Invective Metaphors in the Bulgarian Language. An Attempt at a General Characteristic

Dilyana Dencheva

Streszczenie w języku polskim


Metaforyczne inwektywy w języku bułgarskim. Próba charakterystyki ogólnej

Metaforyczne inwektywy stanowią pokaźną część pokładów języka bułgarskiego, a najprawdopodobniej także i innych języków. Autor podejmuje próbę badania tych metafor z różnych perspektyw, m.in. ich witalności, ekspresywności, konceptualizacji i in. Na potrzeby badania przeprowadzono ankietę zawierającą 20 metafor. Na podstawie definicji respondentów wywnioskowano, że niektóre z tych metafor zmierzają w stronę swojej „metaforycznej śmierci czy historycznej metaforyczności” w rozumieniu G. Lakoffa. Zaproponowano hipotezę, dotyczącą przyczyn ww. zjawiska. Szczególną uwagę zwrócono na turcyzmy, które w języku bułgarskim odgrywają specyficzną stylistyczną rolę, nierzadko deprecjatywną. Artykuł jest także propozycją ujęcia metaforycznych inwektyw w eksplikatywnych schematach A. Wierzbickiej i P. Wiatrowskiego, za pomocą których zarysowują się różnego rodzaju mechanizmy metaforyzacji. W tekście również dokonano podziału metaforycznych inwektyw ze względu na ich ekspresywność. Wyodrębniono także najczęstsze domeny źródłowe, m.in. ciało ludzkie a jego ekskrementy, niepotrzebne przedmioty, rośliny i ich części roślin, potrawy i in.


Słowa kluczowe


metafora, inwektywy, język bułgarski, ekspresywność, metaforyczna śmierć, turcyzmy, konceptualizacja

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Black 1955: Black, Max. “Metaphor.” Proceedings of the Aristotelian Society. New Series, vol. 55 (1955): 273–294.

Dobrzynska 1994: Dobrzynska, Teresa. “Talking Figuratively.” Warsaw: Instytut Badan Literackich, 1994. [In Polish: Dobrzyńska, Teresa. Mówiąc przenośnie. Warszawa: Instytut Badań Literackich, 1994.]

Gluckberg & Keysar 1990: Glucksberg, Sam & Keysar, Boaz. “Understanding Metaphorical Comparisons: Beyond Similarity.” Psychological Review, no 97 (1 / 1990): 3–18.

Gorlewska 2016: Gorlewska, Ewa. “Expressiveness of the Polish Basic Law – a Linguistic Perspective.” In Saniewska, Diana, ed. Emotions, Language, Literature: 391–405. Krakow: Libron, 2016. [In Polish: Gorlewska, Ewa. „Ekspresywność Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w ujęciu lingwistycznym.” W: Saniewska, Diana, red. Emocje, język, literatura: 391–405. Kraków: Libron, 2016.]

Grabias 1978: Grabias, Stanislaw. “The Concept of a Linguistic Expressive Sign.” In Szymczak, Mieczyslaw, ed. From the Issues of Vocabulary of the Contemporary Polish Language: 107–115. Wroclaw: PWN, 1978. [In Polish: Grabias, Stanisław. „Pojęcie językowego znaku ekspresywnego.” W: Szymczak, Mieczysław, red. Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego: 107–115. Wrocław: PWN, 1978.]

Grzegorczykowa 1978: Grzegorczykowa, Rеnata. “The Semantic Structure of Expressive Units.” In Szymczak, Mieczyslaw, ed. Problems of Contemporary Polish Language: 117–123. Wroclaw: PWN, 1978. [In Polish: Grzegorcyzkowa, Renata. „Struktura semantyczna wyrażeń ekspresywnych.” W: Szymczak, Mieczysław, red. Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego: 117–123. Wrocław: PWN, 1978.]

Kovecses 2010: Kӧvecses, Zoltán. “Metaphor and Culture.” Acta Universitatis Sapientiae. Philologica, no 2 (2 / 2010): 197–223.

