Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Okupacyjna codzienność dworu ziemiańskiego na Lubelszczyźnie na przykładzie majątku Łosiów z Niemiec (1939–1944)
Streszczenie w języku polskim
Druga wojna światowa mocno wpłynęła na codzienne funkcjonowanie ludzi zarówno prostych, jak i wpływowych. W niniejszym artykule – na przykładzie rodziny Łosiów, właścicieli majątku Niemce – przedstawiono życie codzienne elity, jaką było ziemiaństwo na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej. Temat osadzono w złożonej i silnie oddziałującej na życie powszednie sytuacji społeczno-politycznej i gospodarczej. W tekście przedstawiono wygląd i układ dworu oraz rotacyjnie pojawiających się w nim gości. Zarysowano stosunki z niemieckim okupantem, któremu trzeba było odstąpić połowę budynku. Opisano atmosferę panującą we dworze, organizowanie świąt i sposoby spędzania czasu wolnego, pożywienie, życie religijne, a także reakcje na otrzymywane informacje z najbliższej okolicy i ze świata. W majątku starano się prowadzić normalne życie, zgodne z ziemiańskimi ideałami, takimi jak ochrona dzieci i młodzieży, ciężka praca na rzecz majątku oraz ufność w Opatrzność.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
ŹRÓDŁA RĘKOPIŚMIENNE I NIEPUBLIKOWANE
Archiwum Państwowe w Lublinie, Zespół Archiwum Łosiów z Niemiec, sygn. 396, 552.
Kowecka E., Dla Marka [Wspomnienia], rękopis w zbiorach prywatnych Marka Łosia.
List do Marka Łosia od Anny Szlenkier [Angi Podhorskiej], Warszawa, 1 listopada 2005, w zbiorach prywatnych Marka Łosia.
List od Anny Szlenkier z domu Podhorskiej do Marka Łosia, 1.11.2005, w zbiorach prywatnych Marka Łosia.
List od Krystyny Jacobson z domu Wiktor do Marka Łosia, 21.12.2005, w zbiorach prywatnych Marka Łosia.
List od ks. Adama Bonieckiego do Marka Łosia, 15.12.2005, w zbiorach prywatnych Marka Łosia.
Łosiowa M., Dzienniczek, rękopis w zbiorach prywatnych Marka Łosia.
Łosiowa M., Historia wsi Niemce, Lublin, 1.03.1958, rękopis w zbiorach prywatnych Marka Łosia.
Łoś M., Notatka w sprawie udziału właściciela majątku w przekazaniu danego majątku na cele R.R. 1944, w zbiorach prywatnych autorki.
Łoś S., Moje wspomnienia, cz. 1: Spisane w 1956 r., rękopis w zbiorach prywatnych Marka Łosia.
Łoś S., Moje wspomnienia, cz. 2: Spisane w 1956 r., rękopis w zbiorach prywatnych Marka Łosia.
Oświadczenie Teresy Wróbel, 26.01.2001, kopia w zbiorach prywatnych autorki.
Protokół opisu oraz przejęcia maj. ziemskiego Niemce, gm. Niemce, pow. Lubartowskiego, kopia w zbiorach prywatnych autorki.
Relacja Jana Gromnickiego z 2005 roku, w zbiorach prywatnych Marka Łosia.
Relacja Jana Gromnickiego z 2019 roku, w zbiorach prywatnych autorki.
ŹRÓDŁA DRUKOWANE
Dzienniczek 1939–1945, [w:] A. Łoś, Styl życia ziemiaństwa polskiego po II wojnie światowej, Lublin 2008.
Klukowski Z., Dziennik z lat okupacji Zamojszczyzny (1939–1944), wstęp i red. Z. Mańkowski, Lublin 1959.
Łoś M., Uratowani z Majdanka, „Wiadomości Ziemiańskie” 2019, nr 77.
Łoś S., Sprawa ukraińska we wspomnieniach, korespondencji i publicystyce. Wybór pism, red. M. Marszał, S. Wójtowicz, Kraków 2012.
Łoś S., „Świat się w mych oczach dwukrotnie zawalił…”. Wspomnienia dyplomaty, red. M. Marszał, S. Wójtowicz, Kraków–Warszawa 2017.
Skirmunt K., Moje wspomnienia 1866–1945, wstęp i oprac. E. Orlof, A. Pasternak, Rzeszów 1997.
LITERATURA
Bogucka M., Życie codzienne – spory wokół profilu badań i definicji, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1996, t. 44, nr 3.
Brykowski R., Dwór w Niemcach przestał istnieć, „Ochrona Zabytków” 1975, t. 28, nr 2.
Chorązki M., Majątki ziemskie jako ośrodki szczególnego znaczenia dla niemieckiej polityki wojennej na przykładzie dystryktu krakowskiego, [w:] „Rewolucja społeczna” czy „dzika przebudowa”? Społeczne skutki przekształceń własnościowych w Polsce (1944–1956), red. T. Osiński, Lublin 2016.
