Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Czy czas to pieniądz? Koncepcja czasu w mentalności współczesnego dorosłego Polaka
Streszczenie w języku polskim
Artykuł ma na celu zbadanie, w jaki sposób współczesne pokolenie Polaków w wieku dojrzałym (powyżej 19. roku życia) postrzega zagadnienie czasu. Przedmiotem badań podjętych w ujęciu językoznawstwa kognitywnego są metafory językowe i pojęciowe, które zostają wydobyte z definicji słownikowych dotyczących czasu oraz z tekstów z Narodowego Korpusu Języka Polskiego. Metafora uznana jest – w ramach krytycznej analizy metafor (KAM) – za przydatne narzędzie do poznawania motywów, przekonań i postrzegania rzeczywistości. Wyniki uzyskane w badaniu dostarczają danych znaczących ilościowo. Metafory, tj. czas to pieniądz, czas to wartość i czas to lekarz i najlepsze lekarstwo, można nazwać „wspólnymi metaforami”, gdyż leżą u podstaw zarówno definicji słownikowych, jak i dyskursu korpusowego. Można stwierdzić, że metafory te mają status metafor konwencjonalnych, ugruntowanych w świadomości współczesnych dorosłych użytkowników języka polskiego, które motywują ich rozumowanie i postrzeganie rzeczywistości. Niektóre metafory związane z czasem odwołują się do wartości moralnych i religijnych (w ramach MORALNOŚĆ i RELIGIA) oraz do poszukiwania tożsamości (w ramach TOŻSAMOŚĆ i PSYCHOLOGIA). Kilka metafor odwołuje się do codziennego funkcjonowania i obowiązków współczesnego Polaka (w ramie ŻYCIE CODZIENNE).
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Britannica, Team Editors of Encyclopaedia (2018, December 7). Adulthood. In: Encyclopedia Britannica. Downloaded from: https://www.britannica.com/science/adulthood (access: 22.10.2022).
Charteris-Black, Jonathan. (2004). Corpus Approaches to Critical Metaphor Analysis. Basingstoke, UK: Palgrave Macmillan.
Charteris-Black, Jonathan. (2006). Britain as a Container: Immigration Metaphors in the 2005 Election Campaign. Discourse and Society, 17(5), pp. 563–581. DOI: https://doi.org/10.1177/0957926506066345.
Charteris-Black, Jonathan. (2011). Politicians and Rhetoric: The Persuasive Power of Metaphor. Basingstoke, UK: Palgrave Macmillan.
Charteris-Black, Jonathan. (2012). Forensic Deliberations on ‘Purposeful Metaphor’. Metaphor and the Social World, 2(1), pp. 1–21. DOI: https://doi.org/10.1075/msw.2.1.01cha.
Corrêa Ferreira, Luciane. (2010). Applying Corpus Linguistics Methodology to Psycholinguistics Research. DELTA (Documentação de Estudos em Lingüística Teórica e Aplicada), 26, pp. 545–569. DOI: https://doi.org/10.1590/S0102-44502010000300008.
Decyk-Zięba, Wanda, Kresa, Monika, Stąpor, Izabela, Kępińska, Alina (eds.). (2018–2021). Dydaktyczny słownik etymologiczno-historyczny języka polskiego (DSEHJP). Downloaded from: https://slowniketymologiczny.uw.edu.pl (access: 10.10.2021).
Deignan, Alice. (2005). Metaphor and Corpus Linguistics. Amsterdam: John Benjamins.
Deignan, Alice. (2017). From Linguistic to Conceptual Metaphors. In: Elena Semino, Zsófia Demjén (eds.), The Routledge Handbook of Metaphor and Language. Routledge Handbooks in Linguistics (pp. 102–116). London: Routledge.
Fairclough, Norman. (1989). Language and Power. London – New York: Longman.
Fairclough, Norman. (2013). Critical Discourse Analysis. The Critical Study of Language. London: Routledge.
Gibbs, Raymond W. (1996). Why Many Concepts are Metaphorical. Cognition, 61, pp. 309–319. DOI: https://doi.org/10.1016/s0010-0277(96)00723-8.
Gibbs, Raymond W. (2006). Embodiment and Cognitive Science. Cambridge: Cambridge University Press.
Goatly, Andrew. (2007). Metaphor and Hidden Ideology (Discourse Approaches to Politics, Society and Culture 23). Amsterdam: John Benjamins.
Hart, Christopher. (2018). ‘Riots Engulfed the City’: An Experimental Study Investigating the Legitimating Effects of Fire Metaphors in Discourses of Disorder. Discourse & Society, 29(3), pp. 279–298. DOI: https://doi.org/10.1177/0957926517734663.
Kövecses, Zoltán. (2000). Metaphor and Emotion. Language, Culture, and Body in Human Feeling. Cambridge: Cambridge University Press.
Kövecses, Zoltán. (2014). Conceptualizing Emotions. A Revised Cognitive Linguistic Perspective. Poznan Studies in Contemporary Linguistics, 50(1), pp. 15–28. DOI: https://doi.org/10.1515/psicl-2014-0002.
Kövecses, Zoltán. (2015). Where Metaphors Come From. Reconsidering Context in Metaphor. Oxford: Oxford University Press.
