Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Obecność wojsk rosyjskich i zasiedlenie terytorium Zaporoża (regionu między rzekami Orelą i Samarą) w okresie Nowej Siczy (1734–1775)
Streszczenie w języku polskim
Bazując na podejściu mikrohistorycznym, rozpatrzono ogólny przebieg zasiedlania regionu i proces tworzenia słobód przy rosyjskich twierdzach oraz wysiłki kolonizacyjne (państwowe, prywatne) podejmowane przez administrację rosyjską. Analiza dokumentów dotyczących spisu ludności świadczy o zasadniczym wpływie właśnie elity zaporoskiej, a nie rosyjskich twierdz na proces zasiedlania Zaporoża w latach 40. i 60. XVIII w. Próby opanowania słobód przy twierdzach przez rosyjską administrację oraz próby rozszerzenia władzy na poddanych zaporoskich się nie powiodły.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Archival sources
Institute of Manuscripts of the National Library of Ukraine named after V. Vernadsky, found 1, file 54335.
The Central State Historical Archive of Ukraine in Kyiv (CSHAUK): found 51, inv. 3, file 5703, 7016, 9333, 13796; found 59, inv. 1, file 781, 785, 1012, 1377; found 127, inv. 1017, file 9; found 229, inv. 1, file 29, 52, 238, 279, 306; found 269, inv. 1, file 1803; found 755, inv. 1, file 3; found 990, inv. 1, file 734.
The Russian National Archives of Historical Documents, found 16, inv. 1, file 747, part 1.
Published sources
Arhiv Kosha Novoyi Zaporoz’koyi Sichi. Korpus dokumentiv 1734–1775, t. 1, Kyiv 1998.
Arhiv Kosha Novoyi Zaporoz’koyi Sichi. Korpus dokumentiv 1734–1775, t. 2, Kyiv 2000.
Arhiv Kosha Novoyi Zaporoz’koyi Sichi. Korpus dokumentiv 1734–1775, t. 3, Kyiv 2003.
Arhiv Kosha Novoyi Zaporoz’koyi Sichi. Korpus dokumentiv 1734–1775, t. 4, Kyiv 2006.
Dzherela z istoriyi Pivdennoyi Ukrayiny, t. 10: Opysy Stepovoyi Ukrayiny ostannoyi chverti XVIII – pochatku XIX stolittya, red. A. Boyko, Zaporizhzhya 2009.
Evarnitskiy D.I., Istochniki dlya istorii zaporozhskih kozakov, t. 2, Vladimir 1903.
Map sources
Plan goroda Dnepropetrovska i iego blizhajshih okrestnostej, 1929–1932. Masshtab 1:10 000.
Voyenno-topograficheskaya karta Yekaterinoslavskoy gubernii, list 27, ryad 13.
Literature
Apanovych O.M., Zbroyni syly Ukrayiny pershoyi polovyny XVIII st., Kyiv 1969.
Bayov A.K., Russkaya armiya v carstvovanie imperatricy Anny Ioannovny. Vojna Rossii s Turciej v 1736–1739 gg. Kampaniya 1739 goda, Sankt-Peterburg 1909.
Bayov A.K., Russkaya armiya v carstvovanie imperatricy Anny Ioannovny. Vojna Rossii s Turciej v 1736–1739 gg. Pervye tri goda vojny, Sankt-Peterburg 1909.
Boyko P.A., Dzherela istoriyi formuvannya naselennya Oleksandrivs’kogo povitu ostannoyi chverti XVIII – pochatku XIX stolittya, Kyiv 2016 (Dysertaciya na zdobuttya naukovogo stupenya kandydata istorichnyh nauk).
Brekhunenko V.A., Skhidna brama Yevropy. Kozats’ka Ukrayina v seredyni XVII–XVIII st., Kyiv 2014.
Davies B.L., The Russo-Turkish War, 1768–1774: Catherine II and the Ottoman Empire, London 2015.
Gistsova L.Z., Spovidna knyga Starokodats’koyi zaporoz’koyi hrestovoyi namistiyi yak dzherelo do vyvchennya istoriyi poselen Volnostej viyskovykh, „Sicheslavs’kyj almanah” 2006, t. 2.
Grybovsky V.V., Petro Kalnyshevs’kyy u vymiri polityki ta povsiakdennosti, „Kozats’ka spadshchyna: almanah Instytutu suspil’nych doslidzhen” 2006, t. 3.
Gurzhiy O.I., Polityko-administratyvne j terytorial’ne reformuvannya Getmanshyny u XVIII st.: prychyny, perebig, naslidky, Kyiv 2015.
Holobutsky V.O., Zaporiz’ka Sich v ostanni chasy svoho isnuvannya, Kyiv 1961.
Holobutsky V.O., Zaporoz’ke kozatstvo, Kyiv 1995.
Kuzyk T.L., Perekhid zhyteliv slobody Danylivky u piddanstvo Viys’ka Zaporoz’kogo Nizovogo, „Ukrayins’kyy arheografichnyy shchorichnyk” 2007, t. 12.
Kuzyk T.L., Vidomist’ pro zalinijni poselennya vid 17 sichnya 1762 r. yak dzherelo do istoriyi Starosamarskoyi sotni Poltavs’kogo polku, „Sicheslavs’kyj almanah” 2006, t. 2.
Laskovskiy F.F., Karty, plany i chertezhi k 3-j chasti Materialov dlya istorii inzhenernago iskusstva v Rossii, Sankt-Peterburg 1866.
Laskovskiy F.F., Materialy dlya istorii inzhenernogo iskusstva v Rossii, ch. 3, Sankt-Peterburg 1865.
