O sprawiedliwości w sądowym stosowaniu prawa

Streszczenie w języku polskim

W artykule podjęta została problematyka sprawiedliwości w sądowym stosowaniu prawa. Prowadzone rozważania ukierunkowują na sprawiedliwość rozumianą substancjalnie. Przyjęto tradycyjną formułę „oddać każdemu to, co mu się należy” (suum cuique tribuere), wypełnioną treścią naturalnych przyrodzonych uprawnień/praw człowieka. W opracowaniu modelowo wyróżniono trudne przypadki i szczególnie trudne przypadki (określone jako rzeczywiście trudne sprawy) w sądowym stosowaniu prawa. Trudne przypadki to sytuacje, gdy przepisy prawne (akt normatywny), które miałyby być podstawą decyzji, są niesprawiedliwe, amoralne, złe. Wskazano różne możliwości dochodzenia do decyzji sprawiedliwej w takich sytuacjach w oparciu o „instrumentarium prawne”, a zatem w ramach prawa, koncentrując się na decyzji walidacyjnej (ustalającej podstawę normatywną decyzji stosowania prawa) oraz na wykładni praktycznej (operatywnej). Szczególnie trudne przypadki (sprawy) to sytuacje, gdy regulacja prawna jest oczywiście niesprawiedliwa, a tym samym moralnie rażąco wadliwa, zła, a w prawie (w systemie prawa) nie ma „instrumentów” dających możliwość podjęcia decyzji sprawiedliwej. Wskazano, jakie są możliwości w takich nadzwyczajnych, szczególnie wyjątkowych i trudnych, lecz koniecznych z uwagi na sprawiedliwość sytuacjach podjęcia decyzji sprawiedliwej. Podjęto także problem prawdy. Sędzia/sąd w oparciu o prawdę wymierza sprawiedliwość. Poznanie tego, co zaistniało w rzeczywistości oraz zgodne z rzeczywistością ustalenie faktów jest punktem wyjścia, warunkiem i podstawą decyzji sprawiedliwej, natomiast zasadniczym (głównym) celem postępowania sądowego jest rozstrzygnięcie sprawiedliwe, co wymaga w trudnych przypadkach i szczególnie trudnych przypadkach włączenia w podstawę prawną (jurydyczną) decyzji normatywnych wymogów sprawiedliwości (nośników decyzji sprawiedliwej), która to wartość jest powinnościorodna, zobowiązująca i „domaga się”, by „oddać każdemu to, co mu się należy”.