Populistyczne rządy a wolność mediów. Przypadek Wenezueli Hugo Cháveza i Boliwii Evo Moralesa

Anna Ratke-Majewska

Streszczenie w języku polskim


Podstawowym zamierzeniem niniejszego artykułu jest odpowiedź na pytanie, w jaki sposób populistyczne rządy Hugo Cháveza w Wenezueli i Evo Moralesa w Boliwii wpłynęły na wolność mediów we władanych przez nich państwach. W tekście omówiono działania obu przywódców, zmierzających do zapewnienia sobie nieograniczonego dostępu do środków masowego przekazu, stłamszenia ich niezależności oraz podporządkowania władzy w celu budowania jej pozytywnego wizerunku. Podjęta została także próba dostrzeżenia analogii pomiędzy decyzjami Cháveza i Moralesa oraz dokonania wnikliwej oceny skutków tych ingerencji.

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Cañizález, A., Lugo-Ocando, J. 2008. The media in Venezuela: the revolution was televised, but no one was really watching, [w:] The Media in Latin America, J. Lugo-Ocando (red.), Open University Press, New York, s. 198–203.

Cholewińska, K. 2011. Tradycja caudillismo w historii i współczesności Ameryki Łacińskiej, [w:] Latynoameryka u progu trzeciego stulecia niepodległości: przywództwo, idee i systemy polityczne, P. Łaciński (red.), Collegium Civitas Press, Warszawa, s. 132–139, 144.

Dobrzycki, W. 2000. Stosunki międzynarodowe w Ameryce Łacińskiej. Historia i współczesność, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 362.

Drożdż, M. 2010. Wolność komunikowania w przestrzeni wartości, [w:] Wolność w mediach – między poprawnością a odpowiedzialnością, M. Dróżdż (red.), Wydawnictwo BIBLOS, Tarnów, s. 19.

Duffy, R., Everton, R. 2008. Media, Democracy, and the State in Venezuela’s „Bolivarian Revolution”, [w:] Global Communications: Toward a Transcultural Political Economy, P. Chakravartty, Y. Zhao (red.), Rowman & Littlefield Publishers, Lanham, s. 122–124.

Fijałkowska, A., Gawrycki, M. F. 2010. Wenezuela w procesie (r)ewolucyjnych przemian, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 19–25, 51–55.

Gawrycki, M. F. 2008. Wenezuela i rewolucja (boliwariańska) w Ameryce Łacińskiej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 58–59.

Harnecker, M. 2004. Venezuela: una revolución sui géneris, El Viejo Topo, Barcelona, s. 32–33.

Hayden, C. 2012. The Rhetoric of Soft Power. Public Diplomacy in Global Contexts, Lexington Books, Lanham–Boulder–New York–Toronto–Plymouth, s. 144.

Kaczyńska, J. K. 2006. Przywództwo polityczne w demokracjach latynoamerykańskich, [w:] Model przywództwa. Wymiar lokalny, krajowy, międzynarodowy, A. K. Piasecki (red.), Wydawnictwo Profesja, Kraków, s. 373–374.

Krzywicka, K. 2009. Ameryka Łacińska u progu XXI wieku. Studia i szkice, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 225–227.

Łaciński, P. 2006. Polityka zagraniczna państw andyjskich [w:] Polityka zagraniczna państw Ameryki

Łacińskiej, M. F. Gawrycki (red.), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 218–219.

Marczewska-Rytko, M. 1992. Populizm. Zagadnienia teorii i praktyki politycznej w Ameryce Łacińskiej, Oficyna Wydawnicza „John & John”, Lublin, s. 15–18.

Marczewska-Rytko, M. 1995. Populizm. Teoria i praktyka polityczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 21–23, 26–38.

Perlin, J., Oberda, A. 2006. Polityka zagraniczna Wenezueli, [w:] Polityka zagraniczna państw Ameryki Łacińskiej, M. F. Gawrycki (red.), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 174, 177–182.

Sajna, R. 2006. Berlusconi, Putin, Chávez – trzy modele przywództwa telewizyjnego, [w:] Model przywództwa. Wymiar lokalny, krajowy, międzynarodowy, A. K. Piasecki (red.), Wydawnictwo Profesja, Kraków, s. 214–216.