Kovecses 2020: Kӧvecses, Zoltán. “An Extended View of Conceptual Metaphor Theory.” Review of Cognitive Linguistics, vol. 18 (1 / 2020): 112–130.

Kronfeld 1980–1981: Kronfeld, Chana. “Novel and Conventional Metaphors: A Matter of Methodology.” Poetics Today, vol. 2, no 1b (Winter, 1980–1981): 13–24. https://www.jstor.org/stable/1772236 (accessed 02.07.2021).

Kuchina 2023: Kuchina, Daria. “Metaphor as Invective in the Genre of Internet Commentary: A Focus on German Political Discourse.” Professional Discourse & Communication, vol. 5, no 3 (2023): 61–75. DOI: https://doi.org/10.24833/2687-0126-2023-5-3 (accessed 4.10.2024). [In Russian: Кучина, Дария. „Роль метафор в реализации инвективы в жанре „интернет-коммуникации” (на материале немецкого языка).” Дискурс профессиональной ком¬муникации, т. 5, № 3 (2023): 61–75.]

Lakoff 1987: Lakoff, George. “The Death of Dead Metaphor.” Metaphor and Symbolic Activity, vol. 2, no 2 (1987): 1–5. Permalink https://escholarship.org/uc/item/5x48s887 (accessed 4.10.2024).

Lakoff 1992: Lakoff, George. “The Contemporary Theory of Metaphor.” In Ortony, Andrew, ed. Metaphor and Thought: 202–251. Second edition. Cambridge University Press, 1992.

Lakoff & Johnson 2003: Lakoff, George & Johnson, Mark. Metaphors We Live By. The University of Chicago press, 2003.

Maliszewski 2021: Maliszewski, Bartlomiej. “Metaphors in Hate Speech – Hate Speech in Metaphors.” In Hofman, Irena & Kepa-Figura, Danuta, eds. Contemporary Media. Vol. 2: 103–114. Lublin: UMCS Press, 2021. [In Polish: Maliszewski, Bartłomiej. „Metafory w mowie nienawiści – mowa nienawiści w metaforach.” W: Hofman, Irena & Kępa-Figura, Danuta, red. Współczesne media. Przemoc w mediach. Т. 2: 103–114. Lublin: UMCS, 2021.]

Maslov 2014: Maslov, Andrey. Invective Zoometaphors in Contemporary Russian Language: Expreimental Research. PhD thesis. Belgorod, 2014. https://www.dissercat.com/content/zoometafory-invektivy-v-sovremennom-russkom-yazyke-eksperimentalnoe-issledovanie (accessed 4.10.2024). [In Russiаn: Маслов, Андрей С. Зоометафоры-инвективы в современном русском языке: экспериментальное исследование. Диссертация. Белгород, 2014.]

Merzlikina 2021: Merzlikina, Olga. “Gender Aspect of Invective Metaphorical Nominations of the Galician Language.” Voprosy Kognitivnoy Lingvistiki, no 1 (2021): 80–88. [In Russian: Мерзликина, Олга. „Гендерный аспект инвективных метафорических номинаций галисийского языка.” Вопросы когнитивной лингвистики, вып. 1 (2021): 80–88.]

Mickiewicz 2019: Mickiewicz, Franciszek. „Metaphorical Invectives in the Rebuke of Heretics in Jude 10–13.” Lodzkie Studia Teologiczne, vol. 28, issue 1 (2019): 208–220. [In Polish: Mickiewicz, Franciszek. „Metaforyczne inwektywy w naganie heretyków w Jud 10–13.” Łódzkie Studia Teologiczne, t. 28, nr. 1 (2019): 208–220.]

Martinez & Yus 2000: Martinez, Jose Mateo & Yus, Francisco. „Insults: A Relevance-Theoretic Taxonomical Approach to Their Translation.” International Journal of Translation, vol. 9 (2000): 97–130. https://www.researchgate.net/publication/258697847 (accessed 05.01.2004).

