Hide
Show all
Email this article 
The Messianic Imaginary of the 21st Century… The Vision of Polish Messianism in the Space of Public History: Selected Examples
Abstract
The revival of Polish messianism in public history is today an interesting issue for interdisciplinary studies within the framework of the new humanities. This is an important problem for the study of public history with respect to the influence of messianic myth on individual choices. Polish messianism, present in the political, social, economic, and technological spheres, as well as in the words of songs, computer games or video art, often not expressed directly, is becoming an important element of contemporary culture.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
ŹRÓDŁA PUBLIKOWANE
Cieszkowski A., Ojcze nasz, t. 1–4, Poznań 1899–1906.
Cieszkowski A., Prolegomena do historiozofii. Bóg i palingeneza oraz mniejsze pisma filozoficzne z lat 1838–1842, Warszawa 1972.
Dzieduszycki W., Dokąd nam iść wypada? Mesjanizm polski a prawda dziejów, wstęp W. Bernacki, Kraków [2012].
Dzieduszycki W., Mesjanizm polski a prawda dziejów. Z powodu 2 tomu „Ojcze nasz” Augusta Cieszkowskiego, Kraków 1902.
Mickiewicz A., Dziady, Warszawa 1994.
Mickiewicz A., Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego, Wrocław 1997.
LITERATURA
Adorno W.T., Dialektyka negatywna, Warszawa 1986.
Barthes R., Mit i znak. Eseje, Warszawa 1970.
Biernat T., Mit polityczny, Warszawa 1989.
Blumenberg H., Praca nad mitem, Warszawa 2009.
Błocian I., Psychoanalityczne wykładnie mitu, Warszawa 2010.
Bończa-Tomaszewski N., Źródła narodowości. Powstanie i rozwój polskiej świadomości w II połowie XIX i na początku XX wieku, Wrocław 2006.
Campbell J., Potęga mitu. Rozmowy Billa Moyersa z Josephem Campbellem, Kraków 1994.
Domańska E., Stobiecki R., Wiślicz T. (red.), Historia – dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, Kraków 2014.
Eichelberger W., Pawłowicz B., Życie w micie, czyli jak nie trafić do raju na niby i odnaleźć harmonię ze światem, Warszawa 2013.
Eliade M., Aspekty mitu, Warszawa 1998.
Eliade M., Sacrum, mit, historia. Wybór esejów, wyb. i wstęp M. Czerwiński, Warszawa 1970.
Filipowicz S., Mit i spektakl władzy, Warszawa 1988.
Freud Z., Wstęp do psychoanalizy, Warszawa 1995.
Gardner J.B., LaPaglia P.S. (eds.), Public History: Essays from the Field, Malabar 2004.
Grabowska M., Bóg a sprawa polska. Poza granicami teorii sekularyzacji, Warszawa 2018.
Grabski F.A., Historiografia – mitotwórstwo – mitoburstwo, [w:] Historia – mity – interpretacje, red. A. Barszczewska-Krupa, Łódź 1996.
Witek P., Mazur M., Solska E. (red.), Historia w kulturze współczesnej. Niekonwencjonalne podejścia do przeszłości, Lublin 2011.
Jordanova L., History in Practice, London 2000.
Kołakowski L., Obecność mitu, Warszawa 2003.
Kosiński D., Teatra polskie. Rok katastrofy, Warszawa–Kraków 2013.
Liddington J., What Is Public History? Publics and Their Pasts, Meanings and Practices, “Oral History” 2002, vol. 30, no. 1.
Litka P., Mesjanizm polski w funkcji mitu historiograficznego. Od tradycji XIX-wiecznej po współczesny dyskurs publiczny, Lublin 2021 (niepublikowana praca doktorska).
Litka P., Mesjanizm w historiografii polskiej XIX wieku, Lublin 2015 (praca magisterska).
Litka P., Model mesjanizmu polskiego względem dawnego wzorca romantycznego i nowego porządku współczesności, [w:] Strach, fascynacja, niezrozumienie. Dawne, obce wzorce kulturowe wobec ciągłości i zmiany, red. P. Litka, K. Grochecki, E. Solska, Krasnystaw 2018.
Litka P., Warszawska i krakowska szkoła historyczna wobec mesjanizmu polskiego. Przegląd stanowisk, „Koło Historii UMCS” 2018, nr 23.
