Masquer
Afficher tout
Envoyer cet article par courriel 
"Jak to ze lnem było"? Uwagi na temat bajki Marii Konopnickiej
Résumé
Artykuł poświęcony jest małej prozie Marii Konopnickiej Jak to ze lnem było. Bajka z tomu Książka dla Tadzia i Zosi (1892). Stanowi próbę odczytania utworu w kontekście twórczości pisarki pisanej z myślą o młodych odbiorcach, o wyraźnym aspekcie pedagogicznym. Ponadto ustala interpretacyjne propozycje wynikające z gatunkowej konwencji bajki. Skupia się na wątku tytułowym, czyli motywie lnu, jego uprawy i wartości w kulturze materialnej, gospodarce i tradycji ludowej XIX wieku. Prezentuje odmienne wykorzystanie motywu lnu w dziele Konopnickiej i znanej baśni H. Ch. Andersena. Ukazuje tropy w autobiografii autorki łączące się z obecnością lnu w folklorze polskim i litewskim.
Mots-clés
Texte intégral :
PDF (Język Polski)Références
Andersen, Hans Christian. (2006). Len. W: Hans Christian Andersen, Baśnie i opowieści. T. 1 (s. 450–453). Poznań: Media Rodzina.
Arct, Stanisław. (1962). Okruchy wspomnień. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Bettelheim, Bruno. (1985). Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni. T. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Bielecka, Krystyna. (1969). Przemiany struktury użytkowania ziemi w Polsce na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Bobrowska, Barbara. (1997). Eleuzyjsko-chrześcijańska symbolika siewcy i ziarna w wierszach kryptopatriotycznych. W: Barbara Bobrowska, Konopnicka na szlakach romantyków (s. 192–221). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Borecka, Irena. (1998). Magiczna książka Marii Konopnickiej. Wro¬cław: Wydawnictwo Wacław Bagiński.
Borys, Monika. (2015). Tkaczki siostrzeństwa. Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej, 1-10. DOI: https://doi.org/10.36854/widok/2015.10.1008.
Brodzka, Alina. (1958). O nowelach Marii Konopnickiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Brzostowski, Stanisław. (1929). Len w Polsce i na ziemiach wschodnich. Zarys uprawy, przeróbki, handlu i eksportu włókna i siemienia lnianego. Wilno: Księgarnia W. Mikulskiego.
Brzozowska, Zdzisława. (1970). Andersen w Polsce: historia recepcji wydawniczej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Budrewicz, Tadeusz. (2017). Od chłopa do narodu. O autografie „Pana Balcera w Brazylii”. Sztuka Edycji, 1, s. 125–134. DOI 10.12775/SE.2017.0009.
Bytniewska, Anna. (2023). W kraju brakuje włókna lnianego. Branża próbuje odbudować jego produkcję. Pobrano z: https://www.agropolska.pl/uprawa/uprawa-roli/w-kraju-brakuje-wlokna-lnianego-branza-probuje-odbudowac-jego-produkcje,581.html (dostęp: 20.11.2023).
Cieślikowski, Jerzy. (1963). Baśń Konopnickiej „O Krasnoludkach i o sierotce Marysi”. Pamiętnik Literacki, 1, s. 109-141.
Dragan, Jolanta. (2012). Len − zapomniana roślina?. W: Ten magiczny len (s. 6–13). Giedlarowa: Gminny Ośrodek Kultury.
Dusza, Alicja. (2020). Arachnologie, pisarstwo kobiece i bunt przeciwko językowi. O Derridzie, arachnologiach i opresji logosu. Polisemia, (23)1. Pobrano z: https://www.polisemia.com.pl/numer-12020-23-konflikty/alicja-dusza-arachnologie-pisarstwo-kobiece-i-bunt-przeciwko-j%C4%99zykowi (dostęp: 20.11.2023).
Eisler, Robert, Hildburgh, Walter Leo. (1950). The Passion of the Flax. Folklore, 3, s. 114–133.
