Antysemicki język w publicznych wystąpieniach i wypowiedziach populistycznych polityków w Czechach i na Słowacji w latach 2018–2023 na przykładzie wykorzystywania przez nich postaci George’a Sorosa
Streszczenie w języku polskim
Artykuł ma na celu analizę antysemickich wystąpień i wypowiedzi czeskich oraz słowackich populistycznych polityków, w których powołują się oni na postać George’a Sorosa – amerykańskiego miliardera o żydowskim pochodzeniu. Tematyka ta została zbadana za pomocą analizy treści, brane pod uwagę były zarówno ustne wypowiedzi populistów, np. wystąpienia w parlamencie oraz na konferencjach prasowych, jak i wpisy w mediach społecznościowych. Najpierw poruszono w artykule kwestię tego, jak George Soros mimowolnie stał się kluczowym elementem propagandy węgierskiego rządu. Przedstawiano go jako osobę mającą znaczący wpływ na politykę Unii Europejskiej, głównie przez finansowane przez niego organizacje pozarządowe. W tej narracji Soros był kreowany na postać, która dąży do sprowadzenia milionów migrantów do Europy, co stanowiło kluczowy element politycznego przekazu władz węgierskich. W dalszej części artykułu opisano to, w jaki sposób przykład od Węgrów wzięli w tym zakresie politycy z Czech oraz Słowacji. Przeprowadzono analizę wypowiedzi polityków czeskich z ugrupowań ANO 2011 oraz SPD, a następnie przedstawicieli słowackich partii SMER, SNS oraz ĽSNS. Postać Sorosa przewijała się w retoryce wszystkich wymienionych ugrupowań, różniąc się jednak intensywnością i zakresem wykorzystania. W Czechach amerykański miliarder był najczęściej wykorzystywany w przekazach politycznych przez polityków skrajnie prawicowego SPD, a na Słowacji w największym stopniu przez obecnie rządzącą, deklaratywnie socjaldemokratyczną partię SMER.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Benčík, J. 2023. Čaputová je americký agent a Pellegrini je liberálny produkt americkej ambasády, https://dennikn.sk/blog/3715955/caputova-je-americky-agent-a-pellegrini-je-liberalny-produkt-americkej-ambasady/ (dostęp: 29.03.2024).
Berger, V. 2023. Soros není Cimrman. Předvolební útoky na neziskovky jsou česko-slovenský politický folklór, https://hlidacipes.org/soros-neni-cimrman-predvolebni-utoky-na-neziskovky-jako-cesko-slovensky-politicky-folklor/ (dostęp: 29.03.2024).
Bokes, J. 2023. For Slovakia’s Left, Welfare Spending and Nationalism Make an Awkward Match, https://jacobin.com/2023/09/slovakia-smer-robert-fico-social-democracy-ukraine-nato-eu (dostęp: 02.04.2024).
Břešťan, R. 2018. Soros je pro populisty ideální terč, říká ředitel Nadace Open Society Fund, https://hlidacipes.org/soros-populisty-idealni-terc-rika-reditel-nadace-open-society-fund/ (dostęp: 29.03.2024).
Britannica, 2024. George Soros: American financier, https://www.britannica.com/biography/George-Soros (dostęp: 29.03.2024).
Bukalska, P. 2023. Co się dzieje ze Słowacją, https://www.tygodnikpowszechny.pl/co-sie-dzieje-ze-slowacja-
(dostęp: 29.03.2024).
Černý, A. 2020. Proč nemá Orbán v lásce Sorose, https://www.irozhlas.cz/komentare/miliardar-george-soros-viktor-orban-madarsko-stredoevropska-univerzita-komentar_2010190629_tkr (dostęp: 29.03.2024).
Chamonikolas, K. 2018. Czech Extremist Party Joins Regional Push to Curb Soros NGOs, https://www.bloomberg.com/politics/articles/2018-01-30/czech-extremist-party-joins-regional-push-to-curb-sorosngos (dostęp: 29.03.2024).
Císař, O., Kubát, M. 2021. Populismus in Tschechien: Ein ostmitteleuropäischer Regionalvergleich, „Osteuropa”, nr 4–6, ss. 115–130. DOI: https://doi.org/10.35998/oe-2021-0029.
Cook, J. 2024. Who Is George Soros? Biography, Facts, and Net Worth, https://www.investopedia.com/terms/g/soros.asp (dostęp: 29.03.2024).
