Zróżnicowanie przestrzenne i zmienność odpływu w zlewniach fliszowych na obszarze Masywu Babiej Góry

Paweł Franczak, Michał Hudyka, Krzysztof Buczek, Marek Górnik

Streszczenie w języku polskim


The paper refers to spatial diversity and lability of outflow from Flysh type drainage basins. It also shows dynamics of mean and high discharge by defining the trend, the variability index and the periodicity of the hydrological parameters mentioned. The research has been taken in the partial drainage basins located in the upper drainage basin of Skawica (the streams of Czatożanka, Marków Potok, Rybny Potok, Jaworzyna) and in the upper drainage basin of Czarna Orawa (Kiczorka) at the Babia Góra slopes. The analyzed two-year period (2012–2013) has been characterized comparing to the multiannual period of 1973–2014. The hydrological and meteorological data have been obtained due to monitoring of the hydrological environment of Babiogórski National Park. The database includes the data gained from The Institute of Meteorology and Water Management research. Poland is the one of the less water-rich European countries. The unit outflow is only 5.5 dm3·s-1·km-2 (Fall 1997). The water outflow is very space and time varied through the whole country. The outflow from drainage basins of Babia Góra area is one of the biggest in Poland (about 30 dm3·s-1·km-2). The outflow index (rate of outflow?) from Babia Góra area is 88% per annum, which distinguishes this area from the Beskidy Mountains. During the winter semester the outflow index is 12.7% and during the summer semester it is 70% (Łajczak).

The outflow index and the seasonal lability of the outflow from the particular Babia Góra drainage basins are very varied which is the most noticeable between the northern and southern slopes located drainage basins, however the variety is also very clear to observe from the east to the west direction. The analyzed cycle were a general low-flow period including one thaw flood within this period (2012s) and several minor floods caused by severe rainfalls (2013s). The maximum unit outflow during the flood has been noticed in Czatożanka drainage basin and the minimum unit outflow has been noticed in Kiczorka drainage basin. The highest annual average unit outflow occurred within Marków Potok, and the lowest annual average unit outflow occurred within Czatożanka. The drainage basins located at the northern slopes of Babia Góra were characterized by big seasonal outflow fluctuation between winter and summer semesters. Only at the southern slopes in the Kiczorka drainage basin the outflow was not much varied comparing the particular semesters.


Słowa kluczowe


Karpaty; hydrologia; reżim rzeczny

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Alexandrowicz S.W. 1978. The northern slope of Babia Góra Mt. as a huge rock slump, Stud. Geomorph. Carpatho-Balcan., 12, 133–148.

Bartnik A., Jokiel P. 2005. Niektóre problemy zmian i zmienności rocznego hydrogramu przepływu rzecznego na podstawie Pilicy w Przedborzu, Wiad. IMGW, 2, 5–31.

Bryndal T. 2010. Parametry hydrologiczne wezbrań spowodowanych krótkotrwałymi intensywnymi opadami deszczu w Polsce, Annales UMCS, Sectio B, Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia, 65, 43–71.

Bryndal T. 2014. Parametry hydrologiczne wezbrań opadowo-nawalnych w polskiej, słowackiej i rumuńskiej części Karpat, Przegląd Geograficzny, 86 (1), 5–21.

Bryndal T. 2015. Local flash floods in Central Europe: A case study of Poland, Norsk Geografisk Tidsskrift-Norwegian Journal of Geography, 69 (5), 288–298.

Byczkowski A. 1999. Hydrologia, Wydawnictwo SGGW, Warszawa, 1, 1–416.

Fall B. 1997. Przepływy charakterystyczne głównych rzek polskich w latach 1951–1990, Materiały Badawcze IMGW, Seria hydrologia i Oceanologia, 21, 1–143.

Franczak P., 2011. Analiza przyczyn zróżnicowania zagrożenia powodziowego pomiędzy zlewnią Skawicy a pozostałą częścią zlewni górnej Skawy, praca dyplomowa, archiwum Zakładu hydrologii IGiGP UJ, Kraków, mps., 1–48.

Franczak P. 2012. Przyczyny zróżnicowania zagrożenia powodziowego w zlewni górnej Skawy (na przykładzie zlewni Skawicy), Studenckie Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, 5, 38–63.

Franczak P., w druku: Hydrologiczne i geomorfologiczne skutki ekstremalnego opadu w maju 2014 roku w zlewni Rybnego Potoku (Masyw Babiej Góry), Annales UMCS, Sectio B, Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia.

