Zjawisko dekauzalizacji jako wyzwanie dla regulacji rynku finansowego

Michał Mariański

Streszczenie w języku polskim


Celem artykułu jest weryfikacja tezy o możliwym powiązaniu obserwowanego we francuskim systemie prawnym zjawiska dekauzalizacji z regulacjami prawa rynku finansowego. Pojęcie dekauzalizacji zostało wyeksponowane i zaakcentowane głównie w związku z jedną z największych nowelizacji francuskiego Kodeksu cywilnego wprowadzoną w 2016 r. i jest rozumiane jako stopniowe wypieranie postrzegania kauzy jako niezbędnego elementu stosunku prawnego. Odmienne podejście do istnienia kauzy można uznać za koncepcję, którą można byłoby zaadaptować w prawie rynku finansowego z uwagi na opisany zarówno w prawie polskim, jak i w prawie francuskim sposób regulacji definicji instrumentu finansowego. Regulacje te pośrednio lub bezpośrednio odwołują się do prawa zobowiązań, co czyni je wrażliwymi na potencjalne zmiany koncepcyjne w tej materii. Stosowana przez autora metodyka związana jest z funkcjonalnym podejściem do metody prawnoporównawczej, historyczno-opisowej i dogmatycznej, ze szczególnym uwzględnieniem regulacji prawa francuskiego. Przyjęta metoda pozwoli zrozumieć opisywane regulacje w znacznie szerszym kontekście, gdyż na poziomie ponadnarodowym. Potencjalne szersze zastosowanie koncepcji dekauzalizacji może mieć istotne znaczenie zwłaszcza na rynku finansowym, czyli w bardzo specyficznych ramach prawnych naznaczonych przez wpływ systemu common law i znaczną obecność reguł soft law. Fakt, że koncepcja dekauzalizacji nie była w prawie polskim przedmiotem głębszej analizy, powoduje, że artykuł może być traktowany jako przedstawienie tej koncepcji, a także może stanowić impuls do dalszych interdyscyplinarnych badań i interesujących wniosków. W szczególności postulat odwoływania się do koncepcji prawa zobowiązań na rynku finansowym może stanowić alternatywę dla tworzenia nowych regulacji w tej materii i być jednym z elementów pozwalających na adaptację regulacji prawnych do dynamicznego postępu technologicznego.


Słowa kluczowe


kauza; prawo francuskie; prawo rynku finansowego; instrument finansowy

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


LITERATURE

Ancel F., Fauvarque-Cosson B., Le nouveau droit des contrats, Paris 2019.

Bonneau T., Verbiest T., Fintech et Droit. Quelle régulation pour les nouveaux entrants du secteur bancaire et financier?, Paris 2017.

Causse H., Droit bancaire et financier, Paris 2016.

Chénedé F., La cause est morte… vive la cause?, “Contrats Concurrence Consommation” 2016, vol. 4–5.

Chénédé F., Le contrat d’adhésion de l’article 1110 du Code civil, “La Semaine Juridique” 2016, vol. 27.

Chłopecki A., Umowa jako instrument finansowy, “Przegląd Prawa Handlowego” 2022, no. 10.

Chmieliński M., Rupniewski M., Justification of Legal Change: In Search for a Model of Neutrality, “Studia Iuridica Lublinensia” 2021, vol. 30(5), DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2021.30.5.123-138.

Czub K., Art. 3531, [in:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, eds. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2024.

Dyrda A., Spory o kauzalność zobowiązań w dwudziestoleciu międzywojennym, [in:] Ex contractu, ex delicto. Z dziejów prawa zobowiązań, eds. M. Mikuła, K. Stolarski, Kraków 2012.

Fages B., Le processus de formation du contrat (Rapport français), [in:] La réforme du droit des obligations en France, 5e journées franco-allemandes, eds. R. Schulze, G. Wicker, G. Mash, D. Mazeaud, Paris 2015.