Litka P., Kowalik Ł., Polski mesjanizm romantyczny, „Przegląd Filozoficzny” 2018, nr 1(105).
Łon E., Patriotyzm gospodarczy, Poznań 2018.
Małysa K., Mesjanizm w polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku. Zarys historii, Oświęcim 2020.
Maternicki J., Mity historyczne, ich geneza, struktura i funkcje społeczne, [w:] Metodologiczne problemy badań nad dziejami myśli historycznej. Materiały konferencji naukowej w Krynicy w 1989 r., red. J. Maternicki, Warszawa 1990.
Maternicki J. (red.), Świadomość historyczna jako przedmiot badań historycznych, socjologicznych i historyczno-dydaktycznych. Materiały konferencji naukowej, Warszawa 1985.
Niżnik J., Mit jako kategoria metodologiczna, „Kultura i Społeczeństwo” 1978, nr 3.
Podsiad A., Więckowski Z. (oprac.), Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych dla studiujących filozofię chrześcijańską, Warszawa 1983.
Pomorski J., Polityzacja/mitologizacja historii, czyli w czym neuronauka (i metodologia) może pomóc badaczowi historii najnowszej?, „Historia@Teoria” 2017, t. 4, nr 6.
Ryba G. (red.), Mesjanizm polski i martyrologia narodowa w polskiej sztuce sakralnej i religijnej. Wybrane zagadnienia, Rzeszów 2016.
Samsonowicz H., Mity w świadomości historycznej Polaków, [w:] Oblicza polskości, red. A. Kłoskowska, Warszawa 1990.
Sayer F., Public History: A Practical Guide, London 2015.
Skoczyński J. (red.), Mit – historia – kultura. Materiały z V Seminarium Historyków Filozofii Polski, Kraków 2012.
Sobeski M., Cieszkowskiego prolegomena do historiozofii, Warszawa 1910.
Stępnik A., Mity w wiązaniu narracji historycznej, „Klio” 2015, t. 34, nr 3.
Szacka B., Świadomość historyczna (Wnioski z badań empirycznych), „Studia Socjologiczne” 2011, nr 1(200).
Tomicki R., Mit, [w:] Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, red. Z. Staszczak, Warszawa 1987.
Topolski J., Historiografia jako tworzenie mitów i walka z nimi, [w:] Ideologie, poglądy, mity w dziejach Polski i Europy XIX i XX wieku. Studia historyczne, red. J. Topolski, W. Molik, K. Makowski, Poznań 1991.
Topolski J., Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej, Warszawa 1995.
Topolski J., Metodologia historii, Warszawa 1968.
Topolski J., Mity a problem prawdy historycznej, [w:] Historia – mity – interpretacje, red. A. Barszczewska-Krupa, Łódź 1996.
Topolski J. (red.), Studia nad świadomością historyczną Polaków, Poznań 1994.
Topolski J. (red.), Świadomość historyczna Polaków. Problemy i metody badawcze, Łódź 1981.
Trzciński Ł., Mit bohaterski w perspektywie antropologii filozoficznej i kulturowej, Kraków 2006.
Walicki A., Millenaryzm i mesjanizm religijny a romantyczny mesjanizm polski. Zarys problematyki, „Pamiętnik Literacki” 1971, t. 62, nr 4.
Wawrzynowicz A., Mesjanizm polski w recepcji historiozoficznej Stanisława Garfeina-Garskiego, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 2021, nr 2(118).
Wawrzynowicz A. (oprac.), Spór o mesjanizm, t. 1: Rozwój idei, Warszawa 2015.
Wilber K., Niepodzielone. Wschodnie i zachodnie teorie rozwoju osobowości, Poznań 1996.
Williams R., Keywords: A Vocabulary of Culture and Society, New York 1976–1983.
Witek P., Doktryna polityki historycznej – czyli „dramat” w kilku aktach, „Historyka. Studia Metodologiczne” 2011, t. 41.
Wojdon J., Public history, czyli historia w przestrzeni publicznej, „Klio” 2015, t. 34, nr 3.
Woźniak M., O ryzyku (kryjącym się za mitologizacją/polityzacją historii) słów kilka, „Historia@Teoria” 2017, t. 4, nr 6.
