of bygone culture, everyday customs, sensibility, and the way of thinking of past generations. The collection of Lemko calendar proverbs from Swiatkowa Wielka is of paramount importance as it constitutes a testimony to the culture of the people the majority of whom left their homes irretrievably between the years 1945–1947.


Keywords


Lemko proverbs, ritual calendar, folk calendar, Lemkos, Swiatkowa Wielka

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Bartminski 2006: Bartminski, Jerzy. Linguistic Bases of the Perception of the World. Lublin: UMCS Press, 2006. [In Polish: Bartmiński, Jerzy. Językowe podstawy obrazu świata. Lublin: UMCS, 2006.]

Bawolak 2021: Bawolak, Boleslaw (Wasyl). Lemko Proverbs and Sayings from Swiatkowa Wielka and the Surrounding Area. Siercza: Wydawnictwo Zyznowski, 2021. [In Polish: Bawolak, Bolesław (Wasyl). Łemkowskie przysłowia i powiedzenia ze Świątkowej Wielkiej i okolic / Лемківскы приповідкы і приказкы зо Святковы Великой і околиц. Siercza: Wydawnictwo Żyznowski, 2021.]

Blin-Olbert 1994: Blin-Olbert, Danuta. “Lemko Yearly Rituals.” In Czajkowski, Jerzy, ed. Lemkos in History and Culture of Carpathians: 313–352. Sanok: Muzeum Budownictwa Ludowego, 1994. [In Polish: Blin-Olbert, Danuta. „Rok obrzędowy u Łemków.” W: Czajkowski, Jerzy, red. Łemkowie w historii i kulturze Karpat: 313–352. Sanok: Muzeum Budownictwa Ludowego, 1994.]

Bulawa 2020: Bulawa, Monika. “St. Valentine in Polish Phrasemes and Proverbs.” In Rak, Maciej & Valerij Mokienko, eds. Slavic Dialectal Phraseology II: 211–224. Krakow: Ksiegarnia Akademicka, 2020. [In Polish: Buława, Monika. „Święty Walenty we frazelogizmach i przysłowiach polskich.” W: Rak, Maciej & Valerij Mokienko, red. Słowiańska frazeologia gwarowa II: 211–224. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2020.]

Chomiak 2017: Chomiak, Miroslawa. “Lemko Proverbs about Nature, Weather, Fortune-Telling and Work.” In Lubocha-Kruglik, Jolanta & Oksana Malysa, eds. The World Behind the Text: 73–88. Katowice: Slask. [In Polish: Chomiak, Mirosława. „Łemkowskie przysłowia o przyrodzie, pogodzie, wróżbach i pracy.” W: Lubocha-Kruglik, Jolanta & Oksana Małysa, red. Świat za tekstem: 73–88. Katowice: Śląsk, 2017.]

Gos 2004: Gos, Elzbieta. “Sacrum in Polish and Russian Folk Creativity. Linguistic Perception of the Saint Nicholas.” In Bartoszewska, Janina & Walerij Mokijenko & Harry Walter, eds. Slavic Phraseology and Other Levels of the Language System: 161–165. University of Gdansk Press, 2004. [In Polish: Gos, Elżbieta. “Sacrum w twórczości ludowej polskiej i rosyjskiej. Językowy obraz postaci św. Mikołaja.” W: Bartoszewska, Janina & Walerij Mokijenko & Harry Walter, red. Frazeologia słowiańska i inne płaszczyzny systemu językowego: 161–165. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2004.]

Hampl 2012: Hampl, Lubomir. Fowl in Czech and Polish Phraseology. Conceptualization – Perception – Reflection. Bielsko-Biala: ATH, 2012. [In Polish: Hampl, Lubomír. Ptactwo we frazeologii czeskiej i polskiej. Konceptualizacja – obraz – odzwierciedlenie. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe ATH, 2012.]

Hampl 2015: Hampl, Lubomir. “The Interpretation of FOWL in Czech and Polish Set Phrases Regarding Folk Tradition of Weather Forecasting and Seasons (Using Animal//Fowl Linguistic Equivalents).” Jezyk a Kultura, no 25 (2015): 103–119. [In Polish: Hampl, Lubomír. „Interpretacja PTACTWA w czeskich i polskich związkach frazeologicznych z zakresu tradycji ludowej przepowiadania pogody i pór roku (z wykorzystaniem zwierzęcych//ptasich nazw).” Język a Kultura, t. 25 (2015): 103–119.]