Chorązki M., Obcy w domu, [w:] Czas ziemiaństwa. Koniec XIX wieku – 1945, red. A. Richter, Warszawa 2017.
Chorązki M., Ziemianie wobec wojny. Postawy właścicieli ziemskich województwa krakowskiego w latach 1939–1945, Kraków 2010.
Chorązki M. (wyb. i oprac.), Relacje wojenne ziemian – perspektywa dwóch pokoleń, Kraków 2013.
Drążek E., Wieś i majątek Niemce w latach 1855–1950, Lublin 1976 (praca magisterska).
Epsztein T., Oficjaliści i służba w dworze polskim w XIX i XX wieku, [w:] Dwór polski. Zjawisko historyczne i kulturowe. Materiały VIII Seminarium zorganizowanego przez Oddział Kielecki Stowarzyszenia Historyków Sztuki i Dom Środowisk Twórczych w Kielcach, Kielce, 13–15 października 2005 r., red. L.J. Kajzer, Kielce 2006.
Fredro-Boniecka M., Za kryształową szybą. Przypadki rodziny Bonieckich, Wołowiec 2019.
Gapys J., Niemiecka polityka gospodarcza wobec ziemiaństwa w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945, „UR Journal of Humanities and Social Sciences” 2020, nr 1(14), DOI: https://doi.org/10.15584/johass.2020.1.5.
Gapys J., Postawy społeczno-polityczne ziemiaństwa w latach 1939–1945 (na przykładzie dystryktu radomskiego), Kielce 2003.
Głazik M., Ostatni pan na Bychawie. Antoni Budny (1861–1943), Bychawa 2013.
Kasperek Ł., Zembrzycka T. (red.), Ocalić od zapomnienia, Niemce 2018.
Kaźmierska K., Konstruowanie narracji o doświadczeniu wojennej biografii. Na podstawie analizy narracji kresowych, [w:] Biografia i wojna. Metoda biograficzna w badaniu procesów społecznych. Wybór tekstów, red. R. Dopierała, K. Waniek, Łódź 2016.
Kędzierzawski W., Codzienność jako kategoria antropologiczna w perspektywie historii kultury, Opole 2009.
Kłapeć J., Rada Główna Opiekuńcza w dystrykcie lubelskim w latach 1940–1944, Lublin 2011.
Kłapeć J., Ziemianie lubelscy i ich udział w pracach Rady Głównej opiekuńczej w okresie okupacji niemieckiej 1939–1944, [w:] Studia z dziejów ziemian 1795–1944, red. A. Koprukowniak, Lublin 2005.
Kochanowski J., Cywilne strategie przetrwania 1939–1945, [w:] „Fikcyjna rzeczywistość”. Codzienność, światy przeżywane i pamięć niemieckiej okupacji w Polsce, red. A. Wolff-Powęska, K. Woniak, R. Traba, Warszawa–Berlin 2016.
Kolbuszewska J., Historia codzienności i prywatności jako perspektywa badawcza w historii i historii historiografii, [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, red. M. Korybut-Marciniak, M. Zbrzeźniak, Olsztyn 2013.
Kroll B., Rada Główna Opiekuńcza 1939–1945, Warszawa 1985.
Kusz P., Jan Stanisław Łoś wobec kwestii ukraińskiej (1918–1939), Lublin 2010.
Leskiewiczowa J., Przedmowa, [w:] P.S. Łoś, Szkice do portretu ziemian polskich XX wieku, Warszawa 2005.
Lukas R.C., Zapomniany Holocaust. Polacy pod okupacją niemiecką 1939–1944, Kielce 1995.
Łoś A., Łoś M., Łosiowa Marta, [w:] Ziemianie polscy XX wieku, red. T. Epsztein, S. Górzyński, B. Konarska, t. 11, Warszawa 2016.
Łoś A., Łoś M., Łoś Jan Stanisław, [w:] Ziemianie polscy XX wieku, red. T. Epsztein, S. Górzyński, B. Konarska, t. 11, Warszawa 2016.
Łoś A., Łoś M., Ostatnie podróże ziemian, [w:] Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie IV. Ziemianie w podróży. Materiały IV sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce w dniach 8–10 października 2008 r., red. Hubert Łaszkiewicz, t. 2, Lublin 2010.
Łoś A., Łoś M., Życie majątku ziemiańskiego w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945. Zarys obrazu i fragmenty wspomnień, [w:] Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie V. Praca i życie codzienne w majątku ziemiańskim, red. H. Łaszkiewicz, Lublin 2012.
Łoś P.S., Szkice do portretu ziemian polskich XX wieku, Warszawa 2005.
