Aktywizm przeciw ascetyzmowi: dlaczego leseferyści. Ludwig von Mises i  Frank H. Knight potępiali chrześcijaństwo?

Dariusz Grzybek

Streszczenie w języku polskim


W  artykule zreferowano poglądy na chrześcijaństwo prezentowane przez dwóch intelektualnych przywódców dwudziestowiecznego leseferyzmu: Ludwiga von Misesa i  Franka H. Knighta. Pierwszy był odnowicielem i  przywódcą austriackiej tradycji w  ekonomii, drugi jest uważany za współzałożyciela szkoły z  Chicago, obaj w  większym stopniu niż uczonymi byli ideologami społecznymi. Mimo odmienności tradycji, na które się powoływali, i  środowiska, w  którym działali, mieli oni wysoce zbieżne poglądy na tradycję chrześcijańską. Obaj potępiali ją za preferowanie kwietyzmu i  ascetyzmu, czemu przeciwstawiali liberalny aktywizm, który uznawali za fundament nowoczesnego społeczeństwa. Sądzili, że żywiołowa działalność ludzka prowadzi do powstawania racjonalnego porządku (Mises) lub też stałej ewolucji ku wyższym formom życia społecznego (Knight). Chrześcijański ideał miłości bliźniego postrzegali jako pozbawiony praktycznego znaczenia, przez co niweczący praktyczną etykę społeczną. Domniemany kwietyzm chrześcijaństwa uznawali za fundamentalnie sprzeczny z  systemem wolnorynkowym, co prowadziło do wniosku o  niemożliwości współistnienia chrześcijaństwa i  kapitalizmu. Wydaje się, że taka postawa jest nieuniknioną konsekwencją przyjęcia prymatu instrumentalnego rozumu nad każdym systemem wartości absolutnych – leseferyzmu nie można pogodzić z  tradycją chrześcijańską.

Słowa kluczowe


liberalizm; leseferyzm; chrześcijaństwo; etyka społeczna; ustrój społeczny

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Bentham, J. 1958. Wprowadzenie do zasad moralnosci i prawodawstwa, B. Nawroczyński (przeł.), Warszawa [wyd. oryg. 1789].

Buchanan, J.M. 1982. Foreword [w:] Freedom and Reform. Essays in Economic and Social Philosophy, Indianapolis.

Cohen, A.J. 2003. The Hayek/Knight Capital Controversy: The Irrelevance of Roundaboutness, or Purging Process in Time?, „History of Political Economy”, vol. 35, no. 3, s. 469–489.

Condorcet, J.A.N. Caritat de. 1957. Szkic obrazu postępu ducha ludzkiego przez dzieje, E. Hartleb, J. Strzelecki (przeł.), Warszawa.

Davis Kasper, S. 1993. Frank Knight’s Case for laissez faire: The Patrimony of the Social Philosophy of the Chicago School, „History of Political Economy”, vol. 25, no. 3, s. 413–433.

Dolan, E.G. (red.). 1976. The Foundation of Modern Austrian Economics, Kansas City.

Dzielski, M. 1995. Odrodzenie ducha – budowa wolności: pisma zebrane, Kraków.

Emmett, R.B. 1994. Frank Knight and the Chicago School in American Economics, London–New York 2009.

Emmett, R.B. 1994. Maximizers versus Good Sports: Frank Knight’s Curious Understanding of Exchange Behavior [w:] Higgling. Transactors and Their Markets in the History of Economics. Annual Supplement to vol. 26 „History of Political Economy”, N. De Marchi, M.S. Morgan (red.), Durham–London, s. 276–292.

Emmett, R.B. 1997. “What is Truth” in Capital Theory? Five Stories Relevant to the Evaluation of Frank H. Knight’s Contribution to the Capital Controversy [w:] New Economics and Its History. Annual Supplement to vol. 29 „History of Political Economy”, J.B. Davis (red.), Durham–London s. 231–250.

Emmett, R.B. 1999. The Economist and the Entrepreneur: Modernist Impulses in Risk, Uncertainty and Profit, „History of Political Economy”, vol. 31, no. 1.

