Arealogia, stratygrafia i ojkonimiczny krajobraz: punkty przecięcia

Zoriana Kupchynska

Streszczenie w języku polskim


Celem artykułu jest ujawnienie powiązania trzech bliskich pojęć językowych: arealogii, stratygrafii i krajobrazu ojkonimicznego. Zadania, ze względu na ich cel, były następujące: 1) opisać teoretyczne podstawy arealogii, stratygrafii i krajobrazu ojkonimicznego; 2) dokonać analizy ojkonimów (nazw miejscowych) z XV wieku kończących się na *-j- w celu zilustrowania punktów teoretycznych. Podstawą analizy był diachroniczny materiał ojkonimiczny Ukrainy. W artykule wykorzystano metody empiryczne i opisowe, co oznaczało odwołanie się do mało znanego ojkonimicznego materiału odniesienia – zastosowano historyczną metodę porównawczą analizy rzeczowników właściwych. Metoda stratygraficzna objęła charakterystykę ilościową, lokalizację przestrzenną nazw geograficznych oraz określenie chronologii ojkonimów. Za pomocą metody kartograficznej zbadano grupę ojkonimów z XV wieku kończących się na *-j-. Tak więc arealogia, stratygrafia i pejzaż ojkonimiczny połączone są jedną koncepcją – przestrzenią, tj. rozprzestrzenianie się jakiegoś zjawiska (w naszych badaniach są to nazwy z XV w. kończące się na *-j-) jest wizualizowane na mapie topologicznej, która rejestruje rozprzestrzenianie się zjawiska (areał ojkonimów (nazw miejscowych) z XV wieku kończących się na *-j-) w diachronii (lub na pewnym etapie chronologicznym – XV wiek (stratygrafia) na terytorium Ukrainy; krajobraz częściowy, gdyż nazwy kończące się na *-j- to tylko niewielka część ogólnego krajobrazu ojkonimicznego). To właśnie mapa topologiczna potwierdza obszar ojkonimów (nazw miejscowych) na jednym z chronologicznych etapów stratygrafii w granicach terytorialnych krajobrazów ojkonimicznych (patrz mapa topologiczna). 


Słowa kluczowe


arealogia; stratygrafia; krajobraz ojkonimiczny; onimy; nazwy własne

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Bezlaj, France. (1967). Nazvotvorčij proces u slovensʹkìj movì. In: Povìdomlennâ ukraïnsʹkoï onomastičnoï komìsìï (pp. 11–14). Kiïv: Naukova dumka. [Безлай, Франце. (1967). Назвотворчий процес у словенській мові. У: Повідомлення української ономастичної комісії (c. 11–14). Київ: Наукова думка.]

Demčuk, Marìâ Oleksìïvna. (1988). Slov’ânsʹkì avtohtonnì osobovì vlasnì ìmena v pobutì ukraïncìv HIV–HVII st. Kyiv: Naukova dumka. [Демчук, Марія Олексіївна. (1988). Слов’янські автохтонні особові власні імена в побуті українців ХIV–ХVII ст. Київ: Наукова думка.]

Hudaš, Mihajlo Lukič, Demčuk, Marìâ Oleksìïvna. (1991). Pohodžennâ ukraïnsʹkih karpatsʹkih ì prikarpatsʹkih nazv naselenih punktìv (vìdantroponìmnì utvorennâ). Kiïv: Naukova dumka. [Худаш, Михайло Лукич, Демчук, Марія Олексіївна. (1991). Походження українських карпатських і прикарпатських назв населених пунктів (відантропонімні утворення). Київ: Наукова думка.]

Kupčinsʹka, Zorâna Olegìvna. (2016). Stratigrafìâ arhaïčnoï ojkonìmìï Ukraïni. Lʹvìv: NTŠ. [Купчинська, Зоряна Олегівна. (2016). Стратиграфія архаїчної ойконімії України. Львів: НТШ.]