ČT24, 2022. Babiš se omluvil za slova o tom, že byli demonstranti proti jeho vládě zaplacení, https://ct24.ceskatelevize.cz/clanek/domaci/babis-se-omluvil-za-slova-o-tom-ze-byli-demonstranti-proti-jehovlade-zaplaceni-16998 (dostęp: 29.03.2024).
Cuprik, R. 2018. Ficove reči o Sorosovi na ľudí zapôsobili, https://domov.sme.sk/c/22014352/prieskum-focus-pre-sme-kto-financoval-protesty-za-slusne-slovensko.html (dostęp: 29.03.2024).
Deník, 2023. Čaputová znovu čelila útokům ze strany Fica. Je Sorosovým dítětem, prohlásil, https://www.denik.cz/staty-eu/zuzana-caputova-robert-fico-20230511.html (dostęp: 29.03.2024).
Dębiec, K., Groszkowski, J. 2019. Czech Republic: PM Babiš and his conflict of interest comes under European Commission scrutiny, https://www.osw.waw.pl/en/publikacje/analyses/2019-06-12/czechrepublic-pm-babis-and-his-conflict-interest-comes-under (dostęp: 29.03.2024).
Dlhopolec, P. 2023. Slovak Opposition Claims Sep Election Will Be Stolen, https://balkaninsight.com/2023/08/22/slovak-opposition-claims-sep-election-will-be-stolen-and-too-many-believe-it/ (dostęp: 29.03.2024).
Dotto, C. 2019. Lessons from the Czech Republic for reporting on disinformation, https://firstdraftnews.org/articles/lessons-from-the-czech-republic-for-reporting-on-disinformation/ (dostęp: 29.03.2024).
Drábik, J. 2022. „With courage against the system”. The ideology of the people’s party our Slovakia, „Journal of Contemporary Central and Eastern Europe”, nr 30 (3), ss. 417–434. DOI: https://doi.org
/10.1080/25739638.2022.2164119.
Echo24, 2018. Slovenská policie vyslýchá organizátory demonstrací. Podle Fica je platil Soros, https://echo24.cz/a/SieMZ/slovenska-policie-vyslycha-organizatory-demonstraci-podle-fica-je-platil-soros (dostęp: 29.03.2024).
Echo24, 2023. „Došlo Whatsappem...“ Babiš se omluvil za nepravdivý příspěvek, https://echo24.cz/a/H4c9L/babis-se-omluvil-holcova-nepravdivy-prispevek-naridil-mu-to-soud (dostęp: 29.03.2024).
Fiala, R. 2019. Z toho je mi vážně zle. Někteří lidé na Západě mají…, https://www.facebook.com/radimfiala.cz/posts/2378400692178724?ref=embed_post (dostęp: 29.03.2024).
Fico, R. 2020. NEBUDÚ MIGRANTI, NEBUDÚ ANI PENIAZE, https://www.facebook.com/robertficosk/videos/856189425145020/ (dostęp: 29.03.2024).
Fico, R. 2021. Sorosova črieda prasiat v denníku SME likviduje demokraciu, https://blog.sme.sk/fico/politika/sorosova-crieda-prasiat-v-denniku-sme-likviduje-demokraciu (dostęp: 29.03.2024).
Gabrizova, Z. 2018. Fico blames Soros for provoking instability in Slovakia, https://www.euractiv.com/section/elections/news/fico-blames-soros-for-provoking-instability-in-slovakia/ (dostęp: 29.03.2024).
Gosling, T. 2019. Czech Prime Minister Digs In as Street Protests Swell, https://balkaninsight.com/2019/06/21/czech-prime-minister-digs-in-as-street-protests-swell/ (dostęp: 29.03.2024).
Grassegger, H. 2019. The Unbelievable Story Of The Plot Against George Soros, https://www.buzzfeednews.com/article/hnsgrassegger/george-soros-conspiracy-finkelstein-birnbaum-orban-netanyahu (dostęp:
03.2024).
Hartnett, B. 2022. The Liberal Oligarch: Understanding the Persistence of Liberal Democracy in the Czech Republic under Prime Minister Babiš, https://ssrn.com/abstract=4025632 (dostęp: 29.03.2024). DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.4025632.
Haughton, T., Rybář, M., Deegan‐Krause, K. 2021. Leading the Way, but Also Following the Trend: The Slovak National Party, „Politics and Governance”, nr 9 (4), ss. 329–339. DOI: http://dx.doi.org/10.17645/pag.v9i4.4570.
