rh Reading Tools

Autor artykułu pt. Dwa żetony koronacyjne upamiętniające koronację Jana III Sobieskiego w Krakowie, autorstwa nieznanych medalierów, pochodzące z 1676 roku. Uwagi ikonograficzne opisuje szczegółowo dziesięć przykładów dzieł sztuki nawiązujących do awersów i rewersów wspomnianych żetonów. Jak przekonuje autor, ich twórcy przed wykonaniem królewskiego zlecenia mogli mieć kontakt z wcześniejszymi rycinami przedstawiającymi monarchę. Szczególnie ważne było, zwłaszcza w pierwszych latach panowania Jana III Sobieskiego, wykazanie, iż nowy władca-elekt sprawuje suwerenną władzę nad obywatelami w granicach istniejącego prawa (pacta conventa, artykuły henrykowskie). Jednocześnie, o czym zaświadcza wieniec laurowy na skroniach monarchy (na pierwszych stronach obydwu żetonów), zleceniodawcy mogło zależeć także na przypomnieniu odbiorcy o własnych osiągnięciach militarnych na południowo-wschodnich kresach Rzeczypospolitej. W przypadku drugiego z żetonów koronacyjnych powyższy wątek połączony z wiktorią chocimską znajduje rozwinięcie na rewersie. Również kompozycja na drugiej stronie pierwszego z żetonów koronacyjnych, bardziej rozbudowana, stanowiła aluzję do aktualnych wydarzeń politycznych. Za podstawowe źródło inspiracji przy projektowaniu rewersu posłużył medalierowi zapewne jeden ze współczesnych XVII-wiecznych emblematów lub rewers jednej z monet. W artykule autor przybliżył przedstawienia najbardziej zbliżone do wyobrażenia umieszczonego na medalu komemoracyjnym. Fakt, iż analizując zachowaną spuściznę ikonograficzną nie udało się znaleźć wzorca bezpośredniego, może wskazywać, że twórca zmodyfikował istniejące wcześniej ryciny, dostosowując ich wygląd do aktualnej potrzeby i wymogów zleceniodawcy. Nie ulega jednak wątpliwości, iż podobizny broni białej (miecza, szabli) oraz przerzuconych przezeń wieńców nie stanowiły novum w ikonografii interesującego nas okresu historycznego.