Wyślij tekst przez e-mail 
Polityka wyznaniowa. Zakres zjawiska
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu jest zdefiniowanie polityki wyznaniowej oraz ustalenie zakresu występowania tego zjawiska. Towarzyszy temu prezentacja najważniejszych uwarunkowań (wewnętrznych i zewnętrznych), profilów polityki wyznaniowej (koncesja, reglamentacja i likwidacja) oraz prawidłowości w jej obszarze. Poza podmiotowością państwa – jako głównego twórcy i realizatora polityki wyznaniowej – w takiej roli można odnaleźć także: organizacje międzynarodowe, podmioty samorządowe, związki religijne oraz podmioty wewnątrzkonfesyjne (frakcje, grupy interesu). W artykule podjęto również próbę zarysowania najważniejszych zależności między polityką wyznaniową państwa, jego strukturą religijną oraz zróżnicowanym podłożem systemowym i ustrojowym. Rozważania umiejscowiono w kontekście refleksji naukowej na gruncie politologii religii.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Abdalla, M. 2017. Unickie Kościoły Bliskiego Wschodu: polityka Watykanu wobec chrześcijan nierzymskich, [w:] Polityczne uwarunkowania religii – Religijne uwarunkowania polityki, S. Dudra, R. Michalak i Ł. Młyńczyk (red.), Pracownia Badań nad Mniejszościami Narodowymi i Etnicznymi – Instytut Politologii – Uniwersytet Zielonogórski oraz Wydawnictwo Morpho, Zielona Góra, s. 193–207.
Banek, K. 1999. Politologia religii jako dziedzina badań religioznawczych, „Przegląd Religioznawczy”, nr 3–4, s. 77–82.
Bock-Côté, M. 2017. Multikulturalizm jako religia polityczna, Wydawnictwo PAX, Warszawa.
Borecki, P. 2015. Modele relacji między państwem a Kościołem i ich wyraz we współczesnym konstytucjonalizmie, „Mazowieckie Studia Humanistyczne”, nr 1–2, s. 159–209.
Burgoński, P., Gierycz, M. (red.) 2014. Religia i polityka. Zarys problematyki, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
Dudała, R. 2018. Italian migration policy: change and effects, „Przegląd Nrodowościowy – Review of Nationalities”, nr 8, DOI: https://doi.org/10.2478/pn-2018-0012: Nations without state or states without nations, ed. by P. Pochyły, s. 181–197.
Dudra, S. 2018. Lemko Identity and the Orthodox Church, preface by P. J. Best, Carpathian Institute Higganum and The Lemko Association, Connecticut, New Heaven 2018.
Dudra, S. 2019. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny w obszarze polityki wyznaniowej i polityki narodowościowej Polski Ludowej i III Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Scholar, Warszawa.
Dudra, S., Król-Mazur, R., Maj, D. 2018. Polityka wyznaniowa. Wschodnia i ekumeniczna perspektywa eklezjalna, Pracownia Badań nad Mniejszościami Narodowymi i Etnicznymi – Instytut Politologii – Uniwersytet Zielonogórski oraz Wydawnictwo Morpho, Zielona Góra.
Fagan, G. 2013. Believing in Russia – Religious Policy after Communism, Routledge Contemporary Russia and Eastern Europe Series, Routledge, London–New York.
Gerster, D., Van Melis, V., Willems, U. (eds.) 2018. Religionspolitikheute. Problemfelder und Perspektiven in Deutschland, Herder, Freiburg.
Gierycz, M. 2016. Polska debata o imigracji w perspektywie politologii religii, „Chrześcijaństwo–Świat–Polityka”, nr 20, s. 73-84. DOI: https://doi.org/10.21697/csp.2016.20.1.05.
Gieryńska, A. 2017. Organizacja Współpracy Islamskiej Geneza, charakterystyka i działalność w regionie Bliskiego Wschodu, Wydawnictwo Scholar, Warszawa.
Góra-Szopiński, D. 2015. Czym może, a czym nie powinna być politologia religii?, [w:] Polityka jako wyraz lub następstwo religijności, R. Michalak (red.), Pracownia Badań nad Mniejszościami Narodowymi i Etnicznymi – Instytut Politologii Uniwersytet Zielonogórski oraz Wydawnictwo Morpho, Zielona Góra, s. 13–31.
Góra-Szopiński, D. 2017. Polityka religijna na obszarze dawnej Rzeczypospolitej. Ćwiczenie z teologii politycznej, [w:] Polityczne uwarunkowania religii – Religijne uwarunkowania polityki, S. Dudra, R. Michalak, Ł. Młyńczyk (red.), Pracownia Badań nad Mniejszościami Narodowymi i Etnicznymi – Instytut Politologii – Uniwersytet Zielonogórski oraz Wydawnictwo Morpho, Zielona Góra, s. 9–29.
