Konflikt etniczny w tzw. Dolinie Preszewa. Rola religii prawosławnej w konflikcie

Radosław Zenderowski, Rafał Wiśniewski

Streszczenie w języku polskim


W artykule podjęto próbę określenia roli religii prawosławnej w konflikcie etnicznym serbsko- -albańskim w tzw. Dolinie Preszewa. Wspomniany konflikt pomiędzy podzielonymi etnicznie i konfesyjnie społecznościami wszedł w fazę zbrojną na przełomie XX i XXI wieku. Głównym źródłem wiedzy na temat roli religii prawosławnej w konflikcie oraz postrzegania jego specyfiki przez miejscowych Serbów były wyniki badań terenowych przeprowadzonych we wrześniu 2011 roku. Artykuł składa się z czterech części. W pierwszej części przedstawiono ogólną charakterystykę konfliktu serbsko-albańskiego w tzw. Dolinie Preszewa, w drugiej – autorzy zastanawiają się nad rolą religii w konfliktach etnicznych, w trzeciej – krótko scharakteryzowano metodologię badań terenowych, w czwartej – zasadniczej – szczegółowo omówiono wyniki wspomnianych badań. Analiza wyników badań terenowych oparta została na czterech wątkach: a) defensywnym charakterze prawosławia, b) Serbskiej Cerkwi Prawosławnej jako instytucji religijnej i narodowej, c) postrzeganiu miejscowych i nowo przybyłych muzułmanów, d) postrzeganiu roli religii oraz innych czynników w lokalnym konflikcie etnicznym. W efekcie przeprowadzonych analiz autorzy doszli do wniosku o znikomej roli religii w konflikcie, który ma przede wszystkim podłoże ekonomiczne i ideologiczne. Religia bywa natomiast zręcznie instrumentalizowana. Po stronie serbskiej zauważalny jest przy tym wzmożony dyskurs wiktymizacyjny (Serbowie jako ofiara), łączący wątki narodowe i religijne.

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Berljajoli, A. 2003. Albanci u Srbiji. Preševo, Bujanovac i Medveđa, Fond za humanitarno pravo/ Swe-dish Helsinki Committee for Human Rights, s. 10, 13, 28, 66.

Brozović, Z. 2011. Territorial and Border Demarcation Disputes in the Western Balkans Case study: Territorial and boundary disputes between Serbia and Kosovo, Belgrade Centre for Security Policy, Belgrade, s. 7.

Chałasiński, J. 1984. Wstęp, [w:] id., Młode pokolenie chłopów. Społeczne podłoże ruchów młodzieży wiejskiej w Polsce, t. I, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa, s. XXVII–XXXI.

Crépon, P. 1994. Religie a wojna, przeł. E. Burska, Wydawnictwo Marabut, Gdańsk, s. 98–104.

Fox, J. 2000. The Ethnic-Religious Nexus: The Impact of Religion on Ethnic Conflict, „Civil Wars” nr 3, s. 6–7.

Fox, J. 2003. Are Religious Minorities More Militant than Other Ethnic Minorities?, „Alternatives” nr 28, s. 91–114.

Fox, J. 2004. Is Ethnoreligious Conflict a Contagious Disease?, „Studies in Conflict & Terrorism” nr 27, s. 89–106.

Gil, D. 2005. Prawosławie – Historia – Naród. Miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 31. Górny, A. 2005. Wybrane zagadnienia podejścia jakościowego w badaniach nad migracjami międzynarodowymi, „Przegląd Polonijny”, nr 3, s. 164.

Hall, J. R. 2001. Religion and Violence: Social Processes in Comparative Perspective, rozdział przygotowany do druku w publikacji: Handbook for the Sociology of Religion, M. Dillon (red.), wersja z listopada 2001, mps (książka wydana w 2003 roku, Cambridge).

Huszka, B. 2007. The Presevo Valley of Southern Serbia alongside Kosovo: The Case for Decentralisation and Minority Protection, CEPS Policy Briefs, Issue, s. 1.

Juergensmeyer, M. 2000. Terror in the Mind of God: The Global Rise of Religious Violence, University of California Press, Berkeley, s. XI.

Kłoskowska, A. 1984. Jakościowa i ilościowa analiza kultury symbolicznej, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2, s. 39.

Marsh, Ch. 2007. The Religious Dimension of Post-Communist “Ethnic” Conflict, „Nationalities Papers” nr 5, s. 817, 820, 822.

Rock, S. 2004. Introduction: religion, prejudice and conflict in the modern world, „Patterns of Prejudice”, nr 2, s. 104.

Seroka, M. 2012. Region tzw. Doliny Preszewa (Preszewo, Bujanowac) oraz Miedwiedzi, [w:] My już jesteśmy zjedzeni… Rola i znaczenie prawosławia w konflikcie etnicznym w Dolinie Preszewa, R. Zenderowski (red.), Instytut Politologii UKSW, Warszawa, s. 294, 317–320. Styrczula, M. 2012. Konflikt serbsko-albański w tzw. Dolinie Preszewa i Miedwiedzi, [w:] My już jesteśmy zjedzeni… Rola i znaczenie prawosławia w konflikcie etnicznym w Dolinie Preszewa, R. Zenderowski (red.), Instytut Politologii UKSW, Warszawa, s. 327–333.

Świdlicki, A. 2000. Walka o tron. Buddysta – tak, katolik – nie, „Decydent & Decision Maker”, nr 6 http://www.decydent.pl/archiwum/wydanie_40/walka-o-tron_1064.html, (dostęp 29.07.2011).

Sztompka, P. 2002. Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków, s. 254. Tesař, F. 2007. Etnické konflikty, Portál, Praha, s. 111–112.

Wilson, B. 1994. Religion and the Affirmation of Identity, „Revista de antropologia social”, nr 3, s. 118.

Wydra, K., Żyła, M. 2007. Hotel Prisztina, „Znak”, nr 628 http://www.miesiecznik.znak.com.pl/Tekst/ pokaz/9571/3, (dostęp 29.07.2011).

Wyka, A. 1993. Badacz społeczny wobec doświadczenia, IFiS PAN, Warszawa.

Zenderowski, R., Wiśniewski, R., Zarzecki, M. 2012. Religia (prawosławna) w konflikcie etnicznym w tzw. Dolinie Preszewa i Miedwiedzi: wyniki badań terenowych, [w:] My już jesteśmy zjedzeni… Rola i znaczenie prawosławia w konflikcie etnicznym w Dolinie Preszewa, R. Zenderowski (red.), Instytut Politologii UKSW, Warszawa, s. 349–436.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2014.21.2.7
Data publikacji: 2015-05-21 17:26:28
Data złożenia artykułu: 2015-05-21 10:29:02


Statystyki


Widoczność abstraktów - 837
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 3454

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2015 Radosław Zenderowski, Rafał Wiśniewski

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.