Językowe środki wyrażania ocen dotyczących tzw. wyklejanek, kartek pocztowych oraz książeczek bibliofilskich zawarte w listach Wisławy Szymborskiej

Stanisław Cygan

Résumé


W artykule przedmiotem badania są językowe środki wartościowania zawarte w listach polskiej noblistki Wisławy Szymborskiej do toruńskiego bibliofila Tadeusza Zakrzewskiego. Odnoszą się one do pasji kolekcjonerskiej poetki i pasji tworzenia unikatowych, niepowtarzalnych kolaży, wyklejanek, pocztówek „własnego wyrobu”, które były posyłane przyjaciołom, najbliższym. Wśród tych niewyszukanych środków językowych ważne miejsce zajmują przymiotniki wartościujące (ewaluatywne), np. świetny, cudowny, prześliczny, oraz rzeczowniki: pocztóweczki, rarytas, drobiazgi, głupstewka, cuda. Analiza materiału językowego wykazała, że przymiotniki i rzeczowniki nacechowane aksjologicznie odwołują się głównie do wartości estetycznych kolekcjonowanych pocztówek i bibliofilskich walorów posyłanych książek/książeczek. Mniej liczne pod względem frekwencyjnym są jeszcze inne językowe wykładniki ocen.


Mots-clés


wartościowanie w języku; środki językowe; epistolografia; Wisława Szymborska

Texte intégral :

PDF (Język Polski)

Références


Abramowicz, Maciej, Bartmiński, Jerzy, Bielińska-Gardziel, Iwona (red.). (2012). Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów 1. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Bartmiński, Jerzy, Bielińska-Gardziel, Iwona, Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława (red.). (2014). Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów 2. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Bikont, Anna, Szczęsna, Joanna. (1997). Pamiątkowe rupiecie. Przyjaciele i sny Wisławy Szymborskiej. Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i S-ka.

Bikont, Anna, Szczęsna, Joanna. (2012). Pamiątkowe rupiecie. Biografia Wisławy Szymborskiej. Kraków: Znak.

Grabias, Stanisław. (1981). O ekspresywności języka. Ekspresja a słowotwórstwo. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Grzesiuk, Anna. (1995). Składnia wypowiedzi emocjonalnych. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Bartmiński Jerzy (red.). (2006). Język – wartości – polityka: zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce: raport z badań empirycznych. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Laskowska, Elżbieta. (1992). Wartościowanie w języku potocznym. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy.

Masłowska, Ewa. (1988). Derywacja semantyczna rzeczowników ekspresywnych. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Nagórko, Alicja. (1982). O właściwościach semantycznych przymiotników oceniających. Poradnik Językowy, 9, s. 614–620.

Pawelec, Radosław. (1991). O metodach badania osobniczego języka wartości. W: Język a kultura. T. 3 (s. 103–117). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Pisarek, Walery. (2007). Słownictwo oceniające w recenzjach. W: Walery Pisarek, O mediach i języku (s. 292–311). Kraków: Universitas.

Przybylska, Renata. (2021). Słowa pochwały – o semantyce pewnych przymiotników oceniających. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica. 16, s. 156–165.

Puzynina, Jadwiga. (1982). Językoznawstwo a aksjologia. Biuletyn PTJ, XXXIX, s. 23–32.

Puzynina, Jadwiga. (1983). O elementach ocen w strukturze znaczeniowej wyrazów. Biuletyn PTJ, XL, s. 121–128.

Puzynina, Jadwiga. (1992). Język wartości. Warszawa: PWN.

Puzynina, Jadwiga, Anusiewicz, Janusz (red.). (1991). Język a kultura. T. 3. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Rusinek, Michał. (2016). Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej. Kraków: Znak.

Starzec, Anna. (1996). Wartościowanie w tekstach popularnonaukowych. W: Stanisław Gajda, Mieczysław Balowski (red.), Styl a tekst (s. 271–283). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Szymborska, Wisława. (2014). Kolaże. Kraków: Wydawnictwo Mocak. Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie.

Szymborska, Wisława. (2023). Kryniccy, to przecież dla Was! Listy, karteczki i dedykacje 1966–2011. Kraków: Wydawnictwo a5.

Termińska, Kamilla. (1983). Czasownikowe wyrażenia wartościujące. W: Włodzimierz Pianka (red.), Z problematyki czasownika słowiańskiego (s. 63–72). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Wisławy Szymborskiej dary przyjaźni i dowcipu. Teksty i wyklejanki poetki z kolekcji Ryszarda Matuszewskiego. (2008). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Auriga.

Wieczorek, Urszula. (1999). Wartościowanie, perswazja, język. Kraków: Księgarnia Akademicka sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe.

Wrześniewska-Pietrzak, Marta. (2015). Wybrane leksykalne sposoby wyrażania wartości

w pismach uczniów szkół średnich. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, XV(XXXV), s. 115–133.

Papieska, Agnieszka (opr.). (2014). Zachwyt i rozpacz. Wspomnienia o Wisławie Szymborskiej. Warszawa: Dom Wydawniczy PWN.

Zaron, Zofia. (1985). Wybrane pojęcia etyczne w analizie semantycznej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Żmigrodzki, Piotr (red.) (2007–). Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków. Pobrano z: https://wsj.pl (dostęp: 28.06.2024). [WSJP ]




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2024.42.2.153-167
Date of publication: 2024-12-30 10:38:11
Date of submission: 2024-10-05 21:09:26


Statistiques


Visibilité des résumés - 27
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 6

Indicateurs



Renvois

  • Il n'y a présentement aucun renvoi.


Droit d'auteur (c) 2024, Stanisław Cygan

Licence Creative Commons
Ce(tte) œuvre est mise à disposition selon les termes de la Licence Creative Commons Attribution 4.0 International.