NETOGRAFIA
Bielecki K.J., Uwierzmy w siebie i Polaków, 3.09.2013, https://www.pb.pl/uwierzmy-w-siebie-i-polakow-wideo-868105 (dostęp: 20.09.2021).
Biznes ma narodowość. Patriotyzm gospodarczy może uratować polską przedsiębiorczość, https://niezalezna.pl/325053-biznes-ma-narodowosc-patriotyzm-gospodarczy-moze-uratowac-polska-przedsiebiorczosc (dostęp: 20.09.2021).
Ciepiela D., Prezes Enei: Mesjanizm klimatyczny zagraża gospodarce, 29.11.2011, https://www.wnp.pl/energetyka/prezes-enei-mesjanizm-klimatyczny-zagraza-gospodarce,156636.html (dostęp: 20.09.2021).
Daszkiewicz D., Różne oblicza patriotyzmu gospodarczego, „Koncept” 2018, nr 61, https://issuu.com/fundacjainicjatywmlodziezowych/docs/koncept_kwiecien_2018 (dostęp: 20.09.2021).
Dębowska M., Koziar J., Patriotyzm gospodarczy, http://www.niedziela.pl/artykul/74126/nd/Patriotyzm-gospodarczy (dostęp: 12.07.2022).
Dziewulski T., Patriotyzm ekonomiczny – czy to ma sens?, https://wspieramrozwoj.pl/artykul/82/patriotyzm-ekonomiczny-czy-ma-sens (dostęp: 12.07.2022).
Farben Lehre, https://www.farbenlehre.plocman.pl/index3.htm (dostęp: 20.09.2021).
Hasło: Świadomość historyczna, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/swiadomosc-historyczna;3984377.html (dostęp: 12.07.2022).
Kostrzewski L., Miączyński P., Patriotyzm gospodarczy. Czy powinniśmy kupować tylko to, co polskie?, http://wyborcza.pl/1,155287,13261428,Patriotyzm_gospodarczy__Czy_powinnismy_kupowac_tylko.html (dostęp: 12.07.2022).
Kozak T. [informacja o artyście], https://culture.pl/pl/tworca/tomasz-kozak (dostęp: 20.09.2021).
Koźmiński K.A., Między ekonomią a patriotyzmem, http://www.instytutobywatelski.pl/11278/lupa-instytutu/miedzy-ekonomia-a-patriotyzmem (dostęp: 12.07.2022).
Krzemień R., Patriotyzm ekonomiczny – droga do wzmocnienia gospodarki czy droga donikąd?, „Civitas Hominibus” 2019, nr 14, https://ch.ahe.lodz.pl/sites/default/files/04_ch_14_krzemien.pdf (dostęp: 12.07.2022).
Łon E., „Patriotyzm gospodarczy” nowym kierunkiem studiów, 21.08.2019, https://www.radiomaryja.pl/informacje/prof-eryk-lon-patriotyzm-gospodarczy-nowym-kierunkiem-studiow (dostęp: 20.09.2021).
Łon E., Warto być patriotą gospodarczym, 22.02.2020, https://wgospodarce.pl/opinie/75746-warto-byc-patriota-gospodarczym (dostęp: 20.09.2021).
Mesjanistyczne podstawy gospodarki. Rozmowa z dr. Pawłem Rojkiem, http://www.tradycjegospodarcze.pl/wywiad/155 (dostęp: 12.07.2022).
Patriotyzm gospodarczy. Historia pewnego złudzenia, „Kultura Liberalna” 2020, nr 583(10), https://kulturaliberalna.pl/2020/03/10/pis-patriotyzm-gospodarczy-polska (dostęp: 20.09.2021).
Przybył J., Czy Polska jest Chrystusem Narodów?, Kongres Nowej Prawicy, Łódź, 9.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=Blkahaj_j1Y (dostęp: 20.09.2021).
Przybył J., Polscy romantycy i ich mesjanizm, 23.11.2017, https://www.youtube.com/watch?v=D7gpu2J8Xts (dostęp: 20.09.2021).
Racjonalny patriotyzm gospodarczy, https://www.gazetapolska.pl/14418-racjonalny-patriotyzm-gospodarczy (dostęp: 20.09.2021).
