Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Organizacja przestrzeni władzy w europejskich społecznościach tradycyjnych – zarys problemu
Streszczenie w języku polskim
Autor artykułu pokazuje podstawowe struktury funkcjonowania władzy w przestrzeni zajmowanej przez społeczności dawnej Europy. Zajmuje go zarówno kwestia ideowego wartościowania przestrzeni politycznej ludów, jak i przesłanki stojące za kreacją pewnego miejsca i jego wyborem na stolicę wczesnego państwa. Konkluzją rozważań – upraszczającą rozległy problem – jest stwierdzenie, że władza dla swoich ceremoniałów kreowała przestrzeń linearną, ale w istocie ważniejsza dla niej była potrzeba centralizacji społeczeństwa i skupienia jego uwagi w jednym punkcie w miejscu przebywania monarchy.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Źródła (pisane i ikonograficzne)
Cosmae Pragensis Chronica Boemorum, wyd. B. Bretholz (MGH SS NS 2), Berlin 1923.
Fontem rerum Bohemicarum, t. 2, wyd. J. Emler, Praha 1874.
Kosmas, Kosmasa Kronika Czechów, oprac. M. Wojciechowska, Warszawa 1968.
Liutprandi Liber Antapodoseos, [w:] Quellen zur Geschichte der Kaiserzeit. Widukinds Sachsengeschichte. Adalberts Fortsetzung der Chronik Reginos. Liutprands Werke, wyd. A. Bauer, R. Rau, Bd. 8, Darmstadt 1977.
Merseburg D. von, Kronika Thietmara, przeł. M.Z. Jedlicki, Poznań 1953.
Praha středověká (tero knit o Praze), ed. E. Poche, Praha 1983.
Roman Forum, http://en.wikipedia.org/wiki/Roman_Forum [dostęp: 09.05.2017].
Statut Łaskiego (wyobrażenie senatu polskiego), https://pl.wikipedia.org/wiki/Statut_%C5%81askiego [dostęp: 29.03.2017].
Widukindi res gestae saxonicae, [w:] Quellen zur Geschichte der Kaiserzeit. Widukinds Sachsengeschichte. Adalberts Fortsetzung der Chronik Reginos. Liutprands Werke, wyd. A. Bauer, R. Rau (AQDGM 8), Darmstadt 1975.
www.edinbufgh-royalmile.com/castle/castle-stoneofdestiny.html [dostęp: 10.02.2017].
www.geocities.com/symbolos_fg/vjmgrac.htm [dostęp: 12.02.2017].
www.isl.uni-karlsruhe.de/module/stadtgrundrisse/stadtgrundrisse.html [dostęp: 10.02.2017].
www.megaliths.net/westmeath.htm [dostęp: 23.03.2017].
Opracowania
Banaszkiewicz J., Jedność porządku przestrzennego, społecznego i tradycji początków ludu, „Przegląd Historyczny” 1986, nr 77, s. 445–466.
Banaszkiewicz J., Polskie dzieje bajeczne mistrza Wincentego Kadłubka, Wrocław 1998.
Banaszkiewicz J., Pons mercati, gradus lignei, stepen i inne. Uwagi o znaku władzy i prawa słowiańskich miejsc wiecowych, [w:] Discernere vera ac falsa. Prace ofiarowane Józefowi Szymańskiemu w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, „Annales UMCS” 1990, nr 45, s. 79–89.
Barow G.W.S., The Coronation Stone of Scotland, [w:] Der Kärnter Fürstenstein im europäischen Vergleich, Hrsg. A. Huber, Gmünd 1997.
Bosl K., Kernstadt – Burgstadt. Neustadt – Vorstadt in der europäischen Stadtgeschichte, „Bayrische Akademie der Wissenschaften, Philos.-Hist. Klasse – Sitzungsberichte” 1983, Bd. 1, s. 3–34.
Bryant L.M., The Medieval Entry Ceremony at Paris, [w:] Coronations: Medieval and Early Modern Monarchic Ritual, ed. J.M. Bak, Berkeley 1990.
Bryce D., Symbolika krzyży celtyckich, Kraków 1993.
Cameron A., The construction of court ritual: The Byzantine Book of Ceremonies, [w:] Rituals of Royalty. Power and Ceremonial in Traditional Societes, Cambridge 1992, s. 106–136.
Dalewski Z., Między Gnieznem a Poznaniem. O miejscach władzy w państwie pierwszych Piastów, „Kwartalnik Historyczny” 1991, nr 2, s. 19–43.
Dalewski Z., Władza – przestrzeń – ceremoniał. Miejsce i uroczystość inauguracji władzy w Polsce średniowiecznej, Warszawa 1996.
Der Kärnter Fürstenstein im europäischen Vergleich, Hrsg. A. Huber, Gmünd 1997.
Dogshon R.A., The European Past. Social Evolution and Spatial Order, London 1987.
Dotzauer W., Die Ankunft des Herrschers. Der fürstliche “Einzug” in die Stadt (bis zum Ende des Alten Reichs), „AfK” 1973, Bd. 55, s. 245–288.