Łuczak A., Wygnańcy – losy polskiego ziemiaństwa po 1939 r., [w:] Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie IV. Ziemianie w podróży. Materiały IV sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce w dniach 8–10 października 2008 r., red. H. Łaszkiewicz, t. 2, Lublin 2010.
Madajczyk C., Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t. 2, Warszawa 2019.
Mańkowski Z., Między Wisłą a Bugiem 1939–1944. Studium o polityce okupanta i postawach społeczeństwa, Lublin 1978.
Mazur E., Klonder A., Profesor Elżbieta Kowecka, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2001, t. 49, nr 4.
Morawiec N., Chleb, książki, truskawki. Rawity-Gawrońskiego uprawianie historii (przyczynek do antropologii wiedzy/historiografii), [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, red. M. Korybut-Marciniak, M. Zbrzeźniak, Olsztyn 2013.
Musiał B., Deutsche Zivilverwaltung und Judenverfolgung im Generalgouvernement. Eine Fallstudie zum Distrikt Lublin 1939–1944, Wiesbaden 1999.
Na większą chwałę Bożą. Stulecie Parafii św. Ignacego Loyoli w Niemcach 1914–2014, Lublin 2014.
Neiberg M., Taniec furii. Wybuch pierwszej wojny światowej oczami Europejczyków, Kraków 2013.
Nowak-Kiełbikowa M., Konstanty Skirmunt. Polityk i dyplomata, Warszawa 1998.
Ochał M., Pożegnanie z dworem – wspomnienia ziemian Lubelszczyzny z okresu drugiej wojny światowej, [w:] Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie IV. Ziemianie w podróży. Materiały IV sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce w dniach 8–10 października 2008 r., red. Hubert Łaszkiewicz, t. 2, Lublin 2010.
Pajewski J., Poza wczoraj, Poznań 1992.
Osiński T., W oczekiwaniu na wywłaszczenie. Warunki życia i pracy w majątkach ziemskich na Lubelszczyźnie pomiędzy lipcem a październiku 1944 roku, [w:] Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie V. Praca i życie codzienne w majątku ziemiańskim, red. H. Łaszkiewicz, Lublin 2012.
Pietraszek E., Żółtek J., Pałac w Brzyskach, [w:] Na śladach dworów i dworków Jasielszczyzny, red. A. Dacyl, Z. Dranka, Z. Świstak, Jasło 2005.
Przegaliński A., Dwór ziemiański na Lubelszczyźnie w epoce przemian gospodarczych i społecznych (Dzieje dóbr Snopków w XIX i w I połowie XX wieku), Lublin 2016.
Przegaliński A., Dzień codzienny i odświętny lubelskiego dworu ziemiańskiego po powstaniu styczniowym, [w:] Studia z dziejów ziemian 1795–1944, red. A. Koprukowniak, Lublin 2005.
Sołowianiuk P., Jasnowidz w salonie, czyli spirytyzm i paranormalność w Polsce międzywojennej, Warszawa 2014.
Szarota T., Okupowanej Warszawy dzień powszedni, Warszawa 2010.
Szarota T., Życie codzienne – temat badawczy czy tylko popularyzacja?, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1996, t. 44, nr 3.
Traba R., O potrzebie nowych badań nad niemiecką okupacją Polski w czasie II wojny światowej, [w:] „Fikcyjna rzeczywistość”. Codzienność, światy przeżywane i pamięć niemieckiej okupacji w Polsce, red. A. Wolff-Powęska, K. Woniak, R. Traba, Warszawa–Berlin 2016.
Traba R., Woniak K., Wolff-Powęska A., „Fikcyjna rzeczywistość”. Codzienność, światy przeżywane i pamięć niemieckiej okupacji w Polsce. Wprowadzenie, [w:] „Fikcyjna rzeczywistość”. Codzienność, światy przeżywane i pamięć niemieckiej okupacji w Polsce, red. A. Wolff-Powęska, K. Woniak, R. Traba, Warszawa–Berlin 2016.
Wiech S., Plotka i pogłoska w dokumentach carskiej żandarmerii – przejaw lęków, oczekiwań, głodu informacji, walki politycznej i… mądrości ludowej, „Przegląd Historyczny” 2020, t. 111.
Wierzbicka E., Marta z Budnych Łosiowa (1898–1969), „Ignacjański Szlak” 2017, nr 2(38).
Wierzbicka E., Marta z Budnych Łosiowa (1898–1969) i jej dwór w Niemcach w latach 1918–1944, [w:] Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie III. Panie z dworów i pałaców. Materiały III sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, 11–13 października 2006 r., red. H. Łaszkiewicz, t. 1, Lublin 2007.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/f.2022.77.257-294
Data publikacji: 2022-12-30 12:38:58
Data złożenia artykułu: 2021-07-14 11:12:33
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Paulina Byzdra-Kusz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.