Praktyka przesłuchiwania małoletnich świadków w procesie karnym w świetle badań ankietowych

Katarzyna Osiak-Krynicka

Streszczenie w języku polskim


Małoletni może zostać przesłuchany w procesie karnym w charakterze świadka. Kwestia ta aktualnie nie budzi wątpliwości. Dopuszczalność przesłuchania wynika m.in. z przepisów Kodeksu postępowania karnego, a także z judykatury i poglądów prezentowanych w piśmiennictwie. Przesłuchanie małoletniego przeprowadzane jest – w zależności od okoliczności sprawy oraz wieku świadka – w trybie zwykłym lub ochronnym. W każdym przypadku, niezależnie od trybu przesłuchania, organ procesowy obowiązany jest zapewnić, aby ta czynność odbywała się w sposób chroniący dziecko przed wtórną wiktymizacją oraz umożliwiający realizację przysługujących mu praw. Celem zbadania, czy te standardy są przestrzegane, a także ustalenia, jak w praktyce ta czynność jest dokonywana, w dniach od 5 do 30 kwietnia 2022 r. zostały przeprowadzone badania ankietowe wśród sędziów orzekających w sądach powszechnych. W niniejszym artykule znajduje się omówienie wyników tych badań oraz ich ocena. W pracy uwzględniono zmiany wprowadzone ustawą z dnia 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw.


Słowa kluczowe


małoletni; wtórna wiktymizacja; postępowanie karne; świadek; zeznania

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


LITERATURE

Błaszczyk M., Problematyka przesłuchania małoletniego w procesie karnym – w świetle nowelizacji art. 185a i 185b Kodeksu postępowania karnego, “Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2013, no. 4.

Bossowski J., Ewolucja postępowania dowodowego w procesie karnym, Poznań 1924.

Brulińska D., Dajnowicz D., Dziecko jako świadek w procesie karnym w ujęciu teoretycznym i praktycznym, “Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2015, vol. 35.

Budzyńska A., Jak przesłuchiwać dziecko. Poradnik dla profesjonalistów uczestniczących w przesłuchiwaniu małoletnich świadków, Warszawa 2007.

Budzyńska A., Psychologiczna perspektywa przesłuchania dziecka, [in:] Przesłuchanie małoletniego świadka w postępowaniu karnym. Poradnik dla profesjonalistów, Warszawa 2018.

Budzyńska A., Realizacja przesłuchania dziecka, [in:] Przesłuchanie małoletniego świadka w postępowaniu karnym. Poradnik dla profesjonalistów, Warszawa 2018.

Gadomska A., Przygotowanie do przesłuchania małoletniej ofiary w charakterze świadka, “Prokuratura i Prawo” 2008, no. 7–8.

Gajewska-Kraczkowska H., Przesłuchanie małoletniego w postępowaniu karnym – paternalizm a rzetelność procesu karnego, [in:] Funkcje procesu karnego. Księga jubileuszowa profesora Janusza Tylmana, ed. T. Grzegorczyk, Warszawa 2011.

Gruza E., Psychologia sądowa dla prawników, Warszawa 2009.

Jachimowicz M., Prawo do odmowy składania zeznań przez osobę najbliższą, “Prokurator” 2007, no. 1.

Koper R., Badanie świadka w aspekcie jego ochrony w procesie karnym, Warszawa 2015.

Kornak M., Małoletni jako świadek w procesie karnym, Warszawa 2009.

Kosonoga J., Małoletni jako świadek przestępstwa (wybrane zagadnienia proceduralne), “Państwo i Prawo” 2006, no. 3.

Łakomy K., Minor Victim Representation in Cases of Crimes Committed by Family Members in Polish Law, “Studia Iuridica Lublinensia” 2020, vol. 29(5), DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2020.29.5.181-196.

MacFarlane K., Feldmeth J.R., Przesłuchanie i diagnoza małego dziecka, Warszawa 2002.

Makaruk K., Masłowska P., Ochrona małoletniego pokrzywdzonego przed wielokrotnym przesłuchaniem – rozważania w świetle wyników badania jakościowego, “Dziecko Krzywdzone” 2021, vol. 20(1).

Mierzwińska-Lorencka J., Karnoprawna ochrona dziecka przed wykorzystywaniem seksualnym, Warszawa 2012.

