Demontaż komunizmu. Zewnętrzne przesłanki zmian systemowych w ZSRR

Eleonora Kirwiel

Streszczenie w języku polskim


W artykule zostały przedstawione przesłanki o charakterze zewnętrznym zmian systemowych w ZSRR: ideologiczna ułomność systemu; dysfunkcyjność oparta na rozbieżnościach, wynikających z doświadczeń historycznych państw Europy Środkowej i Wschodniej; nieefektywność gospodarek socjalistycznych, osłabiająca potencjał ZSRR; szereg wydarzeń w przestrzeni międzynarodowej nadających ton i charakter przyszłych zmian transformacyjnych. Czynniki te  musiały nie tylko zaistnieć, ale i stworzyć pewną konfigurację zdarzeń, gdzie każdy element tej układanki miał swoje przyczyny i konsekwencje. W rezultacie tego procesu doszło do zmian transformacyjnych, które doprowadziły do powstania Federacji Rosyjskiej jako spadkobiercy ZSRR ze wszystkimi tego konsekwencjami.


Słowa kluczowe


ZSRR; zmiany systemowe; przyczyny zewnętrzne

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Elaborations

Balcerowicz L., Understanding post-communist transitions, [in:] Transformations of Post-Communist States, ed. W. Kostecki, K. Żukrowska, B.J. Góralczyk, London 2000.

Bąk M., Europa Środkowa i Wschodnia wobec wyzwania transformacyjnego, Gdańsk 2006.

Berend I.T., Od bloku sowieckiego do Unii Europejskiej. Transformacja ekonomiczna i społeczna Europy Środkowo-Wschodniej od 1973 roku, Kraków 2011.

Bogomołow O., Wlijanije Sowietskogo Sojuza na ctrany Centralnoj i Wostocznoj Jewropy (do i w chodie "pieriestrojki"), „Russian History”, Vol. 29, No. 2/4.

Brieżniew Ł.I., Leninskim kursom, Moskwa 1970, V. 11.

Buhler P., Polska droga do wolności 1939-1995, Warszawa 1999.

Daniels R.V., Russia's Transformation. Snapshots of a crumbling system, Oxford 1998.

Dizdarević R., Od smrti Tita do smrti Jugoslavije. Svjedočenja, Sarajewo 2000.

Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945-1980, Londyn 1994.

Fukuyama F., The End of History and the Last Man, N.Y. 1992.

Furman D.Je., Dwiżenije pospirali: Politiczeskaja sistiema Rossii w riadu drugich sistiem, Moskwa 2010.

Grieder P., The East German Leadership, 1946-73: Conflict and Crisis, New York 2000.

Heller M., Nekricz A., Utopia u władzy. Historia Związku Sowieckiego: od potęgi do upadku, Poznań 2016.

Holzer J., Komunizm w Europie. Dzieje ruchu i systemu władzy, Warszawa 2000.

Huntington S.P., Trzecia fala demokratyzacji, Warszawa 1995

Jach A., Akt końcowy KBWE i jego wpływ na instytucjonalizację ruchu praw człowieka w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w perspektywie porównawczej 1975–1991 (wybrane aspekty), „Nowa Polityka Wschodnia” 2017, vol. 13, No. 2.

Jamsheer H.A., Doktryny administracji USA w systemie bezpieczeństwa państwa okresu „zimnej wojny”: wybrane zagadnienia, „Zeszyty Historyczne” 2013, vol. 12.

Janos A.S., Continuity and Change in Eastern Europe: Strategies of Post-Communist Politics, „East European Politics Societies” 1993, vol. 3, No.1.

Jasiecki K., Wpływ instytucjonalizacji powiązań międzynarodowych na procesy transformacji ustrojowej w Europie Środkowej i Wschodniej, „Studia Europejskie” 1997, nr 1.

Karpiński J., Ustrój komunistyczny w Polsce, Warszawa 2005.

Kaufman J., Roszkowski W., Transformacja gospodarcza państw Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1989-1994, „Studia polityczne”, 1995, nr 4.

Kempisty M., Znaczenie pielgrzymek Jana Pawła II dla Polski i Polaków, [w:] Społeczeństwo – Państwo – Kościół (1945 – 2000), Materiały ogólnopolskiej konferencji naukowej, Szczecin, 15-16 VI 2000 r., red. A. Kowalecki, A, Kubaj, Szczecin 2000.