Sajna, R. 2013. Media w Hispanoameryce w perspektywie komunikowania globalnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, s. 306, 312–320.

Sarnecki, P. 2005. Regulacja problematyki środków społecznego przekazu w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Prawo mediów, J. Barta, R. Markiewicz, A. Matlak (red.), Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa, s. 22–23.

Sobczak, J. 1993. Polskie prawo prasowe, Book Service, Poznań, s. 39.

Sobczak, J. 2008. Prawo prasowe. Komentarz, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, Warszawa, s. 31.

Szot, L. 2003. Wolność dziennikarzy w polskim systemie prawnym, Wydawnictwo Atla 2, Wrocław, s. 40–41.

Weyland, K. 2010. Neoliberalny populizm w Ameryce Łacińskiej i Europie Wschodniej, [w:] Populizm, O. Wysocka (red.), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 224–234, 241–248.

Żukiewicz, P. 2011. Przywództwo polityczne. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Difin, Warszawa, s. 245–249.

Fijałkowska, A. 2011. Hugo Chavez y la guerra mediatica en Venezuela, „Itinerarios”, vol. 13, s. 196–197.

Guzdek, P., Petryk, A. 2012. Czyn komunikacyjny osoby w optyce filozofii dramatu Józefa Tischnera. Studium wybranych aspektów komunikacji interpersonalnej, „Homo Communicativus. Filozofia – komunikacja – język – kultura”, nr 1 (7), s. 27.

Knight, A. 1998. Populism and Neo-populism in Latin America, especially Mexico, „Journal of Latin American Studies”, vol. 30, s. 237.

Neira Parra, L. 2009. Guerra mediática en Venezuela y revolución, „Quórum Académico”, nr 1, s. 140–141.

MAS 2011. Boliwia dławi media, „Gazeta Wyborcza” 01.08, s. 13.

Alcalde amenaza de muerte a una redacción; riesgos de desvío de la Ley contra el Racismo, 2012, http://es.rsf.org/bolivia-crece-la-controversia-tras-la-28-08-2012,43287.html (dostęp 22.12.2013).

Biggest rises and falls in the 2014 World Press Freedom Index, 2014, http://rsf.org/index2014/enindex2014. php (dostęp 13.02.2014).

Bolivia – Freedom of the Press 2004, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2004/ bolivia (dostęp 07.01.2014)

Bolivia – Freedom of the Press 2005, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2005/ bolivia (dostęp 07.01.2014)

Bolivia – Freedom of the Press 2006, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2006/ bolivia (dostęp 07.01.2014)

Bolivia – Freedom of the Press 2007, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2007/ bolivia (dostęp 07.01.2014)

Bolivia – Freedom of the Press 2008, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2008/ bolivia (dostęp 07.01.2014)

Bolivia – Freedom of the Press 2009, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2009/ bolivia (dostęp 07.01.2014)

Bolivia – Freedom of the Press 2010, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2010/ bolivia (dostęp 07.01.2014)

Bolivia – Freedom of the Press 2011, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2011/bolivia (dostęp 07.01.2014)

Bolivia – Freedom of the Press 2012, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2012/ bolivia (dostęp 07.01.2014)

Bolivia – Freedom of the Press 2013, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2013/bolivia (dostęp 07.01.2014)

Boliwia: Kościół murem za dziennikarzami, 2012, http://www.opoka.org.pl/aktualnosci/news. php?s=opoka&id=44234 (dostęp 21.12.2013)

Boliwia: Kościół o zagrożonej wolności słowa, 2010, http://info.wiara.pl/doc/639956.Boliwia-Kosciolo- zagrozonej-wolnosci-slowa (dostęp 21.12.2013)

Brewer-Carías, A. R. 2009. Venezuela 2009 Referendum On Continuous Reelection: Constitutional Implications, http://ilas.columbia.edu/images/uploads/workingpapers/Allan_Brewer-Carias-_Venezuela_ 2009_Referendum_on_Continuous_Re-Election,_Constitutional_Implications.pdf (dostęp 13.12.2013)

Community radio destroyed in clashes between rival peasant groups, 2013, http://en.rsf.org/boliviacommunity- radio-destroyed-in-24-05-2013,44671.html (dostęp 22.12.2013)