Havlík, V., Kluknavská, A. 2022. The Populist Vs Anti-Populist Divide in the Time of Pandemic: The 2021 Czech National Election and its Consequences for European Politics, „JCMS: Journal of Common Market Studies”, nr 60 (S1), ss. 1–12. DOI: https://doi.org/10.1111/jcms.13413.
Holcová, P. i wsp. 2021. Pandora Papers: V hlavní roli Andrej Babiš, https://www.investigace.cz/pandora-papers-v-hlavni-roli-andrej-babis/ (dostęp: 29.03.2024).
Kevický, D. 2022. Where is the populist radical right successful? Spatial analysis of populist radical right parties in Slovakia and Czechia, „Eurasian Geography and Economics”. DOI: https://doi.org/10.1080/15387216.2022.2151485.
Kokot, M. 2019. Orbán straszy plakatami z Sorosem i Junckerem, https://wyborcza.pl/7,75399,24472074,orban-straszy-plakatami-z-sorosem-i-junckerem.html (dostęp: 01.04.2024).
Kostlán, F. 2023. Za všechno může Soros. Podněcovat nenávist je velmi úspěšná politická strategie, https://denikreferendum.cz/clanek/35381-za-vsechno-muze-soros-podnecovat-nenavist-je-velmi-uspesna-politicka-strategie (dostęp: 29.03.2024).
Kotleba, M. 2018. O Šorošovi a jeho bábkach, https://web.archive.org/web/20191023052243/http://www.
naseslovensko.net/wp-content/uploads/2018/03/Noviny-LS-Nase-Slovensko-BA-marec-2018.pdf (dostęp: 29.03.2024).
Krajecová, P. 2023. Danko: Ak Šimečka smrdí americkým dolárom, nech to povie. Aj to, kto financoval jeho vzdelanie, https://ereport.sk/soros-vytvoril-system-pre-rozvrat/ (dostęp: 29.03.2024).
Kramplová, D. 2023. STRETNE SA AJ KORČOK S ALEXANDROM SOROSOM?, https://www.facebook.com/dagmar.kramplova.733/posts/3306559822975498 (dostęp: 29.03.2024).
Międzynarodowy Sojusz na rzecz Pamięci o Holokauście (IHRA), 2016. Robocza definicja antysemityzmu przyjęta przez Międzynarodowy Sojusz na rzecz Pamięci o Holokauście, https://holocaustremembrance.com/resources/robocza-definicja-antysemityzmu-przyjeta-przez-miedzynarodowy-sojusz-na-rzecz-
-pamieci-o-holokauscie (dostęp: 02.04.2024).
Mudde, C. 2004. The Populist Zeitgeist, „Government and Opposition: An International Journal of Comparative Politics”, nr 39 (4), ss. 541–563. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1477-7053.2004.00135.x.
Mudde, C., Rovira Kaltwasser, C. 2017. Populism: A Very Short Introduction, Oxford University Press, Oxford. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780198803560.013.1.
Müller, J.-W. 2016. What Is Populism?, University of Pennsylvania Press, Philadelphia. DOI: https://doi.org/10.9783/9780812293784.
Nový Čas, 2023. Danko v dueli so Šimečkom vypenil: Ste trápni! Útok na moderátorku a oháňanie sa Sorošom, https://www.cas.sk/clanok/2865489/danko-v-dueli-so-simeckom-vypenil-ste-trapni-utok-na-moderatorku-a-ohananie-sa-sorosom/ (dostęp: 29.03.2024).
Okamura, T. 2018. Tak to je gól. Finančník George Soros…, https://www.facebook.com/tomio.cz/posts/2335782096432592?ref=embed_post (dostęp: 29.03.2024).
Okamura, T. 2019a. Babiš podporuje Sorose, https://www.facebook.com/tomio.cz/videos/2160232384274969/?locale=cs_CZ (dostęp: 29.03.2024).
Okamura, T. 2019b. Nechvalně známý podporovatel liberální přistěhovalecké politiky..., https://www.facebook.com/tomio.cz/posts/2419480161396118?ref=embed_post (dostęp: 29.03.2024).
Okamura, T. 2019c. Babišova vláda opět podporuje globalistku a sluníčkářku…, https://www.facebook.com/tomio.cz/photos/a.185333081477515/2782176945126436/?type=3 (dostęp: 29.03.2024).