Kövecses, Zoltán. (2018). Metaphor in Media Language and Cognition: A Perspective from Conceptual Metaphor Theory. Lege Artis, 3(1), pp. 124–141. DOI: https://doi.org/10.2478/lart-2018-0004.
Lakoff, George. (1987a). Women, Fire and Dangerous Things. What Categories Reveal about the Mind. Chicago, IL: University of Chicago Press.
Lakoff, George. (1987b). Image Metaphors. Metaphor and Symbolic Activity, 2(3), pp. 219–222. DOI: https://doi.org/10.1207/s15327868ms0203_4.
Lakoff, George. (1993). The Contemporary Theory of Metaphor. In: Andrew Ortony (ed.), Metaphor and Thought (pp. 202–251). Cambridge: Cambridge University Press.
Lakoff, George. (1994). What Is a Conceptual System? In: Willis F. Overton, David Stuart Palermo (eds.), The Nature and Ontogenesis of Meaning (pp. 41–90). Hillsdale: Erlbaum.
Lakoff, George, Johnson, Mark. (1980). Metaphors We Live By. Chicago, IL: University of Chicago Press.
Lakoff, George, Johnson, Mark. (1999). Philosophy in the Flesh. New York, NY: Cambridge University Press.
Landau, Mark J., Meier, Brian P., Keefer, Lucas A. (2010). A Metaphor-Enriched Social Cognition. Psychological Bulletin, 136(6), pp. 1045–1067. DOI : https://doi.org/10.1037/a0020970.
Langacker, Ronald W. (1987). Foundations of Cognitive Grammar. Vol. 1: Theoretical Prerequisites. Stanford, CA: Stanford University Press.
Langacker, Ronald W. (2008). Cognitive Grammar. A Basic Introduction. New York, NY: Oxford University Press.
Lehr-Spławiński, Tadeusz. (1938). Element prasłowiański w dzisiejszym słownictwie polskim. In: Jan Adamus et al. (eds.), Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, vol. 2 (pp. 469–481). Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Machin, David, Van Leeuwen, Theodor Jacob. (2016). Multimodality, Politics and Ideology. Journal of Language and Politics, 15(3), pp. 243–258. DOI: https://doi.org/10.1075/jlp.15.3.01mac.
Morozova, Olena. (2017). Monomodal and Multimodal Instantiations of Conceptual Metaphors of Brexit. Lege Artis, 2(2), pp. 250–283. DOI: https://doi.org/10.1515/lart-2017-0017.
Mussolff, Andreas. (2019). Creativity in Metaphor Interpretation. Russian Journal of Linguistics, 23(1), pp. 23–39. DOI: https://doi.org/10.22363/2312-9182-2019-23-1-23-39.
Pęzik, Piotr. (2012). Czas: Wyszukiwarka PELCRA dla danych NKJP. In: n: Mirosław Bańko, Rafał L. Górski, Barbara Lewandowska-Tomaszczyk, Adam Przepiórkowski (eds.),
Narodowy Korpus Języka Polskiego (NKJP). Downloaded from: http://www.nkjp.uni.lodz.pl/collocations.jsp (access: 16.12.2021).
Poppi, Fabio I.M. (2018). Machina ex homine, homo ex machina: Metaphor and Ideology in Shinya Tsukamoto’s “Tetsuo: The Iron Man”. Metaphor and the Social World, 8(2), pp. 207–228. DOI: https://doi.org/10.1075/msw.17003.pop.
Poppi, Fabio I.M., Urios-Aparisi, Eduardo. (2019). De Corporibus Humanis: Metaphor and Ideology in the Representation of the Human Body in Cinema. Metaphor and Symbol, 33(4), pp. 295–314. DOI: https://doi.org/10.1080/10926488.2018.1549838.
Poppi, Fabio I.M., Urios-Aparisi, Eduardo. (2021). Erga omnes: Multimodal Metaphors of Consumerism. Lege Artis, 6(1), pp. 158–189. Downloaded from: https://lartis.sk/wp-content/uploads/2021/05/Poppi_Urios-Aparisi_Issue-1_2021.pdf (access: 10.12.2021).
Stefanowitsch, Anatol. (2007). Corpus-Based Approaches to Metaphor and Metonymy. In: Anatol Stefanowitsch, Thomas Gries Stefan (eds.), Corpus-Based Approaches to Metaphor and Metonymy (pp. 1–16). Berlin: Walter de Gruyter.
Stefanowitsch, Anatol. (2020). Corpus Linguistics. A Guide to the Methodology. (Textbooks in Language Sciences 7). Berlin: Language Science Press. DOI: https://doi.org/10.5281/zenodo.3735822.
Taverniers, Miriam. (2003). Metaphor. In: Jef Verschueren, Jan-Ola Östman, Jan Blommaert, Chris Bulcaen (eds.), Handbook of Pragmatics 8 (pp. 1–36). Amsterdam: John Benjamins.
Wielki multimedialny słownik angielsko-polski i polsko-angielski PWN–Oxford. (2016/2018). Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Zasina, Adrian. (2018). Językoznawstwo korpusowe. Empiryczne podejście w badaniach humanistycznych. Dziennikarstwo i Media, 9, pp. 169–178. DOI: https://doi.org/10.19195/2082-8322.9.13.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2022.40.2.73-194
Data publikacji: 2022-12-28 12:58:49
Data złożenia artykułu: 2022-01-21 10:05:51
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Anna Dąbrowska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.