Górzna, S. 2015. Polityczny wymiar dialogu Kościoła katolickiego z judaizmem w wybranych dokumentach Kurii Rzymskiej, „Studia Oecumenica”, t. 15, s. 291–312.
Grott, B. (red.) 2000. Religia i polityka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Grott, B., Grott, O. (red.) 2015. Wiedza religioznawcza w badaniach politologicznych, Wydawnictwo von Borowiecky, Warszawa.
Hamilton, M.B. 2012. The Sociology of Religion. Theoretical and Comparative Perspectives, Routledge, London–New York.
Husar-Poliszuk, W., Secler, B., Ślusarczyk, P.S. 2018. Polityka wyznaniowa. Konteksty innych polityk publicznych. Austria, Katalonia, Polska, Pracownia Badań nad Mniejszościami Narodowymi i Etnicznymi – Instytut Politologii – Uniwersytet Zielonogórski oraz Wydawnictwo Morpho, Zielona Góra.
Jevtić, M. 2007. Political Science and Religion, „Politics and Religion Journal”, no. 1, Belgrade, s. 59–69.
Jevtić, M. 2008. Religion and Power. Essays on Politology of Religion, Dioceze of Ras’Prizren and Kosovo-Metohija: Center for Study of Religion and Religious Tolerance, Belgrade.
Kowalczyk, K. 2016. Między antyklerykalizmem a konfesjonalizacją. Partie polityczne wobec Kościoła katolickiego w Polsce po 1989 roku, Wydawnictwo Mado, Toruń.
Kowalczyk, K. 2017. Grupy interesu artykułujące postulaty Kościoła katolickiego w Polsce, [w:] Polityczne uwarunkowania religii – Religijne uwarunkowania polityki, S. Dudra, R. Michalak, Ł. Młyńczyk (red.), Pracownia Badań nad Mniejszościami Narodowymi i Etnicznymi – Instytut Politologii – Uniwersytet Zielonogórski oraz Wydawnictwo Morpho, Zielona Góra, s. 71–84.
Kulska, J. 2016. Religijne budowanie pokoju (religious peacebuilding): rola religii w rozwiązywaniu konfliktów, [w:] Religia w konfliktach etnicznych we współczesnym świecie, t. 1: Zagadnienia teoretyczne. Europa i obszar poradziecki, A. Szabaciuk, D. Wybranowski, R. Zenderowski (red.), Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 81–101.
Krukowski, J. 2002. Polityka wyznaniowa państw postkomunistycznych. Główne linie, „Roczniki Nauk Prawnych”, t. 12, z. 2, s. 5–19.
Leszczyński, P.A. 2004. Administracja wyznaniowa wybranych państw współczesnych – zarys zagadnienia, [w:] Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego, A. Mezglewski (red.), Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 347–356.
Leszczyński, P.A. 2011. O nową klasyfikację modeli relacji między państwem a związkami wyznaniowymi, „Przegląd Prawa Publicznego”, nr 7–8 (53–54), s. 44–54.
Libiszowska-Żółtkowska, M. 2018. Polityka wyznaniowa, [w:] Nauki o polityce publicznej. Monografia dyscypliny, J. Kwaśniewski (red.), IPSiR Uniwersytet Warszawski, Warszawa, s. 266–287.
Maj, D. 2016. Konferencja Kościołów Europejskich wobec integracji europejskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Marczewska-Rytko, M. 2010. Religia i polityka w globalizującym się świecie, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Marczewska-Rytko, M. (red.) 2016. Czynnik religijny w polityce wewnątrzpaństwowej i międzynarodowej na przełomie drugiego i trzeciego tysiąclecia, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Marczewska-Rytko, M. 2018. Politologia religii jako subdyscyplina religioznawstwa i/lub nauk o polityce, [w:] Politologia religii, M. Marczewska-Rytko, D. Maj (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 17–33.
Marczewska-Rytko, M., Maj, D. (red.) 2018. Politologia religii, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Mazurkiewicz, P., Ptaszek, R., Młyńczyk, Ł. 2018. Polityka wyznaniowa. Perspektywa Unii Europejskiej, Pracownia Badań nad Mniejszościami Narodowymi i Etnicznymi – Instytut Politologii – Uniwersytet Zielonogórski oraz Wydawnictwo Morpho, Zielona Góra.
Michalak, R. 2004. Powrót koncepcji Trzeciego Rzymu, „Doctrina – Międzynarodowy Przegląd Humanistyczny”, nr 1, s. 91–105.