Condenan a un periodista a dos años y medio de prisión por „difamación” y „calumnia”, 2012, http:// es.rsf.org/bolivia-condenan-a-un-periodista-a-dos-15-03-2012,42130.html (dostęp 21.12.2013)

Chávez cierra 34 radios, 2009, http://www.elnuevodiario.com.ni/nacionales/53695 (dostęp 19.12.2013)

EFE 2009. Chávez suspende su programa „Aló Presidente” por un „quebranto de salud”, http://www. abc.es/20091011/internacional-iberoamerica/chavez-suspende-programa-presidente-200910111720. html (dostęp 18.12.2013)

Evo critica a los medios y pone libertad de expresión en la agenda de la Cumbre, 2011, http://www. opinion.com.bo/opinion/articulos/2011/1129/noticias.php?id=33625 (dostęp 20.12.2013)

Evo Morales, discurso de investidura, 2010, http://discursosparalahistoria.wordpress.com/2010/03/16/ evo-morales-discurso-de-investidura/#more-185 (dostęp 20.12.2013)

Freedom of the Press – Freedom House, http://www.freedomhouse.org/report-types/freedom-press (dostęp 06.01.2014)

Garrido, M. 2012. Venezuela: el costo de la libertad de expresión, http://www.rnw.nl/espanol/article/ venezuela-el-costo-de-la-libertad-de-expresi%C3%B3n (dostęp 19.12.2013)

Globovisión faces sanctions for its interpretation of the constitution, 2013, http://en.rsf.org/venezuelaglobovision- faces-sanctions-for-11-01-2013,43899.html (dostęp 15.12.2013)

GMT 2007. Morales entrega a municipios donación de Chávez en medio de duras críticas, http://wvw. nacion.com/ln_ee/2007/abril/14/latinoamericaya-070414153232.m7sjybiu.html (dostęp 20.12.2013)

Golinger, E. 2004. A Case Study of Media Concentration and Power in Venezuela, http://venezuelanalysis. com/analysis/710 (dostęp 14.12.2013)

Grebe, R. 2007. Evo Morales y los medios, http://www.monografias.com/trabajos908/evo-moralesmedios/ evo-morales-medios.shtml (dostęp 19.12.2013)

Guzikowska, M. 2012. TeleSur – głos Południa?, http://www.psz.pl/tekst-42708/TeleSur-glos-Poludnia (dostęp 18.12.2013)

Higuera, S. 2012. Gobierno boliviano enjuicia a tres medios por “incitación al racismo” al informar sobre discurso del presidente, http://knightcenter.utexas.edu/es/blog/00-11211-gobierno-bolivianoenjuicia- tres-medios-por-%E2%80%9Cincitacion-al-racismo%E2%80%9D-al-informar-sobre- (dostęp 21.12.2013)

Hoyer, M. 2012. Evo Morales evidencia contradicciones en su postura frente a la prensa, http://www. freemedia.at/index.php?id=302&tx_ttnews[tt_news]=6102&cHash=9705752838 (dostęp 23.12.2013)

Hugo Chávez cierra otras 29 radios, 2009, http://www.opisantacruz.com.ar/home/2009/09/08/hugochavez- cierra-otras-29-radios/7319 (dostęp 19.12.2013) La Empresa Nacional de Televisión Boliviana (ENTB) quiebra por pérdidas y el Gobierno lanza

Bolivia TV, 2009, http://www.fmbolivia.com.bo/noticia11613-la-empresa-nacional-de-televisionboliviana- entb-quiebra-por-perdidas-y-el-gobierno-lanza-bolivia-tv.html (dostęp 20.12.2013)

La Ley Contra el Racismo y toda Forma de Discriminación, 2010, http://www.gacetaoficialdebolivia. gob.bo/edicions/view/178NEC (dostęp 21.12.2013)

La Ley general de Telecomunicaciones, Tecnologías de Información y Comunicación, 2011, http:// www.gacetaoficialdebolivia.gob.bo/normas/view/139394 (dostęp 22.12.2013) La Ley Orgánica de Educación, 2009, http://www.ipasme.gob.ve/index.php?option=com_content&vi ew=article&id=553:gaceta-oficial-la-ley-organica-de-educacion-loe&catid=3:noticias-especiales (dostęp 18.12.2013)