Eliade M., Historia wierzeń i idei religijnych, t. 2, Warszawa 1994.
Eliade M., Sacrum – mit – historia. Wybór esejów, Warszawa 1993.
Fiala Z., O pražském názvosloví a jeho významu ve vyprávecích i diplomatických pramenech 12. i 13. století až do založení Starého Mesta pražského, [w:] Z českých dejín. Sborník prací in memoriam Václava Husy, ed. Z. Fiala, Praha 1966, s. 35–62.
Flier M.S., The Iconography of Royal Procession: Ivan the Terrible and the Muscovite Palm Sunday Ritual, [w:] European Monarchy. Its Evolution and Practice from Roman Antiquity to Modern Times, eds. H. Dochhardt, R.A. Jackson, D. Sturdy, Stuttgart 1992, s. 109–125.
Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 1990.
Frolík J., Klápšte J., Praha a pražský hrad v 11. a 12. století, [w:] Miasto zachodniosłowiańskie w XI–XII wieku. Społeczeństwo – kultura, red. L. Leciejewicz, Wrocław 1991, s. 103–118.
Grafenauer B., Ustoličevanje koroških vojvod in država karantskih Slovencev, Ljubljana 1952.
Grinnel R., Theoretical attitude towards space in the Middle Ages, “Speculum” 1946, No. 21, s. 141–157.
Herklotz I., Der Campus lateranensis im Mittelalter, „Römisches Jahrbuch für Kunstgeschichte” 1985, Bd. 22, s. 1–43.
Historia sejmu polskiego, red. J. Michalski, Warszawa 1984.
Hlubinka R., Středověkĕ domy a opevnění Nového Města a Vyšehradu, „Správy památkové pĕče”, 1948, s. 63–82.
Hoffmann E., Coronation in Medieval Scandinavia, [w:] Coronations: Medieval and Early Modern Monarchic Ritual, ed. J.M. Bak, Berkeley 1990.
Kantorowicz E., The ‘King’s Avent’ and the enigmatic panels in the doors of Santa Sabina, [w:] idem, Selected Studies, Locus Valley 1965, s. 37–75.
Kašička F., Nechvátal B., Vyšehradské brány, “Staletá Praha” 1977, Vol. 8, s. 233–253.
Keller H., Die Einsetzung Ottos I. zum König (Aachen, 7. August 936) nach dem Bericht Widukinds von Corvey, [w:] Krönungen Könige in Aachen – Geschichte und Mythos, Hrsg. M. Kramp, Bd. 1, Mainz 2000, s. 265–273.
King E., Medieval England 1066–1485, Oxford 1988.
Kipling G., Enter the King. Theatre, Liturgy, and Ritual in the Medieval Civic Triumph, Oxford 1998, DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198117612.001.0001.
Klusek B., Historia parlamentu angielskiego pokazana na miniaturach z księgi króla herbowego, Tomasza Wriothesleya (ok. 1530), „Studia nad Sztuką Renesansu i Baroku” 2010, t. 11, s. 477–492.
Kocher G., Zeichen und Symbole des Rechts. Eine historische Ikonographie, München 1992.
Krautheimer R., Rome. Profile of a City, 312–1308, New York 2000.
Krawiec A., Globalny obraz nie-globalnego świata. Obraz świata w kartografii uniwersalnej Średniowiecza i Renesansu, „Kultura – Historia – Globalizacja” 2009, nr 5, s. 1–12.
Krawiec A., Imagines mundi. Wyobrażenia o świecie człowieka średniowiecznego: krótki zarys tematyki, [w:] Mundus hominis – cywilizacja, kultura, natura. Wokół interdyscyplinarności badań historycznych, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2006, s. 145–156.
Krawiec A., Jerozolima jako środek świata w średniowiecznej geografii kreacyjnej, „Studia Periegetica” 2010, nr 5, s. 85–125.
Kreusch F., Zur Plannung der Aachener Barbarossaleuchter, „Aachener Kunstblätter” 1961, Bd. 22, s. 21–36.
Krzemieńska B., Boj Knížete Břetislava I. o upevnení ceského státu (1039–1041), Praha 1979.
Kurnatowska Z., Elementy sacrum w topografii tworzonej przez Pierwszych Piastów domeny i jej głównych ośrodków, [w:] Człowiek, sacrum, środowisko. Miejsca kultu we wczesnym średniowieczu, red. S. Moździoch, Wrocław 2000, s. 111–126.
Kurnatowska Z., Początki państwa i chrześcijaństwa w Polsce w świetle źródeł archeologicznych, [w:] Archeologia Wielkopolski. Osiągnięcia i problemy ochrony zabytków, red. H. Kóčka-Krenz, Poznań 1998, s. 91–101.
Kurnatowska Z., Recent problems and research on the early Middle Ages in Poland, “Slavia Antiqua” 1995, No. 36, s. 7–18.
Maisel W., Archeologia prawna Europy, Warszawa – Poznań 1989.
Mango C., The Triumphal Way of Constantinople and the Golden Gate, “Dumbarton Oaks Papers” 2000, No. 54, DOI: https://doi.org/10.2307/1291838, s. 173–188.