Michalak, R. 2014a. Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Michalak, R. (red.) 2014b. Religijne determinanty polityki, Pracownia Badań nad Mniejszościami Narodowymi i Etnicznymi Instytut Politologii – Uniwersytet Zielonogórski oraz Wydawnictwo Morpho, Zielona Góra.
Michalak, R. 2018a. Politologia religii, [w:] Leksykon wiedzy politologicznej, J. Marszałek-Kawa, D. Plecka (red.), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 344–348.
Michalak, R. 2018b. Polityka wyznaniowa, [w:] Leksykon wiedzy politologicznej, J. Marszałek-Kawa, D. Plecka (red.), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2018, s. 355–357.
Mierzwa, J. 2014. „Między starostą a plebanem”. Relacje między państwem a związkami wyznaniowymi na szczeblu administracji ogólnej I instancji w okresie Drugiej Rzeczypospolitej – zarys problematyki, [w:] Państwo – religia. Instytucje państwowe i obywatele wobec religii w Europie Środkowo-Wschodniej w XX wieku, J. Durka (red.), Kalisz, s. 7–22.
Orzeszyna, K. 2007. Podstawy relacji między państwem a kościołami w konstytucjach państw członkowskich i traktatach Unii Europejskiej. Studium porównawcze, Wydawnictwo KUL, Lublin.
Pietrzak, M. 1995. Prawo wyznaniowe, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Pietrzak, M. 2010. Polityka wyznaniowa III Rzeczypospolitej w latach 1990–2001 (próba diagnozy), „Prawo” CCCXI, seria: Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 3270, s. 365–377.
Pochyły, P. 2017. Polska polityka zagraniczna w reakcji na trzy kryzysy w Europie – analiza ‘mini’ exposé ministra Witolda Waszczykowskiego z 2016 r., [w:] Pomiędzy mythos i logos społecznej zmiany, J. Golinowski, S. Sadowski (red.), Bydgoszcz, s. 113–128.
Potz, M. 2016. Teokracje amerykańskie. Źródła i mechanizmy władzy usankcjonowanej religijnie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Sowiński, S. 2008. Modele stosunków państwo – Kościół w Unii Europejskiej, „Studia Europejskie”, nr 3, s. 39–52.
Sulkowski, M. 2016. Islamska rekonkwista w Turcji, [w:] Religia w konfliktach etnicznych we współczesnym świecie, t. 1: Zagadnienia teoretyczne. Europa i obszar poradziecki, A. Szabaciuk, D. Wybranowski, R. Zenderowski (red.), Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 241–255.
Tunia, A. 2016. Polityka państwa w zakresie ustalenia jednolitej siatki pojęć stosowanych w przepisach prawa wyznaniowego, [w:] Polityka wyznaniowa a prawo III Rzeczypospolitej, M. Skwarzyński, P. Steczkowski (red.), Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 33–52.
Weber, M. 1963. The sociology of religion, Beacon series in the sociology of politics and religion, translated by E. Fischoff, introduction by T. Parsons, Beacon Press, Boston.
Wojtaszczyk, K.A., Szymańska, J. (red.) 2017. Uchodźcy w Europie. Uwarunkowania. Istota. Następstwa, Wydawnictwo Aspra JR, Warszawa.
Woźniak-Bobińska, M., Solarz, A.M. (red.) 2018. Wprowadzenie do polityki zagranicznej muzułmańskich państw Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, Wydawnictwo Scholar, Warszawa.
Wójcik, J. 2018. Imigracja z krajów OIC do Polski w latach 2013–2018, seria: Analizy European Issues Institute, Warszawa.
Zenderowski, R. 2011. Religia a tożsamość narodowa i nacjonalizm w Europie Środkowo-Wschodniej. Między etnicyzacją religii a sakralizacją etnosu (narodu), Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Zenderowski, R. 2016. Konflikt etniczny, konflikt religijny, konflikt etnoreligijny jako konflikty polityczne, [w:] Religia w konfliktach etnicznych we współczesnym świecie, t. 1: Zagadnienia teoretyczne. Europa i obszar poradziecki, A. Szabaciuk, D. Wybranowski, R. Zenderowski (red.), Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 29–51.
Zenderowski, R., Michalak, R. 2018. Polityka wyznaniowa. Aspekty teoretyczne i egzemplifikacje, Pracownia Badań nad Mniejszościami Narodowymi i Etnicznymi – Instytut Politologii – Uniwersytet Zielonogórski oraz Wydawnictwo Morpho, Zielona Góra.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2019.26.1.23-35
Data publikacji: 2019-06-30 21:44:00
Data złożenia artykułu: 2019-03-04 19:31:13
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Ryszard Michalak
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.