Ley de Telecomunicaciones, 2011–2013, http://www.softwarelibre.org.bo/wiki/doku.php?id=ley_de_telecomunicaciones_ 2011 (dostęp 22.12.2013)

Maroszek, M. 2010. Wenezuela krwawi, http://www.mojeopinie.pl/wenezuela_krwawi,3,1282727747 (dostęp 18.12.2013)

Maroszek, M. 2011. Boliwijskie „gasolinazo”, http://www.mojeopinie.pl/boliwijskie__gasolinazo, 3,1294003971 (dostęp 04.01.2014)

McNulty, C., Migliorelli, L. 2009. Media In Venezuela: Facts and Fiction, http://upsidedownworld. org/main/venezuela-archives-35/2059-media-in-venezuela-facts-and-fiction (dostęp 15.12.2013)

mol/PAP 2010. Chavez zadebiutował na Twitterze, http://swiat.newsweek.pl/chavez-zadebiutowal-natwitterze, 57484,1,1.html (dostęp 19.12.2013)

Morales chwyta za telewizję, 2008, http://tierralatina.blox.pl/2008/07/Morales-chwyta-za-telewizje-1. html (dostęp 20.12.2013)

Murió Hugo Chávez, 2013. http://www.lanacion.com.ar/1542831-murio-hugo-chavez (dostęp 12.12.2013)

Orellana Aillón, L. 2006. Hacia una caracterización del gobierno de Evo Morales, http://biblioteca. clacso.edu.ar/subida/clacso/osal/20110327105108/6aillon.pdf.ori (dostęp 11.12.2013) Periodistas marchan ante juicios de Evo Morales contra medios, 2012, http://peru21.pe/mundo/ periodistas-marchan-contra-juicios-evo-morales-contra-medios-2039805 (dostęp 21.12.2013)

Plewka-Szmigiel, A. 2012. Sześć lat Moralesa, http://latinoamerica.pl/szesc-lat-moralesa/ (dostęp 11.12.2013)

Politycy odkrywają Twittera podczas kampanii wyborczej, a po wyborach ich konta milkną, 2012. http://www.press.pl/newsy/internet/pokaz/39545,Politycy-odkrywaja-Twittera-podczas-kampaniiwyborczej_- a-po-wyborach-ich-konta-milkna (dostęp: 19.12.2013)

Press Freedom Index 2002, http://en.rsf.org/spip.php?page=classement&id_rubrique=297 (dostęp 05.01.2014)

Press Freedom Index 2003, http://en.rsf.org/spip.php?page=classement&id_rubrique=551 (dostęp 05.01.2014) Press Freedom Index 2004, http://en.rsf.org/spip.php?page=classement&id_rubrique= 550 (dostęp 05.01.2014)

Press Freedom Index 2005, http://en.rsf.org/spip.php?page=classement&id_rubrique=549 (dostęp 05.01.2014)

Press Freedom Index 2006, http://en.rsf.org/spip.php?page=classement&id_rubrique=35 (dostęp 05.01.2014)

Press Freedom Index 2007, http://en.rsf.org/spip.php?page=classement&id_rubrique=34 (dostęp 05.01.2014)

Press Freedom Index 2008, http://en.rsf.org/spip.php?page=classement&id_rubrique=33 (dostęp 05.01.2014)

Press Freedom Index 2009, http://en.rsf.org/spip.php?page=classement&id_rubrique=1001 (dostęp 05.01.2014)

Press Freedom Index 2010, http://en.rsf.org/spip.php?page=classement&id_rubrique=1034 (dostęp 05.01.2014)

Press Freedom Index 2011–2012, http://en.rsf.org/spip.php?page=classement&id_rubrique=1043 (dostęp 05.01.2014)

Press Freedom Index 2013, http://en.rsf.org/spip.php?page=classement&id_rubrique=1054 (dostęp 05.01.2014)

Promulgada sin modificaciones, la Ley contra el Racismo debe ser aplicada con discernimiento en materia de prensa, 2010, http://es.rsf.org/bolivie-promulgada-sin-modificaciones-la-11-10-2010,38422. html (dostęp 21.12.2013)