Makarevskiy F., Materialy dlya istoriko-statisticheskogo opisaniya Ekaterinoslavskoy ieparhii. Tserkvi i prikhody proshedshago XVIII stoletiya, Dnipropetrovs’k 2000.
Malov O.V., Veklenko V.O., Veklenko A.V., Kartografichni dzherela do istoriyi Bogorodyckoyi fortetsi-Starosamarskogo retranshementu, „Frontyry mista: istoryko-kulturologichnyy almanah” 2012, t. 1.
Marina Z.P., Filimonov D.G., Do pitannya pro misceznahodzhennya slobody ta perevoziv bilya Ust-Samarskogo retranshementu (za pysemnymy ta arheologichnymy danymy), „Muzeynyj visnyk” 2009, t. 9.
Mil’chev V.I., Knyaz’kov Yu.P., Proekt reformuvannya ustroyu Zaporozhzhya general-majora Karla Shtofelna (1765 r.), „Zapysky naukovo-doslidnoyi laboratoriyi istoriyi Pivdennoyi Ukrayiny Zaporiz’kogo derzhavnogo universytetu” 2003, t. 7.
Moldavsky R.L., Nova Dniprovska liniya ukriplen’ (1770–1791 rr.), Zaporizhzhya 2007.
Novoselskiy A.A., Bor’ba Moskovskogo gosudarstva s tatarami v pervoj polovine XVII veka, Moskva–Leningrad 1946.
Petro Kalnyshevs’kyy ta yogo doba. Dokumenty ta materialy, red. V. Grybovsky, V. Milchev, I. Syniak, Kyiv 2009.
Podhorodecki L., Sicz Zaporoska, Warszawa 1970.
Repan O.A., Komisiyi u Starosamars’komu retranshementi yak skladova vzayemodiyi rosiys’kykh viys’kovykh ta Kosha (1750–1760 rr.), „Naddnipryans’ka Ukrayina: istorychni protsesy, podiyi, postati” 2012, t. 10.
Repan O.A., Konfliktna vzayemodiya zalohy Lots-kamʺyansʹkoho retranshementu z mistsevym naselennyam u 1750–1760-kh rr., „Prydniprov’ya: istoryko-krayeznavchi doslidzhennya” 2016, t. 14.
Repan O.A., Vzayemyny harnizonu Starosamars’koho retranshementu z mistsevym naselennyam: koni ta navkolo nykh, [in:] Zaporoz’ka Sich i ukrayins’ke kozatstvo, red. V.V. Kryvosheya, Kyiv 2013.
Repan O.A., Starostin V.S., Harlan O.V., Palimpsest. Korinnya mista: poselennya XVI–XVIII st. v istoriyi Dnipropetrovs’ka, Kyiv 2008.
Romanova O.O., Spovidal’ni knygy Kyivs’koyi mytropoliyi XVIII st. yak zasib kontrolyu za morallyu parafiyan, “Ukrayins’kyj istorichnyy zhurnal” 2008, t. 4.
Rostworowski E., Polska w układzie sił politycznych Europy XVIII wieku, [in:] Polska w epoce Oświecenia. Państwo – społeczeństwo – kultura, red. B. Leśnodorski, Warszawa 1971.
Ryabinin-Sklyarevskyy O.O., Zaporoz’ki zakoloty ta keruyucha verstva Kosha XVIII st., [in:] A.A. Ryabinin-Sklyarevskyy. Materialy k biografii, red. G.L. Malinova, I.V. Sapozhnikov, Odessa 2000.
Sakalo O., Dzherela istorichnoyi demografiyi: spovidnyj rozpys, „Naukovi zapisky. Zbirnyk prac molodyh vchenyh ta aspirantiv” 2009, t. 19.
Shvyd’ko G.K., Ostanni sproby zaporozhtsiv vidstoyaty svoyi volnosti, „Pivdenna Ukrayina XVIII–XIX st.: Zapiski naukovo-doslidnoyi laboratoriyi istoriyi Pivdennoyi Ukrayiny Zaporiz’kogo derzhavnogo universytetu” 1996, t. 2.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 14, Warszawa 1880–1914.
Smirnov P., Goroda Moskovskogo gosudarstva v pervoy polovine XVII veka, t. 1, ch. 2, Kyiv 1917.
Starostin V.S., Stolytsya Shidnogo Zaporozhzhya, „Frontyry mista: istoryko-kulturologichnyy almanah” 2013, t. 3.
Sukhomlyn O.D., Konflikty yak element povsyakdennoyi vzayemodiyi naselennya slobody Sokils’koyi ta rosiys’kyh viyskovyh (1750–1760-ti rr.), „Istoriya i kultura Prydniprov’ya: nevidomi ta malovidomi storinky” 2013, t. 10.
Sukhomlyn O.D., Pohodzhennya ta zanyattya naselennya mistechka Samarchyka u 1750-ti rr. za dokumentamy Arhivu Kosha Novoyi Zaporoz’koyi Sichi, „Prydniprov’ya: istoriko-krayeznavchi doslidzhennya” 2011, t. 9.
Sukhomlyn O.D., Problemy lokalizaciyi ta funkcionuvannya redutiv XVIII st. u mezhyrichchi Oreli ta Samary, „Prydniprov’ya: istoryko-krayeznavchi doslidzhennya” 2012/2013, t. 11.
Zamura O., Velykyy shalenets. Smert’ ta smertnist’ u Getmanshyni XVIII st., Kyiv 2014.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/f.2019.74.183-212
Data publikacji: 2019-12-30 00:00:00
Data złożenia artykułu: 2019-11-25 20:05:21
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Oleksandr D Sukhomlyn
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.