Frantz, Wiktor. (1978). Książek powijanie: philobiblońska suita. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Gawroński, Franciszek. (1889). Uprawa roślin przemysłowych. Z 94 drzeworytami w tekście. Warszawa: Wydawnictwo redakcyi „Rolnik i Hodowca”.
Jagmin, Janusz. (1933). Skrót wiadomości o lnie i konopiach. Wilno: Towarzystwo Lniarskie w Wilnie.
Jagmin, Janusz. (1934). Siejcie len. Pięć pogadanek o tem, czy siać i jak siać len?. Wilno: „Pogoń”.
Kensminienė, Aelita. (2006). Lino kančios motyvai lietuvių mįslėse ir kituose tautosakos žanruose, [Motives of the flax suffering in Lithuanian riddles and other foklore genres]. Tautosakos Darbai, 32, s. 225–241.
Kobielus, Stanisław. (2006). Florarium christianum. Symbolika roślin – chrześcijańska starożytność i średniowiecze. Kraków: „Tyniec” Wydawnictwo Benedyktynów.
Konopnicka, Maria. (1892). Książka dla Tadzia i Zosi. Kraków: Wł. L. Anczyc i Spółka.
Konopnicka, Maria. (1915a). [Oj matusiu]. W: Jan Czubek (red.), Poezye. Wydanie zupełne, krytyczne. T. 2 (s. 91–92). Warszawa: Gebethner i Wolff.
Konopnicka, Maria. (1915b). [Który ma złoty klucz]. W: Jan Czubek (red.), Poezye. Wydanie zupełne, krytyczne. T. 5 (s. 52). Warszawa: Gebethner i Wolff.
Konopnicka, Maria. (1973). W: Zygmunt Szeykowski, Jarosław Maciejewski (red.), Bibliografia Literatury Polskiej Nowy Korbut. Literatura Pozytywizmu i Młodej Polski. T. 14 (s. 340). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kostecki, Janusz, Rowicka, Małgorzata. (2020). Import do zaboru rosyjskiego książek literackich adresowanych do młodego odbiorcy i ich cenzurowanie w latach 1865–1904. Sztuka Edycji, 2, s. 117–135. DOI 10.12775/SE.2020.00034.124.
Kotarski, Jan. (1862). Praktyczne wiadomości o uprawie lnu i konopi w Królestwie Polskim. Gazeta Rolnicza, 8–10.
Krawczyk-Bocian, Amelia. (2010). Narracja w pedagogice. Teoria. Metodologia. Praktyka badawcza. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
Len w tradycyjnej kulturze ludowej Pojezierza Suwalskiego. (1995). Muzeum Okręgowe w Suwałkach, Suwałki 1995. Pobrano z: http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=opis-dialektow&l2=dialekt-mazowiecki&l3=suwalszczyzna&l4=pojezierze-suwalsko-augustowskie-kultura (dostęp: 25.08.2024).
Leszczyński, Grzegorz. (2012). Baśń Konopnickiej – dialog kultur, dia¬log pisarzy. W: Grzegorz Leszczyński, Książki pierwsze. Książki ostat¬nie? Literatura dla dzieci i młodzieży wobec wyzwań współczesności (s. 25–48). Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.
Martuszewska, Anna. (1997). Pozytywistyczne parabole. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Miller, Nancy K. (2006). Arachnologie: kobieta, tekst i krytyka. W: Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski (red), Teorie literatury XX wieku: antologia (s. 487–513). Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Narbutt, Teodor. (1833). Uprawa lnu, konopi i innych roślin włóknodaynych, oraz proste, tanie, litewskiemu krajowi właściwe, sposoby zatrudniania się wyrobami z nich korzystnemi; oparte na doświadczeniach. Wilno: Nakładem A. Marcinowskiego.
Narbutt, Teodor. (1835). Dzieje starożytne narodu litewskiego. T. 1. Wilno: Nakładem A. Marcinowskiego.
Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława. (2018). Len. Linum usitatissimum. W: Jerzy Bartmiński (red.), Słownik stereotypów i symboli ludowych. T. 2: Rośliny. Vol. II: Warzywa, przyprawy, rośliny (s. 362–385). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Niewieczerzał, Marta, Skowera, Maciej. (2003). Konopnicka (nie tylko) dla dzieci. Rozmowa z Dawidem Marią Osińskim. Dzieciństwo. Literatura i Kultura, 1, s. 87–119. Pobrano z : https://www.academia.edu/105837653/Konopnicka_nie_tylko_dla_dzieci_Rozmowa_z_Dawidem_Mari%C4%85_Osi%C5%84skim (dostęp: 25.08.2024).
Nowak, Jacek. (2010). „Gdzie jest mój skarb? Ach, gdzie jest gniazdo moje?” O Marii i Jarosławie Konopnickich, z dodatkiem listów poetki do męża. Pamiętnik Literacki, 1, s. 153–186.
Niewiadomski, Stanisław, Konopnicka, Maria. (1900). Lny (5–7). W: Jaśkowa dola. Pieśni na jeden głos. Op. 20b. Lny. Lwów: K. S. Jakubowski.
Ochmański, Władysław. (1959). Gospodarowanie na roli na ziemiach polskich w rozwoju dziejowym. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Ogłoza, Ewa. (2020). „Len” Hansa Christiana Andersena – opowieść fantastyczna o roślinie? Paidia i Literatura, 2, s. 77–89. DOI: 10.31261/PiL.2020.02.07.
Olszakowski, Aleksander, Stapf, Stanisław. (1962). Czarodziejskie ziarno. Sztuka w 4 odsłonach na żywy i lalkowy plan. Wg noweli M. Konopnickiej. Warszawa: Biblioteka Teatrów Amatorskich.
Pawelec, Teresa. (1998). Uprawa lnu na ziemiach polskich. Postępy Nauk Rolniczych, 6, s. 51–64.
Propp, Władimir. (1968). Morfologia bajki. Pamiętnik Literacki, 4, s. 203–242.
Rychter, Jan Bogusław, Syrokomla, Władysław. (1834). O lnie towamym litewskim, czyli informacya o sprzedaży lnu tak dla właścicieli ziemiańskich jako i rządźców ich majętności. Wilno: M. Mindelsohn.
Skalin Lars-Åke. (2006). Secularization as the Threat to the Fairy Tale: Reflections on a Theme in Hans Christian Andersen’s Works. W: Hanna Dymel-Trzebiatowska, Ewa Mrozek-Sadowska, (red.), Andersen 200 lat. Baśnie Hansa Christiana Andersena w Europie – Europa w baśniach Hansa Christiana Andersena (s. 45–60). Gdańsk: Wydawnictwo Pressfabryka.
Stępień-Rejszel, Kamila Olga. (2020). Bajka, baśń, bajkoterapia i cały bajkowy świat, czyli o roli bajek we współczesnym wychowaniu. Pedagogika Rodziny, 4, s. 21–33.
Szocki, Józef. (1998). Dzieje wydawnicze utworów Marii Konopnickiej w okresie zaborów (1875–1914). Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Filologia Polska. Historia i Teoria Literatury, 7, s. 187–196.
Vaitkevičienė-Astramskaitė, Daiva. (1993). Vestimentarinis kodas lietuvių mitologijoje: linai ir lėmimai. Baltos Lankos, 3, s. 112–151.
Wspomnienie Józefy Drozdowskiej. Pobrano z: http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=opis-dialektow&l2=dialekt-mazowiecki&l3=suwalszczyzna&l4=pojezierze-suwalsko-augustowskie-kultura (dostęp: 25.08.2024).
Zubrzycki, Dyonizy. (1829). Uprawa lnu, rzecz dla galicyjskich gospodarzy. Lwów: Nakładem Franciszka Pillera.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2024.42.2.15-31
Date of publication: 2024-12-30 10:37:51
Date of submission: 2024-10-08 11:25:30
Statistiques
Indicateurs
Renvois
- Il n'y a présentement aucun renvoi.
Droit d'auteur (c) 2024, Beata Obsulewicz-Niewińska
Ce(tte) œuvre est mise à disposition selon les termes de la Licence Creative Commons Attribution 4.0 International.