Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Komparatystyka prawa a prawo procesowe w Polsce w latach 1918–1933 (ze szczególnym uwzględnieniem województwa śląskiego)
Streszczenie w języku polskim
W 2023 r. mija 500 lat od wejścia w życie ziemskiej procedury sądowej w Polsce (formula processus iudiciarii, 1523), a także 90 lat od zunifikowania procedur sądowych w Polsce w ogóle oraz jednocześnie 90 lat od wejścia w życie pierwszego polskiego Kodeksu procedury cywilnej (1933). Jest to zatem szczególna okazja, by w tym właśnie kontekście nawiązać do pierwszej transformacji prawa sądowego w Polsce w XX w., która miała miejsce po I wojnie światowej, zwłaszcza w kontekście zagadnień komparatystyki prawa procesowego. Obowiązywanie obcych praw na ziemiach polskich po I wojnie światowej: rosyjskiego, niemieckiego, austriackiego oraz węgierskiego na niewielkim skrawku Spiszu i Orawy, a także prawa polsko-francuskiego, tworzyło skomplikowaną, terytorialną mozaikę prawną. Podjęte wówczas prace kodyfikacyjne w Polsce, niemające precedensu w Europie, a nawet na świecie, przypadały na czasy bujnego rozwoju prawoznawstwa porównawczego. Były one głębokim komparatystycznym studium, a opracowane i opublikowane projekty wraz z ich uzasadnieniem stanowiły oryginalną syntezę myśli prawniczej. Rozważania będące przedmiotem niniejszego artykułu dotyczą prawa procesowego, które na terenach odrodzonej w 1918 r. Polski było w zasadniczy sposób zróżnicowane, szczególnie w odniesieniu do modelu środków zaskarżenia, co powodowało istotne trudności w praktyce wymiaru sprawiedliwości przed unifikacją procedur sądowych. Szczególną uwagę zwrócono na stan prawny w województwie śląskim, będący swoistym mikrokosmosem sytuacji prawnej w całym państwie.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Antal T., Lessons and Criticism of the Criminal Jury in the History of Hungary, “Canadian Social Science” 2015, vol. 11(6).
Baszkiewicz J., Francja w Europie, Wrocław–Warszawa–Kraków 2006.
Calisse C., History of Italian Law, vol. 2, Washington 2001.
Cappelletti M., Merryman J.H., Perillo J.M., The Italian Legal System, Redwood City 1967.
Castro Mendes A.G. de, Comparative Procedural Law in the Contemporary World, “Athens Journal of Law” 2020, vol. 6(2).
Ciągwa J., Autonomia Śląska 1922–1939, Katowice 1988.
Drogoń A., Ustrój samorządny (autonomiczny) województwa śląskiego w praktyce interpelacji poselskich w Sejmie Śląskim, “Z Dziejów Prawa” 2020, vol. 13, DOI: https://doi.org/10.31261/ZDP.2020.20.19.
Fiedorczyk P., O niektórych zasadach polskiego procesu cywilnego w XX w. Uwagi w związku z pracą Anny Stawarskiej-Rippel, „Elementy prywatne i publiczne w procesie cywilnym w świetle prac kodyfikacyjnych w Polsce (1918–1964). Studium historycznoprawne”, Wyd. UŚ, Katowice 2015, 429 stron, “Miscellanea Historico-Iuridica” 2016, vol. 15(1), DOI: https://doi.org/10.15290/mhi.2016.15.01.24.
Fiedorczyk P., Lityński A., Stawarska-Rippel A., Wojny XX wieku i ich skutki dla ustrojów państwowych i prawa, “Czasopismo Prawno-Historyczne” 2019, vol. 71(1), DOI: https://doi.org/10.14746/cph.2019.1.3.
Giaro T., Moment historyczny w prawoznawstwie porównawczym, [in:] Polska komparatystyka prawa. Prawo obce w doktrynie prawa polskiego, ed. A. Wudarski, Warszawa 2016.
