Sztuczna inteligencja vs prawo autorskie – pytanie o finał starcia. Futurologia, a może to już jutro?

Streszczenie w języku polskim

Niniejsza wypowiedź o charakterze naukowo-badawczym dotyczy prawnoautorskich konsekwencji powstawania dóbr o cechach literackich i artystycznych, będących rezultatem „twórczości” sztucznej inteligencji (AI). Istota problemu – gwałtownie zyskująca znaczenie praktyczne – sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy obecnie (de lege lata), a także w przyszłości (de lege ferenda) dobra tego typu mogą stanowić przedmiot ochrony prawa autorskiego i kto ewentualnie powinien być uznany za ich twórcę. Przeprowadzona analiza dogmatyczna obowiązującej i znajdującej tu zastosowanie – nie tylko krajowej – materii normatywnej, dorobku nauki i orzecznictwa wskazuje, że de lege lata dobra niematerialne wygenerowane przez AI nie mieszczą się w definicji utworu i nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego z tej racji, że nie zostały stworzone przez człowieka. W związku z tym sztuczna inteligencja nie może być uznana za twórcę i przez to wyposażona w podmiotowe prawa autorskie – majątkowe, a tym bardziej osobiste. W perspektywie de lege ferenda postulaty przyznania dobrom AI ochrony poza obszarem prawa autorskiego, np. w ramach praw pokrewnych czy instytucji work made for hire, nie przekonują w pełni ze względów aksjologicznych, tj. trudności związanych ze wskazaniem osoby zasługującej na czerpanie korzyści z takiej ochrony. Nie można też wesprzeć propozycji przyznania praw podmiotowych samej AI, albowiem oznaczałoby to zmianę aksjomatu prawa autorskiego, że twórcą może być tylko człowiek. Jeżeli prawo autorskie ma przetrwać jako prawo twórcy-człowieka – za czym należy się opowiedzieć – to w świetle tej regulacji dobra literackie i artystyczne wygenerowane przez AI powinny pozostać w domenie publicznej.