Quintilian 1982: Quintilian. Institutes of Oratory. Transl. by M. Portalski. Sofia: Nauka i izkustvo, 1982. [In Bulgarian: Квинтилиан. Обучението на оратора. Прев. Макарий Порталски. София: Наука и изкуство, 1982.]

Richards 1990: Richards, Ivor. “The Philosophy of Rhetoric.” In Arutynova, Nina, ed. Theory of Metaphor: 44–67. Moscow: Progress, 1990. [In Russian: Ричардс, Айвор. „Философия риторики.” В: Арутюнова, Нина, ред. Теория метафоры: 44–67. Москва: Прогресс, 1990.]

Ricoeur 1994: Ricоеur, Paul. The Rule of Metaphor. Transl. by V. Penchev. Sofia: Lik, 1994. [In Bulgarian: Рикьор, Пол. Живата метафора. Прев. Васил Пенчев. София: Лик, 1994.]

Searle 1979: Searle, John. Expression and Meaning: Studies in the Theory of Speech Acts. Cambridge University Presss, 1979.

Skubalanka 1978: Skubalanka, Teresa. “On the Expressiveness of Language.” Annales UMCS. Sectio F, vol. 27 (1972): 123–135. [In Polish: Skubalanka, Teresa. „O ekspresywności języka.” Annales UMCS. Sectio F: Nauki Filozoficzne i Humanistyczne, t. 27 (1972): 123–135.]

Stamenov 2011: Stamenov, Maxim. The Fate of Turkish Loan Words in the Bulgarian Language and Culture. Sofia: Iztok-Zapad, 2011. [In Bulgarian: Стаменов, Максим. Съдбата на турцизмите в българския език и българската култура. София: Изток-Запад, 2011.]

Vasileva-Yordanova 2012: Vasileva-Yordanova, Albena. Invective Speech in Bulgarian and French. Sofia University Press, 2012. [In Bulgarian: Василева-Йорданова, Албена. Обидното слово в българския и във френския език. София: УИ Св. Климент Охридски, 2012.]

Wiatrowski 2010: Wiatrowski, Przemyslaw. “Emotive Lexical Expressions in Przewodnik Katolicki from the Years 1895–2005. Primal Disparaging and Derogatory Words or Expressions (Peiorativa).” Poznan Polish Language Studies. Linguistic Series, vol. 17 (2010): 163–189. DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2010.17.12 (accessed 4.10.2024). [In Polish: Wiatrowski, Przemysław. „Ekspresywizmy leksykalne w Przewodniku Katolickim z lat 1895–2005. Peiorativa pierwotne.“ Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, t. 17 (2010): 163–189.]

Wierzbicka 1968: Wierzbicka, Anna. “Problems of Expression in a Semantic Theory.” Pamietnik literacki, vol. 59, no 4 (1968): 97–119. [In Polish: Wierzbicka, Anna. „Miejsce problematyki ekspresji w teorii semantycznej.“ Pamiętnik Literacki, t. 59, nr. 4 (1968): 97–119.]

Winberg 2017: Winberg, Oscar. “Insult Politics: Donald Trump, Right-Wing Populism, and Incendiary Language.” European Journal of American Studies, vol. 12, issue 2 (2017). https://doi.org/10.4000/ejas.12132 (accessed 4.10.2024).

|CMP|

Article submitted / Zgłoszony do Redakcji: 31.08.2024 | Reviews completed / Proces recenzyjny zakończony: 16.10.2024 | Accepted for publication / Przyjęty do publikacji: 29.10.2024 | Screened with iThenticate




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/zcm.2025.14.118-132
Data publikacji: 2025-01-10 14:57:44
Data złożenia artykułu: 2024-08-31 08:37:55


Statystyki


Widoczność abstraktów - 57
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 14

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2025 Dilyana Dencheva

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.