Rybiński K., Patriotyzm ekonomiczny, https://www.rp.pl/opinie-ekonomiczne/art5527241-patriotyzm-ekonomiczny (dostęp: 12.07.2022).
Sajdek W., Mesjanizm w filozofii Augusta Cieszkowskiego, „Polonia Journal” 2018, nr 8, https://poloniajournal.wseh.pl/sites/default/files/article/04-19/polonia-journal-8.2018.12.pdf (dostęp: 12.07.2022).
Stodolak S., „Kupuj polskie”. Dlaczego patriotyzm gospodarczy jest pozbawiony sensu, 17.12.2017, https://biznes.gazetaprawna.pl/artykuly/1092244,patriotyzm-gospodarczy-w-polsce.html (dostęp: 20.09.2021).
Walicki A., Mesjanizm nie na nasze czasy. Rozmowa z Sebastianem Dudą, Tomaszem Jędrzejewskim, Krzysztofem Ołdakowskim SJ, 22.08.2020, https://wiez.pl/2020/08/22/mesjanizm-nie-na-nasze-czasy-rozmowa-z-prof-andrzejem-walickim (dostęp: 12.07.2022).
Wrzosek M., Rola mitu i stereotypu w kształtowaniu rzeczywistości społecznej, 16.10.2019, https://cyberpolicy.nask.pl/rola-mitu-i-stereotypu-w-ksztaltowaniu-rzeczywistosci-spolecznej (dostęp: 12.07.2022).
MATERIAŁY AUDIOWIZUALNE
Basti, Co Ci dała Polska, beat Funk Monster, mix master Nestor, teledysk, https://www.youtube.com/watch?v=BW3ksgz5klc (dostęp: 20.09.2021).
Dark Messiah of Might and Magic, gra (2006), producent: Arkane Studios, wydawca: Ubisoft, wydawca PL: CD Projekt S.A., https://www.messiah.acidcave.net, https://tvgry.pl/wideo.asp?ID=-8077, https://www.youtube.com/watch?time_continue=4&v=N7A5dwh7YiM&feature=emb_logo, https://gameplay.pl/news.asp?ID=77614 (dostęp: 20.09.2021).
Dempsey, To jest Nasza Polska. Bóg, Honor, Ojczyzna, prod. T. Seeker, teledysk, https://www.youtube.com/watch?v=1RzTfx5Qj2s, https://cutt.ly/IlG16F0 (dostęp: 20.09.2021).
Dempsey feat. Evtis, Ojcze. Jan Paweł II. Bóg, Honor, Ojczyzna, https://www.youtube.com/watch?v=QT7leGgE824 (dostęp: 20.09.2021).
Evident, Bóg, Honor, Ojczyzna, teledysk (2011), https://www.youtube.com/watch?v=HGzPzEabO-w (dostęp: 20.09.2021).
Farben Lehre, Oto emigranci, cz. 1, album muzyczny: Bez pokory/My maszyny, https://www.youtube.com/watch?time_continue=2&v=jINa2Lb4EVY&feature=emb_logo (dostęp: 20.09.2021).
Kozak T., Klasztor Inversus, found footage (2003), http://tpm.artmuseum.pl/pl/filmoteka/praca/kozak-tomasz-klasztor-inversus?age18=true (dostęp: 20.09.2021).
Powrót Króla, trailer (2019), https://www.youtube.com/watch?v=Q9Cil9jvmq0&feature=emb_logo (dostęp: 20.09.2021).
Walczak M., Powrót Króla, reż. i muzyka: T. Hynek, scenografia i kostiumy: M. Matera, obsada: Popelina – Anna Błaut / Beata Rakowska, Cocomo – Marek Kocot / Krzysztof Kuliński, Szmira – Aleksandra Dytko, Disco – Maciej Kowalczyk, Król – Anna Kieca, koprodukcja Stowarzyszenia Teatr Nowy Świat oraz Wrocławskiego Teatru Współczesnego, 2019, https://www.wroclaw.pl/powrot-krola-premiera-we-wroclawskim-teatrze-wspolczesnym, https://www.wteatrw.pl/Powrot_krola1,10,51 (dostęp: 20.09.2021).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/f.2022.77.353-377
Date of publication: 2022-12-30 12:39:03
Date of submission: 2021-10-12 13:15:17
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2022 Paulina Litka
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.