Okamura, T. 2019d. Sluníčkářští politici, novináři a aktivisté tvrdí…, https://www.facebook.com/tomio.cz/photos/a.185333081477515/2500792349931565/?type=3 (dostęp: 29.03.2024).
Okamura, T. 2019e. George Soros promluvil o tom, jak je pyšný na převrat na Ukrajině..., https://www.facebook.com/tomio.cz/posts/2915473631796766 (dostęp: 29.03.2024).
Okamura, T. 2020. Britská Konzervativní strana s premiérem Borisem Johnsonem…, https://www.facebook.com/tomio.cz/posts/3054465161230945/ (dostęp: 29.03.2024).
Okamura, T. 2021. Miliardář a globalista George Soros má dlouhé pazoury a vliv uplatňuje i v České republice..., https://www.facebook.com/tomio.cz/posts/4190400287637421 (dostęp: 29.03.2024).
Okamura, T. 2023. Prezident Petr Pavel podle mého názoru znovu potvrzuje…, https://twitter.com/tomio_cz/status/1732109551011291349 (dostęp: 29.03.2024).
Open Society Foundations, 2024. George Soros, https://www.opensocietyfoundations.org/george-soros (dostęp: 29.03.2024).
Pająk-Patkowska, B., Patkowski, K. 2014. Węgierska droga do i od demokracji, „Przegląd Politologiczny”, nr 2, ss. 21–35. DOI: https://doi.org/10.14746/pp.2014.19.2.2.
ParlamentníListy.cz, 2019. Babiš sněmovně: Soros! Útok na Česko. Trpíme za kritiku migrace? Pochybný papír z EU. Psychopatický udavač, https://www.parlamentnilisty.cz/arena/monitor/Babis-snemovne-Soros-Utok-na-Cesko-Trpime-za-kritiku-migrace-Pochybny-papir-z-EU-Psychopaticky-udavac-584107 (dostęp: 29.03.2024).
ParlamentníListy.cz, 2020. George Soros a covid. Robert Fico udeřil, dnes bude veselo, https://www.parlamentnilisty.cz/arena/monitor/George-Soros-a-covid-Robert-Fico-uderil-dnes-bude-veselo-644215 (dostęp: 29.03.2024).
ParlamentníListy.cz, 2021. Soros a USA, to je za tím. Babiš ke kauze „zámek” odhalil mnohem víc, https://www.parlamentnilisty.cz/zpravy/kauzy/Soros-a-USA-to-je-za-tim-Babis-ke-kauze-zamek-odhalil-mnohem-vic-679176 (dostęp: 29.03.2024).
Petrović, N., Raos, V., Fila, F. 2023. Centrist and Radical Right Populists in Central and Eastern Europe: Divergent Visions of History and the EU, „Journal of Contemporary European Studies”, nr 31 (2), ss. 268–290. DOI: https://doi.org/10.1080/14782804.2022.2051000.
Piterová, I., Heldáková, L., Kohoutová, K. 2021. „My sme ľud, kto ste vy?” Storočie populizmu v (Česko) Slovensku, Spoločenskovedný ústav Centra spoločenských a psychologických vied SAV, Košice. DOI: https://doi.org/10.31577/2021.9788089524587.
Plenta, P. 2020. Conspiracy theories as a political instrument: utilization of anti-Soros narratives in Central Europe, „Contemporary Politics”, nr 26 (5), ss. 512–530. DOI: https://doi.org/10.1080/13569775.2020.1781332.
Reid, D. 2018. Billionaire George Soros outlines his plan to save Europe, https://www.cnbc.com/2018/05/29/billionaire-soros-outlines-plan-to-save-europe.html (dostęp: 29.03.2024).
Reykowski, J. 2023. Populizm jako choroba demokracji, „Nauka”, nr 3, ss. 7–19. DOI: https://doi.org/10.24425/nauka.2023.146053.
Šabata, P. 2018. Co se stalo na Slovensku? Premiér vyhlásil válku vlastní zemi, https://www.irozhlas.cz/komentare/slovensko-robert-fico_1803070800_dp (dostęp: 29.03.2024).
Salner, P. 2020. Anti-Semitism in Slovakia after the Velvet Revolution of 1989, „Occasional Papers on Religion in Eastern Europe”, nr 40 (4), ss. 31–43.
Schlagwein, F. 2020. George Soros, czyli jak stworzyć wroga publicznego, https://www.dw.com/pl/george-soros-czyli-jak-stworzy%C4%87-wroga-publicznego/a-53603427 (dostęp: 29.03.2024).