Kupčinsʹkij, Oleg Antonovič. (2011). Statistika ta geografìâ dvočlennih vìdprisvìjnih geografìčnih nazv Ukraïni *-jь. In: Oleg Antonovič Kupčinsʹkij, Studìï z ìstorìï ukraïnsʹkoï movi ta ojkonìmìï. Vibranì stattì ta materìali (pp. 178–191). Lʹvìv: NTŠ. [Купчинський, Олег Антонович. (2011). Статистика та географія двочленних відприсвійних географічних назв України *-jь. У: Олег Антонович Купчинський, Студії з історії української мови та ойконімії. Вибрані статті та матеріали (c. 178–191). Львів: НТШ.]

Malec, Maria. (1971). Budowa morfologiczna staropolskich złożоnych imion osobowych. Wrocław: Ossolineum.

Meje, Antuan. (2001). Obŝeslavânskij âzyk. Moskva: Izd. gruppa „Progress”. [Мейе, Антуан. (2001). Общеславянский язык. Москва: Изд. группа „Прогресс”.]

Milewski, Tadeusz. (1961). O pochodzeniu słowiańskich imion złożonych. Prace Onomastyczne, 5, pp. 233–247.

Nieckula, Franciszek. (1965). Polskie nazwy miejscowe z sufiksem –jь. Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, 5, pp. 65–147.

Palacký, František. (1832). Popis staročeských osobních a křestních jmen. Časopis Českého Museum, 6, pp. 60–69.

Radʹo, Lûdmila Nestorìvna. (2004). Ojkonìmi Ukraïni na *-jъ, (*-ja, *-je) u Х–ХХ st. Ìvano-Frankìvsʹk. [Радьо, Людмила Несторівна. (2004). Ойконіми України на *-jъ, (*-jа, *-jе) у Х–ХХ ст. Івано-Франківськ.]

Rospond, Stanisław. (1983). Słowiańskie nazwy miejscowe z sufiksem -jь. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Seliŝeva, Afanasiâ Matveeviča. (1948). Proishoždenie russkih familij, ličnyh imen i prozviŝ. Učenye zapiski Moskovskogo universiteta, 128, pp. 128–152. [Селищевa, Афанасия Матвеевича. (1948). Происхождение русских фамилий, личных имен и прозвищ. Ученые записки Московского университета, 128, с. 128–152.]

Svoboda, Jan. (1964). Staročeská osobní jména a naše příjmení. Praha: Československá akademie věd.

Taszycki, Witold (ed.). (1965–1980). Słownik staropolskich nazw osobowych. Vol. I–V. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Toporova, Tatʹâna Vladimirovna. (1996). Kulʹtura v zerkale âzyka: drevnegermanskie dvučlennye imena sobstvennye. Moskva: Škola „Âzyki russkoj kulʹtury”. [Топорова, Татьяна Владимировна. (1996). Культура в зеркале языка: древнегерманские двучленные имена собственные. Москва: Школа „Языки русской культуры”.]

Zaimov, Jordan. (1973). Bʺlgarski geografski іmena s -jʹ. Sofiâ: Izd-vo BAN. [Заимов, Йордан. (1973). Български географски імена с -jь. София: Изд-во БАН.]

Zaliznâk, Andrej Anatolʹevič. (2004). Drevnenovgorodskij dialekt. Moskva: Âzyki slavânskoj kulʹtury. [Зализняк, Андрей Анатольевич. (2004). Древненовгородский диалект. Москва: Языки славянской культуры.]

Železnâk, Іrina Mihajlіvna. (1969). Očerk serbohorvatsʹkogo antroponimičeskogo slovoobrazovaniâ. Suffiksalʹnaâ sistema serbohorvatskoj antroponimii ХІІ–XV vv. Kyiv: Naukova dumka. [Железняк, Ірина Михайлівна. (1969). Очерк сербохорватського антропонимического словообразования. Суффиксальная система сербохорватской антропонимии ХІІ–XV вв. Київ: Наукова думка.]




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2019.37.2.13-25
Data publikacji: 2019-12-31 19:00:25
Data złożenia artykułu: 2019-03-01 19:38:38


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1096
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 554

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2019 Зоряна Купчинська

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.