Jankowski L., Margielewski W. 2014. Strukturalne uwarunkowania rozwoju rzeźby Karpat zewnętrznych – nowe spojrzenie, Przegląd Geologiczny, 62, 1, 29–35.

Jokiel P., Stanisławczyk B. 2012. Roczne odpływy maksymalne i minimalne w dorzeczach Odry i Wisły w przekroju wieloletnim, Czasopismo Geograficzne, 83, 3, 133–143.

Karska A., 2003. Miary zmienności przepływów, [w:] J. Pociask-Karteczka (red.) Zlewnia. Właściwości i procesy, Wyd. IGiGP UJ, 157–165.

Łajczak A., 1998. Charakterystyka hydrograficzna, zasoby wodne, zagrożenie wód i wykonanie szczegółowej mapy hydrograficznej Babiogórskiego Parku Narodowego, W: Plan ochrony Babiogórskiego Parku Narodowego, Dyrekcja BgPN, Zawoja, 1–118.

Łajczak A., 2004. Wody Babiej Góry, [w:] B.W. Wołoszyn, A. Jaworski, J. Szwagrzyk (red.), Babiogórski Park Narodowy. Monografia Przyrodnicza, Zawoja-Kraków, 153–177.

Miechówka A., Niemyska-Łukaszuk J., Zaleski T., Mazurek R. 2004. Gleby Babiogórskiego Parku Narodowego, [w:] B.W. Wołoszyn, A. Jaworski, J. Szwagrzyk (red.), Babiogórski Park Narodowy. Monografia Przyrodnicza, Zawoja-Kraków, 193–207.

Obrębska-Starkel B. 2004. Klimat masywu Babiej Góry, [w:] B.W. Wołoszyn, A. Jaworski, J. Szwagrzyk (red.), Babiogórski Park Narodowy. Monografia Przyrodnicza, Zawoja-Kraków, 137–151.

Pardé M. 1957. Rzeki, PWN, Warszawa, 1–233.

Pasierbek T., Zamorski T., Omylak J. 2009. Najcenniejsze walory przyrodnicze Babiogórskiego Parku Narodowego i jego ochrona, Roczniki Bieszczadzkie, 17, 173–187.

Pasterniak K. 1983. Wody powierzchniowe, [w:] K. Zabierowski (red.), Park narodowy na Babiej Górze. Przyroda i człowiek, PWN, Warszawa-Kraków, 63–78.

Plenzler J., Wójcik S., Kołodziej A., Siwek J. 2011. Odpływ powierzchniowy, [w:] B. Rzonca, J. Siwek (red.), Hydrologia Bieszczadów. Zlewnie Sanu i Solinki powyżej Jeziora Solińskiego, Wyd. IGiGP UJ, Kraków, 45–57.

Pociask-Karteczka J., Baścik M., Nieckarz Z. 2010. Zróżnicowanie przestrzenne i zmienność odpływu ze zlewni tatrzańskich, Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ich otoczeniem, t. I, 123–130.

Punzet J. 1975. Hydrologia rzek Karpackich i jej związek z gospodarką wodną terenów górskich, Zeszyty problemowe postępów nauk przyrodniczych, 162, 255–263.

Punzet J. 1976. Charakterystyka hydrologiczna rzeki Skawy i jej ważniejszych dopływów, Acta Hydrobiologia, 18, 353–381.

Siwek J. 2003. Miary natężenia przepływu, [w:] J. Pociask-Karteczka (red.), Zlewnia. Właściwości i procesy, Wyd. IGiGP UJ, 145–149.

Soja R. 1981. Analiza odpływu z fliszowych zlewni Bystrzanki i Ropy (Beskid Niski), Dokumentacja Geograficzna, 1, 1–91.

Wołoszyn B.W., Baranowska–Janota M., holeksa J., Łajczak A., Musiałowicz W., Szczęsny B., Szwagrzyk J., Celary W., Postawa T., Wołoszyn D. 2000. Synteza planu ochrony Babiogórskiego Parku Narodowego, Dyrekcja BgPN, Zawoja, mps., 1–30.

Ziętara T., 2004. Rzeźba Babiej Góry, [w:] B.W. Wołoszyn, A. Jaworski, J. Szwagrzyk (red.), Babiogórski Park Narodowy. Monografia Przyrodnicza, Zawoja-Kraków, 109–135.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/b.2015.70.1.95
Data publikacji: 2016-06-30 07:35:25
Data złożenia artykułu: 2015-10-23 22:51:16


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1560
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 5945

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2016 Paweł Franczak, Michał Hudyka, Krzysztof Buczek, Marek Górnik

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.