Fedorowicz M., Zalcewicz A., Challenges Posed to the EU Financial Market by the Implementation of the Concept of Sustainable Financing, “Białostockie Studia Prawnicze” 2024, vol. 29(1), DOI: https://doi.org/10.15290/bsp.2024.29.01.03.

Gutowski M., Zasada kauzalności czynności prawnych w prawie polskim, “Państwo i Prawo” 2006, no. 4.

Jakubiec A., O zasadności kodyfikacji niektórych umów zawieranych na rynku kapitałowym, [in:] Instytucje prawa handlowego w przyszłym kodeksie cywilnym, eds. T. Mróz, M. Stec, Warszawa 2012.

Jakubiec A., Opcja jako instrument finansowy rynku kapitałowego. Analiza cywilnoprawna, Łódź 2014.

Jastrzębski J., Pojęcie papieru wartościowego wobec dematerializacji, Warszawa 2009.

Komosa T., Papiery wartościowe, “Przegląd Prawa Handlowego” 1995, no. 4.

Krysa F., Taxonomy and Characterisation of Crypto Assets in Private International Law, [in:] International and Comparative Business Law and Public Policy, eds. A. Bonomi, M. Lehmann, S. Lalani, Leiden 2023.

Lemonnier M., Droit des marchés financiers en Pologne et le contrat, [in:] La réforme du droit des contrats en France – réflexions de jurists européens, eds. M. Lemonnier, R. Schulze, D. Skupień, Łódź 2019.

Lemonnier M., Europejskie modele instrumentów finansowych. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2011.

Lemonnier M., Zmiany we francuskim kodeksie cywilnym w 2016 roku, [in:] Prawo prywatne w służbie społeczeństwu. Księga poświęcona pamięci prof. Adama Jedlińskiego, eds. P. Zakrzewski, D. Biernacki, Sopot 2019.

Lemonnier M., Mariański M., Francuska koncepcja tytułu zbywalnego (titre négociable) a regulacje rynków finansowych, [in:] Regulacje finansowe. FinTech – nowe instrumenty finansowe – resolution, ed. W. Rogowski, Warszawa 2017.

Lemonnier M., Mariański M., Zięty J.J., Ewolucja koncepcji papieru wartościowego w prawie polskim i francuskim, “Przegląd Prawa Handlowego” 2011, no. 8.

Lerman-Balsaux S., Wybór prawa dla zobowiązań umownych na gruncie rozporządzenia Rzym I 2007, Warszawa 2022.

Mariański M., Problematyka kwalifikacji prawnej wirtualnej waluty we Francji, “Państwo i Prawo” 2015, no. 10.

Mariański M., Problematyka regulacji rynku finansowego w ujęciu transgranicznym. Analiza na przykładzie prawa polskiego i prawa francuskiego, Olsztyn 2020.

Mariański M., Reflections on the Possible Application of Rome I Regulation to Obligations Related to Crypto-Assets, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2024, no. 4, DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2024.86.4.02.

Mariański M., Rynek finansowy jako miejsce przenikania się norm prawa prywatnego i prawa publicznego, “Studia Prawno-Ekonomiczne” 2016, no. 100.

Mazeaud D., Présentation de la réforme du droit des contrats, “Gazette du Palais” 2016, vol. 8.

Nieborak T., Central Bank Digital Currency as a New Form of Money, “Białostockie Studia Prawnicze” 2024, vol. 29(1), DOI: https://doi.org/10.15290/bsp.2024.29.01.12.

Ofiarski Z., Rola soft law w regulacji rynku finansowego na przykładzie rekomendacji i wytycznych Komisji Nadzoru Finansowego, [in:] Prawo rynku finansowego. Doktryna, instytucje, praktyka, eds. A. Jurkowska-Zeidler, M. Olszak, Warszawa 2016.

