Mesjanizm Stanisława Przybyszewskiego

Résumé

Artykuł przedstawia drogę Stanisława Przybyszewskiego, uważanego powszechnie za dekadenta, do idei mesjanistycznej. Autor tekstu, na podstawie teorii pięciu światopoglądów stworzonej przez Michała Łuczewskiego, przedstawia apolityczność pisarza i jego życiowe wybory. W artykule ukazane zostaje romantyczne podglebie światopoglądu Przybyszewskiego, a także konsekwencje wynikające ze zmian przezeń środowiska – od wyjazdu do Berlina, przez okres redagowania krakowskiego „Życia”, po lata współpracy z poznańskim „Zdrojem”. W tekście omówiono również przemożny wpływ na pisarza utworów Juliusza Słowackiego z jego ostatniego, genezyjskiego okresu. Na zasadzie kontrastu przedstawione zostały dwie drogi inspiracji Słowackim – Przybyszewskiego oraz Wincentego Lutosławskiego. Analizie poddano również stosunek pisarza do Słowackiego zarówno w okresie redagowania krakowskiego „Życia”, jak i późniejszej współpracy z poznańskim „Zdrojem”. Jako najistotniejsze przyczyny przemian światopoglądowych Przybyszewskiego wskazane zostają załamanie sytuacji finansowej pisarza, wynikające ze spadku popularności jego utworów, oraz trudna sytuacja literata podczas wielkiej wojny. Ten moment, zdaniem autora artykułu, stanowi w biografii Przybyszewskiego czas poszukiwań, zwieńczony zwrotem pisarza w stronę romantycznych idei mistycyzmu i mesjanizmu.