Email this article 
Direct Democracy in France and Poland. A Comparative Analysis
Abstract
The aim of this article is to conduct a comparative analysis of direct democracy in France and Poland. In the research process, three research questions were formulated: 1) What is the tradition of direct democracy in France and Poland?; 2) What are the solutions characteristics of direct democracy in the constitutions of France and Poland, and other legal acts in these countries?; 3) What are the practical applications of direct democracy tools at the national and local levels in France and Poland?. An analysis of legal acts constituting the legal basis for direct democracy in France and Poland was conducted. Documents related to the practice of direct democracy in these countries were analyzed. France has a long tradition of a direct democracy. Compared to France, Poland has a short tradition of direct democracy. The constitutions of both countries adopted a solution in the form of a national referendum. In addition to the institution of a nationwide referendum, the constitution-makers in France and Poland included the institution of a local referendum. The Constitution of the Republic of Poland also indicates a legislative initiative. Ten national referenda have been held within the Fifth Republic. Turnouts in referendums at the national level ranged from 30.19 to 82.63%. The average turnout in the referendum is 65.82%. In the votes, eight solutions were adopted and two were rejected. Six national referendums have been held in Poland since 1989. Turnouts in referendums at the national level ranged from 7.8 to 58.85%. The average turnout in referendums was 35.87%. Two solutions were adopted in the votes and four were rejected.
Keywords
Full Text:
PDFReferences
Appleton, A. 1992. Maastricht and the French Party System: Domestic Implications of the Treaty Referendum, “Journal of Comparative Politics”, vol. 10(4), pp. 1–18.
Baly, S. 2020. Démocratie et vie locale, Institut Montaigne, https://www.institutmontaigne.org/municipales-2020/lille/stephane-baly/instaurer-le-droit-de-referendum-dinitiative-locale-pour-les-plus-de-16-ans-minimum-5-000-signatures [access: 21.09.2023].
Berstein, S. 1993. The Republic of de Gaulle 1958–1969, Cambridge University Press, Cambridge.
Boy, D., Chiche, J. 2005. Le référendum français du 29 mai 2005. L’irrésistible nationalisation d’un vote européen, [in:] Le vote européen 2004–2005. De l’élargissement au référendum français, P. Perrineau (Ed.). Coll. « Chroniques électorales », Presses de Sciences Po, Paris, pp. 229–244.
Brouard, S., Sauger, N. 2005. Comprendre la victoire du ‘Non’: proximité partisane, conjoncture et attitude à l’égard de l’Europe, [in:] Le référendum de ratification du Traité constitutionnel européen: comprendre le « non » français (n° 42), A. Laurent, N. Sauger (eds.), Les Cahiers du CEVIPOF, Paris.
Brouard, S., Sauger, N., Grossman, E. 2007. Les Français contre l’Europe?, Presses de Sciences Po, Paris.
Cautrès, B. 2005. Les clivages socio-politiques sur l’intégration européenne et le vote du 29 mai 2005, [in:] Le référendum de ratification du Traité constitutionnel européen: comprendre le « non » français (n° 42), A. Laurent, N. Sauger (eds.), Les Cahiers du CEVIPOF, Paris.
Centre for Reseach on Direct Democracy, https://c2d.ch/ [access: 21.09.2023].
Conseil Constitutionnel, Tableau récapitulatif des référendums de la Vème République, https://www.conseil-constitutionnel.fr/referendum-sous-la-ve-republique/tableau-recapitulatif-des-referendums-de-la-veme-republique [access: 21.09.2023].
Constitution of 4 October 1958, https://www.conseil-constitutionnel.fr/en/constitution-of-4-october-1958 [access: 21.09.2023].
Criddle, B. 1972. Politics by Plebiscite in France, “The World Today”, vol. 28(6), pp. 240–248.
Criddle, B. 1993. The French Referendum on the Maastricht Treaty September 1992, “Parliamentary Affairs”, vol. 46(2), pp. 228–238.
Erhamn, H.W. 2014. Direct Democracy in France, Cambridge University Press, Cambridge.
Fatin-Rouge Stéfanini, M. 2004. Le contrôledu referendum par la justice constitutionnelle, Paris-Aix-en-Provence.
Goguel, F. (ed.). 1965. Le Référendum d’Octobre et les Élections de Novembre 1962, Presses de Sciences Po, Paris.
Grunberg, G. 2005. Le référendum de ratification du Traité constitutionnel européen, French Politics Culture and Society”, vol. 23(3), pp. 128–144.
Hainsworth, P. 2006. France Says No: The 29 May 2005 Referendum on the European Constitution, “Parliamentary Affairs”, vol. 59(1), pp. 98–117.