McCormick M., Eternal victory. Triumphal rulership in late antiquity, Byzantium, and the early Medieval West, Cambridge 1986.
Monarchia Jagiellonów 1399–1586, red. M. Derwich, Warszawa – Wrocław 2003.
Müller W., Die heilige Stadt. Roma quadrata, himmlisches Jerusalem und die Mythe vom Weltnabel, Stuttgart 1961.
Nasonov A.N., “Russkaja zemlja” i obrazovanije territori drevnerusskogo gosudarstva, Moskva 1951.
Nechvátal B., Vyšehrad, Praha 1976.
Nelson J.L., Aachen as a Place of Power, [w:] Topographies of Power in the Early Middle Ages, eds. M. de Jong, F. Theuws, C. van Rhijn, Leiden – Boston – Köln 2001, s. 217–241.
Novotný V., České dĕjiny, I/2: Od Břetislava I. do Přemysla I., Praha 1913.
Pamjatniki architektury Moskvy, t. 1: Kreml’, Kitaj-gorod, Centralnyje ploščadi, Moskva 1982.
Philipp W., Die religiöse Begründung der altrussischen Hauptstadt, [w:] Festschrift für Max Vasmer zum 70. Geburtstag am 28. Februar 1956, Wiesbaden 1956, s. 375–387.
Pleszczyński A., Miejsca władzy w Czechach w X–XII wieku. Zarys modelu przestrzennego centrum wczesnośredniowiecznej wspólnoty, jego geneza i charakter ideowy, [w:] Sedes regni principales. Materiały z konferencji – Sandomierz 20–21 października 1997 r., red. B. Trelińska, Sandomierz 1999, s. 81–94.
Pleszczyński A., Przestrzeń polityczna w średniowieczu, [w:] Przestrzeń we współczesnej nauce, red. W.A. Kamiński, G. Nowak, S. Symiotuk, Zamość 2003, s. 193–202.
Rosik S., Interpretacja chrześcijańska religii Słowian w świetle kronik niemieckich XI–XII wieku (Thietmar, Adam z Bremy, Helmold), Wrocław 2000.
Sawicki T., Wczesnośredniowieczny zespół grodowy w Gnieźnie, [w:] Gniezno w świetle ostatnich badań archeologicznych. Nowe fakty. Nowe interpretacje, red. Z. Hilczer-Kurnatowska, Poznań 2001, s. 87–126.
Schramm P.E., Herrschaftszeichen und Staatssymbolik. Beiträge zu ihrer Geschichte vom dritten bis zum sechszehnten Jahrhundert, Bd. 3, Stuttgart 1955.
Sláma J., K počátkům hradské organizace v Čechách, [w:] Typologie raně feudálních slovanských států, ed. J. Žemlička, Praha 1987, s. 175–190.
Steane J., Archeology of the Medieval English Monarchy, London – New York 1999.
Šmahel F., Cesta Karla IV. do Francie 1377–1378, Praha 2006.
Tichomirov N., Krasnaja ploščad’, „Architektura SSSR” 1957, Vol. 6, s. 36–41.
Tomicka A., Drzewo życia. Ludowa wizja świata i człowieka, Warszawa 1975.
Treštík D., Borivoj a Svatopluk – vznik ceského státu a Velká Morava, [w:] Velká Morava a pocátky ceskoslovenské státnosti, eds. J. Poulik, B. Chrapovský, Praha 1985, s. 273–295.
Třeštík D, Die Gründung Prags, [w:] Burg – Burgstadt – Stad. Zur Genese mittelatrelicher nichtagrarischer Zentren im Ostmitteleuropa, Hrsg. H. Brachmann, Berlin 1995, s. 229–240.
Treštík D., Mír a dobrý rok. Státni ideologie raného přemyslovského státu mezi křesťanstvím a „pohanstvím”, „Folia Historica Bohemica” 1988, Vol. 12, s. 23–41.
Třeštík D., „Trh Moravanů” – ústřední trh Staré Moravy, „Československý Časopis Historický” 1973, Vol. 21, s. 869–894.
Turek R., Troje hapax legomenon u Kosmy (Hrvasten – Zizi – Sibenica), “Onomastický Zpravodaj Ceskosloveské Akademii Ved (Zpravodaj Místopisné komise Ceskoslovenské Akademii Ved)” 1983, Vol. 24, s. 575–583.
Vulcănescu R., Kolumna niebios, Warszawa 1979.
Warner D.A., Ritual and Memory in the Ottonian Reich: The Ceremony of Adventus, “Speculum” 2001, No. 76, s. 278–281.
Wojciechowska B., Na granicy dwóch światów, rozdroża i sakralizacja przestrzeni w przekazach średniowiecznych, [w:] Ludzie Kościoła. Wierzenia. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa Europy Środkowej, red. W. Iwańczak, S.K. Kuczyński, Warszawa 2001, s. 509–518.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/f.2015.70.9
Data publikacji: 2017-06-07 13:39:41
Data złożenia artykułu: 2017-03-27 22:08:02
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2017 Andrzej Pleszczyński
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.