Koper 2000: Koper, Anna. “The Empirical and Mythological Basis for Meteorological Forecasts. The Factor of Time.” Etnolingwistyka, no 12 (2000): 233–250. [In Polish: Koper, Anna. „Empiryczne i mitologiczne podstawy przepowiedni meteorologicznych. Czas w przepowiedniach.” Etnolingwistyka, nr 12 (2000): 233–250.]

NKPP: Krzyzanowski, Julian, ed. New Book of Polish Proverbs and Proverbial Expressions, vol. 1-4. Warszawa: Panstwowy Instytut Wydawniczy, 1969-1978. [In Polish: Krzyżanowski, Julian, red. Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, t. 1-4. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969-1978.]

Poplawski 2016: Poplawski, Emil. “Saint Nicholas in Polish Dialectal Paremiological Space. Glosa to the Cultural Perception of the Bishop of Myra.” In Rak, Maciej & Kazimierz Sikora, eds. Slavic Dialectal Phraseology: 183–194. Krakow: Ksiegarnia Akademicka, 2016. [In Polish: Popławski, Emil. „Święty Mikołaj w polskiej gwarowej przestrzeni paremiologicznej. Glosa do kulturowego wizerunku biskupa Miry.” W: Rak, Maciej & Kazimierz Sikora, red. Słowiańska frazeologia gwarowa: 183–194. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2016.]

Poplawski 2017: Poplawski, Emil. “Farm Year in the Light of Proverbs in Polish Local Dialects (from St. Matthias – 24 February to St. Paul – 29 June).” In Osowski, Blazej & Justyna Kobus, eds. Language in the Region, Region in the Language 2: 289–304. Poznan: Poznanskie Studia Polonistyczne, 2017. [In Polish: Popławski, Emil. „Rok rolniczo-gospodarski w świetle przysłów w gwarach polskich (od św. Macieja – 24 lutego, do św. Pawła – 29 czerwca).” W: Osowski, Blażej & Justyna Kobus, red. Język w regionie, region w języku 2: 289–304. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne, 2017.]

Poplawski 2020: Poplawski, Emil. “Farm Year in the Light of Proverbs in Polish Local Dialects (from St. Elijah – 2 July to St. Thomas – 21 December).” In Rak, Maciej & Valerij Mokienko, eds. Slavic Dialectal Phraseology II: 225–234. Krakow: Ksiegarnia Akademicka, 2020. [In Polish: Popławski, Emil. „Rok rolniczo-gospodarski w świetle przysłów w gwarach polskich (od św. Eliasza – 20 lipca, do św. Tomasza – 21 grudnia).” W: Rak, Maciej & Valerij Mokienko, red. Słowiańska frazeologia gwarowa II: 225–234. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2020.]

Rak & Sikora 2016: Rak, Maciej & Kazimierz Sikora, eds. Slavic Dialectal Phraseology. Krakow: Ksiegarnia Akademicka, 2016. [In Polish: Rak, Maciej & Kazimierz Sikora, red. Słowiańska frazeologia gwarowa. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2016.]

Rak & Mokienko 2020: Rak, Maciej & Valerij M. Mokienko. Slavic Dialectal Phraseology II. Krakow: Ksiegarnia Akademicka, 2020. [In Polish: Rak, Maciej & Valerij M. Mokienko. Słowiańska frazeologia gwarowa II. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2020.]

Reinfuss 1990: Reinfuss, Roman. In the Footsteps of Lemkos. Warsaw: Kraj, 1990. [In Polish: Reinfuss, Roman. Śladami Łemków. Warszawa: Wydawnictwo PTTK “Kraj”, 1990.]

Skorupska-Raczynska 2013: Skorupska-Raczynska, Elzbieta. “God Helps Those Who Observe His Holy Days... Polish Religious Festivals In Old And Modern Polish Phraseology And Paremiology.” Bialostockie Archiwum Jezykowe, no 13 (2013): 295–314. [In Polish: Skorupska-Raczyńska, Elżbieta. „Kto świętuje święta Boże, temu Pan Bóg dopomoże... Święta polskie we frazeologii i paremiologii dawnej i współczesnej.” Białostockie Archiwum Językowe, nr 13 (2013): 295–314.]




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/zcm.2021.10.48-65
Date of publication: 2021-12-12 15:48:07
Date of submission: 2021-12-11 23:46:08


Statistics


Total abstract view - 1084
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 659

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2021 Tomasz Kwoka

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.