Reporters Without Borders releases 2014 Press Freedom Index, 2014, http://en.rsf.org/reporterswithout- borders-releases-12-02-2014,45849.html (dostęp 13.02.2014)

Reports – Freedom House, http://www.freedomhouse.org/reports (dostęp 06.01.2014)

Romero Jiménez, J. E. 2007. Las elecciones presidenciales en Venezuela 2006. Perspectivas Políticas e Implicaciones para América Latina y para la situación socio-política de Venezuela, http:// nuevomundo.revues.org/3900 (dostęp 13.12.2013)

Skowronek, T. 2012. Wenezuela u progu zmian?, http://geopolityka.org/komentarze/1780-wenezuelau- progu-zmian (dostęp 14.12.2013)

Tryc-Ostrowska, M. 2010. Chávez chce kontrolować Internet, http://www.rp.pl/artykul/25,577171_Chvez- chce-kontrolowac-Internet.html (dostęp 19.12.2013)

Una tercera radio dinamitada en doce días; periodistas son víctimas de motín policíaco, 2012, http:// es.rsf.org/bolivia-dinamitan-una-radio-la-tercera-en-27-06-2012,42892.html (dostęp 22.12.2013)

Venezuela – Freedom of the Press 2002, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2002/ venezuela (dostęp 06.01.2014)

Venezuela – Freedom of the Press 2003, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2003/ venezuela (dostęp 06.01.2014)

Venezuela – Freedom of the Press 2004, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2004/ venezuela (dostęp 06.01.2014)

Venezuela – Freedom of the Press 2005, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2005/ venezuela (dostęp 06.01.2014)

Venezuela – Freedom of the Press 2006, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2006/ venezuela (dostęp 06.01.2014)

Venezuela – Freedom of the Press 2007, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2007/ venezuela (dostęp 06.01.2014)

Venezuela – Freedom of the Press 2008, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2008/ venezuela (dostęp 06.01.2014)

Venezuela – Freedom of the Press 2009, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2009/ venezuela (dostęp 06.01.2014)

Venezuela – Freedom of the Press 2010, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2010/ venezuela (dostęp 06.01.2014)

Venezuela – Freedom of the Press 2011, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2011/ venezuela (dostęp 06.01.2014)

Venezuela – Freedom of the Press 2012, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2012/ venezuela (dostęp 06.01.2014)

Venezuela – Freedom of the Press 2013, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2013/ venezuela (dostęp 06.01.2014)

Venezuela: Ley de responsabilidad social en servicios de radio, televisión y medios electrónicos, 2011, http://www.article19.org/resources.php/resource/2894/es/venezuela:-ley-de-responsabilidad- social-en-servicios-de-radio,-televisi%EF%BF%BD%C2%B3n-y-medios electr%EF%BF%BD%C2%B3nicos (dostęp 19.12.2013)

Wenezuela: prezydent Chávez zamknął stacje radiowe, 2009, http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/ wenezuela-prezydent-chavez-zamknal-stacje-radiowe (dostęp 19.12.2013)

Wołowski, M. 2012. Organización Cisneros. Jak Pico Bolívar, http://www.psz.pl/tekst-42704/ Organizacion-Cisneros-Jak-Pico-Bolivar (dostęp 14.12.2013)

World Report – Venezuela, 2010, http://en.rsf.org/report-venezuela,195.html (dostęp 15.12.2013)

Zamorano, A. 2012. El día que Chávez fue reelecto por tercera vez, http://www.bbc.co.uk/mundo/ noticias/2012/10/121008_venezuela_elecciones_2012_chavez_gana_elecciones_az.shtml (dostęp 13.12.2013)

Zubrzycka, K. 2012. Wenezuelskie wojny medialne, http://www.psz.pl/tekst-41724/Wenezuelskiewojny- medialne (dostęp 14.12.2013)




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2014.21.2.227
Data publikacji: 2015-05-21 17:26:34
Data złożenia artykułu: 2015-05-21 16:40:37


Statystyki


Widoczność abstraktów - 821
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 1376

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2015 Anna Ratke-Majewska

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.