Sirotnikova, M. 2020. Jan Kuciak: A Murder That Changed Slovakia, https://balkaninsight.com/2020/08/05/jan-kuciak-a-murder-that-changed-slovakia/ (dostęp: 29.03.2024).
Soros, G. 2020. Europe Must Stand Up to Hungary and Poland, https://www.project-syndicate.org/commentary/europe-must-stand-up-to-hungary-and-poland-veto-by-george-soros-2020-11 (dostęp:
03.2024).
Stulík, O., Paleček, J. 2021. “Recall” as an Empty Signifier – The Problem of SPD Party Populism, „Studia Politica. Romanian Political Science Review”, nr 21 (2), ss. 521–540.
Subotic, J. 2022. Antisemitism in the global populist international, „The British Journal of Politics and International Relations”, nr 24 (3), ss. 458–474. DOI: https://doi.org/10.1177/13691481211066.
Szyszlak, E. 2019. Populizm partii skrajnej prawicy na Słowacji. Studium przypadku, „Studia Europejskie – Studies in European Affairs”, nr 3, ss. 9–27. DOI: https://doi.org/10.33067/SE.3.2019.1.
TASR, 2019. Matovic: Fico Should Apologise for False Arguments about Soros, https://www.tasr.sk/tasr-clanok/TASR:20190204TBA01222 (dostęp: 29.03.2024).
TV OTV, 2022. STOP Sorošovým mimovládkam. STOP prisluhovaniu BRUSELU. POTREBUJEME POLITIKA AKO JE ORBÁN ČI VUČIĆ, https://www.youtube.com/watchv=4Fi1MgdTHV0 (dostęp: 29.03.2024).
Walker, S. 2020. George Soros: Orbán turns to familiar scapegoat as Hungary rows with EU, https://www.theguardian.com/world/2020/dec/05/george-soros-orban-turns-to-familiar-scapegoat-as-hungary-rowswith-eu (dostęp: 29.03.2024).
Wasiuta, M. 2018. Holokaust czeskich Romów kwestionowany przez polityków partii SPD, https://www.czeskapolityka.pl/Czechy/2018/2/10/holocaust-czeskich-romw-kwestionowany-przez-politykw-partii-spd (dostęp: 29.03.2024).
Wasiuta, M. 2019. W Pradze demonstrowało ćwierć miliona osób, https://www.czeskapolityka.pl/Czechy/2019/6/24/w-pradze-demonstrowao-wier-miliona-osb (dostęp: 29.03.2024).
Witte, G. 2018. Once-fringe Soros conspiracy theory takes center stage in Hungarian election, https://www.washingtonpost.com/world/europe/once-fringe-soros-conspiracy-theory-takes-center-stage-in-hungarian-election/2018/03/17/f0a1d5ae-2601-11e8-a227-fd2b009466bc_story.html (dostęp: 29.03.2024).
Wodak, R. 2015. The Politics of Fear: What Right-Wing Populist Discourses Mean, SAGE, London. DOI: https://doi.org/10.4135/9781446270073.
Wodak, R. 2018. The radical right and antisemitism, [w:] The Oxford Handbook of the Radical Right, J. Rydgren (red.), Oxford University Press, Oxford, ss. 61–85. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780190274559.013.4.
Zelenka, F. 2023. Nový premiér, strašení Sorosem i přetlak konzervativců. Slovensko zažije bolestivou kampaň, https://www.e15.cz/zahranicni/novy-premier-straseni-sorosem-i-pretlak-konzervativcu-slovensko-zazije-bolestivou-kampan-1398324 (dostęp: 29.03.2024).
Zvada, Ľ. 2022. Anti‐Soros conspiracy rhetoric in Slovak parliamentary discourse: Actors, narratives, and Implications, „Politické vedy“, nr 25 (2), ss. 177–207. DOI: https://doi.org/10.24040/politickevedy.2022.25.2.177-207.
Zvada, Ľ. 2023. The State of Social Democracy in Slovakia: The Twilight (or Rebirth) of Social Democracy?, [w:] The Social Democratic Parties in the Visegrád Countries Predicaments and Prospects for Progressivism, A. Skrzypek, A. Bíró-Nagy (red.), Palgrave Macmillan, Cham, ss. 177–224. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-30792-8_6.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2024.31.2.53-71
Data publikacji: 2024-12-28 19:30:15
Data złożenia artykułu: 2024-04-15 17:52:08
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2024 Jakub Paweł Sołtysiak
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.