Gołąb S., Organizacja sądów powszechnych, Kraków 1938.
Gottwald P., Comparative Civil Procedure, “Ritsumeikan Law Review” 2005, no. 22.
Górnicki L., Założenia i koncepcja kodyfikacji prawa w II RP, “Prawo i Więź” 2022, no. 4.
Graziadei M., Comparative Law, Legal History, and the Holistic Approach to Legal Cultures, “Zeitschrift für Europäisches Privatrecht” 1999, vol. 7.
Handzel J., Pięciolecie sądownictwa polskiego na Śląsku 1922–1927, Katowice 1927.
Izydorczyk J., Kulturowe uwarunkowania stosowania prawa karnego w Japonii, “Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2012, no. 2.
Jaworski L., Najważniejsze zadanie, “Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne” 1920, no. 1–4.
Kerameus K.D., Judicial System and Civil Procedure in Greece, [in:] Structures of Civil and Procedural Law in South Eastern European Countries, eds. T. Ansay, J. Basedov, Berlin 2008.
Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Dział Ogólny, vol. 1, no. 7, Warszawa 1926.
Kopciuch K., Adwokatura polska w okresie rozbiorów (uwagi historycznoprawne), “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Prawo” 2016, vol. 18(91), DOI: https://doi.org/10.15584/znurprawo.2016.18.6.
Koredczuk J., Wpływ nurtu socjologicznego na kształt polskiego prawa karnego procesowego w okresie międzywojennym (les classiques modernes), Wrocław 2007.
Korobowicz A., Pozostałości francuskiej procedury cywilnej w sądownictwie Królestwa Polskiego po reformie z 1876 r., [in:] Vetera Novis Augere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Wacławowi Uruszczakowi, eds. S. Grodziski, D. Malec, A. Karabowicz, M. Stus, vol. 2, Kraków 2010.
Korobowicz A., Rys dziejów kasacji w polskim systemie sądowoodwoławczym, [in:] Polska lat dziewięćdziesiątych. Przemiany państwa i prawa, eds. L. Antonowicz, H. Groszyk, M. Sawczuk, W. Skrzydło, T. Bojarski, vol. 2, Lublin 1998.
Korobowicz A., Sądownictwo Królestwa Polskiego 1876–1915, Lublin 1995.
Krzymuski E., Wykład procesu karnego ze stanowiska nauki i prawa obowiązującego w b. dzielnicy austriackiej oraz z uwzględnieniem ważniejszych różnic na innych ziemiach Polski, Kraków 1922.
Krzyżanowski L., Sądownictwo powszechne w II Rzeczypospolitej (1917–1939). Założenia organizacyjne, budowa struktur, funkcjonowanie, “Prace Historyczne” 2020, vol. 147(4), DOI: https://doi.org/10.4467/20844069PH.20.041.12495.
Litauer J.J., Pogląd ogólny na istotę i rozwój procesu cywilnego, “Kwartalnik Prawa Cywilnego i Karnego” 1919, vol. 2.
Lityński A., Pół wieku kodyfikacji prawa w Polsce (1919–1969), Tychy 2001.
Löhnig M., Comparative Law and Legal History: A Few Words about Comparative Legal History, [in:] The Method and Culture of Comparative Law: Essays in Honor of Mark van Hoecke, eds. M. Adam, D. Herbaut, Oxford–Portland 2014.
Lubiński K., Komparatystyka prawa a unifikacja i kodyfikacja polskiego prawa procesowego cywilnego w okresie międzywojennym, [in:] Polska komparatystyka prawa. Prawo obce w doktrynie prawa polskiego, ed. A. Wudarski, Warszawa 2016.
Maciejewski T., Ustrój sądowy Prus, II Rzeszy i Republiki Weimarskiej (1815–1871 i 1918–1933), “Studia Iuridica Lublinensia” 2016, vol. 25(3), DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2016.25.3.587.