Hollander, S. 2019. Referendum Practice in France, [in:] The Politics of Referendum Use in European Democracies, Palgrave Macmillan, Cham.
Ivaldi, G. 2006. Beyond France’s 2005 Referendum on the European Constitutional Treaty: Second-Order Model, Anti-Establishment Attitudes and the End of the Alternative European Utopia, “West European Politics”, vol. 29(1), pp. 47–69.
Jakubiak, Ł. 2012. Referendum jako narzędzie polityki. Francuskie doświadczenia ustrojowe, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. wraz z indeksem rzeczowym. 2002. Oficyna Wydawnicza ASPRA, Warszawa.
Kuciński, J. 1989. Polskie referendum 29 listopada 1987 r., “Państwo i Prawo”, vol. 2, pp. 47–56.
Laurent, A., Sauger, N. (eds.). 2005. Le référendum de ratification du Traité constitutionnel européen: comprendre le « non » français (n° 42), Les Cahiers du CEVIPOF, Paris.
Le referendum local, https://www.collectivites-locales.gouv.fr/institutions/le-referendum-local [access: 21.09.2023].
Leigh, M. 1975. Linkage Politics: The French Referendum and the Paris Summit of 1972, “Journal of Common Market Studies”, vol. 14, pp. 157–170.
Leleu, C. 1976. The French Referendum of April 23, 1972, “European Journal of Political Research, vol. 4, pp. 25–46.
Loi constitutionnelle n° 2008-724 du 23 juillet 2008 de modernisation des institutions de la Ve République, https://www.assemblee-nationale.fr/13/dossiers/reforme_5eme.asp; https://www.conseil-constitutionnel.fr/sites/default/files/as/root/bank_mm/anglais/constiution_anglais_oct2009.pdf [access: 21.09.2023].
Loi n° 2000-1207 du 13 décembre 2000 d’orientation pour l’outre-mer, Modifié par Loi n° 2007-224 du 21 février 2007 – art. 25, JORF 22 février 2007.
Loi n° 96-142 du 21 février 1996 relative à la partie Législative du code général des collectivités territoriales, JO n° 47 du 24/02/1996.
Loi organique n° 2003-705 du 1er août 2003 relative au référendum local, JORF n° 0177 du 2 août 2003.
Loi organique n° 2013–1114 du 6 décembre 2013 portant application de l’article 11 de la Constitution (version consolidée au 15 juillet 2020), https://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXT000028278925 [access: 21.09.2023].
Magni-Berton, R. 2018. Référendum local d’initiative populaire. Récit d’une première expérienceen France, “Participations”, vol. 20, pp. 85–110, https://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=PARTI_020_0085&download=1 [access: 21.09.2023].
Magni-Berton, R., Mangin, M., Morio, C., Schäfferle, E. M. 2016. Étude des mécanismes de démocratie directe applicables à la ville de Grenoble, rapport commandé par la mairie de Grenoble, https://halshs.archivesouvertes.fr/halshs-01275012 [access: 21.09.2023].
Marczewska-Rytko M. 2001. Demokracja bezpośrednia w teorii i praktyce politycznej, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Marczewska-Rytko, M. (ed.). 2010a. Stan i perspektywy demokracji bezpośredniej w Polsce, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Marczewska-Rytko, M. 2010b. Referendum akcesyjne w Polsce, [in:] Polska w strukturach Unii Europejskiej: doświadczenia, oczekiwania, wyzwania, M. Marczewska-Rytko (ed.), Wydawnictwo UMCS, Lublin, pp. 15–30.
Marczewska-Rytko, M. 2013. Demokracja bezpośrednia w Polsce na przykładzie referendum ogólnokrajowego, [in:] Współczesna demokracja bezpośrednia. Dialog polsko-szwajcarski, B. Wiśniewska-Paź (ed.), Ureus, Kraków, pp. 199–214.
Marczewska-Rytko, M. 2018. Direct Democracy in Poland, [in:] Handbook of Direct Democracy in Central and Eastern Europe after 1989, M. Marczewska-Rytko (ed.), Barbara Budrich Publishers, Opladen – Berlin – Toronto, pp. 203–223.
Marczewska-Rytko, M., Michałowski, S. (eds.) 2012. Demokracja bezpośrednia w samorządzie terytorialnym, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Morel, L. 1996. France: Towards a Less Controversial Use of the Referendum?, [in:] The Referendum Experience in Europe, M. Gallagher, P.F. Ulieri (eds.), Palgrave Macmillan, Cham.
Morel, L. 2007. The Rise of Politically Obligatory Referendums. The 2005 French Referendum in Comparative Perspective, “West European Politics”, vol. 30(5), pp. 1041–1067.