Myers J.E.B., Dziecko jako świadek, [in:] Przyjazne przesłuchanie dziecka, ed. M. Sajkowska, Warszawa 2007.

Osiak K., Kryminalistyczno-procesowe aspekty przesłuchania w trybie art. 185a k.p.k., “Prokuratura i Prawo” 2018, no. 6.

Osiak K., Prawa i obowiązki małoletniego pokrzywdzonego, które przysługują mu podczas przesłuchania w trybie art. 185a Kodeksu postępowania karnego, “Dziecko Krzywdzone” 2016, vol. 15(4).

Osiak-Krynicka K., Nowe zasady przesłuchania w trybie art. 185c Kodeksu postępowania karnego osoby pokrzywdzonej przestępstwem z art. 197–199 Kodeksu karnego, “Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis” 2019, vol. 8(2).

Paszek K., Pawelec K., Prawo małoletniego do odmowy złożenia zeznań, “Prokuratura i Prawo” 2008, no. 12.

Podlewska J., Regulacje prawne dotyczące przesłuchiwania dzieci w Polsce, [in:] Przesłuchanie małoletniego świadka w postępowaniu karnym. Poradnik dla profesjonalistów, Warszawa 2018.

Sowiński P.K., Prawo świadka do odmowy zeznań w procesie karnym, Warszawa 2004.

Symber J., Sytuacja dziecka jako świadka w procesie karnym – ochrona prawna dziecka w postępowaniu karnym, “Studia Ełckie” 2019, no. 2.

Wielec M., Horna-Cieślak M., Masłowska P., Przesłuchanie małoletniego pokrzywdzonego po nowelizacji Kodeksu postępowania karnego wprowadzonej ustawą z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego – wyniki badań aktowych, “Prawo w Działaniu. Sprawy Karne” 2019, no. 39, DOI: https://doi.org/10.32041/PWD.3902.

Wiśniacka R., Psychologia zeznań świadków, “Archiwum Kryminologii” 1933, no. 2.

Zagrodnik J., Chmielniak Ł., Klonowski M., Rychlewska-Hotel A., Komentarz do art. 185a, [in:] J. Zagrodnik, Ł. Chmielniak, M. Klonowski, A. Rychlewska-Hotel, Kodeks postępowania karnego. Komentarz praktyczny do nowelizacji 2019, Warszawa 2020.

Zbrojewska M., Małolepszy A., Dziecko jako świadek w procesie karnym, “Studia Gdańskie” 2011, vol. 28.

ONLINE SOURCES

Dudka K., Opinia do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, druk poselski nr 3251, https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/opinieBAS.xsp?nr=3251 (access: 26.8.2025).

Kłak C.P., Opinia do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, druk poselski nr 3251, https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/opinieBAS.xsp?nr=3251 (access: 26.8.2025).

LEGAL ACTS

Act of 6 June 1997 – Criminal Procedure Code (consolidated text, Journal of Laws 2025, items 46 and 304).

Act of 13 January 2023 amending the Act – Civil Procedure Code and certain other acts (Journal of Laws 2023, item 289).

Act of 9 June 2022 on the support and rehabilitation of juveniles (consolidated text, Journal of Laws 2024, item 978).

CASE LAW

Decision of the Supreme Court of 6 July 2006, IV KK 226/06, LEX no. 219845.

Decision of the Supreme Court of 15 March 2012, III KK 244/11, LEX no. 1167624.

Decision of the Supreme Court of 20 February 2018, V KK 351/17, Legalis no. 2296454.

Decision of the Supreme Court of 13 February 2020, IV KK 599/18, Legalis no. 2532867.

Judgment of the Supreme Court of 15 January 1980, III KR 428/79, Legalis no. 21859.

Judgment of the Supreme Court of 20 January 1981, I KR 329/80, Legalis no. 22449.

Judgment of the Supreme Court of 20 January 2016, III KK 187/15, LEX no. 1984691.

Resolution of the Supreme Court of 19 February 2003, I KZP 48/02, OSNKW 2003, no. 3–4, item 23.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2025.34.2.249-276
Data publikacji: 2025-09-25 23:21:34
Data złożenia artykułu: 2023-04-22 19:52:44


Statystyki


Widoczność abstraktów - 0
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2025 Katarzyna Osiak-Krynicka

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.