Emmett, R.B., (red.). 2010. The Elgar Companion to the Chicago School of Economics, Cheltenham.

Godłów-Legiędź, J. 1992. Doktryna społeczno-ekonomiczna Friedricha von Hayeka, Warszawa.

Gonce, R.A. 1992. F.H. Knight on Capitalism and Freedom, „Journal of Economic Issues”, vol. 26, no. 3, s. 813–844.

Gordon, S. 1974. Frank Knight and the Tradition of Liberalism, „Journal of Political Economy”, vol. 82, no. 3, pp. 571–577.

Huelsmann, J.G. 2007. Mises. The Last Knight of Liberalism, Auburn.

Knight, F.H. 1967. Laissez faire: Pro and Con, „Journal of Political Economy”, vol. 75, no. 6, s. 782–795.

Knight, F.H. 1982a. Religion and Ethics in Modern Civilization [w:] tegoż, Freedom and Reform. Essays in Economic and Social Philosophy, Indianapolis.

Knight, F.H. 1982b. Ethics and Economic Reform. III. Christianity [w:] tegoż, Freedom and Reform. Essays in Economic and Social Philosophy, Indianapolis.

Knight, F.H. 1999. Selected Essays, R.B. Emmett (red.), t. 1–2, Chicago–London.

Knight, F.H. 1999a. Ethics and economic interpretation [w:] tegoż, Selected Essays, R.B. Emmett (red.), t. 1 What is „Truth” in Economics, Chicago–London.

Knight, F.H. 2006. Risk, Uncertainty and Profit, Mineola (NY) [wyd. oryg. 1921].

Knight, F.H., Merriam T.W. 1945. The Economic Order and Religion, New York.

Kołakowski, L. 2009. Świadomość religijna i więź kościelna, Warszawa.

Kostro, K. 2001. Hayek kontra socjalizm. Debata socjalistyczna a rozwój teorii społeczno-ekonomicznych Friedricha Augusta von Hayeka, Warszawa.

Kuniński, M. 1999. Wiedza, etyka i polityka w myśli F.A. von Hayeka, Kraków.

Laidler, D. 1999. Fabrication of Keynesian Revolution. Studies of the Inter-war Literature on Money, the Cycle, and Unemployment, Cambridge University Press, Cambridge.

Legutko, R. 1994. Spory o kapitalizm, Kraków.

Mill, J.S. 1959. O wolności, A. Kurlandzka (przeł.) [w:] tegoż, Utylitaryzm. O wolności, Warszawa.

Mises, L. 1981. Socialism, an Economic and Sociological Analysis, Indianapolis [wyd. oryg. ang. 1932].

Mises, L. 2007a. Ludzkie działanie. Traktat o ekonomii, W. Falkowski, (przeł.) Warszawa [wyd. oryg. 1944].

Mises, L. 2007b. Wspomnienia, S. Sękowski (przeł.), Warszawa.

O’Driscoll, G.P. 1977. Economics as a Coordination Problem, Kansas City.

Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych.

Poznań.

Reekie, W.D. 2004. Interpreting Caritas: Did Frank Knight and Ludwig von Mises get it wrong?, „The Quarterly Journal of Austrian Economics”, vol. 7, no 2, s. 47–69.

Salerno, J.T. 1990. Ludwig von Mises as Social Rationalist, „Review of Austrian Economics”, vol. 4, pp. 26–54.

Salerno, J.T. 1993. Mises and Hayek Dehomogenized, „Review of Austrian Economics”, vol. 6, no. 2, pp. 113–146.

Samuels, J. 1992. The Chicago School of Political Economy, New Brunswick.

Skousen, M. 2005. Vienna and Chicago – Friends or Foes? A Tale of Two Schools of Free Market Economics [b.m.w.].

Spencer, H. 1882. Political Institutions: Being Part V of the Principles of Sociology, London.

Vaughn, K.I. 1994. Austrian Economics in America. The Migration of a Tradition, Cambridge.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2013.20.2.151
Data publikacji: 2013-11-18 00:00:00
Data złożenia artykułu: 2015-07-18 09:27:40


Statystyki


Widoczność abstraktów - 976
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 762

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2015 Dariusz Grzybek

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.