Amata, Ancilla, Dewota, Elekta, Fides… – od wartości do imienia i od imienia do wartości. O specyficznej grupie imion zakonnych tworzonych od apelatywów
Streszczenie w języku polskim
Artykuł stanowi opis i analizę grupy imion zakonnych tzw. odapelatywnych, wyekscerpowanych ze spisów zakonnic z 63 domów zakonnych należących do 10 różnych zgromadzeń (uwzględniono tylko domy, w których praktykowana jest zmiana imienia przy wstąpieniu do zakonu). Przeanalizowane imiona (30 jednostek) zostały nadane między XVII a pierwszą połową XIX wieku. Omówione antroponimy świadczą o wyjątkowości i specyfice imiennictwa zakonnego, mimo iż jest ich znacznie mniej niż tych, które wybierane są ze zbioru istniejących antroponimów. Grupa opisanych w artykule imion potwierdza otwartość zbioru antroponimii zakonnej (kreacja nowych jednostek od apelatywów łacińskich pozwala na ciągłe poszerzanie onomastykonu zakonnego). Imiona te ściśle przynależą do grupy społecznej, w której powstały, można je określić jako właściwe nazewnictwu zakonnemu (i w większości nie wychodzą poza nią), jednocześnie odwzorowując system wartości, który należy określić jako specyficznie zakonny. Aksjologia życia zakonnego utrwalona w imionach odapelatywnych oscyluje głównie wokół wartości transcendentnych (uwzględniając chociażby obiekt, ku któremu kierowane są wartości i postawy), w mniejszym zakresie wartości humanistycznych.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Borkowska, Małgorzata. (2004–2008). Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej. T. 1–3. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Fros, Henryk, Sowa, Franciszek. (2004–2007). Księga imion i świętych. T. 1–6. Kraków: WAM.
Górny, Halszka. (2003). Badania apelatywów antroponimicznych metodą pól semantycznych. W: Maria Biolik (red.), Metodologia badań onomastycznych (s. 231–239). Olsztyn: Towarzystwo Naukowe i Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie.
Lurker, Manfred. (1989). Słownik obrazów i symboli biblijnych. Poznań: Pallotinum.
Malec, Maria. (2001). Imię w polskiej antroponimii i kulturze. Kraków: DWN.
Malec, Maria. (2004). Nazwy osobowe – ich rodzaje, pochodzenie i funkcje. W: Robert Mrózek (red.), Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej (s. 47–63). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Kazimierz, Kumaniecki (oprac.). (1990). Słownik Łacińsko-Polski (SŁ-P). Warszawa: PWN.
Sochacka, Stanisława. (2001). Uwarunkowania kulturowo-religijne nadawania imion w zgromadzeniach zakonnych (na przykładzie Śląska). Studia Śląskie, 60, s. 113–128.
Sochacka, Stanisława. (2003). Imiennictwo żeńskich zgromadzeń zakonnych. W: Maria. Biolik (red.), Metodologia badań onomastycznych (s. 245–254). Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego.
Szewczyk, Łucja Maria. (2000). Kultowe i kulturowe znaczenie imiennictwa wybranych polskich zakonów żeńskich (na przykładzie imion sióstr franciszkanek). W: Ewa Woźniak (red.), Inspiracje chrześcijańskie w kulturze Europy (s. 429–444). Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
Warzecha, Beata. (2013). Nazwy nieoficjalne żeńskich zgromadzeń zakonnych i ich członkiń w Polsce. Język Polski, 43, s. 196–205.
Zmuda, Ewa. (2019a). Imiona zakonne karmelitanek bosych (od XVII do pierwszej połowy XX w.). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Zmuda, Ewa. (2019b). The Reception of Religious Names in Internet Users’ Comments. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF, Philologiae, 37, 2, s. 109–120.
Zmuda, Ewa. (2021). Imiona zakonne karmelitów bosych (od XVII do XX w.). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2024.42.2.131-142
Data publikacji: 2024-12-30 10:38:06
Data złożenia artykułu: 2024-04-15 08:39:30
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2024 Ewa Zmuda
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.