Malec D., Sąd Najwyższy w latach 1917–1939, [in:] Sąd Najwyższy Rzeczypospolitej Polskiej. Historia i współczesność. Księga jubileuszowa 90-lecia Sądu Najwyższego 1917–2007, Warszawa 2007.
Masferrer A., Modéer K.Å., Moréteau O., The Emergence of Comparative Legal History, [in:] Comparative Legal History: A Research Handbook in Comparative Law, eds. O. Moréteau, A. Masferrer, K.Å. Modéer, London 2020.
Materniak-Pawłowska M., Prokuratura II Rzeczypospolitej w świetle obowiązującego ustawodawstwa, “Studia Iuridica Lublinensia” 2016, vol. 25(3), DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2016.25.3.659.
Mikell W.E. (ed.), A History of Continental Criminal Procedure, Boston 1913.
Pietrykowski T., Sądownictwo polskie na Śląsku 1922–1937, Katowice 1939.
Rhee C.H. van, English Civil Procedure until the Civil Procedure Rules (1998), [in:] European Traditions in Civil Procedure, ed. C.H. van Rhee, Antwerp–Oxford 2005.
Rosenblatt J., Makarewicz J., Ustawa o postępowaniu karnym z dnia 23 maja 1873 r. razem z odnoszącymi się do niej ustawami i rozporządzeniami, Kraków 1911.
Sójka-Zielińska K., Organizacja prac nad kodyfikacją prawa cywilnego w Polsce międzywojennej, “Czasopismo Prawno-Historyczne” 1975, vol. 2.
Sójka-Zielińska K., Wielkie kodyfikacje cywilne. Historia i współczesność, Warszawa 2009.
Sprawozdanie Sekretarza Generalnego prof. E.S. Rappaporta z dziesięciolecia działalności Komisji Kodyfikacyjnej (1919–1929), [in:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Dział Ogólny, vol. 1, no. 12, Warszawa 1929.
Stawarska-Rippel A., Elementy prywatne i publiczne w procesie cywilnym w świetle prac kodyfikacyjnych w Polsce (1918–1964). Studium historycznoprawne, Katowice 2015.
Stawarska-Rippel A., „Encyklopedia umiejętności politycznych”, t. 1–2, Robert von Mohl, Warszawa 2003. Recenzja, “Czasopismo Prawno-Historyczne” 2005, vol. 57.
Stawarska-Rippel A., Problem kodyfikacji prawa prywatnego w państwach Europy Środkowo-Wschodniej z perspektywy stulecia, “Miscellanea Historico-Iuridica” 2019, vol. 18(1), DOI: https://doi.org/10.15290/mhi.2019.18.01.03.
Stelmachowski B., Uchylanie wyroków prawomocnych przez Sąd Najwyższy, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1925, no. 5.
Tarnawska A., Prusko-niemieckie państwo prawa a mniejszość polska mniejszość w Prusach (1815–1914). Stan badań i postulaty badawcze, “Studia Iuridica Toruniensia” 2012, vol. 10, DOI: https://doi.org/10.12775/SIT.2012.015.
Waligórski M., Polskie prawo procesowe cywilne. Funkcja i struktura procesu, Warszawa 1947.
Witkowski W., Aleksander This i Jan Kanty Wołowski – wybitni prawnicy Królestwa Polskiego, Lublin 2001.
Wróblewska I., Zasada państwa prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego RP, Toruń 2010.
Yenisey F., The Organization of Criminal Justice in Turkey, [in:] Introduction to Turkish Law, eds. T. Ansay, D. Wallace Jr., The Netherlands 2011.
Zmierczak M., Kształtowanie się koncepcji państwa prawnego, [in:] Polskie dyskusje o państwie prawa, ed. S. Wronkowska, Warszawa 1995.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2023.32.5.407-425
Data publikacji: 2023-12-31 14:29:50
Data złożenia artykułu: 2023-07-07 12:21:22
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2023 Anna Stawarska-Rippel
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.