Топос ‘pодина – могилы’ в текстах периодических изданий Польской православной церкви

Streszczenie w języku polskim

Topos ‘ojczyzna – groby’ w tekstach periodyków polskiego kościoła prawosławnego

Autor artykułu poddaje analizie literacki topos ‘ojczyzna – groby’ pojawiający się w publikacjach medialnych Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Materiał pochodzi z czasopism „Przegląd Prawosławny”, „Polski Żołnierz Prawosławny”, „Cerkiewny Wiestnik” oraz „Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego” z lat 1989–2012. Na podstawie analizy 9 próbek tekstowych autor dochodzi do wniosku, że obecność tego toposu nie jest związana ani z cechami gatunkowymi publikacji, ani z bezpośrednią treścią tekstu (czas i miejsce opisywanych wydarzeń nie mają wpływu na wygląd toposu). Analizy ujawniają również, że topos najczęściej stymuluje ekspresyjny, wartościujący język; często wspomina się o miejscach pochówku, aby podkreślić przynależność członków wspólnoty prawosławnej do narodu polskiego, a także w celu uwzględnienia aspektu sakralizacji ofiar. Pojęcie ojczyzny może odnosić się do określonego regionu Polski, całego kraju lub terytorium zamieszkiwanego przez kilka pokoleń prawosławnych. Autor konkluduje, że wykorzystanie toposu ‘ojczyzna – groby’ ma na celu ukazanie prawosławnych obywateli jako integralnej części polskiego społeczeństwa, która stawia przed sobą te same wyzwania i ponosi takie same ofiary jak inni Polacy. Z drugiej strony obecność toposu w badanych publikacjach świadczy o tym, że prawosławni stanowią odrębną społeczność w państwie polskim, ponieważ byli prześladowani i cierpieli za swoje przekonania religijne.