Olechowski M., Generalna zasada kauzalności – czy rzeczywiście przebrzmiały spór?, “Studia Iuridica” 2016, vol. 64.

Osiak M., Czy dematerializacja czyni pojęcie i klasyczną koncepcję papieru wartościowego anachronizmem?, “Przegląd Prawa Handlowego” 2022, no. 1.

Szymczak I., Metoda nauki o porównywaniu systemów prawnych, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2014, no. 3.

Tokarczyk R., Komparatystyka prawnicza, Warszawa 2008.

Wrzołek-Romańczuk M., W stronę pragmatyzmu – między koncepcją kauzy a doktryną consideration, [in:] Między ideowością a pragmatyzmem – tworzenie, wykładnia i stosowanie prawa. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Małgorzacie Gersdorf, eds. B. Godlewska-Bujok, E. Maniewska, W. Ostaszewski, M. Raczkowski, K. Rączka, A. Ziętek-Capiga, Warszawa 2022.

Zacharzewski K., Bitcoin jako przedmiot stosunków prawa prywatnego, “Monitor Prawniczy” 2014, no. 21.

Zalcewicz A., Human Nature versus Financial Market Law Norms – Behavioural Factors in the Process of Enacting Financial Market Regulations, “Financial Law Review” 2020, vol. 18(2), DOI: https://doi.org/10.4467/22996834FLR.20.009.12431.

Zalcewicz A., New Technologies in the Control of Public Finances and Building Public Confidence in the State, “Białostockie Studia Prawnicze” 2023, vol. 28(2), DOI: https://doi.org/10.15290/bsp.2023.28.02.02.

Zetzsche D.A., Sinnig J., Nikolakopoulou A., Crypto Custody, “Capital Markets Law Journal” 2024, vol. 19(3), DOI: https://doi.org/10.1093/cmlj/kmae010.

MISCELLANEOUS

Rapport au Président de la République, Relatif a l’ordonnance no. 2016-131 du 10 février 2016 portant réforme du droit des contrats, du régime général et de la preuve des obligations, Paris 2016.

LEGAL ACTS

Act of 28 July 1990 amending the Act – Civil Code (Journal of Laws 1990, no. 55, item 321, as amended).

Act of 29 September 1994 on accounting (consolidated text, Journal of Laws 2023, items 120, 295, as amended).

Act of 29 July 2005 on trading in financial instruments (consolidated text, Journal of Laws 2023, items 646, 825, as amended).

Act No. 2015-177 of 16 February 2015 on the modernization and simplification of law and procedures in the field of justice and home affairs.

Announcement of the Minister of Development and Finance of 25 January 2017 on the consolidated text of the Regulation of the Minister of Finance on detailed rules for recognition, valuation methods, the scope of disclosure and the method of presenting financial instruments (Journal of Laws 2017, item 277).

Directive 2014/65/EU of the European Parliament and of the Council of 15 May 2014 on markets in financial instruments and amending Directive 2002/92/EC and Directive 2011/61/EU (OJ L 173/349, 12.6.2014).

Ordinance No. 2016-131 of 10 February 2016 reforming the law of obligations, the general system and proof of obligations.

Ordinance No. 2016-520 of 28 April 2016 on money bills.

Regulation (EC) No. 593/2008 of the European Parliament and of the Council of 17 June 2008 on the law applicable to contractual obligations (Rome I) (OJ L 177/6, 4.7.2008).

Regulation (EU) 2023/1114 of the European Parliament and of the Council of 31 May 2023 on markets in crypto-assets, and amending Regulations (EU) No. 1093/2010 and (EU) No. 1095/2010 and Directives 2013/36/EU and (EU) 2019/1937 (OJ L 150/40, 9.6.2023).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2025.34.1.195-211
Data publikacji: 2025-05-23 14:03:12
Data złożenia artykułu: 2023-08-25 13:41:01


Statystyki


Widoczność abstraktów - 343
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2025 Michał Mariański

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.