Morel, L. 2014. The Referendum in the Overall Balance of the Fifth Republic, Lecture at Collège de France, Paris. March 12, http://www.college-de-france.fr/site/en-pierre-rosanvallon/seminar-2014-03-12-10h00 [access: 21.09.2023].
Morel, L. 2021. The Referendum Experience in France, [in:] The Palgrave Handbook of European Referendums, J. Smith (ed.), Palgrave Macmillan, Cham.
Morel, L., Qvortrup, M. (eds.). 2018. The Routledge Handbook to Referendums and Direct Democracy, Routledge, Abingdon.
Obwieszczenie Centralnej Komisji do Spraw Referendum z dnia 30 listopada 1987 r. o wyniku referendum ogólnokrajowego przeprowadzonego dnia 29 listopada 1987 r., Monitor Polski z 1987 r. nr 34, poz. 204.
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 20 lutego 1996 r. o wynikach głosowania i wynikach referendów przeprowadzonych w dniu 18 lutego 1996 r., Dz.U. z 1996 r. 154 poz. 795.
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 26 maja 1997 r. o wynikach głosowania i wyniku referendum konstytucyjnego przeprowadzonego w dniu 25 maja 1997 r., Dz.U. z 1997 r. nr 054 poz. 353.
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej o wyniku ogólnokrajowego referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację Traktatu dotyczącego przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej, Dz.U. z 2003 r. nr 103 poz. 953.
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 17 października 2023 r. o wynikach głosowania i wyniku referendum przeprowadzonego w dniu 15 października 2023 r., https://www.pkw.gov.pl/uploaded_files/1697584736_obwieszczenie-referendum.pdf [access: 22.11.2023].
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 7 września 2015 r. o wynikach głosowania i wyniku referendum przeprowadzonego w dniu 6 września 2015 r. Dz.U. z 2015 r. poz. 1375.
Paris, M. 2012. Popular Sovereignty and the Use of the Referendum – Comparative Perspectives with Reference to France, [in:] The Constitution of Ireland: Perspectives and Prospects, E. Carolan (ed.), Bloomsbury Professional, Haywards Heath, pp. 279–307.
Parodi, J.-L. 1973. La Cinquième République et le système majoritaire. Le référendum oul’apparition d’une question de confiance présidentielle, Institut d’etudes politiques de Paris, Paris.
Piasecki, A.K. 2005. Referenda w III RP, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Prémat, C. 2008. Les effets de l’institutionnalisation du référendum localen France et en Allemagne, “Revue française de science politique”, vol. 58(2), pp. 257–283.
Prémat, C. 2009. The Implementation of Participatory Democracy in French Communes, “French Politics”, vol. 7(1), pp. 1–18.
Rachwał, M. 2010. Demokracja bezpośrednia w procesie kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
Raport o referendach lokalnych z dnia 6 września 2013 r., http://www.prezydent.pl/gfx/prezydent/userfiles2/files/2013_pliki_rozne/raport_referenda/referenda_lokalne_raport_kprp_20130925_131447.pdf [access: 21.10.2023].
Rideau, J. 1992. La Ratification et l’Entréeen Vigeur du Traité de Maastricht-Aspects Internationaux, “Revue française de droit constitutionnel”, vol. 11, pp. 479–491.
Staszewski, M.T. (ed.). 1997. Referendum konstytucyjne w Polsce, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa.
Stone, A. 1993. Ratifying Maastricht: France Debates European Union, “French Politics & Society”, vol. 11(1), pp. 70–88.
Texte intégral de la Constitution du 4 octobre 1958 en vigueur, https://www.conseil-constitutionnel.fr/le-bloc-de-constitutionnalite/texte-integral-de-la-constitution-du-4-octobre-1958-en-vigueur [access: 21.10.2023].
The French Constitutional Law of 23 July 2008, https://www.constituteproject.org/constitution/France_2008 [access: 21.10.2023].
Ustawa z dnia 6 maja 1987 r. o konsultacjach społecznych i referendum, Dz.U. z 1987 r. nr 14 poz. 83.
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym, Dz.U. z 1990 r. nr 16 poz. 95.
Ustawa z dnia 11 października 1991 r. o referendum gminnym, Dz.U. z 1991 r. nr 110 poz. 473
Ustawa z dnia 24 czerwca 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli, Dz.U. z 1999 r. nr 62 poz. 688.
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym, Dz.U. z 2000 r. nr 88 poz. 985.
Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym, Dz.U. z 2003 r. nr 57 poz. 507.
Ustawa z dnia 10 maja 2003 r. o zmianie ustawy o referendum ogólnokrajowym, Dz.U. z 2003 r. nr 85 poz. 782.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2023.30.2.7-31
Date of publication: 2024-02-20 11:26:49
Date of submission: 2023-10-31 21:30:51
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2024
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.