Kenney P., Rewolucyjny karnawał. Europa Środkowa 1989, Wrocław 2005.

Klamkin I.M., Postkommunisticzeskaja diemokratija jeje istoriczeskije osobiennosti w

Rossii, „Polis. Politiczeskije issledowanija” 1993, № 2.

Kotkin S., Armageddon averted. The soviet collapse, 1970−2000, Oxford 2001.

Malia M., Sowiecka tragedia. Historia komunistycznego imperium rosyjskiego 1917-1991, Warszawa 1998.

Marciniak W., Rozgrabione imperium. Upadek Związku Sowieckiego i powstanie Federacji Rosyjskiej, Kraków 2001.

Mazur Z., Containment - amerykańska polityka powstrzymywania, „Przegląd Zachodni" 1992, nr 2.

O’Donnell G., Schmitter P.C., Transitions from Authoritarian Rule: Tentative conclusions about uncertain democracies, Baltimore/London 1986.

Offe C., Kapitalizm jako projekt demokratyczny? Teoria demokracji w obliczu potrójnego przejścia w Europie Środkowowschodniej, „Studia socjologiczne” 1992, nr 3-4 (126-127).

Paruch W., Trembicka K., Wspólnota czy rozbieżność doświadczeń. O historycznych zewnętrznych uwarunkowaniach przebudowy w Europie Środkowo-Wschodniej po 1989 r., [w:] Europa Środkowo-Wschodnia. Region, państwa i społeczeństwa w czasie transformacji, red. J.A. Rybczyńskiej, Lublin 2000.

Petrescu D., Rewolucje 1989 roku. Schemat wyjaśniający, „Pamięć i Sprawiedliwość. Pismo naukowe poświęcone historii najnowszej“ 2011, v. 2.

Pipes R., Ankieta 1991–2011. Dwadzieścia lat bez Wielkiego Brata. Nikt nie chciał bronić systemu, „Nowa Europa wschodnia” 2011, nr 1 (XV).

Pipes R., Ankieta 1991–2011. Dwadzieścia lat bez Wielkiego Brata. Nikt nie chciał bronić systemu, „Nowa Europa wschodnia” 2011, nr 1 (XV).

Pipes R., Komunizm, Warszawa 2008.

Przeworski A., Dеmoсгасу and Market: Political and Economic Reforms in Eastern Еuгоре and Latin America, Cambridge 1999.

Rojek P., Kulturowe sprzeczności komunizmu, „Kultura i Polityka” 2008, nr 2/3.

Rotfeld A.D., Zmiany w systemie bezpieczeństwa europejskiego, „Sprawy Międzynarodowe”, 1990, nr 7-8.

Sakwa R., The Rise and Fall of the Soviet Union 1917−1991, Londyn 1999.

Schlesinger J., New Instabilities, New Priorities, „Foreign Policy” 1991/1992, vol. 85.

Schweizer P., Victory czyli zwycięstwo. Tajna historia świata lat osiemdziesiątych. CIA i „Solidarność", Warszawa 1994.

Snyder T., O tyranii. Dwadzieścia lekcji z dwudziestego wieku, Kraków 2017.

Stańczyk J., Przeobrażenia międzynarodowego układu sił w Europie na przełomie lat osiem dziesiątych i dziewięćdziesiątych: analiza uwarunkowań i mechanizmów w kontekście bezpieczeństwa międzynarodowego, Warszawa 1999.

Stehle H., Tajna dyplomacjia Watykanu. Papiestwo wobec komunizmu, Warszawa 1993.

Stępień-Kuczyńska A., Michaił Gorbaczow a idea i praktyka pierestrojki, Łódź 2016.

Walicki A., Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Warszawa 1996.

Walicki A., Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii, Kraków 2013.

Walicki A., Zniewolony umysł po latach, Warszawa 1993.

Weigle M.A., Russia's liberal project. State society relations in the transition from communism, Pennsylvania 2000.

Węgiel G., Ostateczna rewolucja. Kościół sprzeciwu a upadek komunizmu, Poznań 1995.

Why the Cold War Ended: A Range of Interpretations, ed. R. Summy, M.E. Salla, Westport 1995.

Netography

https://www.latimes.com/archives/

https://www.gorby.ru




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/bc.2021.6.107-127
Data publikacji: 2022-01-17 11:21:18
Data złożenia artykułu: 2021-12-20 14:22:23


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1083
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 534

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2022 Eleonora Kirwiel

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.